장음표시 사용
31쪽
dramatum emtionem in usu fuisse, testis est Iuvenalis st). Sed ut id, quaeso, critici logenii atque sensus ab emtoribus exspectare licuit, qui non id sibi curandum esse putabant, ut artis sublimitatem elegantiamqrie quaererent, sed ut populo tantum iudi solisque in iocis inanibusque cachinnationibus sibi placenti, delicia per tempus aliquod crearent; quod qui optime
praestitit, etianili ab artis uni bra atque specie esset quam maxime alienuS, Plurimum tamen in honore habebatur 3). xcusatius sane errarunt tragici Latini Veteres, clim populi desideriis satisfaciendum esset, qui et nativa ruditate nondum exista, subtiliora ari s tragicae Omenta Percipere nondum Vadiluit, et aliam plane ac diversam imaginem sibi ante oculos induci voluit, quam quae inquam a Veri tragici ingenio at-
. que Studiose expetere vos Plautinas Labulas . Antiquam 4EL edimus comoe
et Sat. III. I. 82. 3 Memorabilem in Terentis Ioeum habemus, e quo VincitUr privatim ac Peciminis caussa dramata
apud Aediles Curules ante acta ella, quam publice darentur. xltat in Prologo ad unuch. V. 2 sq. ubi graviter Conqueritur poeta de Lucio Lavinio nodam leu, ut Dacieri mavult, Luscio Laiauvino, CLDonat. Prol. in Andr. , poeta pessimo, qui e Graecis bonis Latinas fecit non bonas tabulas Hie in senso in Terentium animo, artibus suis nefariis perfecit, ut sibi inspiciuudi
copia daretur, ac tum, Coram a
gistratibus cum fabula privatim agi coepta esset, e Plauto Naeviuque furtum fecisse eum arguit Discimus ex hoc loco, partim interura-mata. quam emta essent, esse exisaminata, partim adhibitum fuisse huic examici ab Aedilibus alium Poetam, ab auctore fabulae diver- sum, ni coram iis dramati pretium statueret. Quod examen in recitando fabulam substitisse, intelligi fo te potest ex iis, quae Donatus, quisquis tandem sitit vitae Terentianae auctor, de Caecili refert, cui Cum Terentius Andriam suam Aedilibus emendam dedisset, ante recitare eam jussus est. Apud Plautum instituti hujus velligium nullinti; unde forte a seriore tempore repetendum It.
Nota sutit, quae Cicero ad Famil. VII 1 et Horatius Art. 336. Sat. I. io de Spurio Maecio, nobili dramatum judice . habent. Ad quinque Censores has examinandi partes refert Siολιοι elli Istoria de leatricet. Vol. II. P. III easque in Apollinis vel Musarum templo sabulis a poetis recitatis pretium statuisse tradit nec tamen addita auctogitate, e qua desumserit.
que arte potuit proficisci. Unde facile intelligitur, διδασκnse ex Aristotelis 1ente in scena nunquam fuisse Oeta Romanos nam in liberorum institutione pol ter tempore magna antiquorum Cedarum libros fuisse auctoritate docent ea , quae Horatius Thetoresque de iis attulerim th, neque ad παθροατων καθαρσιν conferre aliquid potuisse, sed in sola potius oblectatione seu διαγωγῆ Versato esse q). Inveniuntur quidem natilia in fabulis antiqui , quae ad poetices ossicitim, a philosopho praescriptum, referri postenta quale illud est apud Plautum iri Captivoruni prologo 5); sed ipsam hanc mortim emendationem non tantia Cesis esse aestimatam, ut popillum morantem non audissent, nemo est, qui ignoret. Alia praeterea causa , qua infrimis factum est, ut primi Latinarim tragoediarum scriptores a Graecis, quos imitabantur, adeo artis elegantia ac concinnitate superati essent, in eo quaerenda erit, quod antiqui dramatis cum repraesentatione scenica conjunctio fiat arctissima, ideoque non tam ex legenistium delectatione , quam Raude spectantibus ab Ectore facta, pretium spectaculis statutum est Himorum, ut jam alibi is0nui
των καθαρσιν . .' Adde his ea, quae in octavo de rep. p. 612. d. Par. 165. f. habet, rubi universam musicen quo et θεατρικῆν reseri, ad tria esse utilem scribit, παιδείαν, καθαρσιν. διαγωγη γ ad docendum, ad liberandum ab assectibus, ad Ob
Non Pertractate fracta ess, meque
Hic neque Perjurus lens est nec
32쪽
PROLEG ΟΜ ENA .mus, apud Romanos nimia auctoritas, quae inde a primis sati-xarum actIonibus per Thuscos Iudiones initium ceperat in primis evis hujus scriptarum fabularum aestimationis 'cυlpam fere V1detur. Huc quoque referendae erunt, quae passim de audicibus , in scena Romana sedentibus obveniunt notitiae
.qui non de scriptis a poetis fabulis, sed tantum do histrionu
qui primItus Idem et Poetne erant, actione judicabant. Aediles 6 hos fuisse ex Plauto probabi Ie fit, qui pluries ad Aediles in prologi fabuIarum sese convertit, ut justi judicii feren d ossicium eos admoneret, quale . . illud in Amphitri ProL exiercurii persona et Nunc hoc me orare a vobis jussit u iter,
Conquisitore snguli in fωbsellia
Eant Per totam caveam, Dectatoribus. Si quoi favitores delegatos iderint, in his in cavea ignia ectyiaritur togae.
Sive etiam , qui ambissent palmam histrionibus. Seu quoiquam artifici, seu Per scriPtas litteras, Seu qui ipsis urbissent, sive Per internuntium, Sive adeo Aediles Perfidiose suo duint,
Stremue lege jussi esse IuPPiter,
Quos magistratum sibi alterive ambiverit.
Arefeem . . eundem quem histrionem . significat Plautus, quod luculentissime apparet ex Prol. in Poenulo: Quodque ad Iudorum curatores 7 attinet, Ne alma detur cuiquam artifici injuria ne ambitionis caussa extrudantur foras.
munus fui e vitetur cf. ac Annal. XI S Suet. Calig. 27 Dio
Artifices igitur hic sunt histr1ones , nobilior1 tantum nomine notati Nam proprie 'iistriones infamia inpud Romanos notati erant, unde non sol uni ciVium honore marebant. verum etiam tribu moti ne stipendia quidem militaria facere cf. Liv. VII. u poterant, serVorumque instar, siquid deliquissent, verberabantur , ut docet locus apud Plautum 3) Conuat sane, quanto probro contemtuique duxit sibi Laberius, eques Romanus, cum a Caesare iussus, mimo , quo Conscripserat, ipse in theatro agere coactus esset 9J Ac etsi seriori tempore e senatoribus ordineque equestri multi essent, qui personas in theatro agerent tamen ab Augusto et Tiberio vetitum esse discimus 1). ne vel Senator quis, 'e eques probrosum hoc contemtuque dignum munus susciperet ab Etruscis in cum arte ipsa. histriones Contemnere Romani didieisse identur Nam ex Livii ca)aliqua narratione discimus . fuisse inter Etruscos , qui servos alerent, quorum opera ad rem sceDrcam uterentur quosque ludis faciendis locarent. Soli Atellanarum actores communi hac infamia exemti erant, quas eo tempore, quo poetae ipsi suas fabulas agere desierant, agendique parte ad histriones transi tae erant, Romani iuvenes sibi Iervarunt 3J. Ex
Prol. Quaenam praemia illa fuerint, ignoratur ast locus rap. Plaut in Cisteli. n. - os id ea loripui deliquit, a ulabit, sui non deliquit, hibet.
8 Cistellar Act. V. Cf. Ot anteced et Polluc. Atellanis. is Macrob. II. 1.
1 Suet. Aug. 44. Tib. 35. Optime hoc de discrimine Graecos in
ter et Romanos exponit mos praef. In scenam ero Prodire , est
μονυιο esse Dectaculo nemini in iisdem Graeciae gentibus fuit tum
Mitudini quae Omnia Puduos Pamrim infamia, artim humilia, et ab horae at remota Monuntur. Quid quod ipse Cicero de Roscio, quem toties laudibus extulit, ne publica ratione defendere erubuit, dicit i Or P. Quint. 5. Etiam
cum artifex Uusmodi se, ut solus dignus ideatur esse, qui in senas ectetur tum D ejusmodi es uefolus dignus ideatur, qui eo On
ρ V. I. 3 Cf Val. Iax. II. 4. 4. D. VII. a. Pollux subh. v. Collegium. quod ex more Romanorum scenicos Iudiosque omneso constituisse.
33쪽
Ex omnibus his, quae modo diximus, apparet, rem traoicam apud Romano nunquam fuisse Popularem, . populi n1Ores, consuetudinem ac sensim nimis abhorrentem fuisse a tragica dignitate et ferenda et recte aestimanda, ita ut tragoediarum scriptores nunquam ejus in applausibus acquiescere potuissent. De caussi neglectae a Romani tragoediae qui scripsere, hujus generis Plurimas recensere solent, quarum nonnullas supra quoque proposuimuS. Sed recte statuere arbitramur , primam ac forte unicam rationem, exintra non solum defectus ille in arte tragica, Verum etiam in ceteri poeseo generibus , in philosophia , in litteris fere cujuscunque generi explicari possit, quaerendam esse in diverso plane alioque ingenio, quo a Graecis omnibusque, inter quo litterae exculiae sunt, populis disserebant Romani Graecorum litterae arteSque si Latio illatae nunquam, essent, aliam plane in mente X colenda viam ingressuros fuisse Romanos, admodum probabile est. Quod ex eo jam intelligitur, quod, quo tempore Atticae arte atque institutio primum Romanos inter ei florescere OePIt, haeCipsa, proprio colore proprioque habitu amisso, Peregrini populi habitu induebatur. Nondum enim ita subactum erat ferox et acre ingemium, ut quasi rem plane alienam , ne suae indoli accommodatam, recipere passum esset. Unde Prima Romanorum in arte poetica conamina aut nXie Graeca rei Here vestigia,
aut viam designatam Paullo relinquendo , pro ingenii ferocis Iuxurie et acritate dum humum Vitar Vellent , nubes et inania petere videicius 4). Post demum, sim poetae, natione quidem Romani, sed tristitntione Graeci exititissent, cumque
Iingua cultior elegantiorque ea, quae atri antiquinum cursum acrem cohibuerat, haud amplius impedimento esset, tragoedia quoque aliam speciem Iianaque formam induit ouantum enim Graecorum dramat Homeri laboribus dignitatis ac
cessisse Iidimus tantum Virgilius latinam tragoediae profuisse,
ex inscriptionibos quibusdam probare studet sequelines in Prolesrg. ad Ter P. XIII. ROm. 1767. Ol. h seriore Icmpore repetendum esse mihi videtur. 4. mi: art. 5O.
