장음표시 사용
111쪽
Rrchiepiscopo Mediolani argenteam in villa Mondἱ-nensi,ad denotandum, quod mundus esse debet: tertiam auream a Papa in Eceses a sancti Petri ad altare sancti Mauritii, ad denotandum eum potentia, & iustitia alios debere excellerer ut dicit glo. in clem. I. de iureiur. Alber. in luci dictionario, verbo, Corona; qui rationes alias miti icas ad id assignat. Sceptrum eriam ei datur , quod significat iustitiam, quae in eo lucere
debet.c.Costantinus. 96.dist .c. regum. 23. q.F. Orset. de potest. regia. q. 31. . bexto,priuilegiatur, quod est honorandus.I.deprecatio E ad legem Rhod. de iactu l. bene. C. de quadr. praescr. &et Obediendum. c. quae contra. 8.dist. ad Titum 4. Rom m. Esdrae 3. .&pro eo orandu . Baruch I. Luc.de Pen. in l. s. col. 8. C.de loc. praed.ta u. lib. I I .de quibus tract. de Subditis, S in summa, eius potestas nullis terminis coarctatur. Luc.de Pen. in I.quae conistra. C. de re n. ilit.lib. & eius fiscus multis gaudet priuilegiis, de quibus Franciscus Lucanus tract. de priuil hici. in caeteris videnda . quae dixi cap.praeced. S refert Bosius d tract. de priuil fisci. . Septimo priuilegiatur, quod viae publicae sunt sub
eius potestate.f. I. rit. quae sint regas. in lib seu d. quae dicuntur, S militare ,vel regiae, a priuatis,& vicinatibus dili inctae l. h. g. viarum. E. ne quid in loco publ. 8cf. viam ead. l. quae ideo non possunt occupari,nec arctari lub poena sacrilegii .l. via. ff.ne quid in loco publ. vel quinquaginta librarum auri. t qui sine. C. deop. pubi . nec pollunt concedi priuaris sine Principis mandato speciali. Bald .inrubr. C.de contrahempl. unde inuenta in via publica,& hab ira pro derelicto ad Priucipem pertinent.l 3. S.neruae T. de acquir. pois. laltem quo ad medietatem,cum alia sit inuentoris. arg.6 .thesauros. Instit. de rerum diuis ut examen apum errans
in dominio, domini territor ij est. Faber in s. examenis Iustit. eod.ut di bona quae domino carent, ad Principe
112쪽
s pertinent; &vbi quis decedit sine haerede. l. I. 3. R MC.de bon.va c. lib. Io. de qua re late dixi tract. de D Uminio, & de ultima Voluntat . Octaub, flumina nauigabilia,& portus sunt de iuure Principis .c. unico tit. quae sint regalia. l. .g si . de rerum diuis g. fluminum. In fit. eod.& sic etiam itinera publica per aquam publieam , & vectigalia inde prouenientia, & redditus piscationum. d. c. unico. l. inter. f. Fri .ff. de verb.sgn.vr & omnia publica per Principadispensantur,modo quo dixi tract.de Dominio rerum. Nono, priuilegiatur, quod ibius potest moneta cuini dere, vel aliis id concedere , S ei pratium statuere . subditis sub poena criminis laesar maiestatis sequendu d. c. unico. quae sint regalia Gu id. Pap.decis 498.I. I. ωfi.C.de vet.numism .pot .lib. I I. vi S poena eadem in curritur ii quis suo nomine monetam fabricet iniussa Principis, alteret, labet ,radat,& tingat. Io. Fab. in auia then. hoc nisi . C.de euict. Decimo , quod soliis potest regulariter fisco bona addicere,qua eius iuris sunt. l. prohibitum. C. de iure fisci. auth. bona. C. de bon .damn. id enim est de maximo imperio Bald. ine. i de pace tenen.& si sit crimen laesae maiestatis Principis, bona damnati etiam si siesub seu datariis, pertinent ad Principem supremum,upla sum, in ali is criminibus ad dominum seu di. Guid. Papae decis. 6. & 34 I. Undecimo, ius constituendi magistratus ad solunt. Principem pertinet,vel eos epnfirmandi. Exo. r8.6 iudices. de pace tenen. lib. 2 sevd.tit. y I. l. I. g. I.de ossi c. Praefurb. f. interim. auth .de desens ciuit. unde Rege mortuo, magistratus a successbre sunt confirmandi in
