Q. Marii Corradi, Epistolarum libri 8. Index eorum, ad quos missae sunt epistolae

41쪽

Iocum dicunt esse substitutam. Q omodo enim eam, linguam nostrasuccessse arbitranture via ratione succedere quid in locum alterius potest, illo per manente adhuc, i Dccesium in j Tiouam succes sonis forma nomisque occupandi genus introducunt iisque numero eorum,qua fieri nonpossiunt. --ue enim sinccedere, siue occupare , vive submittere, siue subnituere sue aliud in uerbum, quod illi m Iint dicere se cognitione tam rerum,quὰm uerborum longi sitae absunt. ' am non simpliciter dicunt iu

lam huic ese substitutam; sed illo ipso modo subst

tutam,quo Latinam in Graeca locum repositam arbitrantur. Ego uero non uide0,quem Romana Gra- , aut recens haec Nomanae locum occupauerit. Si

enim cui uolunt hanc nostram, sua illa recens de uulgari costuetudine deiecit,in qua ipsa nunc sit; nostra uero Graecam uia aut quo maiore gwradu ex

trusit ipsaq; in eum recepta in ' Magnis angunt' tenentur; haerent in salebra ; nec habentiquo se uertant. Tantum enim abest , ut se in aliquem Graece locum insinuErit Romana, ut haec illam potius ex Grscia ad societatem ineundam , communitatemphonoris in hanc urbem uocauerit .QSuam uero linguam in Romans locum esse receptam, ideo dicunt,cuod latinitatem prorsus de studiis , ac rebus omni i bus uolunt esse repudiatam. Dictitare enim illi consueuere id, quod etiam literis mandauerunt, quomodo a Latina Graecam, sic ὰflua Latinam esse subi tam . O praeclaram siententiam, dignam , quam

42쪽

EPIST. LIBER Ι. et iuuentus Italiaesiequatur. Amisse igitursunt L tinae liternearum; locum noua haec lingua occupasiit. Ac miror , quamobrem nonstatim hoc dis runt; neque per se ad risiciendum,quod uolunt, s lis esse putauerunt. S am cur dicere illa quoque uoluer nobis duas esse linguas. Latinare esse uel rem, deinde externam, deinde succes illi a sua, deinde illius causam coniungere cum Grsca, tam multa pugnantia conferre dis hoc ad potiremum diacere uolebant j Ve Grscam quidem ut dixi σον

tuit ullo modo nominare, cuius omnino in ratio di

Nersa. Ita enim loquuntur, ac se uelperegrina G ea non fuerit; uel Romanam alibi, quam apud nos, eredant ese natam. Denique latinitatem cui dixi non a uulgi consuetudine, ut dicere prius institue rant; sed penitus a commercio, ct finibus humana

naturae eiecta atque exterminatam uolunt. His

enim conuulses,ac stactis gradibus, eo peruenire nudebant,quo denique praecipitauerunt, ut nobis Romanam linguam hodie nullam esse dicerent, quando hanc a sua putant esse deiectam. Verum ego non linguam Latinam defendere, eamque esse aete a probare mihi proposui; sed arroganti moram ho minum nultitiam reprehendere. Illam uero defendam post, se te ita uelle cognoscam. Redeo nunc igitur ad copiam, qua dicunt nostram a sua lingua longe esse superatam, Primum, mi Crotta, per dem , illud etiam, atque etiam uide s qualis, e quam magna eius lingua copiast, quae sua, neqμec uerba,

43쪽

uerba,neque literas habeat.. Statuamus, quaeso te,

quibus tandem rebus,cui que lingua copiam terminandam putemus. Hercule si quibuscunque rebus, aut uerbis abundare, copia in i ut aliis rebus uin camor, copia certe uinci non posumus. Quin etiam multis partibuέ omnes omnium gentium linguas hurusmodi ubertate superamus. Innumerabilis enim intra hos milie annos auctori multitudo , ac uer borum copia accesiit linguae nostrae; quam ego nec

