장음표시 사용
401쪽
Compendii Lib. I. is, iris proficiscantur, anui lassunt. Naturae tu. ynt ij, quos, quum sursum leue tendis, deorsum grave, elamenta atq; ex elementis compacta experiuturi
Animales uero Aunt ad omnem loci positum iurisco. si vi furit ij qui coactials inuolin ur nuncupanat rivi rotatio, pulsis, vectio. Veram hoc dii Arut inter sese, ut periculum facturis fiet m Jhtum Nat rates quidem pedetentim ad finem v s redduritur
lentiores, coacti contra rem lares: uminales uero iamedio duritaxat concitantur. De quiete. 2LQuoniam vero eandem contrariorum esse rationem oportet, cuicquid de motu diximis, in eo quietem quos posse diuersa ratione cognosti aequisim
est. Quietem autem earum rerum se sciendum est. quae moueri quum po pint, non tamen moueri conti gat. Quare quemadmodum motus motui contraritur, ita quieti quies opponitur. Item quies alta nat
resis,ut in sublicii aether: alia animalis, ut sis ρ: alia coacta, ut is imo ignis. Item quicquid quiescit,et quia vit, Cr quiescet necessario.
morum vero omne quod mouetur,loci babeaestricola, idcirco de loco dicendum est in qui de motuilibutant Locus itas est ea superficies, qua corpora ambiuritur. Ex sese autem Iocus immobilis est. LOna enim ignis est locus, Cr aqua telluris. Superficies vero tuus,quibus continentis, contentiq; termiti copulantur, idcirco se aequales philo ophi uoluerunt, ne iacuum .iliqssu intercedere iteri cogerentur. - A Omnis
402쪽
37o Naturalis scientiae Omnia auicin corpora aut loco aliquo cis Eantur, ut Iupiter a Saturno; aut pariliter a terrae centro di ture credatur, ut coclum illud ultimis, extra quod aut nihil omnino esse, aut puris v inane contacitur. Elementa uero omnia ad superficiem tendunt cor poris continentis. Test uero ad id quod balet cen
Vacuum uero nonnu i esse puta uermini: qnia amqua quidem extenduntur, aliqua vero comprima mi ur. quod effici non uidcretur posse, nisi inane ut dit Lucretius poeta iucundi . esset rebus admistam, intra quod res quis receptaretur. Sed non recte uiderunt,quin aliqua densentur, aut rarefiant, tenuiora
corpora er repelli Cr recipi posse: quo ficto res aut
maior, aut minor appareat. In raresectione rem non noua magnitudo, sed nouus locus acquiritur. costi
pressum enim id est,quod quum paruae uideatur quantitatis, ub maiori tamen materia delitescit. contra uero extensum id est, quod quum latae cppareat quar titutis, sub minori tame matπia claudituri corpori autem alia quidem quamvis Cr rara fans er densi, ut coelum, cuius prosiora suntsidera: non tamen e tendi aut comprimi posunt. Alia uero, que Cr rare scere possum, er densere: ut elcmenta, quaes ex es mentis componuntur. Vacuum uero si quod esseti teruallum, simplicia corpora moveri in silo non pose sent: quom nulla nes latri reus neque extrinsecus re sistendi uis esset. Motus autem omnis sine eo quod re
istat, esse non potest.Vbi namqsse ii Ricta aduersandi β
403쪽
Compendii I. 3 i testu hiest, m)mentanea nascitur mutatio. Motus aut tempore, non momento mensuratur.