Duodecimo, solus potest leges condere, explicare, di abrogare.l. i.&fi. C de legib.l. lege . eod.unde & potest eo cedere veniam delictis,& gratiam poenae, quod
alijs non licet,cum solus habeat vitae, R necis potesta-
113쪽
tem,qui & ideo potest ex causa indulgere,proscriptos reuocare, & bona adimenda relinquere. tit. de abolitionissus,& de generali abolit . quod tamen sine graui causa in delicti, at iocioribus non est par,ut fiat. Decimotertio, ius potest legitimare si superiorem non habet. c. per venerabilem.qui filii sint leg. l. qui in ' Prouincia. f. I. de ritu nupt. interior non potest nisi habeat facultatem a Principe ; qui tamen non potest iure cogere, ut subditae eius arbitrio matrimonio locen
lus. 36.q 2 qui tamen curare potest , ut matrimonia,' ut oportet fiant, modo accedat consensus partium, Sparentum,& par sit conditio,vnde apud Assirios voce praeconi, puellae nubile, a Triumuiris matrimonio locabantur: ut dicit Caelius Rodis.lib. I 8. c. 3 & Samnites etiam id curarunt r ut dicit Strabo. lib. s. S.ibell. lib. 3. N Romani quibus matrimoniorum cura fuit. Gell. lib. I. c. 6. Ualex lib. 2.c. 4. modo,ut supra, matrimonia sint libera. c.gemma.de spons.
Alia etiam sunt multa priuilegia, quibus Principes fruuntur, de quibus Ludovicus Bosius tract. proprio de prauit. Principis late agit; qui tamen cauere debent ne regia potestate abutantur, cum obiectum Regis sit quod est honestum, Tiranni quod placet, ut dicit Aristot lib.s. Polit. &Sen. lib. 3. de benef. c. 37. & proinde absoluta potestate uti debent ad iustitiam a quo,& bono temperandam; no autem ut ea abutantur, cu postedicamur,quod iuste, & hones e possumus Siecus agendo peccent contra Dei ordinationem . Rom. I 3. scelu S. 2.q. I. cum non omne quod licet honestum sit. l. non omne.l.sem 'cr. T. de re g. iuta est enim aliquid sNon oportet, etiam si liceat, ut dicit Cic pro Balbo. ecdigna est vox Principe, ut putet, licet legibus sit solutus , sibi non licere quod non lieet priuato: ut dicebat δε nil, mius caelar in Nouella, de bonis vacantibus.
114쪽
Theodos. l.digna vox. T deleg b. imo minus id debet putare sibi licere , exempli gratia, ut ait Simniachus 1ibro a. epist. 13. SUMMARIUM.
Princeps debet nosse mores siubdtoνum, is quare, is
r s Temperantiam Princeps ampum debet, eum pracla ris exemptis. νς Princeps leges canori re debet, eur, ct quomoδε. c ar Vιrtutes n Principe, ut augeantur. a X Liberalitas a Prιncipe ex rcinua, is qua mensiura as I ritia a Principe exequenda, quot maaII, o qua
ao Modesta Principi inesse debet, cur, ον quibus in a M-
115쪽
aa Fides eatholiea Print i inasse debet, er
eo ait Me debea t, ac cognoscere., a Spes ρνιncipi Christiano inesse debet .as Amor,vel charitas Dei, ct proximi Principi messo
os Lenitas, o siueratus, ut a Principe utenda . or Constantia in Prιncipe regus itur. ale Potentia Principem adiuuat, in quibus constat. as Matenas ct authoritas Principi rnasse debene , unde oriantur, φθ ut utenda. 3 o Printvs circa usa sum amoris, ut se habere debeat, qua amare, vel non. 3 1 Pνinceps qua odio habere debeat, vel non.
s a Princeps qua desiderare debeat, is qua fugere, ct ρει
3 3 Princeps in quibus delectari debeat, vel non. 3 Princeps de quibus ιν stari debeat, vel non. 3S Princeps qua sperare debeat, is qua non .sos Princeps ae perare, υel prasum.re de s non dabet, quomodo . 3 Prine r qua timere debeat, is qua nou. 3δ Prineus, υρ iram vitare debeat. 3 s Princeps yelum ut moderarι dεbeat. o Princeps seu ex . ut sinum inclinationes moderari, o quas ex eis sequἰ d beat. 4 l Princeps iuuen)s ιuueniles passonas, ct assectus. γ/is qui, vel moderaνι debeat . a Princιps quos afectus nobilium morirari s quos se qui debeat, vel Hurtum. 16 Inclinas ianti. vel passiones, ut intestgantur. ψ Princeps debet perseueνaνe in bono oenon contra, multis exemplis eorum, qui prius boni Udebantur, mali Principes euasere contrβ. a De
116쪽
De virtutibus, & qualitatibus Principem
firmantibus , & decorantibus. Cap. VI.
T Princeps recte, & Christiane populos regat, & dominium tueri, ac ampliat e valeat, cum Principatus debeatur viris virtute praeliantibus. siue
sit politia Regalis, siue optimatum sta fiuS,siue Respublica, constat virtutem V Nur emo eminentem in Principante inueniri debere, eum se habeat ad subditos, ut cor in animali, & Deus quod a modo in uniuerso, ut ad illos virtutes diffundat, & ut φη , σpater eorum bono prouideat, alia si quidem virtus qης 'requiritur in nauta,& architecto, alia in inseriori ministro, se praeclarior virtus in Principe, quam in subditis exigitur, ut enim apes aestiuo tempore grana in cavernas deferunt pro futurae hiemis necessitate, sic Princeps subditorum incolumitati incumbere debet, S ut necessaria eis non desint; & ut nauta propriu non euitat periculum, ut communi saluti in ea extantium prospiciat pari ratione dominans, & ciuis,ut eommunitas salua existat, omni arte, ingenio, viribus, industria, ac diligentia uti debet, ut eam ad portum tutum deducat,quae absque virtute peragere no valebit; quost ut virtus Principi, & sui ipsius gratia, & Reipublicae summe sit necessaria,sui causa,decorum est enim ut virtute emineat, qui & dignitate micat. Unde Citus apud Xenophontem lib. 8. Paediat Ciri, non censebat cuiquam conuenire imperium, qui non melior esset ijs quibus imperaret, & Arist.idem censet lib. . Polit. cap. Io.cum & omnia dicta, & facta Principis, rumor excipiat,ut dicit Seneca lib. I de clem. nec magis et q. soli latere continηar, & ubi non est pudor, cura iuris,
lanctitas, pietas, rides, ibi instabile fit regnum , ut ait
117쪽
Tacit.lib. I. hist. Domini j si quidem cuiuilibet land mentum praecipuum in obedientia subditorum Principi praestita consistit, quae in Principis virtute fundatur, ut enim elementa, & corpora inferiora motui coelestium sphararum ob ipsarum naturae Nobilitatem, absq; repugnantia obediunt, fie populi libenter se illi subiiciunt, in quo eminens virtus micat, superiori . n. virtute nemo parere dedignatur, sed qui par ei sit, vel inferior, ut ait Livius. Vincit Ium fidei est melioribus parere, & Dionisius, aeterna naturae lege receptu est, ut inferiores praestantioribus pareat; Reipublicae quo. que causa virtus Principi eminens inesse debet, nam ille Reipublicae satus optabilis, &firmus eii, in quo Spriuatim sancte,& innoxie vivitur,& publice iust,tra, ac clementia vigent; ut ait Polib. lib. 6.8c Plato. Alcib. r. dicit, si Rempublicam recte laudabiliterque iu- si tuas gerere, virtus tibi cum ciuibus communicanis da est,& facile homines bonorum imperium sustinet, ct quales in Republica Principes sunt, tales soleant esse ciues, regis enim ad exemplum totus componitur Orbis, ait Claudianus, quicquid enim faciunt Principes, praecipere videntur, ut dicit Quint. declam . . R Velleiu, lib. i I. unde & vitia non lotum ipsi Principes concipiunt, sed etiam in ciuitatem infundunt, Plusq; exemplo quam pecca o nocent, ut Cicero inis quit de Legib. lib. 3. S ut ad prosperam nauigatione opus est bono, & perito gubernatore, sic & in Princi- pe virtus ad Reipublicae bonum requiritur, ut dicit
Philo lib. de charitate.& Laert us. lib. 7. ait, bonu esse debere Principis eruditorem, cum non ipsius tantum,sd totius populi sit eruditor, ut qui eum semper imutari Hudeat: ut dicit Tac. lib. 3. annal. nu. I 8 I. quod V ris dictum est virtutem eminente in Principe essed hero no intelligitur ex parte ipsius virtutis, quae cum consistat in medio, non recipit maius, vel minus; sed
ex parte subiecti, quorum unus est aptior alio ad attia
118쪽
gendum medium,vel ob maiorem asstretudinem,m liorem dispositione naturae, vel perspicacius rationia iudicium,vel maius gratiae donum : ut inquit D. Τho.
I. 2.q. 66. art. I. cum & dentur aliquae etiam virtutes
morales exemplares, politicae, purgatoriar, & animi purgati, ut idem dicit I. 2.q.6I .art.1. & et dentur virtutes heroicae,vel in summo, quae apud Theologos dona Spiritus sancti dicuntur. Haec vero eminentia vir tutis in Principe absoluta esse deberet ita ut in omnibus virtutibus mediocritatis terminum excedat, qualis fuit in Constantino Magno, Constante, Gratiano, Theodosio primo,&secundo, Iustino imperatoribus, N aliis, vel saltem in aliquibus earum eminens sit, maxime quae magis Principem decent. sEt licet omnes virtutes in Principe requirantur, Ut mirtutes bonus simpliciter sit,attamen aliquae sunt quae sp eciatim in bono Principe praecipue requiruntur, quibu , in Principata amabilis,& venerandus populis redditur, quae duo νὸquiν-- ad imper ij siliditatem requirutur; amorem, & beneuolentiam conciliat, humanitas, clementia, liberali- tas, mansuetudo,& iustitia,quibus hominibus benefi- , cia praestantur : venerandum reddunt, temperantia,
religio, sortitudo,contiantia, ingenii praestantia, lite- carum eminens possessio, prudentia, potentia,quibus .fid S,&honor Principi libenter, & prompte defertur, S in animum inducunt eum omnia populi gratia, & in ipsius bonum peragere, ut docet etiam Cic.lib. 1. Ossici Authoritas enim,& maiestas in Principe, est ve luti anima regni, etficiens, ut tot homines uni saepe seni, & inualido obediant, ut dicit Sen. lib. I. de clem. cum vires Imperii in consensu obedientium sint, ut dicit Livius lib. 3. In primis vero dominanti prudentia ineste debet, . s& fortitudo, tum ut prospiciamur peragend8,&Vitan Prudelia, da , tum ut obuiantia vi adhibitae repellantur, est si serii u
quidem prudentia Principi velut oculus opem prae- do Princitissans
119쪽
- stans,sortitudo ut manus, sine qua ocuIus velut caecivibet. φ redderetur,& sine hae impotens, prudentia consilium I 1με ' miniitrat,sortitudo vires, illa iubct, hae eiussa perficit,
illa difficultates prospicit, haec illas frangit ; Et quial prudentia line caeteris virtutibus moralibus stare non potest,cum in ea ut in medio iplae connectantur, forti ludo si quidem sine prudentia temeritas extat prudentia sine iustitia caliditas atque aliutra,ac malit a, temperantia abiq; sortitudine vilitas, & abiectio animi, rustitia abique temperantia, cruci litas, iustitiae pariter,quae humanae societatis eli firmamentum, coniuncta eii innocentia, sinceritas,amicitia,cocordia,& humanitas,quae Principi maxime ineire debet, ut inquic Plato ep 4. ad Dionisium, ideo aliae virtutes ab ea disiungi non valent, cum & prudentia, quae est recta ratio agibilium, sine iussitia esse non posit l, quia pro i eo, di tempore ius suum cuiq; tribuit,nec fine tempexantia, quia ad tempus abstinet ab abii mendis, nec a 'nitudine, quia, cum oportet, aggreditur tortuer,&resiitit, de in periclyti immota peruitu, prudenr Ia It dem cum sapientia, & rerum scientia tum in bello, tu in cluatate agendarum, tum in tu ilitia adminili rada, iuncta esse debet in dominante, non enim Principis digna vox eii, licere,non putatam, quia, ut Sap. 6.habetur, melior est sapientia, quam vires,&vir prudes,
qua n torti,,uire, enim corporis, di potentia temeritate nonnunquam ciuitates, Respublicas,&Regna miserunt,prudentia vero eonseruantur, unde Eces. t O.
dicitur, Rex insipiens perdet populum tuum, & ciuitales inhabitabuntur per sensum prudentium.& D.ner nar. ib I .de consid .ad Eugenturn, dicit,Simia in ban- cho eit Rex fatuus in solio, sine prudentia enim imperium neduin inhrmum,sed sere nullum existit,nec sinnc ea potentia quicquam prodest, vis enim, consilii expers, mole ruit sua, ait Horat. Odae 3. nec est diuturna po:iu lio in quam gladio inducamur,ut in quit Curtius
120쪽
tius lib. 8.& Isocrates ad Da monteum, unde& Valer. Flace. . Argon .dieit, non solis viribus aequum crede re,saepe acri potiorisapientia,dextra, homo enim cum animal sit morosum,maiori est arte tractandum: ut dicit Sen. lib. I. de clem.& omnibus animatibus facilius
si,quam hom nibus imperare: ut dicit Xenophaib. r. Paediae Ciri circa principi si,& mens una sapiens multorum vineat manus, teste Euripide, & multa natura impedita, consilio expediantur, ut inquit Liuius o. hiii. ut enim superiora lumina reput in seriora omnia,N Dei ordine vires suas per omnia tempora immit tunt; sie Principes mundi lumina suo splendore sciemtiae,&doctrina .cum vigilantia, &eharitate, subditos illustrare,erud ir regere,augere,conseruare, & defendere debent, ad quae prudentia magna est opus, ut . alia animalia domari non possunt sine aliqua arte, sic recte gerere Principatum, ut est omnium pulcherrimum, sic omnium difficillimit, eum nullum animal sit morosius,vel maiori arte tractandum hominervi dicit Sen. lib. I. de clem.ut supra;& seruitutis iis patiens, ac indomitus in nullos magi, insurgit, quam in eos uos in se imperium affectare sentit: ut dicit Xenoph. . lib. I .Paediar Ciri, ideo prudentia est opus, cum n mo equum serocem agitet, nisi prius regendi modum didicerit,& ut Saturnus summus planetarum tardiss- me circumagitur, se Princeps summus hominum . omnia mature, & circumspecte agere debet, psudens Ha e vero prudentia cum sit rerum singularis, quae G .aeneis notae homini per usum fiunt. 6. Ethic.e. 8. dissicilis ad--ρνin modum est,ut a quoquam plene possideatur, cum res In ιο-
singulae infinitae sint, nec singularium, sed uniuersaliu Σφὶ d.
sit scientia,& praecepta finita, ac certa esse debeant, Vt 'm, - , inquit Sen. ep. ys. ideo a Deo petenda,ut salomon se' H,ονῶ , ciste legitur. 3. Reg. . ad quam etiam pruderiam usu. O. i i ii maxime iuuat, memoria,&doctrina, usus enim e F- ἡ.,
eacissimus est rerum omnium magister,& ex perimςΠ ai citi. . a ris