장음표시 사용
21쪽
nibus librum tertium ci quartum, qui sunt de
Stoica ratione: eoque reserebat lectionem totius Ciceronis, Diogenis Laertii, Stobaei, aliorum e tum vero ad scripturam illorum librorum eme dandam, et hos et reliquos tres libros, cum vetusto codico scripto Bibliothecae Leidensis com parmit. Atque haec hactenus memorata hujus triennii acta, tot tantaque suerunt, ρῆ, si nihil aliud secisset, vel his solis insignem diligentiae industriaeque laudem meruisset Wassenaerius. Nunc eodem tempore alia multa magnaque con- secit. Primum Iurisprudentiae operam dedit rejusque Prosessores assidue audivit, Institutiones, Pandectas, Jus Naturae, enarrantes e nuper Candidatus sectus, mox summos honores adepturus erat. In aliarum quoque disciplinarum scholas ventitavit, Physicos, Bolanices, Historiae Naturalis. Deinde ab his ordinariis studiorum pensis, subinde quasi extraordinaria digressione facta, aliarum cognitionem doctrinarum percepit. Itaque quod Plato pronunciavit signum esse ingenit philosophi, quodque Plutarchus in Ciceronem accommodaVit, mnem disciplinam diligere, nec ullum ejus genus contemnere, hoc suo ipse exemplo Wassonacrius comprobavit. In quo talis ingenii documenta quum praeter ea, quae dixi, multa exstiterint;
22쪽
Is pauca, eaque cum eius erga me amore eoniniuncta, reseram. Et sponte sua, et Ciceronem legens animadverterat, Literarum studium constare non posisse sine Logicae scientia, quae doceret definiendo, dividendo, argumentando, verum salso discernere , invenire , dijudicare , cum aliis communicare, omnino Via et ratione disserere. Itaque legit nostrum libellum Praecepta Philosophiae Logicae inscriptum. Cujus quum essent duae editiones, prima nostra , altera Halae in Germania a celeberrimo philosopho Jo. Aug. Eberhardo repetita, et, ut quidem titulus profitetur, scholarum usibus accommodata, Was- senaerius utramque nactus, eas inter se coni lit, quod ego facere adhuc supersederam, annotationemque diversitatis diligenter consecit, mihique tradidit; unde cognovi novum editorem paucos locos, idque contra meum consi-silium, vel omisisse vel mutasse.
Hoc libro lecto, ad philosophiae Literarum. que Historiam, quam in scholis nostris incho
Verat, accuratius cognoscendam eXcitatus, maiores meos de ea commentarios h me petiit, quos describeret et meditaretur. omnino supra vulgarem modum cum Universam Historiam, tum illam ejus partem tenebat, ut et philoso-Phorum caeterorumque scriptorum veterum vita sDiuit ipso by Cooste
23쪽
tas, placita, libros, et populorum res conver,sionesque, regum principumque facta in promtu haberet. Totius autem philosophiae brevem et compendiariam cognitionem , sed praesenti proposito susscientem , praecipiebat ex Emesti Initiis Doctrinae Solidioris. Et vero hujus caetera, itemque Mureti et Ruhnhenii scripta multum lectitabat , idque propter doctrinae praestantiam OrationiSque suavitatem, quae puritate , compositione , et ei fianti philosopharatione ad antiquorum formam accederet. Phaedonem quam diligenter meditatus sit, ut fere totum in numerato haberet, ostendit acuta loci impediti explicatio, quam ipse mecum communicavit, ego in Addendis commemoravi., Et tamen editionem nostram quamvis saepius is bi lectam, rursus legit ab initio ad finem, a me rogatus, ut operarum menda notaret; ad quod genus singulari oculorum cogitationisque intentione valebat. Opus perhumaniter receis pit, assirmans se id tam sui, quam mei caussa sacere; esse enim honorum librorum lectio. nem ejusmodi negotium, ut sibi iterum iterumis que repetita semper novum intelligentiae suavitatisque seu caim adferret.. Ejusdem ossicii humanitatem , cum socisscondiscipulis nonnullis, mihi praestitit in Philomathiae libro secundo. Quos si ad primum item et alios superiores nostros libros adhibere
24쪽
i omissemus, invidis et obtrectatoribus nostris, mendarum typogra leariam aucupibus, reprehendendi peccandique materiam praecidissemus. caeterum i in eodem Philomathiae libro secundo ab operarum erroribus purgando Versans, animadvertit, quaedam Sanctocrucii scripta me fugisse, eorumque notitiam mihi nil tale exspectanti ultro obtulit: quae k me prodita p. 263. omnibus harum rerum intelligentibus documento est sngularis curae ae diligentiae, qua omnelllibros perlegere et excerpere consueverat. Selecta nostra principum Historicorum jam aliquoties legerat, quum rursus ea legore constituit, et primam cum altera editione conferre. Qua in lectione non modo quid in robus, sta etiam quid in Latinis verbis mutatum esset, animadvertebat ι ejusque rationem k me exqui rebat. Erat enim Latinitatis et cultor assiduus , et judex intelligentior quam ab ejus aetate et brevi studiorum spatio exspectari poterat omnino scripta mea omnia valde expetebat. Dequenti cognitione et usu terebat, et si quid eorum ignoraret, me interrogabat; suo amor
ille mei. sive judicio; in sibi ad propositam
studiorum rationem conducere ratus; semel autem cognita sic tenebat , quasi in iis habitaret a quid quoque loco dixissem; subinde melius horat quam ipse ego, meque dubitantem mos orantem, cerviorem faciebat.
25쪽
Fuit nuper siniplus' literatorem agens meque conviciis incessens. Hujus obscoenam gesticulationem et absurdum clamorem Vos mecum ridebatis: mssemerius etiam materiam sibi eum fecit exercitii grammatici , ejus surta et sermonis vitia notans. Adeo pessimos quosvis liahros in suum usum convertere norat. Venio ad novissima. Proximo mense Majohabita est auctio librorum magni Ualchenarii, quorum in marginibus plerumque erant annot tiones hujus manu scriptae, sed variae numero ac momento, multae vel paucae , verae vel salsae, prouti aut subito aut cogitate notatae essent. Igitur emtor ne deciperetur, ad pervolutandos libros cum judicio et scientia etiam tempus et laborem adferre debebat. Hoc secit wassumerius cum vestrum nonnullis, qui jam sciretis quid distarent aera lupinis ; mihique utilem indagandi operam praestitistis. Per hanc opportunitatem aliud quoque mihi mercuriale inventum, sive ουμπιον, bonus Was- senaerius attulit. Alias multas Veschenarii schedas apud ejus generum Stephanum Lugacium, virum honoratissimum, servari noram: in his esse Ruhnkenii et Valchenarii mutuas epistolas, non noram. Has Wasse erius, sciens quantum ego in colligendis Ruhnhenii Epistolis laborarem, pervestigavit, reperit, evolvit: eam, qua Ualc-kenario inventum suum in Photio mrrat, quod
26쪽
que ego quondam h Ruhnhenio auditum, non accurate recordans, universe in hujus Vita significavit hanc igitur descripsit, descriptam continuo cursim ad me detulit. Ego, hoc indicio
admonitus, caeteras omnes has epistolas h Lugacio , viro humanissimo, et petii et accepi. Quum saepe ex me in scholis ac sermonibus audivisset, quanta inter Graecam Latinamque linguam compositionis diversitas intercederet, idque experimento Graeca Latine, et Latina Graece, vertendi certissime apparere; Graece
autem recentiorum eruditorum hominum complures bene scripsisse, idque factu etiam aliquanto iacilius esse quam Latine scribere: hoc igitur audito , Wassenaerius cum praecipuis Graecarum scholarum discipulis me rogaVit, ut ex quatuor scholis unam Graecae scriptioni tribuerem. Quod ego quum fecissem nostis profecto, Vos, qui nimc adestis illarum sodales scholarum, quanta cum industria has scribendi exercitationes obierit ac perceperit. Ipse etiam hoc in genere suum sibi, ut solebat, separ tim instituit pensum, vertendo Ciceroniano Paradoxorum libello, antea sibi in scholis nostris Latinis pertractator ejusque Exordium , se conversum mihi ostendit, judiciumque meum ut sibi impertirem, nie rogavit. Ego indefessum
optimi adolescentis studium magnopere miratus, nolens id eum minore, quam par exat, fructu B a . con
27쪽
Ω eonsumere; subsi ei ut initium vertendi faceret in Historico, ostendens quantum ad intelligendi facilitatem interesset inter historicum et di-- dacti cum genus: deprom si et eumdem Paradoxorum libellum ab Adriano Turnebo Graece redditumi jussi eum, illius et suum Exordium inter se comparare: tum continuo Nepotem in manus dedi, ut conaretur eum Graece reddere. In quo qumn sibi opera quamvis subita facilius, quam in illo meditata, succederet, atque utriumque gcncris et interpretationiS disserentiam agno 'ferret, et porro ei dicerem, me puerum ali- quot Vitas Nepotis Graece vertisse; domi statim idem agere cocpit. Sed suit hic quoque unus ex postremi anni laboribus , quos haudita multo post mors intercepit. Disputua di scholas ut haberem, ipse suit in primis hortator: meministis qua industria iis praeror praefuerit: ut nostram rationem Vobiscum probaverit et aliis approbaverit, iungendae dialecticae et rhetoricae exercitationis: publicae autem et privatae actionis disjungendae; ut si-' mul ad Latinae orationis lacultatem et dialecti- ee disserendi rationem proficeretiso Meminiostis, ut 'postrema in disputatione interrogantis partes agens eas amanter et sacete concluserit, ponendo hujusmodi syllogismo: quidquid studiis hoc anno salutare suerit, id etiam proximo anno per qΗcndum esse: fuisse autem salii ta-
28쪽
res disputandi scholas hoc anno studiis; ergo
Praesidem rogandum esse, ut eas proximo etiaNanno persequatur. At bonu4 Wassenacrius voti hujus Ductum ipse non tulit i dixerat Loc e eunte Junio, Iulio exeunte occidit i . rLcmgum est caetera referre, quae vel pro se
ipse legendo meditandoquς didicit, vel jn hoc
genere erga alios studiose osticioseque fecit. Ad quae quum alia multa domestica, et vetera et nova, negotia accederent, plane mirabile vi deatur quomodo his tam multis laboribus vires ac tempus suppeditare potuerit. Postremus suis et hic labor. Annum vigesimum primum completurus calendis. proximis Martiis, ac titulum dominiumque suscepturus erat utriusque Cat. lovici, et Veschenburgi . quorum reditus mater, ut tutor, administraverat , administrationemque, in qua filium instituerat, eidem jam tradiderat. Quo ille honore adeo non gloriabatur , ut sere nemini, nisi quibus necesse esset, ejus rei notitiam impertiret. Caoterum quomodo in hac rerum commutatione aviti patrimonii possessionem tueretur multum cogitans, eique eXPediendo an oblatum sibi Majoris Cattoviceni munus acciperet, varie deliberans; tamen, ne Academica studia nondum decuris abrumpere cogeretur, recusans; interea morbo corripitur,
subitoque quasi sulminis ictu sobis eripitur Epaminondas bello Leuctrico udiens virum
29쪽
strenuum et laboriosum morbo periisse, Heu finquit, quomodo tali viro vi rotare vacuit PEt hoc nobis de Wassenaerio dicere licet, et
multo etiam magis illud, Quomodo tam occupatus ordinariis studiis adolescens tam multa existraordinaria, atque adeo tot tantaque h midiis aliena negotia tractare, quomodo denique trimqnii spatio in Literis ac disciplinis tantos progressias sacere potuit' operae pretium est pauca respondere, quae ad Uos monendos pertineant.
Quum, quod supra diximus, ad proficiendum
discenti tria adesse debeant, natura, institutio, exercitatio; saepe si, ut in his, quamvis pari-hus, dispares fiant prosectus; et plures discentes, in quibus tria illa aequalia sint, non aequaliter proficiant. Scilicet omne momentum positum est in exercitationis labore recte gube nando ; siquidem alius multo labore parum, alius parvo multum escere potest. Sequenda Est certa via et ratio, quae h principiis et facilibus orsa aditum ad dissiciliora patefacit: nec ulla pars nondum satis perspecta sine animadversone praetermittatur. Veluti, ut hoc utar exemplo, in Graecis et Latinis, verbum, nOmen , particula, constructio, ne praetermittatur quin ejus rationem et usum indagemus ac perspiciamus. Sic lactitabat Wassenaerius, probesbi persuadens, se sic non in mimitis rebus, sed rerum magnarum iundamentis versari, nec
30쪽
esse quidquam parvum, quod ad magnum finem tendat. Porro, vitae agendae constantem ordinem adhibebat ; ut totum ei tempus in suas partes distributum, cuique penso ac negotio sua pars constituta esset; ut et liniis rebus tempus su peresset, nec subitis deesset. Atque hac in dispensando tempore diligentia et quasi oeconomia, illud etiam consequebatur, ut nec actum quid ei periret, nec agendum elaberetur. Velis uti in legendis Veterum scriptis quidquid in rebus vel verbis memorabile videret, id continuo in Adversariis, per literarum ordinem digestis scribebat, unde postea facile quidque prome ret e si quid autem ei aliud agenti , subito in mentem veniret, s quid etiam ex aliis narrantibus audiret , agendum , quaerendum , inVentum, hoc statim in libello memoriali notabat, deinde prouti opus esset, vel agebat, vel in Adversaria reserebat: adeo cavebat, ne sibi quid utile, semel cognitum, ex memoria en
Duo autem in primis ei prosuerunt, quae ex puerili institutione in nostras scholas attulit. Alterum , cognitio elementorum Geometrico. rum, quae quamquam teriter percepta , tamen 'eum ad illam methodum adsuefecit , ut