Tempus autem motum quum metiatum, hoc est,numerari illiin,ol a Graecis nuncupatu. Qui xis autem tempuis motu metiatur, ex motu tamen pen det.Tunc enim tempus agnoscimin, quin motu percipimus. Nam Cr continuatio temporis, Cr quae prior aut posterior in tempore pars est, ex motivi continuatione CT partibus constat:idcirco furi tantum meti ri dicitur tempus. Nisi forte constantia etiam metis tur ea ratione, quod quecuns μπt, in tempore esse dicantur. Tempus autem per sese motus est quaedam lictio, cu si libet exprimere graecam uocentipallio. Motuu uero maxime illius est pisiis, qui primus est. Cr sempiternus. Temporis rursus passones sunt, lan guan, breue, multin, paucum. Temporis uero nihil est praeter momenti , quod praeteritimis est temporis, Cr Aturi initium. Ogure a nonnullis tota temporu ubstantia in momcnto est costituta. Sedscire licet, quemadmoLm ex punctis nulla constat magnitudo,
ita nullum tempus ex immentis. Momenta enim insecabilia sunt: quod autem inbecabile est, iscabili iunctum, nullam constituit continuitatem. Nomenta a
temsunt,ut puncta in linea,ita is tempore infinita.Diu ui enim potest in infinitum, omne quod continuum est. Vt ergo inter quaeque duorum punctorum labiniata sunt puncta, ita inter quaeque duorum momento rum infinita momenta Iunt. Qisare ex hic tempus, σelie linea intercedet, A a
404쪽
3ra Naturalis scientiae De initiis extremis p permanentium ac
Permammam constansium, Misgem rantur, mem principium est. Quum enim producuntur,esse tinc primum dicimum:ante uero uisse, o nequaquam. Fluxorum contra dis labentium nullum ese potest initium, quum enim prolabi coepere, non esse tunc quide,sed fre quamprimum, existimantur. Fluxorum vero ais constantium,quaecums co rumpuntur, nussim aeque momentum a signatur. Sed ita defrcisse sigi icamus unumquodque, ut non se tunc quidensilia continu) a me luisse creduntur. De motu,&mouente principali. 33. Omne aret quod molletur,aut perpetuum est,ut coe 'lur aut obnoxia corruptioni, ut stutices. Et omne rursus quod mouetur, ex alio mouea r necesse est, ut ea quae ex intraneses extrames principijs moueri per cipimus. QNd enim se irem mouere tacitur, ex duabus partibus componatur necesse est, materia scilicet quae mota creditur, er Dina quae mollens exillim tur. Quare quum simplicimus Dctu sit, ex nussis constabit partibus, quarin altera moueat,altera moueatur: sed mouebit simper, er nullo pacto mouebiatur. Materia ureb, quin omni careat assione, ueri lautum, non mouere confinget. Quae omnia si ita se habent,ue infinita fit feries mouentium causarum, linam essererim principem,n tuams omnium ejicientem, Ateri competimur.
405쪽
Postquam liniuers is mim explicauimuis rationem, nunc iam ad particularem descendemis rerum naturalium diciplinam. QSomam vero mundo omnia conisinemur, a mundo prias duximus inceptori . Vnam esse mundum hunc, quem hihabitamus, sequenti ratione concluditur. Siplures infinitiae munct essent, omnia semper tumultu uario iactaremur. quum eadem set elementa, atque ubique eiust naturae appetitionis: Cr ignis is qui in alijs quos mundis erit, er reliqua elementa, locum appetet sibi naturalem,eo quod tendet indiscrete. Veram non minus lune coeum, quod in nosti o hoc mundo perspicitur,quam alterius mundι locos ignis optabit. si ita est,con undantur omnia est necesse. Coelum esse finitum. 2.coelum uero finitum esse, quin corpus si recessirium esse arbitramur. Quando praesertis, quin praestantius coelo sit nihil, qui um est ut figuram h beat rotundam. Que uero rotata sunt, suis terminis concludunturi mare uon Ue poterit in tum. Nihil esse extra coelum ne* ui posse,
Extra coelum vero quom nes ullum este elemet posit, nes ex elementis compacti , mbit erit omniano. Omne enim quod est obnoxiuscorruptioni, aut elemetum est,aut constat ex elementis. Quod si nullum corpus extra coelim eje natura non patitur, v
406쪽
Necesse est eniim,ut ubiuis corpus aliquod sit, ibi conpus ese aliud naturaliter po it.
Coelum nem elementum esse, ne*ex elementis. 6.
coelum quos nes elementum est, neq; rusus ex elemem. Elementu enim quum contrarius habeat qualitates, contentiis ut corruptis Vs qtiae aduersantur, sua lipecies propagetur: si elamentu aliquod coetu esset,sua potestate Cr virib. omnia in suam natura con uertisset. Ex elemetis uero qui feri potest ut constet, quam omnia quae ex elamentis fiunt, minora sint et mentis Quapropter neq; goaeratum est coelum, nespa:ens corruptioni. Ex principi' navis controq;
omnia generatur. Quod si ita est, neq; calcficet unqui, neq; rigescet, neq; ullas recipiet qualitates. Dicitur autem lana b ectatione pictia, non quod humecta sit luna, sed quod uires habeat humectandi: quemu modum Saturnus frigeficiendi, e T soleat clanae
Coelum esse praestantissimum corpus. s.
Coeli uero praestantia ex eo elicere possumus,quoder in sublimi sit positum, er forma orbiculari illa bratam. cuius rei aemesutiome, omnia firme elementa,
quantum licet, sese in sphaeram coglobant. Illud quos nobilitatem coelestis declarat essentiae, qu)d quum nihil extrinsecus patiatur, lastriora tamen haec σρ-cundis interdin leuet, er aduerss aeque rebus oppresset. Vnum sit atis exemplum, praeter ea quae quotidiana sunt: Si septem errones in piscibus coniungantur, sequuturam esse terrarum immersionem, Astro oram ruitione, simi experimento comprobatur:
407쪽
Compendii Lib. II. 37ς- uero in Geminis,pestilanti invasuram. Perpetuum esse coeli motum. coelum uero motu eo qui in orbem est, perpetuomueatur est necese: quum inlitigabile', quicquid contrarijs caret. Is uero qui coelum mouet, neque - vendo laborat, neque aliud quaerit, praeterquam motus sui aetatem.
Motum coeli nem animalem esse, ne 3 natu ratem, nem uiolentum. T. .
Motus autem qui in orbe est, quum naturalium rerum sit principium Cr Ddamrntu, quum, nes sum sum nes deosum tedat, quales sunt naturales motus, qui in ine maetationu maiorem capiunt intcntionem; nes naturalis erit, tres violentus. Quod enim est uiol tu,perpetuu se non potest. Nes rursus dici poterit animalis, cu nes remittatur unqua,nes inte datur.
Qme uero mundo continentur, alia fiunt purae friplicius naturae, ut coelum ex elementa: reliqua vera
composita. Motuum quos alij simplicium sunt, ut
composiliora. Simplicia rursus motu uno proprie uo Iutantur: mixta uero ais composita,eo maxime motu peruoluuntur, quo potentiora cogunt elementa. De orbibus. coeli uero nouem fiunt orbes: Saturni, Iouis, Mamtis, Solis, Mercurij, Veneris, Lunae essurum ultimus.
Quorum quilibet diuersi generis siunt, quum motus proprios atq; peculiares administrent. Sicut Cr discrsa insiderum astrorunis natura, ut ex istorum uariis
408쪽
- 3 s ' Naturalis scientias Depositione coeli. o.
Vt aut hontinum cr animantium resiquarum diuersi pwntitatius,ita Cr coeum, quum is plures diritatur portiones, dextras quidem habebit partes quae
i ii orientem sirustras in occidente superiores in arctico, inferiores is antarctico: anteriores in meridie, posteriores in septentrione. Et hoc quasi pacto coeli illius extremi partes collocatur. Planetarum uero, contrarios quum habeant motus, ex renitentes, contra ria etiam erit partium positura. De ccesi dimensionibus. Il. In eoela item ea longitudo deprehensa est, quae inter polum utrians est intercepta. Latitudo vero e
' extimata, quae ab ortu est ad occasio. Altitudo quos ea est iudicat quae a meridie est ius tetrione.
