Oseæ Prophetia: Iacobi Matthiæ Arhvsiensis ... Prelectionibus illustrata, nvnc Opera & studio Hæredum edita

201쪽

Sanabo Versionem eorum iligam eos liberaliter:

aufrtetur ror meus ab eo. Vobus proximis ei sibus populi paenitentia agentis ferino de precatio ad Deum filii: 1 equitur nunc Dei resp5sio, kliberalissima gratiae di misericordiae promissio , quae dialogismi pars altera est, ad finem verius penultimi duras. Atque haec promissio, oce Dei propolita: q. exhortationis propheticae argumentum est. Deus promisit se res piscentibus veniam daturum,&ope auxilio affuturum, Ergo o lsraelitae e lapilcite. Haec autem promissio pluribus inculcatur Rampliticaturi se fere ei sibus, ut magis ea auditores moueat. Vt enim difficii est homines peccato quasi mandragorae indormientes X citare, eosque concione legis commemoratione irae diuinae poenarum confirmatione eo perduincere 4 peccatum suum agnoscant iamnenti ph: Ita conistra difficile etiam est, eos qui sensu irae diuinae tanguntur, Draesertim quila in poenis haerent,ita erigeri confirmare, de gratia Dei: venia desperent. Sicut igitur conciones saepe repetitas inculcauit Propheta:Ita nunc etiam promi iasionem hanc dulcissimam subinde repetit inculcat, ut mastis animum auditosum sub q/x h. sanabo au simiam. Summa est equentis responsionis chromissionis . . .

Suitabo,&c. J id est condonabo peccatum p cenas mitigabo di quasi pristina sanitati vos restituam, ac bonis tandem spiritualibus corporalibus vos cumulabo Auersio igitur&peccatum ipfilm, nemph contumaciam&rebellione,

poenas peccat Metonymi α significat,Et populus groto Deus autem Medico comparatur. Diliam eos liberaliter.J Caussa modus sanationis.Ircenim

auerso est peccati de offensae condonatio, i cenarum iisti datio. Dilectio autem est fauorvi amor Dei gratuitus,quo O Bb non

202쪽

non soli lim iustitia gratis imputatu ed etiam resip

Spiritu Dei sanctificantur,&r generantur,&tandem bonis,&benedictionibus omnibus spiritualibus toro oralibus seruantur&cumulantur. VOX autem ii iter fauor Egratuitum lignificat, qui merit excludit, ut sit quas occupatio quae lana contra populi desperantis, de indistilitate lua cogitantis obiectionem '. d. Et si illi grauissim nee carunt, nec ulla gratiam metiti sint Tamen ego sponte mea ipsis peccata remittam, Meinceps eos diliga Simul tameetiam fauoris gratuit magnitudinem ea Vox denotare potest. In verbis aurem auersionis,& uermur, allusioquet dam est ad vocem conuertere.

Ero velut ros praeli orebit quasi istam es et radices uas quasi Libanus. N oc dilectionem suam Deus ab effectis commendat&lificat. Atque hic specialius a Deo responde tur ad precationis verba illa, da bona Commemorat enim nunc Deus quae bona populo daturus sit,& quanta aus postfuturast felicitas. Cum aute haec nunquam Israeli corporaliter contigerint necesse est ut magis spiritualiter de Ecclesia regno Christi intelligantur. Cuius Ecclesiae felicitas in hac vita inchoatur, in aeterno aute c5stimabitur: Vt diximus supra, cap. r. v. is. Estq; proinde hoc loco pictura Ecclesiae praecipue quod ad dona spiritualia attinet.

Ero uelut ros. Comparat Deus Isia elem herbae,aut arbori, Iam marcelcenti, se autem rori, qui vitam & vigorem ei restituat. Incredulis&obstinatis minatus est Deus cap.'. V. 36 futurum esse tradix eoru prorsus exaresceret. Et pro-Xim cap. V. l . futurum dixit, ut vena eorum exhauriretur. Nunc contra res piscentibus futurum promittit,ut quasi stirpes semimortuae reuiuiscant, cum videlicet Deus perve bum spiritum sanctum resipiscentes recreat, ut quae hactenus steriles&aridae fuere,&ad fructus fere dos inutiles, deii

203쪽

deinceps vivificati nouas vires recipiati fructus gratissi mos abunde ferant.

