장음표시 사용
11쪽
in Italia laudem, & quidem confiniti caussa Virgilius
tulit. Praestat unus longe caeteris Franciae nostrae poetis Fracici carminis ubertate quadam magnifica vereque Pindarica Petrus Ronsardus: nec praestantiae suae fructum putabit unquam a natura sibi datum potius quam poetis omnium generum, sed graecis maxime legendis& imitadis acquisitum. Denique magnus poeta nemo nascitur,sed cognitione rerum usuque conformatur Mabsoluitur. Sed pergamus,studiaque Maronis & doctrina persequamur.Interim Pharsalico praelio falso enim Actiacumc Seruius putat Brutus Cassiusque,ab Antonio & Octauio vi sti sunt:victarum partium agri Veteranis divisi: & quia non sufficerent, Mantuana etiam tantum quia vicini essent eandem calamitatem sunt experti. Virgilius igitur his artibus,quas dixi, informatus,Romam spe recuperandi patrimonij confugit. Primus ad fortunam introitus ex medicina veterinaria fuit,qua sibi in aula Caesaris magistrum equorum conciliauit,cum multis & variis morbis equos curaretmam
ille in mercedem singulis diebus panes Virgilio ut uni ex stabulariis dari iussit: Secundus gradus e mathematicis & philosophia fuit ad ampliores opes. Interea si iidem a Crotoniatis pullus mirae pulchritudinis Caesari dono missiis est,qui omnium iudicio spem portendebat virtutis & celeritatis immenset: Huc cu aspexisset Maro, magistro stabuli natu esse ex morbosa equa prς- dixit, nec viribus valiturum nec celeritate:idque euetuapprobatu est: Quod cum stabuli magister Augusto recitasset, duplicari ipsi in mercede panes iussit. Cum ite ex Hispania Augusto canes dono mitterentur, Virgulius quae paretu natura fuisset, exposuit,celeritatlinque sobolis futuram praedixit: quo cognito, Caesar panes augeri iussit. Ita Virgilius veterinariae auxilio primos panes , sed secundos & tertios mathematicae & philosophicae doctrinae studio sibi parauit. Atque hi panes la tiorumox epularu mesas ei parauere : Dubitauit enim C sar utru Octauij filius esset, an alterius: audierat ena
12쪽
quod a Suetonio traditur Acciam matrem,cum ad c lenne Apollinis sacrum media nocte venisset, posita intemplo lectica, dum caeterae matronae dormirent, obdormisse,dracon Emque repete irrepsisse ad eam, pauloque post egressum, illamque expergefactam, quasi a concubitu mariti purificasse se,& statim in corpore eius extitisse maculam veluti depicti draconis, nec potuisse unquam eximi: adeo ut mox publicis balneis abstinuerit. Augustum natum mense decimo,& ob hoc Apollinis filium existimatu:& coena is, si καθειρ id Octauium credidisse testatur: in qua couiuae deoru dearumque habitu discubuerunt: ipse pro Apolline ornatus fuit. Cum igitur Virgilius videretur hominum genus & parentes nosse,quia equorum & canum genus & parentes nosset, remotis omnibus arbitris, illum in interiorem parte domus vocat,& solum rogat, An sciat quisnam esset,& quam ad fortunandos homines facultatem haberet: Noui,inquit Maro,te Caesarem esse,& ferme quam cudiis immortalibus potestatem habere,ut quemvis se
tu natum facias.Tum Caesar: Eo animo sum,ut si verum pro rogatu dixeris,beatum te Delicόmque reddam. Vtinam, ait Maro,interroganti tibi,vera dicere queam. Putant,inquit Caesar, alij me natum Octavio. quidam su: spicantur alio patre me genitum. Maro itaque subridens: Si impune, inquit, ac licenter quae sentio, loqui
iubes facile dicam. affirmat Caesar iureiurando. nullum eius dictum ςgre laturum, imo non nisi donatum ab eo discessurum. Tum intentis oculis Caesarem contuetur& contemplatur,tandόmque ait: Facilius in caeteris animalibus, Cςsa qualitates parentum a mathematicis, Scphilosophis cognosci possunt: in homine nequaquam
possunt: sed de te coniecturam habeo similem veri ut quid exercuerit pater tuus, scire possim. Attente expectabat Octauius quidnam diceret. At ille: Quantum ego rem intelligere possum pistoris filius es. Obstupuit Caesar,& quonam id pacto fieri potuerit, animo voluebat: fortasse meminerat quod ab Antonio & Cassio h
13쪽
stibus obiectum est ut ait Suetonius proauum male num, Ariciae pistrinum exercuisse. Interrumpens Visegilius: Audi inquit quo pacto id coniicio: Cum quaedaenuntiarim praedixerimque, quae intellisi scirique non nisi ab hominibus eruditissimis summisque viris viderentur, princeps orbis iterum atque iteru panes in me
cedem dari iussisti: quod quidem, aut pistoris, aut nati pistore officiti erat.Placuit Caesari facetia : At deinceps inquit Caesar non a pistore, sed a rege magnanimo dona feres: illumque plurimi secit & Pollioni commendauit, per quem postea Traspadanet prouinciae praesectum agros poeta prςcipuὸ recuperauit:nec iam Virgilius inter stabularios , sed familiares & amicos Caesaris habitus est. Atque illi tum fuit aetatis annus vicesmus Oct uus, aut nonus varia enim hic est Seruij in Bucolicis &Aeneide opinio quo Virgilius paternis agris restitutus multo etiam maioribus auctus, bene de se meritis gratiam referre instituit. Itaque Octauit imprimis, tum etia Pollionis & Vari & Galli & Meccenatis laudes meditari coepit res Romanas primo inchoauit, sed offensus materia & nominum a1peritate ad Bucolica se contulit, eaque triennio perfecit ad imitationem Theocriti: tato successu, ut in scena quoque per cantores crebra pronunciatione recitarentur: Atque cum Cicero versus quosdam audisset, & statim acri iudicio intellexisset nocommuni vena editos,iussit ab initio totam eclogam recitati. quam cum accurate pernotasset,in sine ait, -Magnae Iines altera Romae.
Quasi ipse linguae latinae spes prima fuisset, & Maro suturus esset secunda: quae verba postea Aeneidi inseruit. Sic enim duodecimo libro Aeneidos, Hic pater Aeneas Remanae 'rpis origo, Et iuxta Oscanius, magnae stes altera Romae. Hoc Donatus assirmat, sed chronologia repugnaci quatuor eni aut quinque annis antea iam Cicero triu-uirali AE scriptione petierat: verisimilius est quod a Co nelio Tacito scribitur: tametsi de Bucolicis nominatim id non
14쪽
id non dicitur. Malo sest) securum & secretu Virgilii secessum, in quo tamen neque apud divum Augustu gratia caruit, neque apud populum Romanu notitia. Te-
. stes Augusti epistolae: testis ipse populus, qui auditis in
theatro versibus Virgilii, surrexit uniuersus,& forte pria sentem spectant fisque Virgilium veneratus est, velut Augustum. Georgica septem annis composita Meccen ei dicavit: quae dum scriberet,iradatur quotidie meditatos mane versus plurimos dictare solitus, ac per totum diem retractando, ad paucissimos redigere: cum no a surde diceret, carmen se ursae more parere,& lambendo demum essingere. Ea,re rso ab Actiaca victoria Augusto, atque reiiciendarum virium caussa Atellae commoranti,continuum quatriduum legit, suscipiente Meco nate legendi vice,quoties Virgilius interpellaretur vocis offensione. Nouissime autem Aeneidem aggressus est, argumentum varium ac multiplex est, & quasi amborum Homeri carminu instar praeterea nominibus ac
rebus Graecis latinisque commune, & in quo squod maxime studebat Romanae simul urbis, & Augusti origo
Contineretur. Eam soluta prius oratione somatam dia gestamque,in duodecim libros particulatim componere instituit,ut quidam tradui: alii putant eum, si diutius vixisset,quatuor & viginti libros, usque ad Augusti tempora fuiste scripturum, atque alia quidem percursum, Augusti vero res gestas diligentissime persecuturum: quippe qui dum scribere ne quid impetum moraretur, quaeda imperfecta reliquit:alia leuissimis versibus scri-yst,quos per iocum pro tigillis & tibicinibus interponia se dicebat ad sustinendum opus,donec solidae colum-nς adueniret. In hoc opere secutus est e Graecis Parthe- misi, Pisandru, Apolloniu,& imprimis Homeru: e Latianis Qu. Ennium,Liuium Andronicu,Naeuiu,Lucretiu. Aeneidos autem vixdum inchoatae lata extitit fama, ut
Sextus Propertius non dubitarit sic praedicare: Cedite Romani scriptores, cedite Graii: Nescio quid maius miscitur Iliade.