Varie autem orbes illi nouem cursius uoris perfieiunt circulorum. Nam prima quide s haera post Sa
turnum,quam απλαν hoc est, non erratica uocant,
α . borarum spatio circumvoluta, caeteros orbes μοίmpetu siecum rapit. Nonam sphaeram addidere non- tussit, quam innumerabili annom serie perrotari comprobauerint,triginta σfex annorum millibus cursu perfecto:hoc est,centesimo quos anm, parte una stuM du permeato. Saturnus uero annis firm&riginta peruoluitur, Iupiter duodecim, Μ aera duobus. Sol, Vemri,atq; Mercurius,parua tamen intercedente distantia tercentum diebus er ες,π boris insuperfex:
itaneia diebus f pim G uiginti. er horis octo do
409쪽
Compendii Lib. II. 3ττ Qudd c um in haec inferiora uires
. Agunt autem in haec inferiora singuli uin potestat . Motu nams ignem Craerem secum trabunt:lum e quos caleficiunt terras, cr uirtute quadam laten tifima plurim s rerum naturus educunt, ut lapides et metalla. Quid quod idem astrum diuersas uires habet, cr repugnantes propemodi s Luna enim Cr lanu-ne caleficit,ut in planilunio experimur tinc enim calor est auctιocer humectat maxime, atq; restigerat. De lumine stellarum,&de perlucidio
Astra uero omnia Cr lumen habent fu ,σ a sole illenium mutuantur. Perlucere item ut uitrum athra η contra Cri curas, palam est,praeter lunam que quum rotun Aristotele, da sit aliquando, interdum arcui simillima uideatur, CT cxteros
maculata, mirum in modum appareat, mansistu est pl)γsico lamini solis non se peruiam. et corii
. Astrum autem quodlibet quanto soli est propius tanto splendescit magis. Ea ratio est,qubi lana, quum renouatur, quoniam proxima soli est, aliquanto est
quam in plenilunio clarior. De solis dc lunae descetu. ic. Deficit autem sua luna claritate, quum later solamer Iunam tellus opponitur. Sol quos pati dcliquum solet,quo mi ae obiectu, tellus radiorum caret ιω- tb atione. Dens ι vim quum sit luna,penetrarι non patitur solis claritatem. caeteri uero planetae non ovcse
.rantur. Inter eos nams qui supra sol punt, ne, tri A s lua
410쪽
3ν8 Naturalis scientiaelm interponi,nes luna potest. Inser eos quos qui irr- stabunt collocati,nullo id pacto cotingit. Ex illorum
enim perspicuitate fici e penetrare radij possunt.
Unica uero telluris, quam κωνoesisti Graeci putant, ad mercurim usis peruenit,ta' non attingit,ut astrolo- sica ratione demonstratur. De circulis qui in coelo sunt. 1 . circulorum uero omnium tria sint in coelo gem-'ra:aequantium, id est, concentrico : epicγctoram: 'obliquorum, id est, eoram qui extra centra signi r liquorum orbisi. cuiuslibet coeli primm circulum esse uidetur aequans atq; concentricws: planetarum autem singuli obliquum etiam sunt assequuti, quo non recta cursu sivo, sed oblique per coeum destrantur. Epicγ- cum quos praeter sole planeta omnes habent. Is pamum quidem orbiculus est cuias centru, in obliqui fingulorum circuli circustrensia collocauere. Et in sc-' mo epicγcli apice si uerit planeta constitutus, dicere ε directus tur fi nuncupatus, a nobisq; est proculdubio remotifimG. Quum uerὸ oppositu uis insimum loca in tenet, retrogradis dicitur, est, nobis proximus. Q num ante hi lineae illius oblique terminis fierit, quo. utri sepisdicti dimidia intersicaturistationarius appellaturi
Planetae autem non pares haberi motus, sed luna Abundat,uel quod praeter tres illos, quos habet μι duos est in dsequuturumuscilicet epicγcli, ex suum. modex eo plane percipitur, quόd macula in nu qua delitescit. Reliqui utr) planetae, quatuor tantum motibus per tantur .sol seria, quid caret epioclo,rribus duntaxau