Florebit Hilit . Comparat populum felicem ilio, populi se: icitatem lili pulchritudini fragrantiae Lilium enim aspectu iucundum est, Sc odorem late spargens uauitate homines recreat VI de Caras. 2. V. 2.

Aget radices. JId est, non tantum erit felix, sed etiam felicitas illa perpetua erit4 aeterna. Atq; hanc speciem quadam correctionis habere videtur. Cum enim populum ante lilio comparauerit, nequis inde colligeret eam felicitatem momentaneam futuram ut flores cito marcescunt, e iam nunc arbori populum eundem comparat, quae alte radices in terra egit, ac proinde non facile evellitur, aut euertitur, sed diutissime durat& vivit. Nulla igitur tanta tempestas aut calamitas deinceps erit, quae Ecclesiam euertere poterit, etiamsi omnia mundi regna conturbenturin corruent. Similem fere comparationem vide Psal. 8o vers. .&Psal. 3. veri 3. Qua Libanus. Id est, arbores Libani motis Libsim enim per Metonymiam pro arboribus ipsis ponitur Quq arbores cum essent altissimae, etiam altera dices agere solabant Libanus autem mons erat qui terram sanctam a Phaenicia separaret. Haec de quinto versu.

Defundent se rami eiaris, erit inctar oliuae decu eius, orsragrantia eius inita Libani erit. DEfundent se. J Dixit felicitatem Ecclesiae stabilem sutu

ram, nunc eandem quotidie auctam iri affirmat. Vt enim radices stabilitatem ita ramorum propagatio felicitatis incremetum significat Tota aute Ecclesia sub in de felicior&augustior sit, quia nouis subinde donis diauinitus ornatur in dies plures ad eam accedunt, non aliter atque rami in arboribus quotannis magnitudine&numero cret cunt.

204쪽

iustar oliuae. J cecunditas Ecclesiae specialiter sonis catur quod multis quas liberis procreatis, futura sit freque tuis sima. Alias eiam ob fertilitatem copiam fructuum celebratur ut Psalm. r. V. io Sicut oliua fructifera in domo Dei: Psal. irr. v. 3. Fili tui erunt sicut nouella olivarum. Et ragrantia eius ut Libani. Fama Ecclesiaeri nomini cele britas his verbis significari Videtur: q. d. felicitas Ecclesiae per totum orbem celebrabitur de glorificabitur qui populum suum tam excellentibus donis ornarit ut dicitur Psa Li 8. Non fecit taliter ulli nationi. ut Libani. J Id est, ut arborum Libani. Sicut paulo ante. Libanus enim arbores profert odoriferas, unde mons ipse&arbores suauissimum spirarunt odorem.

Recreabuntur qui dent in uibra et , vini cabunt seu rumentum, O germinabunt tanquam vitis, memoria ei tanquam vini Libani.

QVod duobus proximis versibus de tota Ecclesia, eiusq; felicitate in genere dixit, id nunc ad singula E . clesiae membra accommio dare videtur Propheta. Estq; proinde hic breuis superiorum repetitio.

Recreabuntur. J Comparauit Propheta totam Ecclesiam am

bori procerae, frondosae, patulae quae longe lateq; ramos diffundat, radices altas agat: Nunc igitur singulos pios comparat ijs, qui sub arbore frondosa umbram captant, qua se vel ab aestu Solis defendant, aut aestu fatigatos se recreet: umbri igitur hoc loco significat consolationem, quae in Ecclesia tuangelio proponitur de remissione peccatorum,

imputatione iustitiae, donatione Vitae aeternae calamitatum

mitigatione, de iasione diuina Crc. Affirmat igitur in sola Ecclesia umbram hac inueniri, eosq proinde solos tuto ab aestu Solis,&omnibus talis futuros, qui sub Ecclesiae umbra se receperint, nec ab ea umbra via qua recesserint.

205쪽

In Hebrae est reuertentur id est,ad se redibunt, sentiet re-sei erit quoiuauiter reficientur&recreabuntur:Vt Psal. i'. V. 8 Lex Domini immaculata, redire faciens. i. recreans.&P al. 2 a V. 3. Animam meam faciet reuerti. i. contolabitur.

Vini sic ibunt se. J Piopter particularem Ellipsin sensus ambiguus est. Duplici autem modo ex loci perilla si haec accipi

i. Vivificabunt sequas tritico seu frumento vilit peneidem quod precessit ut significetur viriu quasi ex fame collapsarum instauratio. Vt enim aestus itavi fames quidem multo magis vires debilitat q. d. vi homines famelici 'ires

triticos in cibo instaurantur: Ita resipit celsum vires diuinaeon solatione instaurabuntur . . . tr. Vivificabunt se quasi tritieu sese vivificat Vlpi coterantur granis tritici seu frumenti, eorum i copia dc Decunditas tritici se iis menti Decunditati: q. d. vi ex Vn frumeti grano, multa prouenire solent: ita Deus sua benedictione piorum numelum subito acturus est, c quasi ex uno pio innumera piorum soboles pocreetur. Et germinabunt ut uitis. IVt supra Ecclesiae celicitatem comis paratione i ij arboris frondosae expressit: ita nunc fingulorum felicitatem vitis comparatione X primit. Vt Vltis Inoui generosa Fructifera suauissimo fructu ab udare olet: ita piis donis Dei .ndiq; beat felices erunt. Simul etiam in hac felicitate, fertilitas di fructuum bonoru quare dun. dant copia compreheditur,&hac similitudine exprimitur. Vnde ad Tit a. v. i . Discanti nostri bona opera obire, ut non sint in frugi se si murori ut uius Libani. J Id est, tam grata& suauis erit memoria piorum apud alios, quam gratum&suaue est vinum Libani, eiusque odor&fragrantia Veliam celebres erunt pii in Ecclesia, ob felicitatem&benedictiones Dei, quam celebre est vinum quod in Libano nascitur. In Libano enim vinum laudatissimum proueniebat, quod Graeci Romani etiam celebrarunt, Baraium adirrum appellantes B ci de no--

206쪽

denomine portuum eX quibus portabatur. Item sicut vinia generosum quale est quod in Libano nascebatur maxime

fert aetatem: Ita memoria piorum perpetua erit, nec unqua extinguetur: ut Psal. Ha. v. s. dici cur: in memoria aeterna erit iustu S.

In voce autem Eius Numeri mutatio est, pro eorum.

O' Ephraimitu quid mihi ampum erit cum idolis eoo exaudiam T reficia te, ego ero tibi sicut abies Gridis, ex me absum percipies. I Ostremus est responsionis diu ine&promissionis ver.

1us, quo promittit Deus se ita cum populo acturum, ut re ipsa intelligat, ipsum solum omnis boni autorem' de fontem esse inihil autem esse in idolis praesidii aut auxili , nec boni quicquam proficisci ab eis. Ac proinde se solum' sine idolis deinceps colendum esse, affirmat. O Ephraimi ae.1Id est, efficiam beneficijs meis erga vos, ut dem ceps non colatis idola mecum, nec quicquam mihi de. inceps cum id otios commerci stri negoti . Ego exaudi . J Beneficia Dei exprimit, quibus Te se veru Deum esse . idola non est. Deos oste de revi probare vult Deus. Verbo autem exaudiendi, re)l iciendi seu defendend omnia diurnae prouidentiae Mamoris beneficia intelliguntur: q. d. tum senties Mintelliges te a me solo, non ab idolis exaudiri, defendi&iuuari. Erotibi ut abies. J Id est, abies perpetuo viret, ii uir, ita ego sum Deus tuus aeternus, qui vos amore perper UOcomplector. Utque abies umbram in aestu praebet ita ego defensionem auxilium cum opus est, praestabo. Abies igitur virens opponitur lignis lapidibus unde idola si ea baliquet mortua,&ad iuuandu prorsus inefficacia es ent. Ex me studii . Modo abieti arbori frondosae, sed sterili comparauit se Deus, nunc igitur arbori felicii fructiferae se com-

datu

na tisti et i

207쪽

se comparat qllae in magna copia fructum fert q. d. Deus, no solum Vmbram perpetuam defensionem ut Deus vivens S aeternus praestabo sed etiam omnis generis benes ijs vos ornare 6 cumulare non desinam quae ab idolis expeiotari aut proficisci nullo modo poterint.

Qui piens eniri intelligit Uri quis intelligens esZ t cognoscat ea quia res i. sunt iis Lehouae, au

si ambulabutin ys praeuaricatores vero corruent indis. Conclusio est non tantum praesentis concionis, sed omnium concionum Hoseae. Estq; sententia omni gema& unione pretiosior , ac proinde diligentissime obseruanda. Est enim comendatio doctrinet coelestis, simulque adhortatio ad ardens doctrinae eius studium. Qua primum aduersus impios profanos doctrinqco- temptores quales multi aut pleriq; etiam inter auditores Hoseae fuere, & semper in mundo sunt, doctrinae autoritatem asserit. Deinde pios hortaturvi co firmare conatur,ut doctrinam hanc ipse college eius proponerent, amplectantur& discant,&lexi, constanter retineant, iocet vita prosteantur, nec exemplo profanorum ab ea deficiat, aut eam contemnant vide Psal. ii'. Vbi hic versus copiose enarratur. Simul autem hic consolatio est, qua Propheta se alios consolatur aduersus scandalum paucitatis eorum qui Verbum amplectuntur ex eo vitam instituunt, cum maxima mundi pars Deum ipsum ierbum eius secure contem nat. Affirmat enim futurum Propheta, ut quanquam hi multi sunt, tamen paucos sapientes es , qui semper doctrinam coelestem amplectantur &sequantur. Qus3 sapiens ed J Doctrinae commendatio adhortatio ad studium doctrinet per exclamationem Simul l; votum est

Prophetae, quoi homines aliqui id faciant, optat, quod

ipse

208쪽

ipse hortatur Propheta Si quis, inquit, sapiens est, aut sapientiae studiosus esse velit, amplectatur hac doctrinam, i 1aqua sola solida sapientia est, nec sequatur iudicium profanet multitudinis, quae suam apientiam esse iudicat hanc doctrinam contemnere, pro sua libidine omnia ageres facere. Est igitur argumentum ab X cellentia&dignitate verbi haec doctrina sola veram solidam sapientiam cotinet: isq; solus sapies dici potest, qui in huius doctrinae studio s. sidue versatur. Ergo sapientis est hanc doctrinam discere, Scomnibus alijs doctrinis p rq ferre. Unde eur. . V. 6. dicitur: Haec est sapietia vestrari intelligentia vestra coram omnibus populis, c. intelliget ictu ad est, studebit intelligere, ex eo vitam in

stituere.

Quis est Repetitio eiusdem sententia ' d rei exagge

rationem.

Quoniam rectae fiunt uia. J Vias Iehouae vocat doctrina ipsam, quae viam ac rationem Deum recte colendi, recteq; vivendi praescribit has rectas esse ait, quod haec doctrina nihil habeat erroneum admixtum, cum reliquae doctrinae varias habeant errores. Est igitur alterum argumentum, Haec doctrina sola pura lyncera est quare dilige ter discenda est. Vnde dicitur Psal. Hq. v. ilo Admodum purus est sermo tuus, seruus tuus diligit eum. E iusti ambula. in eis. J Iusti id est . qui non perseuerant contumaciter in peccatis, sed dociles sunt,&silabuntur, resipiscunt,&Vitam ad praescriptum doctrinae coelestis institu ut. Ambulabunt. J Id est, cursum sine impedimento offendiculo tenebunt, adeoq; perpetuo felices leati erunt. Verbum enim embulandi hoc loco impingendi seu corrue di opponitur,4 significat feliciter procedere, seu felicem esse. Est igitur hic tertium exhortationis Argumentu. Qilod' cdoctrina sola sui studiosos beatos efficit Q uare diligenter cognoscenda est. Unde dicitur Psal. ri'. v. i. Beati immacula isti in via qui ambulant in lege Iehouae. Et v. iis . Pa multa dili-

209쪽

diligentibus legem tuam, non est illis ofensio.

Praeuaricatores. J id est, qui contumaciter peccanti in peccato perseuerant, Mocti inam hanc contemnunt, quod ea ingenio cupiditatibus 5 affectibus ipsorum aduersetur. cor fit. Id est, iram Dei icenas grauissimas incurrent, adeoque tandem in aeternum peribunt. Sic supra bu- pingere seu si ruriV, pro peri es vir, cap. .V. . t .V. s. Hoc ergo quartum est commendationis doctrinae, ad studium eius eae hortationis argumentum, qui doctrinam hanc contemnunt, prorsus Momnino sunt perituri Ergo nullo modo contemnenda est, sed potius diligenter discenda&cognoscenda. Vnde dicitur Psal. ii'. V. 2 i. Increpa suis perbos, Maledicti qui aberranea praeceptis tuis. Et v. i'. Tanquam cor eas ab ij cis omnes impios terrae, ideo diligo testimonia tua. Et i s. procul ab impiis salus quia edicta

Qiratu origitur sunt in hoc dulcissimo versu Argumenta grauissima, diligentissime obseruanda, quibus argumentis doctrina coelestis sudium eius nobis commendatur. I. Quod haec doctrina sola, solidam sapientiam cotinet. II. Quad haec doctrina sola, pura&perfecta sit, quet nullos habeat errores admiXtos.'1II. Quod haec doctrina sui studiosos aeternum beatos efficiat. IIII. Quod contemptores huius doctrinae perituri sint,&perpetuo miseri futuri. Moniti igitur hoc sanctissimo Prophetet Hostae oraculo,&his grauissimis argumentis, tum conciones nostri Prophetae, tum totam doctrinc caelestem magnifaciamus, eam iaque sedulis discamus,&ad sum in tota vita transferamus. Quod ut ab omnibus nobis fiat, Deum toto pectore oro. Atque hactenus concionum Hos ea Ennarratio grammatica fuit.

210쪽

M plures sint conciones Ioseae, quae omnes eiusdem sunt Ar Ismenti, ut uidimus, ac proinde res a sentcii eadem in diu risis concionibus subindcrepetamur: Nunc absoluta Prophetae enarratisne praecipvos locos alas ct stras ex concionibus Pro, phetae unum in lacum breuiter colligam ut magis adhuc a tu diobis obferuentur, a facilitis ad usum transferuntur Duo i iit:rsunt capita cocionum H eue,ut reliquorum Prophetari , tu Scriapturae totius, nemp Lex b Euangelium seu doctrina sit a doctrina gratiae

Ad legem spectant haec sequentia.

I. Et praecipue reprehendit Uras peccata populi Israel contra primam tu, bulam, primis idololatriam, as afaim per omnes conciones. II. Idololatriam autem ait primo quod uitulos a Ieroboam introductor, o Baalim ab Achabo, o alia etiam Idola colerent illitori mensio fit, a. s. v. s.

III. Deinde uod idolis fuis dona ta bona quaesolus Deus daret acceptare. ferrent ut ibitur cap. 2 P. Et cap. R. P. I 2,&c. IIII. Praterca quod quouis loco extra templi Hierosolymitanumsacrificarent, ut dicitur cap. . P. 23. Ssiper capita montum immolant, oesuper collis adolent, c. V. Idololatri in comparat adulterio qua comparatione sceleris turpitudianem, ruelium magnitudinem exprimit Vt enim adultera grauis a via a. ritum , eccat: ita popidus idolis colendis grauissime in Deum peccauit. Vis mairitu a Julicris uxoris grauissime ossenditur Itu Deus etiam idololatria populi grauissime offensus si Als bucspcdian cap. i. a. s. VI. Comparat etia eam ebrietati v infano amori. Vt enim ebrietas a umor homines in uno reddunt ita idololatria dementes facit homines, ut nullis admorintionibus fanari clueant, sed caeci ruant, quo spiritus fornicationis eos impeti

VII. Idololat rurum in idolis coleisdis ardorem exprimit, cap. . r. 4. Omnes inquit, adulteria omni ristunt, anissam clibanus accensus at illore. O . . amnes, innquit, uiant quo cubanus.