recipioin istorumlinguae potius libentissime concedo. Videtar enim mi*,quantum d praesentem qui dem disceptationem attinet, sermonisi copia uerbis non multis tantum d bonis etiam, ct cuiusque linguae propriis,plu riumque bonori auctorum facultate demi da,esse , Ecquid horum habet hec lingua,quam Latina anteponunt j a qua Latinam esse deiectam arbitranturἰ 2Nonne isti,qui in sua lingua tam Luites sie esse iactant, men icitate summa laborant, nec habent ubi pedem in suo ponant e nec uer- tam , aut literam quidem facerx ullam posiunt, is qua nonra lingua: non abutantur e quid .n. habent quodninta, aut a nostro acceptu non sitς Illa enim suae a Uarbonensibus,aut undeclinq; accepta siunt avariaris , O pauci ma fiunt i ct sultisime cum

hoc splem Are latinitatis conferuntuT. Porro au tem, siaua eius linguae se concedam, eoirum nulla ratio ab iis reddi potes. Qi ae enim a barbaris acceperunt, hac nulla interpretatione adhibita, uel a primo ortulorigine repetita, queant explicare: να

44쪽

EPIST. LIBER Lautem habent a Latinis, rum se nolint rationem dicere, nullum es meosermone lumen ryn uelint, ut Lunam,remoto splendore Solis , ita suam linguam, absque Romana consiser nulla ex parte posse con reatur,necesse est.quale tamen hoc sit, quid esciat, utque histere audaces,ac temerarios istos nonsinat; ponea uiderimus . et tunc autem dico, linguam ce tam,ac suis legibus astrictam, e debere non ex colluuione barbarorum,ac perturbatione imperii ,1M tranquillis rebus in Rep. recte instituta, d sis elaboratam; uerbis non a peregrino siermone d naua tis,si proprijs, incorruptis,illustribus, per graui umos auctores prudenter impositis,ac definitis. Non enim uul sed prudent imorum hominum victu, atque partes sunt,singuam, rebus nomina instituere. Declarant hoc non Grammatici solum, qui agna adhibita , quarumcunque artium, rerum abditarum,sitientia uerba a maioribus imposita in

terpretantur: sed ipsi quoque philosiophi, oratores, aurisionsulti, quicurique sapientis quamlibet pars sequuntur: qui magnam partem, nominibus,qus uiri pristantisiimifecerunt, interpretandis, res ait imi atque ob cur imas explicare solent . .

Sciunt ptator ,omnes qui Latinam linguam tenet, nec tu ignoras,Croti quanta cum ratione,et quam longa serie, ueluti magnae qusdam cogna tiones hominum,uerba ὰ uobis nascuntur, quantum in con iugatis, ct in notatione, idest, αναλοἰκ- τυμολο-

γη, quantum in literis, quantum in Ossabis, aco

labarim

45쪽

ὶ MARII COR RADI

Iabarum temporibus oludiumquam sapienter ue ba rebus accommodat ac perinde quantum in lingua noIIra laminis, quantum in noua ista tenebrarum, ac dissicultatis insit. Etenim hac si negligantur, omnis uerborum intelligentia pereat, fere totius linguae interitus con sequatur; uel ad Νlos amatorum cantus, ct in cauponis,tabernis,ac Iutorum, tonorumque oscinis,leneatur,necesse est. Contra utaro, qui hanc rationem stquuntur a sapienti misinstitutam, σὰ doctisimis explicatam,facillime disciplinarum quoque omnium, ct rerum natura bumsicientiam consequuntur. Optime evim Socrates ille,sui est in Cra L Platonis, quum de uerbis, de Bllais de literis, ct ijs etiam quae apud Homerum sunt recte posita, disserat; antiquissimos illos

morteses, nomina ad ilirum natura- accommoda

uisse, o summos ac sapienti mos uiros illos fuisse

comprobat. nam rectὸ, ct propria noua rebus nomina imponere, ct sermone locupletando exorinare, is tantum potest, qui labore,ct studio, omnem fermonis, ct rem naturam sit consequutus: ita ut quum facultas haec, ct persecta explicandi ratio, atque nominum institutio, definitioni cognata esse uideatur; de sententia Socratis,non barbaris,aut aboriginum temeritat aut imperitis hominibus, aut multitudinissed prudenti si imis uiris, ac dialecticis potissimum, sit a gnata. Isti uel δ nouae linguae instituendae cupiditate tenentur, qua laus propria est Atheniensium, Romanorum. Solis mi aut pra

