장음표시 사용
2쪽
ET PACIS ET BELLI TEMPORE INTERPONENDO.CAPUT LDE VARIIS PACEM VEL TUENDI
VEL RECUPERANDI MEDIIS INTER GENTES.
s v M M A R I Α. . l. Do duobus temporibus vitae humana pacis bellissus, ut di δε illos incertitudine. lI. De pacis excelluntia praque sa- tu bellico prae tantia . lil. Dν maximis belli incommodis deque necessitato pacem bello pra- ferendi. . IV. Dι primo pacis remedio, Monarchia tinive sali. f. V. Ds noxietate huius remedii. V l. De secundo Pacir remedio, coniunctione plurimum populorum sub uno capite nexu diverso. . Vu. De tertio pacis remedio, confoederaιiono vinivεrsali , vel ἔιne
. Ulli. Da foederum QE cI abu . ,. IX. De quario pacis remedio nempe noueralitate. j X Dι quinto remedio, pacificatis- num clavscitis. . X l. De sexto remodio Piscis, principum congressibus . X u. Da Dufi ultatibus congressuum principum. 4. xl II. De Vi I s UlII. remedio pacis, comproniisso G Arto. . XIV De nono remedio Pacis, ccrtamine singulari. J XV. De decimo remedio, scilicet de mediatione, με conriliatoribus
3쪽
Iuminum vita inter duo diversissimorum temporum
intervalla, quae continua vicissitudine se invicem sequuntur, pacis scit. atque belli, elabi & pertransire solet. Quaenam intervalla ex his duobus praestantiora sint, sacile intelligitur, si modo pacis bellique indoles & sequelae separatim inspiciantur. Consistit autem pax in cessatione armorum& violentiae firma , c& quatenus humana conditio admittit certa, vel si mavi S in quiete hominum eXterna, in tantum, in quantum mundana, & huius vitae bona esse solent, stabili atque durabili. Sunt hae descriptiones adao clarae &perspicuae, ut citra, cavillationem, aut Vanum fluctus in inplo movendi pruritum, nihil sere in iis restare videatur. quod ulteriorem clisputationem mereri possit. Quis enim pacem dicere potest illum statum, ubi arma & violentia dominantur, aut ubi omnia continua inquietudine perturbantur. Et quis vicissim pacem adesse salva fronte negabit, ubi arma seposita, ubi violentiae non audiuntur, vel ubi omnia in profunda tranquillitate quiescunt. Neque in eo aberraVimus, quod pacem non stabilem, aut perpetuam quietem definivcrimus , siquidem inter instabilia & momentanea, frustra stabilia atque perpetua quaeruntur. Nulla pacem condentium, in suis actionibus rite componendis, perpetuitas, & laudabilis tenacitas, nulla proinde quoque in illorum pacis instituto, constantia, & perennitas. Decori servandi & speciois existimationis obtinendae
causa, mundus pacificationes suas ab induciis, durationis nomine secernit, illasque aeternas, has temporarias esse persuaderi cupit 3 experientia rerum magistra alia omnia ubique demonstrante. Sunt pacificationes , i candidissime inter se gentes agunt perpetuae quidem , sed non nisi mente, praesenti consilio, praesentique Volo, Ut forte perpetua monasticoruinobedientia, paupertas, & castitas, quae semper sere voventur, nunquam Vere foventur.