15쪽
Augustus vero cum iam sorte expeditione Cantabrica abesset, & supplicibus atque minacibus per iocum ti . teris efflagitaret t sibi de Aeneide ut ipsius verba sui vel prima carminis hypographa, vel quodlibet colonmitteret,ita respodit Virgilius: De Aenea quidem meos mehercule iam dignum auribus tuis haberem, libetermitterem: sed tanta inchoata res, i pene vitio metis tantum opus ingressus esse uidear, cum praesertim, xt scis, alia quoque studia, mulinque potiora impertiar. Quiabus verbis significauit Virgilius, quantum vigiliarum posuerit in hoc opere abseluendo: Caesari tamen multo post persecta demum materia, tres omnino libros recitauit,secundum,quartum, sextu: sed hunc praecipue Octauiae gratia: quae cum recitationi interessui, ad illos de filio suo versus, Tu Marcellus eri defecisse dicitur: atque arξre recreata, dena sestertia , singulis versibus Virgilio dari iussit. Recitauit plurius,sed neque frequenter, & ferme illa, de quibus ambigebat, quo magis hominum iudicium experiretur. Erotem librarium eius & libertum exactet iam senectutis tradunt referre solitum, quondam in recitando, eum duos dimidiatos versus complesse ex tempore: Misenum ludem adiecisse quo non praestantior alteri item huice sire ciere viros simili calore iactatum subiunxis.
statimque sibi imperasse, ut utruque volumini ascriberet. Atque haec de studiis eius dόque doctrina memorantur , quibus mores bonitatis & virtutis laude nihilo sunt in seriores:temperantia, patientia, & in suo cuique distribuedo iustitia: temperantia naque & ore & animo tanta fuit,ut Neapoli Parthenias,cta me πι θενίαρ, ά virginitate vulgo diceretur: alii tamen putant sic appellatum, quod Partheno, id est, Neapoli viveret. Iactatum est enim eu consueuisse cu Plotia Hieria: sed Asconius Paedianus affirmat ipsum postea maioribus natu narrare solitum,
16쪽
re solitum, inuitatum quidem se a Varo ad comunione mulieris, veru pertinacissime recusasse . quin si quando Romae quo rarissime conueniebat viseretur in publico, sectantes demonstrantesque se, subterfugere solituin proximum tectu, ut maior in Virgine pudor optari ix potuerit. Patientiam vero animique sortitudine, noillam quide militare, sed Philosophica & Socratica in gna habuit: in feredis autem malis,demonstrauit illud, auod amissis rebus no desperarit. Sed in refellendis co-antia sequentia demostrabunt. Cu quida eius amicus, maledicta Cornificij & conuitia in se narraret. Qua putas inquit esse huiusce malevoletiae caussamῖ na neque unquam Cornificium offendi,& eu amo: an inquit ille)Hesiodi sententia non meministi3vbi ait fabrum fabro, S poetam poetae inuidere: De malis linquit Virgilius graecus ille intellexit:nam boni, meliores & eruditores amant: Sed magna cum mea laude & gloria vindicta in
manu habeo: maiore erum cura animu ad virtutem intenda:atque quo elegantior ego fiam , eo vehementius
inuidia rupetur. De Batyllo poeta festiuius etia illud, multoque gratius. Cum enim Virgilius distichon illud,
Notie pluit tota,redeuntθectacula mane:
Diuistum imperium cum Ioue Caesar habet in Augusti laudem fecisset: idque valuis Augusti sine
authoris nomine affixisset, diu queritas Augustus cuius nam hi versus essent, eorum autnorcm non inueniebat. Batyllus vero quidam poeta mediocris,lacentibus aliis
sibi arrogauit: quamobrem donatus honoratusque a Caesare fuit:quod quo animo non ferens Virgilius,iisdem valuis affixit quater hoc principium Sic Nos non Nobis:) postulabat Augustus ut hi versus complerentur,
ἱuod cum frustra aliqui conati essent, Virgilius praepoto hoc disticho sic absoluit,
Hos ego versiculos feci, tulit alter honores:
Sic vos non vobis nidiscatis aves: . Sic vos non vobis vestera fertis oves: Sic vos non vobis mellificatis apes: ' . .
17쪽
Ac vos non vobis feriis aratra boues.