46쪽

EPIST. LIBER I. 22eipup iis licuit ea in re laborare:qui illis temporibus hoc fecerunt,quum valde oportunum, necessariufuit; ct alia lingua nondum erat, quam omnes gentes tenerent; nec delerandam videbatur fore, ut

suam linguam in omnes tenaru oras mittere, ecim

que, uel inuitis populis, posient tradere discenda. Nunc uero si quid faciunt, qujbus cum praeclarὸ

agitur, si aliarum nationum barbaras linguas recipere ipse non cogantur: dr Graeca, ct Nomana lingua ex cuncta Europa eiici amplius non poteste Scilicet eo saltem nomine illarusicripta in omnibus terrarum sinibus legentur,quod fermonis copia, linguas

omnes, etiam Grecam antecellunt. ὀ iocularem impudentiam. et tam primum,quae illum strinonem recipici exters nationesZ quomodo ad alias terras mittent' per sociosρ per municipiaρ per colonias*er exercituse per prouincias itque imperta Z an curari hoc non debet: ct satis est, quod hic sermo a cantoribus, ct symphoniacis, in compitorum, ac tonstrinarum regnis quotidie magis diuulgetur e Deinde, qualis bIc sermo est,quo tantopere gloriantur quem Latino dicunt esse meliorem QIi putant illum nostro cum siermone pse conferri; ijprofecto uidentur nulla Romans linguae, ac ne sua quidem, partem unquam attigisse. At mihi non uacat in epistola dicere, quanta sit res latinitas, quae tot seculis,clarissimorum uirorum ingenia, oe 1cientiam exocuit,

celis Donati,M.Valer3 Probi, Festi P eis, ton. Marcelli,aliorumque innumerabilium, doctisii

47쪽

MARII COR RADIinorum hominum. Fuerunt oe in hoc numero, Teretimus,Macrobius, . Gellius,C.Plinius, Asinius Capito,Terentius Scaurus, P. N Didius, Tinca Placentinus,Palaemon, melius Fronto. Dignus praterea bis sermo fuit sapientis imis illis, ac maximis

auctoribus, M. Varrone, M. Messala, C. Casere , est huius filio Octauiano Augusto,et M. etiam Tullio, qui multis in locis de latinis literis , ct Latina lingua tractare diuinitus consueuit. Nunquam de fuere,nec aetate nostra desunt,qui magna cum laude sermonis Latini copiam perquirere,ct proferre studeant; neque ullis seculis defuturi sunt, qui in ea seu scipiant laborem,quae exhauriri tota a nullis unquamgenjs potuit. Verba etia huius lingvae , tanta iam uetustate, ct clarissimis disciplinarum, atque rem omnium monumentis, pers sentis imos auctores , ad omnem sunt posteritatis memoriam consecratas ct a Grammaticis, db ct imis uiris,quos nominaui,definita adeo , ut nihil dubium in his occvrrat , quin a multis rectistae expliceim. At lingua istoru, praeter alia multa,quibus deformatur,nova est: si tamen ipse intelligunt,quanti hoc refert,neque auctores habet nisi paucos,nec dicam cetera. Scribantur ergo ista lingua libri Thilosiophorumscribantur sacra omnia; scribatur ius Pontificium; ius ciuile , ceteraeque artes ingenuas incidant qud liones , oegraues in uerbis controuersiae, ad quos auctores, aut ungue interpretes confugiendum erit , quorum sententia stari conueniat ἰ νbi erut illa,ueluti quaedam

oracula,

48쪽

oracula, te antiquorum, acsapientum libris prolat ut nostri auctores, quum Seruui, quum Scaeuolae, quum Galli,aut Aelij,aut ceterorum explicationes ad uerba obscura,ac res dubias afferre consueuerate

Hic sudant, quod respondeant non habent, ct tantum illos opponunt, summum treis, de quibus equi dem in praesentia iudicare nihil uolo.tantum virmo illos,quamquam satis multi forent.nullum tamen ad

eara rem adiumentum asserre posse. Nobis autem

in Romana lingua, primum uix est, quod dubitare posiimus: deinde, siquid accidat, sunt quam pluriami auctores admirandi,ac certissimi,quorum ex Uuloquendi dubitationes omnes auferantur. Habet enim lingua nostra lume ct eloquentiam M. ili,