fuisse, eiusque studia dilatasse censendus est laeta di inceps
succellerunt Augusti temtiora, quibus insignes tragico admiramur Ovidius inter alia, qtiae ingenii facultatisque positicae reliquit monumenta. Medeam etiam scripsit, qua ex uintiliani judicio omnes facile aragicos dat in o. superavit . Eandem ab ingenio auctoris commendationem habuit Varii Thyestes, quem cuilibet Graecorum comparari posse, idem judicat Quintilianus. Iam quis om Pollionis carmina digna cothurno Sophocleo, ex Virgilio audari meminerit, aut ex Horatio Titium , tragica
desaevientem et ampullatitem in arte Ferax omnino fiat tragicorum aetas, neque amplius, quam semper adhuc Veteris tragoediae auctores reliquerant vituperatiotiem, radiati rationes sola Graecorumque fama ad fabulas eorum degetidas Verte ad nsque ducebantur, VerUm etiam 4psi carminis tragici natura atque
indole bene intellecta, proprio martes fabulas conscripserunt.
quas Vero nomine togata postis appellare Nec tamen vel 4 uni factum est, ut tragoedia, Atram tanto jam cultorex tantoSquo scriptores sortita erat, gratius a populo accepta esset Doctiorum tantum in porticibus villisque praelectae Vidoritur esse, non actae fabulae, quae a liberaliore artis Iudio nain usque servili Graecorum imitatione profectae erant. Populi studia ab initio jam abalienata fuerunt a tragica severitate, a quae os ac siesserunt ad nativas ejus sordes larbariemque abstergendam, haude fuerunt gravitate eoque momento ut in Melluc immulare ea spoluissent Ex enim semel ad 4 Hanes mutes cum traducta essent, Iieri non potuit, reconciIiarentur ei in moribu si- non dis simplicitati, ei in heroibus aegibiisque Colendae hunIanitati, ei denique divinae indolis cum humana infirmitate conjunctioni, quam in Graecis poetis maximam colimia atque aestimam DS , ac in qua totius tragoediae sublime artificilina contineri semper judicarunt viri rerum periti ruenta gladiatorum certamina, tragico carmini pestifera , quae, it artem dramaticum, Pariter ab Etruscis acceperant Romani is omnem
5LM. et D. Imrii Briti in funere edidebant a. 49O. V. C. 264. . . Ch. patris primm gladiatorium mutius P a Max. II. 4. 7. Equi pugilesque
34쪽
PRO LEGO TENA.naaturatiam ipso tempore sensum popillo abstulerant, Vel potius repres eratit, quo tragici assectus gravitati, perturbationum humanarum adumbrationi molliori ac Reneriori. istisque characteri-biis sistendis pio spiciebatur, Aut neque plane humanitatis terna In OS Xulasse, neque penitus a diviniore quavis indole atque natura alieni esse videbantur cc quoque improbabile videtur, eam, in qua Graecorum inprimis virtus cernebatur. in adum brandis variis coloribus simpIicitatem , eam in sensibus animique assectibus recte exprimendis temperantiam eam 4n officiis cujuscunque aequaliter dispertiendis personarumque inductarum dignitate recte sustinenda constantiam nunquam alti isse Romanos Quae enim tempori facilitates Senecae mobis servatae sunt tragoediae integrae, doctrinam quidem auctoris satis probant et in inveniendis tragoediarum argumentis, et in singulis earum partibus perficiendis: sed ista sententiarum densi1-tas, Stoicorum a scholis mutuata ista Euripide plerumque dramatis Variati' atque mutatio . ista chori in tragoediis neglecta plane ratio atque contemtus . ista tandem exercitationi declamator1ae quam gravitati tragicae proprior dictio , nescio, an Te Periti omnibus possit adprobari Ultimus quoque Seneca fuisse videtur, aut quis tandem fabularum ejus nomine nobis traditarum , auctor Vere exstiterit, qui huic oris eos generi sese addixit. Ex omnibus enim, quae ex interna fabularum natura atque indoIe divinare Iicet, vero maxime simillim una est. non amplius scenae publicae eas fuisse destinatas Verum solis 'exeris citationibus quibusdam privatis secretisque , declamationis forte exercendae iudiciique acuendi caussa institutis Accedebant de- anceps tempore suoque multa quae momanae tragoediae vim
que ex Etruria acciti narrantur a Tisio I. 35. Tarquinii Prisci tempore. f. myrae , V. l. in Commenti de triata antiquit. Cet. Furorem quasi, quo opulus Rom.
in hos ludos ferebatur, declarant opume illa Ciceronis r. P., Sext. c. 59. Eqrιidem existimo , nulli mtem us esse requentioris Ῥυliquam illud gladiatorium neque
concionis ullius , Neque ero ullo
vim virtutemque infirmare debuerunt Mutati nimirum reipserna ac tyrannorum imperium inde ab hoc tempore in SP 1ens, maximo impediment fuit, quo minus tragoedia excoleretur Verendum enim, me in reges principesq: in scena quid committerent poetae quod majestatem violare videretur. Exemplo est amercus Scairius rapud Tacitum 46), ut Dioni 7 audit, arc. Aemilius Scaurus, qui cum Atreum ex Euripide fabulam docuisset, a Tiberio morte multatus est itemque furatius aternus, qui ' quum in Catone tragoedia contra tyrannos declamasset, a Domitiano Imp. parem sortem expertus est 3) Ac sic innumera alia asserri possent, es quibus probaretur, tragoediae studium tum temporis non solum non laude sua caruisse , serum etiam Iericulosum admodum 'fuisse ob tyrannorum iuspicionem delatorumques frequentiam qui quidquid Contra priracipem, praesentemque reip. statum dictum esse videretur , id studiose domino referrent. Sed nos, i nimis Iongi videamur, ad alia properamus.
Haec de tragoediae origine apud Romanos Pauca quaedam adjicere liceat de indole atque ratione tragoediae Latinae , Graeco Versae , CujUS exemptuni dabimus Ennii Medeam. Tragoediam non in Veritam, sessi acceptam a Graecis habuisse Romanos, primoque tempore ita Vertendi tantum Graecorum poetarum fabulis Versatos esse. supra exposuimus; quo eodem factum est, ut eorum Vestigiis imitationeque penitus devellere sese nunquam potuerint. Id oque nos nigri Ias tantum fabulas togatas e Graecanicae arti observatione diligentis te expressas, nec tamen poesin dramaticam togatam noscamus De ratione atque modo, quem In Vertendis Graecorum fabulis secuti
sunt veteres tragici , Ciceronis I9 testimonium habemus, qui
9 Acad. I. I. De aciem Graecarum fabularum rari statione antiquis Latinis Poetis usitata , intelliisgo verba apud merent. in Andriae
35쪽
non Derba, sed i ta Graecorum Poeta rurn xyressse Attiunt, Pacuviuννι, Mntiast tradit. Iden et Hier. Collinaria censuit, cui iis verba de Enni haec sunt Videtur aliquando Poeta noster sui interyretis Uscio fungi aliquando ero longius evagari, Dei plura eae ingenio addendo , et aliqua resecando ut non mi-rtirre se, si in Plerisque Ennianis tragoediis , e Graecis conversis, quaeda rara ciberaritiam, quibus ulla Graeca , aut fere Pauca eroha re Ponderant, vel aliqua viae ejusdem sententiiae non alis a.
nifes aρρare an mutigia. Neque haec atra alicui erunt;
- facile Prologo . o. ubi de Naevio. Plauto, Ennio, loquens, ita pergit: Orιorum aemadari exoyta Tarentius neglegerat iam Fotιrιs, quam forum obscuram diligentiam. Neglegentia haec haud dubie ad
Graecoriam interpretationem libe-Tam, ne Verba uigula anXie rementem referenda . quam secuti sunt Veteres Oetae, Plautus. Naevius . Ennius opponitur illi obserara diligentia in vertendis iisdemiabulis, qua omnia ad Verba uariS- ferebantur et Yprimebantur, Undelaepius sensus Obscurus a reconditus exoriri debuit. Quam angustam vertendi rationem plurimi initΡ.deriisdem Plauto, Ennio ac Naevio dictam esse intelligunt; sed referenda potius ad eos erit, qui Veteris Poetae V. . instar id vitio Terentio dederant, quod e duabus Graecomm fabulis libere Andriam suam composuisset quod ipse etiam distincte exprimit permutatam Pronominis isorum rationem. Sic equidem locum in- tolliso. Ex his, quae modo disputavimus, etiam illa ap. Cic. de Fin. I. u. intelligenda erunt His igitur
est disicilius fatis acere, quis Latina Icri ta dicant conter urere. Inqrtibus ioc Privatim is, quod admirer cur in grabissimis rebus non delectet eos PatriIιs sermo, clam Ddem fabella. Latinas , id erbiam de Graecis is resfias non inbiti legunt uis enim tam cirianiacus curretomini Romario, qui Ennii Medeam aut Pacubii Antio am Dernat an rejiciat qui se iisdem ει- riyidis fabulis delectari dicat, Latinas lit/eras derit' Cicer h. I. Ioquitur de Latinarum litterarum contemtoribns eosque inconstantiae acclatat, dum patrium sermonem citi fabulis, Graecis Versis. optime degustarent, in rebus autem gravissimis i. in philosophia aecusaretit Ad ,erbmu Graeco expressas esse ruit Cicer, fabulas Latinas; quod non ita remendum erit, ut quasi Verbo terius reddiderint poetae, sed tantum pertio et ad generalem dramatis domationem atque elocutionem , quam a Grae
facile enim intelligitur , Romanum Oetam et ipsum ingenio acrem atque vehementem, et Poetica ἐνεργέιοι Meutiquam destitutum, haud ita vestigia aliena sequi potuisse, ut ne invitanta occasione idonea, modo huc modo illuc deflecteret, vel mutando quaedam , quae Romano more melius exprimere sibi videretur , vel omittendo , quae aut ipse non Perspiceret, aut quae audientibus minus grata fore acciucunda autumaret, vel adponendo denique , quae aliunde sibi compella, cum iis, quae intextu exstabant, Optini Conciliari Posse animadverteret Do omnibus his exempla possunt reperiri; sed cautio hali parva in iis conqiuirendis erit adhibenda; nam integram fabulani Latinam haud vimplius superstitem habemus , sed lacinias antum paucas fragmentaque, quae abruPta, intercisa, Interpolata ut sunt magnam haud dubie dissicultatem creant Criticae peritis. Item Graecorum dramatum , ex quibu Verterunt antiqui tramici, magnus numerus deperditus elis unde ne rueniam quiden liberam habemus , comparandi fragmenta eliqua Cum textu, e quo tran Iata sunt. mutationis ab Ennio factae exemplum habemus no a Medea , quam infra proponemus. In Cantico scit quo apud Euripidem Chorus terram eam solemque advocat, ad prohibendum gravissimum Medeae scelus, quod in liberorum necem moliebatur, poeta Latinus pro a De Iovem Posuit Euripia.dis verba sunt V. 1249.