Quo cognito Batyllus aliquandiu Romae fabula suit: Maro autem clarior & illustrior. Ergo ut in serendis columeliis & iniuriis semper, sic in refellendis interdum magnanimus ac fortis fuit. Sed maximu illud & longe magnificentissimu de Filisto. Erat autem Filistus orator& poeta mediocris, Augusto familiaris, multiplici, varioque ingenio,qui omniu omnia dicta reprehedere conabatur:non ut veru dignosceret quod Socrates sacere
cosueuit sed vi eruditior videretur. Hic Virgilium ubicunque deprehendisset,maledictis salibusque vexabat: quare ille saepe tacitus discedebat, aut rubore perfusus tacebat.Veru cum Augusto audiete, elinguem illu diceret caussam etia si lingua haberet,defendere no posise zace sinquit Virgilius) o rabula,haec mea taciturnitas,defensorem causarum mearu Augustu secit,& Me- coenate,& ea tuba,cum lubet,cano,cuius sonus longissime & iucundissime exauditur: tu loquacitate tua non modo aures hominu,sed muros obtundis. Augustus vero comotus Filistu vultu graui coarguit. Tu Virgilius: Si tempus, Caesar,tacendi hic sciret, raro loqueretur:tacendum enim semper est, nisi cum taciturnitas tibi noceat,aut oratio aliis prostanam qui contendit,& virum sua sibi contentio prolatura sit,ignorat,stultis illu annumerandu sapientes putant Neque vero virtutem hanc,
vita & factis solum, sed dictis etiam celebrauit: solitus
enim erat dicere, nullam virtutem comodiorem homini esse patientia: ac nullam asperam adeo esse fortuna, quam prudcter patiendo vir fortis non vincat: eamque
lententiam quinto Aeneidos inseruit, Nate dea, quo fata trahunt,retrabuntque sequamur, Quicquid erit veranda omnis fortu ferendo F. Atque haec patientiae certa sunt argumeta. Liberalitas autem,& charitas quae summa tum naturae, tum studiorum, tum moru iustitia est in in propinquos, ad eboue bonos omnes eximia fuit. Possedit prope ceties HS n
bestque Romae domum Aesquiliis iuxta hortos Me-ccenatis,
18쪽
A P. RAMO DESCRIPTA.mnatis, quaqua secessu Capaniet & Sicilic plurimu uteretur. Quicquid ab Augusto petii impetrauit:qu dametiam ultro oblata recusauit, ut bona cuiusdam exulis. Atque iis facultatibus parentes,quos iam natu grandis amisit, & ex iis patrem oculis captum, & duos fratres germanos, Silone impuberem, & Flaccum, & ex altero patre Valeriu Proculu liberaliter iuuit & ornauit. Asconius Pardianus refert benignu cultoresnque omni u bonoru atque eruditorum fuisse usque adeo inuidia vacuu& alienum,ut alienis benedictis aut scriptis no minus gauderet,quam suis memine vituperare, laudare bonos. Cum is aliquado Enniu legeret, & interrosaretur quidnam ageret, respondit se aurum colligere e stercore En-n8:habet enim poeta ille egregias sententias, sed verbis
non multu ornatis. Denique ea humanitate fuit, ut quiuis, nisi forte peruersissimus, illum non solum diligeret, sed amaret:nihil proprij habere videbatur: eius bibliotheca non minus omnibus doctis patebat,quam ipsi: il-Iudque Euripidis frequenter usurpabat, - - φίλων
να,res amicoru comunes .Quare aequales poetas om
nes ita sibi coniunctos habuit, ut licet inter se inuidia flagrarent, illum tamen omnes colerent. Tantς ver5 liberalitatis expertes,ne serui eius quidem fuere, sed praecipue Alexader & Cebes,quoru utrunque non ineruditum dimisit: nam Alexandrum grammaticum, Cebete etiam poetam fecit. Atque hic miti sille sine vagitu vultus aspectus nimirum fuit,qui tam modestos,tam costantes, tam aequabiles mores futuros ostenderet. Quapropter tam magna doctrine studia,tam amabiles tamque populares mores,incredibile quandam apud Augusti familiares, atque imprimis Augustum ipsum autoritate peperere: adeo ut iam summis de rebus Virgilius, non ut humanus poeta ,sed ut diuinus vates aliquis audiretur. Interroganti Meccenati quid satietate homini
non afferret: Omnium rerum similitudo ait Virgilius & copia, excepta sapietia, satietatem affert. Quo pacto ide rogauit quis alta stelicemquc sortuna seruare potest