Iurisconsultorum; item Virgilis, Catulli, Horati, Lucret3,Tibulli,TerentibPlauti, caeterorumq; innumerabilium; ct eorum,qui Philosophiam,Th logiam, Urologiam, ct numcrandi, metiendi, canendi,loquendi,ac dicendi, aliarumque rerum pulcherrimarum sicientiam purὸ, ct eleganterscripsi runt. Issorum autem si omnium ingenia, qua seunt, qyaeque se habituros esse minitantur,quum siui uenerint illi Platones, cristoteles,raeopurasti in unum conferas, horum qui dicti sunt uel uni,quamuis minimolatria esse non possent. Sed redeo iam ad literas. Uti enim,qui Latini se nolunt, ct literati in noua lingua haberi cupiunt, cur non suas habent literas,

adsuam linguam accommodatas ' An fortasbe ne id quidem

49쪽

Q. MARII COR RADI quidem sciunt, non stuae lingua esse literas, quibus utantur, sed Latinae' Qui igitur lingua illa est,qus nec literas habet suas ' Qualis essermo, aut quam concinnus eo potest,qui alienis eget literis j quin

ergo nouas etiam literas, ad noua linguae naturamqusrunt Q Male namque conuenit lingua barbara cum Latinis literis, ct maxime illos pudere debet liter inrum, eius lingus praesertim, quam ipsi contemnunt. Que enim lingua digna modo, quae inter linguas lium retur, fine proprijs literis unquam fuit

Ase enim ciuitates quondam a Graecis cum sermone, literas etiam Grscas acceperunt. Tot populi, tot prouincia ὰ Romanis non prius Romanam linguam diditare,quὰm literas. Gentes innumers, quillinguam externam acciperent, siuas etiam literas, quibus ante usa fuerant, reliquerunt. Intelligebant enim fieri non debere,ac ne po se quidem omnino, lis alienis a sermone literis uterentur, neque ignorabant illas de proprietate lingua natas esse oportere.

Betica igitur, ct tota Hilania cui accepimuso multo ante,quam Trouincia esset populi Rom.ueterem,

ac diuersum scribendi usum tenuit. Galliam quoque ipse C. Caesar,alijque multi, Graecis literis usam tradiderunt . Deinde uero cum caeteris prouinci s, Romanum Imperium, Romanam linguam, ct literas, priore literarum usu prorsus relicto, acceperunt. .

Nulla de exteris nationibus, linguam sine literis, aut ipsa sibi comparauit,aut ab alijs accepit:nec uiati gens tam barbara, ct inculta hoc fecit, ut alte-

50쪽

EPIST. LIBER I. aqrius linguae literas usurparit. Q)ὸd siqua in barbarie hocfactum sit; ipse tamen,qui uberiore ac prsnantiorem iactant suam ese linguam, facere non debent , ut nontris literis absigntur. Adeone tardisiunt,atque hebetes,ut hoc non intelligant, quaritum illae uel corrupta, uel peregrinae uoces a non rumlite rura sono discordent j v stando enim primo deliteris inueniendis cogitare homines coeperunt, dibile est illos totius lingue sua naturam inspexisse, per nominum, ac syllabarum uoces decurriste, eum que sonum literis dedisse, quem in uerbis agnosterent. uisa uero gentes nouum sermonem aliquem acceperant,'monis etiam illius cui dixi literas disicere uoluerunt. hoc intra fines quoque Italia scimus contigisse.Sicilia enim, tota regio ea, qua Siculo, et Ionio mari,ct sinus Adriatici magna parte cingitur, adeo liteτα Graecas coluit, ut maximos philosophos Grscorum tuleris,ct magna tum G cia diceretur. Haec igitar ct Italia, ct omnis penὶ Europa, bona pars Africa,quum ad Latinam Iinguam,non altis,quam Latinis literis ; ct omnes entes toto fere orbe terrarum ad Gr cam non aliis, quam Grscis usae fuerint sipraeter morem aliarum nationum, O barbare, atque incommode faciunt, qui alienas, ac di dentes a sermone literas tenent. Cogitent enim,ac iudicent, quam frequenter binas uocales in unam cogaint stilabam, qus coire simul nequeant, repugnante usealium natura. Recolant, quam saepe consonantes iungant,qua iungi nulla ra