g. II. Enimvero de eo .cellentia & utilitate pacis aliter omnino iudicandum, quam quidem de eius duratione. Nam pax, uti
4쪽
uti dictum consistit in cessatione violentiae & in statu quieto. Qualis hic status est y est status, ubi citra hostium impedimentum, ipsi de actionibus nostris e proprio voluntatis arbitrio statuere, bona eligere, mala reiicere, rectum sequi, peris versa fugere, quae nobis desunt parare, partisque uti si ui pos fumus. Si itaque tria sunt, quibus potissimum homines inescantur atque pascuntur, gloria, divitiae & iucunditates: consequens est, ut pacis nomen omnibus se debeat commendare. In pace enim secundum leges & virtutem vivere, adeoque veram gloriam consequi, modis legitimis opes acquirere adeoque ad divitias pervenire, & tandem.utroque hoc, gloriat& divitiarum bono, secure gaudere, vel quod idem est, iucunditatibus animum perfundere, adeoque miro compendio omnium trium naturalium propensionum oblectamentis, sepro conditione humana erigere & recreare licet. Est igitur
pax praestantismum illud stadium, ubi in vita iusta honesta sufficienti, atque iucunda, ad ultimam metam, qui Volunt,
decurrere queant. Vnde Veteres pacem nunc optimam rerum, nunc nomen eius dulce, rem vero ipsam iucundam resalutarem, nunc bonum, quod omnes poscunt dixerunt, nunc hominum
felicitatem tribus, iustitia legibus, pace absolvi, tradiderunt. Nec nos morantur, quod alii conquesti sint, diuturnae pacis fructus otium, inertiam, luxuriam, intemperantiam & disciplinae corruptionem esse. Vel uti cst apud Iuvenal: Nunc paIimur longae, pacis mala se Dior armis
Luxuria incubuit, Dictumque uic sititur orbem. - Qua de causa TAciΥ. Fn viri Agricolae BRiΥΥONEs Iaudat quod
illas longa pax nondum emolluerit. Ast haec omnia non sunt fructus pacis, optimi utique agri, sed ex malo semine hominum protervia iniecto, propullulans et irania. Nec interdum aliter fieri solet, ubi etiam non est pax, nascuntur, & ibi inertia, luxuria & pleraque alia mala, sed audiamus potius
solutionem huius obiectionis eX SALVI ANO MASSILIENSI p. IV.
d. G. D. Si quando exoratus, inquit, Da ipsa miseericordia
5쪽
rum prosperitate corrumpimur , tanta morum insoles entium pravitate vitiamur, ut/Dei penitus oblivisicamur re nostri. Et cum omnem fructum datae a Deo pacis, in hoc conrisere Aposto, ius dicat, ut tranquisiam quietam vitam agamus, in omni pietate re castitate, ad hoc tantum data a Deo quiete utimur, ut in ebritate, ut in luxuria, ut in omni sicelere atque impie. .
late vivamus. Et alibi p. III. Esto, ait, sint vitia longae pacis j opulentae securitatis. Cur quaeso, illic quoque sunt, ubi nulla pax, ubi nulla siecuritas Θ in omni ferme orbe Romano paxqδε- euritas non synt, cur Ala tantum vitia perdurant. Pvis rogo ferre possit in homine exesuos lasciuiam GP 8 criminosior qui pes luxuriosa paupertasM maioris invidiae misere nugax, totus Romanus orbis misier smluxuriosius. ιβ. III. Magis adhuc constabit paci sua laus, si & de belli
natura dispicimus. Est hoc: status per vim concertantium, armisque inter se collidentium, vel inquietudo hominum externa, durabilior sepe re diuturnior . quam initio sedantes uperabant. Comites huius datus sere individui sunt, conculcatio legum, contemtus virtutis, direptio vel desolatio opum, terrores, anxie tates & molestiae a ferocienti milite tantum non in infinitum auctat. Hic non licet vitam ducere in pietate, honestate, rerum sussicientia & iucunditate, sed de malo semper in peius resseruntur. Imo non tantum tot noVae belloque propriae calamitates hic nascuntur, verum illa quoque Vitia, quae homines in pace pessimo more nutrire consueverunt, & hic conis surgundi, cuius rei testimonium certissit. Una e SA I vi ANo recitavimus. Neque in contrariam sententiam movemur, si quis coronas, trophea, currus, simulacra Oppidorum, iovis insignia & alia triumphorum splendida ostenta, nobis commemoret. Si haec omnia non in pace, aut otio nasci, sed solius belli nobilissimos fructus esse dicat.. Si ulterius ad tot acquaestus, ad tantos divitiarum cumulΟS sanguine atque arinis Partos provocet. Si honores & opes iucunditatem sitia sponte se qui, & proinde bellum praecipuis hominum cupiditatibus sa tisfacere, addat. Nam bellici honores, opes, atque Vitae commoditates , non tantum a paucissutas acquiruntur , sed insupore A non '
6쪽
non nisii longe plurium oppressione, contem tu, bonorum exspoliatione atque aerumnis constant, & comparantur. Vt de illis non incongrue dici queat quod alias medici V. C. de catharris perhibent, quod sint boni quidem effectus, sed malam causam agnoscant. Certe bellici speciosi thesauri rarissime, cum iuris legumque scientia atque conscientia bene stare& convenire solent. Imo, si penitius res consideretur illa ipsa quoque tria bona honor, divitiae, vita suavior & iucundior, longe aliud in statu belli, quam in statu pacis sub se coimtinere, atque specie nominum incautis imponere Videntur.
Quid enim in bellis praecipue iniustis, quae frequentiora esse solent honory an illud, quod alias honestatem dicimus, imo
non, sed non raro ferocia atque audacissima crudelitate eXcitatus rumor, vel quod parum e dictis differt in bella malarum rerum audacia fortitudo vocatur. Quid divitiae, an laboris Deo placentis praemium Τ plane non, sed spolia miseris extorta, rapinae pretium. Nec iucundum hic in vera rectat mentis delectatione consistit, sed in luxuria, quae libidine morumque dis lutione, ut honore suo colitur. Neque dicta tantum ad bella, quae iniustam causam habent spectant, sed ad ea Quoque, quae iustis ex causis suscipiuntur, sicile applicantur. Nam licet in causa hic nihil sit vitii, multa tamen mala non tantum sontes, sed quoque innocentes, modum, quo regula riter bella geri solent, sequuntur, bonaqUe causia non raro a malis militibus pessime defenditur. Nec enim monita, quae circa bella ex iussis causis suscipienda, CROTius conquisivit, nec temperamenta, quae idem circa ius interficiendi persor 's,
circa Vastationem regionum, circa captos. circa acquisico
nem Imperii &sinitur, magna opera atquc studio excogitavit, ultra librum ipsius , ubi typis, exscripta eXtant, in castris, praesidiis, flativis, aut hospitiis militum inveniuntur, aut Observantur. Vnde recte iudicavit MAXi Mus TYRius: de bello etiams demas iniustitia ua ipsa per se nec sens mistranda es. vid. GROT. L. V. c. XXIV. sinat ubi plur. Differunt itaque flatus belli, statusque pacis, sat evidenter. Ille enim status, est status ubi leges florent virtuti pretium statuitur, labores divitiae A 3 se
7쪽
sequuntur, bonae artes coluntur, studiis liberalibus 1 uus honor constat ferociorum irae cohibentur, meticulosorum securiati prospicitur, divitum avaritia temperatur, egenorum miseria sublevatur, malis obex ponitur, boni ad maiora audendum laude, ncclamatione, & praemiis excitantur. Hic autςm ubi omnia secus se habent, leges silent . virtus vilipendio est, laborum, vel nulli, vel incerti fructus, arte; optimae, studia liberalia plusquam sepulta iacent, technae pessimae, stratagemata nefaria caput efferunt, ferociorum ausus sub sortitudinis specie laudantur, meticulosi plane exanimantur, ducum belli rapacitati omnia reservantur, egeni fame necautUr, mali per omne vitiorum stadium libere decurrunt, & cum omnia liceat, non licet esse bonum, & si quae alia maximi momenti plura discriniina. Ex his omnibus nullo negotio elicitur conclusio, quod pax ante omnia, quamdiu haberi potest sequenda, bellum autem non ni si extra ordinem, atque iubente demum necessitate, non alio fine, quam, Ut pax fida recuperetur, vel malefida
magis firmetur & stabiliatur, suscipiendum sit. Unde quoque factum est, ouod tot ab omni aevo salutaria pacis excogitata fuerint remedia. Ex quibus nunc quaedam seligere atque disiudicare animus est. f. IV. Primum locum inter haec merito occupat Monarininia universalis. Nam inter concives Unius reipubl. regulariter non solent bella geri, sed, si quae oriuntur lites, ad iudicemitur, qui easdem legitima de pacifica ratione componit. Imo pacis inter se colendae causa homines insocietatem civilem coluerunt & respublicas condiderunt. Neque aliud efficacius institutum in hunc finem dari videtur, in republ. enim
arbitrium de meo & tuo, quod alias singulis relictum bella&
concertationes parit, in imperantem translatum est, qui , Utpote extra partium studia positus quieto atque sedato animo 1uum cuique attribuit. . Vnde ad pacem in universo humano genere obtinendam, & corroborandam accommodulissimum medium esse apparet, Ut unUS imperium in omneS qua rat,omnesque unius monarchae iussibus Obsequantur. Neque de
8쪽
s. is, i. o hi sere aevo principes, qui eiu modi imp*yi
uni affectarunt, ut satis ex historia constat. Enimvero plura circa hoc institutum monenda occurrunt. Initio minus iusta
belli causa est, de eo tantum, uti quidem ab iis, qui universalem Monarchiam intendunt, fieri consuevit cum summa iactura iape, & cum multa sanguinis in Ocentium populorum
effusione, cum aliis disceptare, qui S populorum res curaturus sit. ' 2. Nec enim tutores damno pupilli, uter ad tutelam ius habeat, litigare debent, nec nautarum est periculo nais vis, quis eorum potissimum gubernet. Certare. Vti han omnia probe observavit GRΟΥ. L. II. c. IV. g. L n. a. Deinde
non multum boni ' 3. sperare licet ab illis, qui tanta regnandi cupiditate vexantur. Exemplo iam sit Alexander M. quem SENECA L. I. c. II. de benefc. ita describit: At hic a pueritia la-rums i. Psae coeteris hic commemorandus est Alexander M. huius molimina egregie depingit sENECA cum hinc inde, tum praecipue epist. XCIV. Agebat inquit Alexandrum furor aliena vastandi ut & ad ignota mit. teret, An tu putes sanum, quia Graeciae primum cladibus, in quae-,, roditus est, incipit: qui, quod optimum est cuique eripit. Lacedaemona servire iubet Athenas tacere. Non contentus tot civitatum,, strage, quas aut vicerat Philippus aut emerat, ct alias alio loco pro-,,lieit di toto orbe arma circumfert: nec subsitit usquam lassa crudelitas, ,, immanium ferarum modo, quae plus quam exigit fames, mordent. ,, Recentiori aetate Hispani atque Galli invicem se accusarunt, ct apud alias gentes erimen assectatae Monarchiae universalis sibi, non sine vero. similitudine ab utraque parte intenderunt.' a. Laudat antiqua tempora SALLusT. e. a. de bell eatisin. quasi is hoc adivo vita hominum sine cupiditate transacti suisset, ct sua cuique placuissent. Poeis vero quam in Asa Θrus in Graecia Lacedemonii S Athenienses carpere urbes, atque nationes subigere; libidinem dominandi,cAusAM BFILI habere: maximam eloriam in maximo impario putaro
dic tunc fortunam cum moribus immutatam fuisse. g. Vidit iam hanc observationem Stephanus Medicus Persarum regis ita enim apud PROCop. XI bel2 perare. Tibi rex maxime in cladibise π pvenis 1 urbibus subigendis occupato, alia forte nomina contingant, BONVε
9쪽
tro gentiumque volator, tam hostium pernicies, quam amico. rum, qui siummum booum duceret, terrori esse eunctis mortaliabus; oblitus non ferocissima tantum, sied ignavi Oria quoque a-
sequuntur subditos talis principis inquieti, facultates eorum continuis maximiS exactionibus eXhauriuntur, rationes domesticae turbantur, plane nec sanguini illorum parcitur, sed largiter in bellis ambitiose susceptis profunditur. Vt nihil dicamus de technis ' s. mulis artibus & fraudibus, quibus eiusmodi grassatori in publicam perniciem nato opus est, ut vicinos suos supprimat, illorumque spoliis atque exuviis dominatum suum locupletet. Imo contra molimina universalis Monarchiae, pluribus disputare inutile est, non magis enim extitit vel exstabit , quam chimaera, Vel Hippocentaurus aut alia otiosorum ingeniorum commenta. Universo terrarum orbi praeesse divinum opus est, atque ad reservata supremi numinis spectat. Frustranei fuerunt cla scopo suo exciderunt Omnes Chaldaeorum, Assyriorum, Persarum, Medorum, Graecorum , Romanorum aliorumque Deorum minorum Gentium. in hanc rem suscepti conatu S. Sapientiores itaque principum mature ' 6. ab his sibi temperarunt conatibus & potius de Regno limitando, atque intra fines continendo, quam de illo in infinitum Promovendo cogitarunt, quem in locum Augustum . . De telles pensicν d' un prince ruinent les Discis εn dedans inquit auctor du Bovc. LIER. U ETAT, s causent de e enute par dehors. s. Consentit. ABBAs ST. PETRl p. ras memoriat Car .ensin quelis vονε seron. ii obligd monarcha nempe universalis de prendre pour reus . que de vomer do trahison contre ses traitID Notu avons. inquit idem' AsaAs, insta memoriat p.41 2 montre que t id e de conquerir r Europe es uno idia parfallement chi erique.
- 6. Agitavit hoc eonsiliu in Augustus, licet non publicaverit vivus. Minpoli mortem demum ipsius libellus lectus est in senatu, quo suaserat ut Imperium intra terminoa coerceretur Tacit. L. I. Amati c. H.
10쪽
stum, ' 7. Hadrianum, Carolum Μ. ' 8. praecipue referbinus atque laudamuS.
V. Cum Vero ex dictis constet, quod cogitationes de stabilienda Monarchia universali, ni tantur causis iniustis, d
praVent atque corrUmpant mentem, moresque ipsius principis talia animo volventiS, enervent robur ciVium propriorum, turbent ac devastent terras vicinorum, vel licent vincula communis humanae societatis, nec tamen unquam suo potiantur
scopo: nimium evidens est, quod Perperam pro genuino pacis alutisque Gentium remedio habeantur. An autem Gentibus per vim a conditore Monarchiae universalis quondam subiugatis, fas sit occasione aliquando affulgente, excusso dominatus iugo, ad pristinam libertatem provocare, non satis convenit. Sunt quibus perpetua secedendi licentia placet, ' I nec enim iniuste quaesita, ideo quod diutius per iniuriam a Taptore possideantur, pro iuste acquisitis venditari 'posse. Sunt
B qui . . . Hic deserebat, quae Traianus ante ipsuin ultra Euphratem aequisierat. volebatque ut Euphrates imperium Rom. terminaret. Eandem euram
primis regibus mortalium adscribit IusTiNus prines histor Finis dieit imperii tueri magis, quam proferre vios erat: inιra suam cuique patriam regna finiebantur. Primus omnium Ninut Rex Agoriorum vaterum squasi avitumgentibus morem nova impe licusu litate mutavit. 8. Ostentabatur Carolo a Graecis illorum Imperium. cum Nicephorusinato suo regimine omnium odia sbi concili isset, quod ille acceptare Francorumque imperio iungere noluit si greg)e misellam regum regna sua perpetuis bellis dilatantium describit AvGusT,N de civit Dei L. IV. e. s. scilicet inquit in eiusmodi magnis regnis non felicitas, Ied vanitas dominatur Sc. IO. L lIl. Nonne, ait, tu corporibust humanis fatius est. modicam staturam cum sanitate habere, quam ad molem quanteam perpetuis afflictionibus pervenire. Adde e M. L. IV. ibid. Vnde etiam Ludovicus XIV, ne solius vanae ι loriae instinetia, ne ex sola terminos regni in infinitum promovendi ambitione. successores, heredesque ipsius. bella cruenta susciperent, serra rerum a se gestarum poenitentia ductus. iam morti vicinus crebrius monuit, summaque ratione iussit.
1 Lo R I in tract. do Guber civit. e. XV. philosophia huc redit: ta esset, ijseroic absurde de dire, qu un prince conquerant a drou de prendre