19쪽
testi Si respondit Maro quanto honore ac diuitiis praestet,ianid liberalitate & iustitia praestantior esse comedat. Sed politicae illae quasiones Caesaris,longe grauiore hominis authoritatem ostentat. Interroganti Augusto quo pacto ciuitas Deliciter gubernaretur: Si prudentiores ait Virgilius) temonem tenuerint, & boni malis praeponantur: Itaque optimi suos habeat honores, caeteris iniuria nulla fiat. Platonicii hoc respota est, sed multo magis illud. Posteaqua Augustus summa rem potitus est,de reddeda Republica bis cogitauit ait Suetonius primo, post oppressum statim Antonium: memor obiectum sibi ab eo saepius,quasi per ipsum staret, ne redderetur: ac rursus taedio diuturn et valetudinis: Clim etiam magistratibus ac senatu domu accitis , ratiocinariu imperij tradidit: sed reputans & se priuatum non sine periculo fore, & illa plurium arbitrio temere comitti,in retineda perseuerauit. In illaru igitur cogitationu deliberatione diuersae sententiae Agrippae & Meccenatis fuere ille depone dam tyrannide,hic retinenda variis argumentis suasere. Quare Augusti animus huc & illuc ferebatur. Rogauit itaque Marone,an conferret homini priuato, se in sua Republica tyrannu facere: tum ille: Omnibu serme inquit Republica occupatibus,molesta ipsa tyrannis fuit,quia necesse erat propter odia subditorum , in magna suspicione magnoque timore vivere: sed si ciues iustum alique scirent, quem amarent plurimit, ciuitati id utile esse, si in eo uno omnis potestas s ret. Quare si iustitiam,quod modo facis, omnibus in rebus, sine ulla ciuium offensione atque iniuria coles, dominatus & tibi & orbi conducet e beneuolentiam enim omniu tibi conciliabis, tόque tanquam deii venerabuntur & colent. Sic Virgilius imperatori orbis terrarum maximo , maxima & pulcherrima imperandi se ma probauit:& Augustus eo consilio permotus,cu summa & sua laude,& orbis salute diutissime postea regnauit & imperauit: t Augusto Virgilius,tanqua bonus Genius,& custos,diuinitus oblatus esse videatur. Tandem
20쪽
vero quinquagesimo ςtatis anno,ut ultima manu Aeneidi imponeret,statuit in Graecia & Asia secedere trienio, cotinuoque omne operam emendationi dare,ut in reli qua vita latum philosophiae vacaret:sed cum aggressus iter, Athenis occurrisset Augusto ab oriente Roma reuertenti, una cum Caesare redii e destinauit:at cum Me-faram vicinu Athenis oppidu visendi gratia peteret, in
angore incidit, que non intermissa nauigatio auxit: ita ut grauior in dies tande Brundusium aduentarit. Itaque cum grauari morbo sese sentiret, scrinia saepe & vehementer effagitauit, crematurus Aeneida:quibus negatis,testamento coburi iussit, Vt rem non emendata, imperfectamque. Verum Tucca & Varus monuertit, id Augustum non permissurii: tunc eide Varo, simul & Tuccae scripta sua legauit,ea conditione, ne quid ederent,quod a se non esset editu, & versus etiam imperfectos, si qui essent,relinquerent: voluit etia ossa sua Neapolin transferri, bi diutissime,& suauissime vixerat:ac extrema valetudine hoc ipse sibi epitaphium fecit:
Mantua me genuit, Calabri rapuere,tenet nunc Parthenope,cecini pascua,rura, luces.
Obiit igitur Brundulij,decimo Calendas Octobris, Cneo Plancio, & Lucilio Cossilibus: eiusque ossa Neapolin, Augusti iussis tractata sunt, sepultaque,via Puteolana,& eius sepulchro epitaphiu illud inscriptu. Deinde
Varus & Tucca Aeneiden, ut petiuerat, Augusti iussu emeduut:nullius eni sententia, crematu digna Aeneis visa est: qua de re vulgati sunt illi versus,qui reseruntur ab antiquis grammaticis ad Augustum: Ergone supremis potuit vox improba verbis Tam dirum mandare nefasZergo ibit in ignes, Maxnίque doctiloqui morietur musa Maronis'. bscelus indignum poluetur littera diues. Et poterunt spectare oculSlnec parcere bonori Flamma μο dignumque operissermare decorem No Ilar closso vel musae pronibete latinae: