장음표시 사용
71쪽
gendis continuatio sicacisma esset,rraditionem Imperii novitatemque succeseris, qua nascendis priusquam agendis rebus imbuenda sit, serenda rei occasionem intercidere , Scipionem in multos annos confirmarunt in expeditione His*anica atque Africana, T. Flaminium in Macedonica, C. Marium in Cimbrica, & C. Caesarem in Gallica. In tantum tamen Dux Bellicus & Minister in expeditione siua retineri atque confirmari debet, in quantum apparet elusdem fidelitas, cum felicitate &fortuna, quae nihil aliud quam DΕΙ adjumentum est, conjuncta. Romani Lucullum proficisci patiebantur, quam diu arma feliciter tractabat, cum Vero observarent, prosperitatem in medio cursit ipsim deserere, Pom- pejum in ipsius vicem amandarunt. Cum Carthaginenses sith propriis Ducibus victi fuissent, electione peregrini, qui Xantippus erat Lacedaemonius, fortunam quoque mutarunt. Pariter Siracusani, cum ipsi cum Ducibus suis nativis victi fuissent, cum Philippo Spartano Victores extiterunt. AtqUe adeo culpari non debet Princeps , si missis subditis domesticis terrae suae, quibuS Cum fortunam non habet, peregrinos in Ministros suos degat, ob imperium tam in milites quam in statum, ejusmodi enim mutatione
conditionem suam atque commoda in meliorem statum convertere studet. Mutatio
72쪽
tamen a Principe Regente aut siccessoribus suis non tam facile fiat, sed tantum ad promovendam status sit utilitatem, alias namque periculum est, ne removendo Ministrum dignum, senem expertum atque felicem prosperos ventoS in contrariΟS mutet, facilis autem atque subita Ministrorum Senum atque eXpertorum mutatio Violenti aliquid habet, atque violentia raro bene cedit, bonumque & durabilem effectum nunquam producit. Ita PleniuS L. 88. R. admonet, Mini fros is prioribus Principibus Iam eum judicio dilectos Meque diuturna sectatos non temere is successere removendos. Puod tamen crebro usu venit uti subjungit doctissimus Boeclerus de Aula c. XXV. p. 7s 3.) obtrectatione es invidia eorum, qui veteribus istis velut custodibin remotis novis artibin suis faciliorem proventum serant, aut praesidenter sibi arrogaui plura, quam ii, quos aulicarum administrationum versabilis Uiu jam exercuit instruxitque; quam diabolicam malitiam atque malignitatem Sceleratorum invidiaque plenorum hominum Princeps penitus abhorrere debet. Altera conditio Ministri, Praefecti aut Capitis cujusdam ea est, ne in negotio quod ipsi demandatur, arctis nimis conditionibus manus pedesque ipsi ligentur. Poterit Princeps omnem, quae possibilis est, matu- 'ram considerationem in eligendo Ministro D s ad
73쪽
adhibere; postquam autem semel eum elegit, convenit, ut amplissimam in exequendo onficio suo autoritatem ipsi concedat, alias impediet Ministrum resque suas atque utilitates ipse mutilabit, ut felici fato adscri-hendum sit, si bene res evenerint. Lycurgus prudentissimus Legislator licet autoritatem Regum, quam diu domi essent, admodum restrinxerat, eandem tamen liberam absolutam atque independentem esse patie-hatur in bello. Ipsi quoque Romani licet Senatum haberent refertum hominibus in omni militiae parte excellentissimis, suaque fortitudine per mille specimina probatis, nihilominus praefectum atque ministrum nunquam cum alio mandato ablegare soliti erant, qUam ut eurarent, ne quod respublica damnum caperet, in maximis etiam periculis summoque rerum disicrimine Dictatorem creabant Cum autoritate domi atque foris plusquam regia. Tiberius mittebat Drusiam Filium suum in Pannoniam , nullis
certis mandatis ex re conssiturum, neque hoc sine magna ratione, raro enim eo modo bellum geritur alctue succedit, quem noS nobis formamus. Opus siepe est pugnare, non quia Volumus , sed quia inimicus nos eo adigit, aut necessitas, qua premimur, nos constringit. Multas res, uti Thucydides docet) bellum ex se ipso progignit;
multas inimicus nos docet; multas etiam casus 3 .