Puei . cuius mutationis caussa probabilis alia potest reddi nulla', ni
quod ignorasset Ennius, quid i Γῆ De hoc Ioco sibi vellet i
36쪽
contextu. Haud dubie Vestam Deam sub Terrae nomine hic subindicavit Euripides, de qua idem alio Ioco a).
'οτων καλῶσιν μῆριένην is ἀθέρι.eamquct tanquam in aere Pendentem a optime culcris, quod mater machinabatur, testem potuit invocare atque vindicem Sed Latiuus poeta, cui e sui Populi resigione sub Texra n mine Vesta haud innotuit, Cum hanc rationem inire non Oiaiat, pro Terrae nomine Jovem posuit, cujus mutationi ansam dederunt sorte edeae verba in eadem fabula V. 765- Iupiter cum sole coniungitur. Sic certe nobis faciII1meluino Latinae fabulae a Graeca dissonantiam explicare videmu
Aliud exempIum prostat in Iphigenia, statim ab in tio, ubi
M quem locum lanificaliger a animadVertit In quibus vides. quid sibi permiserit Latinus Oeta , qui non interpres, Ied ne imitator quidem esse voluit iri constellationem in vicinia e-poris, Non aleiadum. Titana esse rii adiant Astion omici scriptorcs. Aratus ac Hyginus 3) inde Euripidem errasse cit 1 imi intpp. quod rte animadvortens Ennius, ad Bootis plasistri tu retulit , quod pariter septem Itallis ad Arcticiun po-1uin ossicitur Teutonem, quem hic ianitis positit quemque Graeci ααῖαν dicant, alii quoqrie Latini scriptores Pro Iaustro usurparunt K4 temonis motu multam noctem Ostendere volWit, quod iam Narro 'significaVit, o quodque idem apud Euripidem Agamemnon ex sene quaerere videtur Veteres enim noctis parte ex apparentibus lignis notare soliti fuerunt. Aocidit etiam, rit saepius falso Verterent Poetae, grammatica verborum significatione tale intellecia. Cuius rationis exemplum ex Attii Bacchis . quam B Euripide fabulam mutuatus erat, prosea tracaliger s). Euripidis sunt . ia 66.
Scd. ip Quae Attius reddidit QSplendet Iame Ut idem nimbeis interdum nigret. Ad quem locum ita caliger Hic sane excussari non potes
qui διιπετέτερον pluviosum iritellexerit quod Homer διιπετέει οὐ σι μοι. ubigenas Nertit Statius , cum s hic διαυγειτεροι. Sed prolacio veteres poetae non solum errare in vertendis Graecis
fabulis, sed et multa licentia uti solebant, multumque de suo addere, ut hic 6 in his VerbiS, quae citat Varro I. c. sed prius videamus, quid Euripides V. 573.
37쪽
BACCH. miceinus tuus anteiquus .
CHOR. Ο ιonyse Paters time Diti fator . . O Semel genitus Eoie luem ex aliis fabulis in alias transtularunt, ut Pacuvius ininuioresten suum ex muripidis Oreste illa V. 1333.. Quae Pacuvius: Sed incertat me dietio,. quin rem expedi.. Aliud Iphig. T. 367 'Αργεῖα τε νιν t
Hacu Ius: - Hymenaeum fremunt inquabes aut resoni crePitu musco. Idem Attius fecit. 1 Philoctete suo, quem ex Euripidi sops Cl1Sqrie fabulis ejusdem nominis composuiste videri potest.. Exempla inde protulit calig ex 7 ... Idem Ennius in Andromacha, de qua cf. Columnam. Nec non saepius iopularium cogitandi mori induIgentes, 'i ii textum incidissent, quem Romani atixibu minus o ra- 'tuis auditu fore autumarent, mutare ausi sunt huius aetatis
eer scribit 3 : Non nimis in mytris ille sapientissmus Gram
meu vius haec meliis, quam Sophocles; yiad ilium enim Permiam flebiliter Ut fes lamentatur in vulneres tamen huic leviter gementi illi ipsi, qui ferunt Iaucium, Personae graυitatem iri euentes, Ore dubitariari dicere: Tu quoque bysses, quanquam graviter cernimus ictum, mi Paene animo es molli, qui consuetus in armi aevum
Intelli te Poeta prudens . fereretii Joboris onsuetudinem esse
non contemnendam mactistram. Atque ille cet. Probabile est, ex Sophocle Pacuvium Niptra transtulisse, quocum hic Tullius confert poetam suum. l iEius denique rationis , qua multa adjecisse Latinos tragicos evincitur, vel amplificando rem, v eL illustrando. Xena plainnumera prostant, non solum in Ennio nostro, cujus DOD- nulla infra notabimus, Verum etiam in ceteris tragoediarum scriptoribus , quorum fragmenta reliqua jun Graeco textu Com- parationem adliu Patiuntur.. Sed omnino omnes non uno eodemque modo vertisse sabula re ipsa docet, ac ex iudiciis, quae passim a veteribus de Ennio Pacuvio, Attio, ceterisque huius aetatis tragicis obVeniurar, optime potest observari. Sic Ennii ex Cicerpne 9)discimus virtutem iri primis in eo esse aestimatam, quod a Commmuni exborum sig9ificatione: non discesserit; Pacuvii vero
38쪽
in enato aboratoque Versuum genere. Idem Cicero alio Ioeo i), de dissimili eiusdem rei tractatione oratoria verba Deiens, idem in Oetas cadere animadvertit, quibus sit provisina cognatio cum oratoribus Enniumque Pacuvium, Attium odem modo illimiles inter sese esse tradit, quo apud Graecos Aeschylum, Sophoclem Euripidem, quibus omnibus par paene Iaus in dissimili scribendi genere tribuenda esse videatire. Si Livian a fabulas haud dignas repetita Iectione iudicat Cicero α), haud dubie respexit ad duram inconcinnamque. omnibusque antiquitatis sordibus obrutam scribendi rationem, quam pariter Horatius 3yreprehendit in Andronico. Sed ipsa haec Teprehensio, a inguae Purioris elegantiorisque defectu deducta, ad tragoediam non solum, sed ad omnia sese refert, quae inde ab hoc temΡOre a Romani in Oeseos genere Iaborata sunt. Qui nimirum nitor et summa in excolendis operibus manus, ut recte judicat Quintilianus 4 , magis videri potest temporibus quam Poetis defuisso
De CN, NAEVIO Paucos tantum tragoediarum titulos ab mus, e quibus plurimas ossius aliique Critici ei abrogarunt. Certe melior comicus fuit , quam tragicus unde Et semper vete-tibus hoc sub titulo Iaudatur; nam de tragoediis ejus earumque pretio ac Virtutibus, nullum equidem novi testimonium. Cum Novio et LaeVio innumeris locis confusus est a Grammaticis. unde facile fieri potuit, ut plura forte sub ejus nomine relicta habeamuS, quam quae reVera ab eius manu profecta sunt Laudantur ex his egisthus, Alcestis, Danae, phigenia Lycu aus, Phoenissae et Protesilatis. Sermonem incultum eius ac dissicilem testantur, quae Ennius scribit in Annalibus Fauno xum vatumque antiquorum Versus ab eo ess e repetitos. Qui etiamsi ob antiquatam penitusque obsoletam dictionem, ab hominibus serioris aevi intelligi non amplius potuerint, tamen
- , de Orat. III. I. cc inrui. 13.
λ Inst. X. 1.1rsratio teste 5), omnium mentibus inhaerebant: adeo sanctumost vetus omne Oemis Excipit hunc Q. ENNIvs noster, qui Arium musens detulis eae Helicone Perenni fronde Oronam 6h, quemqtie ingeniosum summumque poetam Veteres dixerunt 7, Euripidis et sus in vertendo ejus fabulas non incommode aemulatum esse, it dicat Gellius 3J. Plurima ex tragoediis ejus Dagmenta relicta habemus, qua Partim e Graeco vertit, Pariim proprio ingenio scripsit eo modo ac ratione , quam supra indicavitariis. Medeam ejus et Andromacham prae aliis laudat Cicero 9). Negligentius multa apud eum fuisse, urem apud Pacuvium, idem Cicero ait I), curaque carens audit Horatio 23, quo tamen Vitio ceteri quoque ejusdem aetati poetae Iaborarunt Unde recte
Quintiliamus 3), Ennium inquit, sciat aeros et ustae lucos
adoremus, in quibus grandia et antiqua robora n n non tanta uι habent Deciem quantam religior In M. PACUVII DCtrinalti, ac in sententir gravitatem Ouinios agno Lunt D; sed cum Cae-eilio male loeutum esse, ciriti confitentur 5 . Ubertatem sermota is ex Gellii 6 trastiti triaci de eo praedicat M. Varro, quam tamen idem Gellius ad diginitatem potius C amplitudinem, qua uIad ventistatem subtilitiaturaiqiae orationis referendam esse herbo vidit. Ac sic optime convenit cum iis, quae aliunde de ponde- Te ac gravitate sententiarum hujus poetae comperta habemus IJ. L. ATTIus denique Princeps omni uti Videtur, Irca e eum, misi asperarae uidia repetas L imenti Iaudanda nomine,
39쪽
Iomanam tragoediam fuisse Velleius 3 scribit. Altus ani
mo lique oris Vocatur ab Horatio s), eademque , qua Pacuvium, sententiarum graVitate, Verborum Pondere, Personarumque auctoritate excelluisse, testi est Quintilianus I J. Quam eandem orationis sublimitatem et grandiloquentiam agnovit jam ac vius, cui octogenari fere AttiuS, triginta annorum natus, Atreum ira oediam praelegit, dum sonoram illam .atque grandum, sed duriorem paullo acerbioremque esse iudicaret, ut ex Gellio a discimus Liberalius multo in interpretandis Graecorum sabulis ceteris versatum esse , testantur singuIa, quae relicta habe-nius tragoediarum fragmenta. Sic e g. Medeam scripsit, sed alienam plane atque recederitem ab ea, quam Ennius vertit . ex Euripide. In Prologo, e quo longum Cicero fragmentum servavit , pastor quippe inducitur, qui quum primus Argo navem aspexisset, OVaque re terrore ninaum implevisset, descriptionem ejus longam ac Vere poeticam sodalibus proponit.
Hinc et totam fabulam ipsius fuisse, Scaligeri 3 est sententia, nonnullis tantum X Euripide translatis. Εjusdem tragici Troades ac Phoenissa liberius Vertit idem Attius. Armorum judicium post Pacuvium scripsit, qui huius nominis fabulam ex Aeschylo docuerat Telephum post illam, quam ex Euripide Ennius mutuatus erat Andromedam post eumdem Ennium et Livium e Philocteteri denique ex duabus Sophoclis et Euripidis fabulis eum transtulisse, fragmenta plurima , a divino Scaligero 4yciuuGraeci con Parata , O robant. Restat nunc . at de choro latinarum fabularum, e Graeca stranslatarum quaedam adjiciamuS. Chorum nunquam Romanos inter obtinuisse constans est Veterum Grammaticorum sen
9 Sat. I. O. et vid. An ior. 1 Inst. X. I. I. Ferj. Sat. I. 6. ubi venosum Attii librum Iam
a XIII. 2. 3 in Noti ad Varr. VI. P. 82b 4 ad Varron. VI P. 69. 5 Auctor classicus hac de re est Diomedes I. III. P. 433. 489. optime cohaeret cum iis , quae de nascente tragoedia Romana comperta habemus. Nam quemadmodum ex Graecis fabulae integrae vertebantur, sic et Chori Canticum omitti non debuit. Sed quod in scena, Graecorum contra morem, nullus ejus factus est usus, Cantica in Onologi speciem mutata abierunt, cuius actore eadem sere tractare solebant, quae apud Graecos Chorusa asseCtu nimirum excitatos ut deprimerent ac temperarent, eorum tritide rit hymnis celebrarent, interlocn- toris partes ut susciperent , suoque interventu intervalla fabulae explerent, spectantibusque aperirent, qua de re quovis tempore ageretur 6). Sed haec omnia ex natura atque indole Chori apud Graecos nota unde non moramur in eorum expositione. Ab uno histrione, qui idem et aIlo tempore interlocutoris munere fungebatur, cantica haec esse decantata discimus ex Livio 7 , qui Andronicum Primo tempore ipsum suas fabulas eginia , canticaque decantasse tradit; post autem, cum saepius a populo revocatus, Vocem obtudisset, Venia petita puerum ad canendum ante tibicinem statuisse, dum ipse canticum egisset aliquanto magis Vigenti motu, quia nihil vocis usus impedie
bat 3J. Inde, pergit Livius, ad manum cantari histrionibus
coeptum. 6 Unde et de Romanarii sabularum onologis dicta esse velim
Horatiana illa in arte V. 94. Actoris artes chorus, i sciumque irile efendat non quid medios in
haereat a te. Ille bonis j aveatque et concilietur amicis trit regat iratos , et amet Peccare timenteis.
Ille dapes laudet mensae brevisu
otia Mortis. Ille tegat eommissa, deosque Pre
Ut redeat inferis, abeat fortunas Merbis.' L. VII. u. cf. a Max. IL4 4. Donat in tr de Comoed. 'in Idem sere refert Lucian de saltat. C. O. πάλαι est γαρ αυτοὶ καὶ ἐδον, καὶ ωρχοῦντο εἶτα, ἐπειδῆ κινουμένων ὐασθμια xiv ρδὴν ἐπιτάραττεν, ἄμεινον δοῖεν ἄλλα αυτοισυ αδειν. Tom. V. P. 142. d. Bim
40쪽
coeptum, diverbiaque tantum ipsorum voci relicta. Apparet inde, jam Andronici tempore declamationem et actionem dramatis esse separatam, quod quidem detonologo tantum, an hari solito . erit intelligendum. Nam diverbii partes totae redibant ad histriones ac Livius distincte addit, ad naanum cantari coeptum esse histrionibus, non igitur diverbia a exe in quibus nudus cantando locuS. Artis inussicae nomen inde 'tr xit res theatralis, quo nomine saepius apud Terentium Occurrit 93 Ceterum ex hoc maturam jam mimorum cum tragicis conjunctionem discere Ote , quae quantum contribuerit ad avocandum populum a Virtutibus scriptarum fabularum recte aestimandis atquo cognoscendis supra jam attulitnus a).
Hec ProI. 38. eti 1 Ex eodem fonte Interpretationem suam habent ea, quae de an vicis, in Terentia fabrilis obviis, DFert Donatu in Prol. ad tInuch. Hecyr Phorm. Haec enim et a diverbiis distincta, et Graecorum ad similituditiem in fine Actuum aetior sive tibicitie, ut apua Romanos audit, decantata esse tradit. Verba ejus ita sonant, in Andr Arg. Ese igitur attente animactareteridiam, ubi et quando cana aeua sit ab
omnibus Merionis. ι in ea chorI S,
vel idicen, audiri ossa quod cum viderimus se ibi actum se Iinitum
debemus agnoscere. Neque tamen veterum Graecorum Comicorum imstar nam in novae Comoedia ex Iege Chorum locum nullum habuisse Meo Horatius in arta 83 idemque domoandro refert υanimus . Latinos poetas chori eantico Actus conchasisse, fidem iacit luem Do-
nanus in Pro ad delph. moeotiam fabula x, ut cetero hujuscemodi Poemata, quinque Actus a beat necesse es , choris divises Graecis Poetis 2 quos eis retine icausa jam inconditos Meetatores minime distinguiant Latia Comici,. metuerates scit, e quis assidiosus,
sinito actu , elut cimoni tis abeunudi reliquae eomoedias sat contemtor, etsurgat tamen α doctis Neteribus d creti atque disj ctisunt.
Patet itide, Cantica, quibus te rumque Graecarum fabulariam Ctus finirentur, a Romanis Poetis esse orarissa, a quidem eam ob caussam, Ne morareritur audierates. Sed ΟΡ-
timam lucem hi dabunt Diomedis verba, ex Suetorii de adis allata, P. 439. P. Pulsch. Latinae Coismoediae, inquit, chorum Non habent, sed duobus audirιm membris consitant, diserbi et cantico Primis autem tem Oribus omnia quae in f e-ua e Gautur, in comoedia '
Sed art1 dramaticae nascentis tempore publice iam fabulas .esse datas, non solum ex hoc Ioco Patet, Verum etiam ex aIiis qui
Faustur; nam Pantomimus et in thaules et choraules cim ci mine- .dia . cauebant. Sed quia lon Poterant Omnia simul apud omnes artifera Pariter excellere, sequi erant inter actores comoediai uni ro cultate et arte Votiores, Princi α-
factum est, .ue nolentibus cedere
Mimis in artifcis suo ceteris, δε- paratio seret reliquorum. Nam dum potiores inferioribus, qui in omni ergasteris eraret semire dedignabantur, feci se a Comoedia ma-
ωυerunt ac se factum est, ut ex-omylo semel fum is, unusquisquaareis Pua rem exeqr comerit, neque in Comoediam venire. nam separationem haud longe ante Caesaris tempore factam esse, coniiciteeis Zieglero demimis diss P. II. De his Mimorum cantibus equidem illa accipere vellem, quae de Canti- eis. in Terenti fabulis obviis, ab antiquis commentatoribus asseruntur Fidem facit conjecturae nostrae Donatu, ipse in Proleg ad. Ter qui Posteaquam . exposuerat.
quid sit aulaeum et siparium , ita pergite arulem Mimi eum male Vostas mi in scribit, nam Festus sinarium ait, genus veli iamicum ,elum, quod μονυιο obffit,
dum famulariam actus commut antur. , Vides igitur Mimos
inter fabularum actus egisse, dum
esum quoddam pectiliare in Iteriis ori cena sublatum esset, ut appar tu scenicus commumri Posset. II et igitur se habent, quae ex Donato supra laudavimus, Chori canistus, qui in Graecis fabulis G Actuum additi essent, a Romanis poetis omissos esse. Nam mimorum interhidia comoediae scriptae Parin te essiciebant nullam, nec ideo ad poetam dramatisque auctorem. sed ad histriones potius ludorumque
Ex his ipsis concludere ausim, in fragoediis di etiam latinis mox Chori cantica omissa esse ab anti . quis translatoribus Nam in iis, quae Livius de Andronico refert. ejus nimirum tempore histrionibus
iam cantandi την Ἀκονολογίαν limnus osse ademptum. Iamque gestuum actionem relictam. in his prima antomimorum stamina H Prohendere lioet Horum amtem CantiCOrum argumenta, ' plurimam partem in Deorum claudibus ethicisve meditationibus Occupata, eum non amplius satisfacerent spectantibus, hinc Paullatim ad res ridiculas, risusque ciendi caussa a quotidianae vitae res vilissimas mferebatitur adeoque rum Iacile. quam sollenne fuit, ut in eorum ti .eum quae aut res gravissimas tractabant, iocinaria Mimorum a