74쪽
casus; & uti a Fabius Maximus inquit
Consilia magis res dant hominibus, quam homineae rebus. Unde detestabatur iste temeritatem Varronis, qui antea quam hostem viderat, jam quid agendum sibi esset, animo praecipiebat: & tamen aliquot clas ses navales o maximiS , quae unquam mare ingressae fuerunt, sequentibus temporibus comparuerunt, ita, ut nihil actum fuerit,& in fumum abierint omnia, cum Praesectus uti voluerit consiliis, quae domo secum apportaverat, iis quae occasio suppeditabat, plane contrariis, aliis consilia subveniunt
occasione jam praeterlapsa, &, uti Tacitus inquit, ex distantibus terrarum syatiis consilia post raτ aferebantur. Tertium requisitum Praefecti vel Ministri, qui ad negotia belli obeunda mittitur , est efficacia, quatuor Vero conditiones ad hanc Concurrunt rinclinatio, exercitium, sollicitudo & audacia. Inclinatio facit, ut expeditionem promti & aliquo animi ardore suscipiat, hicque ardor ad finem usque duret. Differt motus naturalis a violento in hoc, quod naturalis in vehementia sua perseverat, quin & continue crescit, Violentus Vero E contrario non diu durat, sensim deficit,& in nihilum tandem abit. Jam Vero motus alicujus , qui sponte, alacriter & cum voluptate opus aliquod aggreditur, naturalis quasi est; motus autem qui fit sine inclina
75쪽
clinatione, & tanquam agenS Violentum, deterior siemper fiet magisque cessabit, atque dissicile omnino est, ut Praefectus bellicuS, qui contra suam inclinationem atque sententiam expeditionem siuscipit, quicquam essiciat, quod alicujus sit momenti, uti Exemplum Niciae in bello Siracusimo docuit. FerdinanduS, multae prudentiae Re non solum curabat, ut ad ardua, quae susci
piebat, negotia, sui Ministri inclinarent, sed
totuS etiam populuS. Ita ut antea quam id quod animo conceperat factasque delis era- tioneS ore pronunciasset publice, multitudo eas jam dum desideraverit, tanquam sapientes &justas. Tum vero exercitium quoque negotium per Viam planam ducit atque Regiam: quandoquidem homo, qui novitius est im negotio aliquo , non potest esse pedituS neque promtus. Adibit loca incognita, periculosa, perplexa, tramite egredietur, talia faciet, quae postea tollere necessiam habebit, idque accidit tam in eXpe
ditionibus bellicis quam Politicis & quae
statum attingunt, maxime autem in bellicis, dantur enim infiniti casius & accidentia singulis horis se offerentia , ad quorum improVisum occursim cum solido, firmo &constanti judicio atque animo stare impos sibile est, nisi quis experientia confirmatus sit. Accedit postea diligentia, quae Omne
illud, quod juvare potest negotium, colli-
76쪽
bit, neque propriis solum commodis, sed &1nimicorum negligentia uti novit. Media atque Vires unit, atque ad operandum aptiora reddit &promtiora; nulla autem harum, suas supra indicaVimus, rerum effectum alicujus momenti producet, nisi praesente animi vigore comitata sit. Quemadmodum enim non sussicit, ut navis rebus omnibus ad navigationem necessariis bene instructa sit atque munita, nisi ventus vela inflet eaque propellat: ita neque inclinatio, neque exercitium, neque diligentia multum Valet, nisi conatus animi determinati ea promΟ-Veat, & omnis deliberatio tam in Politica quam militari arte inutilis ast, quae non in ipsium effectum deducitur. Hinc de Arato Scionio legimus , quod, utut alias Mabnus esset belli Dux, tamen, quia animus ipsi deerat, in praeliis parum boni effecerit. E contrario Vero tam antiquae quam modernae historiae docent, optimas graVissimaSque eX-
peditiones plerumque a fortibus & praesentis animi Imperatoribus susceptas fuisse, quales fuerunt Alexander Pyrrhus, oesiar, Hannibal, & nostris temporibus Serenissimus Princeps Eugenius, qui belli Dux dum omnes modos obsequium sibi conciliandi, uti sunt amabilitas , severitas, & existimatio, singulari suae virtuti adiunxit, res
perpetua memoria atque admiratione dignas gessit.
77쪽
Omnes supra dictae conditiones, hoc est, essicacia, inclinatio, exercitium, sollicitudo & audacia virtuti ac prudentiae anneXse pariter ut inveniantur necesse est in Mini-1iris, Consiliariis, Plenipotentiariis, Legatis, omnibus que illis, qui Principi cum in rebus
Politicis atque status, serViunt, tum in Imperii administratione assistunt. Notum enim est, quod pariter Princeps non ubique praesens esse, aut circumambulare, nectue etiam omnia solus facere potest, sed Viris opus habet idoneis atque aptis qui ad peregrinas aulas ablegentur, & de rebus ad Jurisdictionem pertinentibus, de statu, pace atque imperio cum aliis Principibus cons rant, tractent eosque sollicitent. Quodque proinde in eleaione Ministrorum qui amandari debent, maxime necessarium sit, ut curet Princeps, tales ut habeat, qui negotiis pares iisque neque superiores lint neque inferiores, id quod observatum diligenter fuit 1 Tiberio. Qui enim majores, quam negotium requirit, Vires suaS esse sentiunt, levi brachio 1llud agunt, parum curant atque contemnunt, qui autem debiles int &negotio minores, sustinere illud non pos sunt. Opus igitur est, ut Princeps cum omni maturitate & magna pensitatione Ministros sibi eligat, qui ipsi non tantum in administratione Imperii fulcri instar sint, sed di eo mitti apti atque capaces, quo ut Princeps
78쪽
ceps in propria persona proficistatur, consilitum non est. Nam, adornatum Principis dicit Cassiodorus 4. Ep. 3.) credimuου pem tinere, aptas dignitatibus personas eligere, quia de claritate servientium crescit fama dominantium. Ministri dicuntur, quia eorum consilio se opera Princeps ad regenis dam summa fortuna sua molem utitur. Et in his eligendis dicit Doctissimus Boeclerus C. 6. p. 7sq.) isiud tanquam praecipuum attendi debet, ut ex artibus prudentiam, ex moribus fidem habeant, qui majorum robus sunt admovendi. Postquam deinde Princeps Ministros suos elegerit, bene erit,
si eos honoret, & aestimet tanquam fortunae atque utilitatis siure coadjutores simul atque amicos , bisus enim consiliarius non minus Valet Mam integrum Regnum.
Etenim cum plurimis amicitiis fortuna Principum indigeat, praecipuum est Principis opus, amicos parare, ita ait Plinius Panegyr. 8 s. . . Neque Vero ideo Coadjutores & Ministri Principis alicujus ambitione atque Vana gloria capi se patiantur, &, si ipsorum consilia, legationes atque negotia status ipsis commissa feliciter succedunt, gloriam atque splendorem exinde enatum soli attribuere debent Principi, ita quippe nos docet Lips. 3. Pol. II. dicendor Ministrorum propria virtus es prudentia est, non Principis hed sua fortuna se metiri, neque
79쪽
sibi roriam rerum gestarum , sed Domino , a quo fatum acceperunt, cujusve
a licio ausicatum habuere susceptum, tribuere. Quin &, moraliter loquendo, semper submissas debent gratias agere DEO, quod illos tam pulcris atque raris dotibus & qualitatibus ditaverit, in servitium, ad-jumentum & augmentum utilitatis Principum. More Christiano loqui possumus ordicere , Deum in usum decus, Regum o Regnorum certos homines peculiaribus δε-ribus imperii animique instruere, eorumque, quas sub au icio imperioque Dominorum obeunt, action; prosserare, se quodam modo per isios gloria Regum orsaluti Regnorum consulere atque providere. Vid. Charast. Vellej. c. a. Id quod omne exerceri fas est tam antinistris bellicis &ad expeditiones militares missis, quam a Ministris status ad promovenda Principis
commoda amandatis, quando felicem negotiorum suorum habuere successum.
80쪽
ATQUE IDEO PRINCEPS EAM DEBET DEFENDERE, SUSTENTARE, CON-
RElisionem fundamentum esse omnis Principatus, certissima res est. Cum enim omnis potestas I DEO veniat, neque gratia & Favor DEI aliter quam Religione comparari queat, Omne allud fundame tum erit ruinosum. EX θuo. consequitur, quod religio & cultus divinus res maXime ardua sit, tam pro Ipso Principe, quam si tus sui Τegimine. Adducit in hanc rem Do- . ctissimus Joh. Ad. Osiander, in libro de TDpo legis naturae sequentes pulcerrimos Verius ingeniosisdicujus Poetae, dicentis: