장음표시 사용
141쪽
avolant, aliaeque interim a pabulo jugiter assuente, de
novo reponuntur: nam prout succi nutritii in visceribus elaborati, crassiores particulae molis corporeae jacturas, ita subtiliores animae hujus dispendia resarciunt , quae cum sanguini, velut oleum lampadi perpetim accedunt, intra sinum ejus accensae, anima &flammam, & lucem, alias perituras restaurant. Quippe dum liquoris nutritii pars pu- oredvirum idirior sanguinis flammam fovet, ac sustinet, ab hujus incen- Facultatum
dio particulae spirituosissimae decedentes τέ ε&εφαλω di bis i
instillantur, quae ibidem partem alteram, nempe reciproca. sensitivam propagant, aluntque: ita chliscammtψιs, atque huic animalitas plurimum debet ue quae tamen munera , functio animalis vitali utraeque chlificationis organis rependunt et in quantum se. spiritus animales, vim pulsificam cordi, ac arteriis, qua sanguis agitari,&ad accensionum lacos circumduci possit, elargitur: quinetiam coctionis viscera, calorem quo egent, a sanguinis flamma , & virtutem motioum & senstitivum, siluus necessarici ad sua munia opus habent, constanti spirituum animalium acceptas referunt, ita cerebrum& utrumque Romacho, o ua& vice versa, haec regio isti, ac utraque alteri tertiae obaerantur: nempe quo diutius totius animae hypostasis perennetur, partium omnium tributa mutuis ad se invicem ossiciis compensantur,simulque tum corporis tum animae membra, necessitudine velut circulari conjuncta, mutuam operam desiderant, exhibentque.
Anima Bruti cum juxta Philosephum sit binas hasce di se iones, ex creationis lege innatas habet,nζmpe ut se tueatur, sive ut propriam accensionem diu- Speciemussime proroget, cujus gratia de pabulo arripiendo usque ollicita est; insuper ut speciem laam propaget, sive ani
lias producat: in quem finem, e penu suo materiarim lycentivam deponit, eamque ad accendendam eZpQnζῖς continuo gestit. Vniis
142쪽
e saetus Unicuique animali, sine duce, aut exemplo insitam ea alimenta arripere, & subinde deglutire, tum si arethlisur corporis tela indies adaucta in debitam magnitudinem ic crescat, tum ut quasi subtegmen, novis spirituum copiis quotidie suppleta, corp0ri coextendi, & functionum
. . suarum actus Vegete satis obire possit. Deinde quampti Jhin, Iei lineamentis, tum corystris tum imae satis protractis, tur, humorω- utriusque ambitus, & moles complentur, spiritus quidam ηitatis pro animales, ab indiυivitii opere superflui abundare incipi; Dada Eeba proindeque in partes genit ues, cum humore subtilidituri e toto corpore delibato, quasi in promptuarium, hecisi propaganda destinatum, secedunt, ibidemque rec0nditi Animalis ideam effingunt, quae postea in matricem id0neam perfecte formanda transferatur. Humor geni. mmor genitalis, non uti Hippocrates olim asseruit, 'ralis no' a γ' jam vulgo creditur, a cerebro in partes spermaticas deser-
iis, peculiares ductus haec corpora longissime
remota interjacent εἴ sed proculdubio, ipsa massa sanguinea nobilissimam quandam sui partem, in genitalia, aeque ac in Cerebrum dimittit. Quamobrem ad testes, cum nulli pertingunt nervi , illuc arteria insignes admirabiliter perductus varicosos ,& crebras venarum inosculationes c0a' formatae mittuntur ; in eum nempe finem, ut sanguidj purissimum florem , quasi per tortuosos alembici capstlei, longissimo ductu destillatum, proindeque maxime subtilemi& elaboratum in illas partes deferant. Hujus quod super R
um est, aut minus defaecatum, non tantum venae excipi
unt, & reducunt, sed insuper, quoniam a multo syiritu, m gna serosi laticis qui semper pro vehiculo est quanti si undat 3 idcirco Imphaeductus quam plurimi ab his γ' risis, semia tibu , plusquam ab alia quavis producuntur. nis disperia Quod autem larga hamoris genistiis dispendia, certi μ
143쪽
or ,magandam destinati, jacturas resarciat, quicquid sui orosissimum est , illuc confert, ac impendit interim ut cerebrom debito penu defraudetur, maximis spirituum copiis in corpora spermatica delegatis. Quinimo sanguis cum ἡ proprio penu genitalibus satis impertire nequit, tribu ta sua a cerebro, aliisque partibus remandat,aut lapit, ut illuc
impendat ; non raro item totiuS animae, ac corporis vires, advesanam insatietatem Veneris explendam insumuntur,
atque in his desiideriis unusquisque vel imperitus, de m-mis queritur, & n0n tantum sarismem efflagrare, sed gluscente magis incendio, medullas aestuare persentit, non raro item carnes, viscera,& ossa concremari, inque putredi. nem redigi experitur.
Quod spectat vero, ad intimum , & citissimum illud cerebri cum membris genitalibus commercium, inquan- 2-c-ἱ situm sc. imaginatio venerea, illico his turgescentiam in- genitalibus ferat, & vice versa humoris seminalis turgescentia, ima commerci m-l ginationem veneream concitet ue in causa est , non instinctust per privatos nervorum ductus, qui prorsus desunt hinc
inde reciprocatus, sed quoniam ad generationis actum maxime necessarium, & cum affectu vehementissimo expetitum , non una pars animae per se, aut una post aliam, sed tota hypostasis ejus simul, ac subito commovetur, ac Versus genitalia inclinatur, aut rapitur; hinc levissimal quaeque libidinis incentiva, per universas animae partes, ex se igneas, ac in tales ignes maxime proclives, citissime diffunduntur. Dum Anima corporea, velut flamma in corpore animato Animasi maccensa, calorem, & lucem quaquaversus diffundit, varias ejus trepidationes, nutus, inaequalitates, & commO- DCi tiο- 'xiones anomalas advertere licebit , cujusmodi anomaliae ης ,
ita animae de qua agimus) φάαν observandae, licet m gi. rspicuae sunt in homine, quam in brutis animali - , t med istae inferiorem hominis animam, quae bilicΚ a cum
144쪽
cum brutis animalibus communis est, omnino respiciunt. Ut has animae corporeae affectioηes quasdam breviter at tingamus , imprimis annotetur, quod flamma ejus non semper aequaliter deflagrat: praeterquam enim quod pi. -' Irasis bulum modo uberius, & nimis sulphureum, modo tepe
his, modo am- ius&minus inflammabile suppeditatur proinde ut fiala pliarur, ma amplietur, contrahaturve; insuper accensio ejus
in praecordiis, ex se licet moderata & aequabilis, tamen a passionum ventilabris varie exagitari solet, ut modo inex. Iebri contra- candescentiam immanem, prout ab ira & indi nationebitur. efferatur ue modo flamma haec vitalis pene exussiari, utia gaudio repentino, atque alias pene suocari, prout a subito timore, aut tristitia periclitetur pariter acarteris affectibus animae systasis, tanquam flamma Ventis exp0sita, in pol sua diversimode immutatur, prout cum de affectibus particulatim dicemus, clarius patebit. Eadem habi, Nec tantum a subitis passionum impulsibus hujusmodi bimminutis prQcedunt, Verum aliquando flamma vita..qy 'μημ imminuta, exilis & quasi ieiniextinctὸ ζydit, prout in temperamento frigidiore, nec non Ity ρ'
phlegmatia , b drope, virginum aliisque morbis pas sim 'bservare est , in quibus sanguis nimium aquosus, ye lut ligna humida & viridia, flammam non nisi exigo R,
inconstantem, ac sumo& vapore semiobrutam emitti; IModo Vero sanguineus plus debito sulphurep , fere totus accenditur, prout in complexione choleric , intemperie febrili contingit: juxta utrasque in Vcensio alteratur, ita particu par, lucidis δb eo dimanant, st. spirituum animalium ra*; diversimode ola teXtura diversimode fulget, spiratque . a diminui δ'
stricta sanguinis accensione, aisima si tisae sphaera λ
Iari, ac intra corporis oram contrahi, ac immergi Vi t aria ita ut totam Cerebri ,& appendicis ejus compys haud satis actuet, aut illustret: e contra cum stylinvalde
145쪽
valde intenditur, modo ne iste nimium &kbriliter exardescat spirituum animalium systasiis, sele malor ructa, ,ibis. multum ampliatur, ac ultra corporis ambitum longe estertur adeo ut quispiam prae laetitia exultans, aut iuperbia inflatus, in immensum excresce e , ac intra propriam dimensionem haud contineri posse videatur.
nua , sive pars lucida, a vitali sire ammea J
suscipit , plurima huic immediate, sic.tum a Cerebri & ner- affectione. ν generis assectione quapiam, tum ab objediis externis accedunt, quae systasin ejus, & solitum modum perturbant ue quippe horis nocturnis cerebrum ipsuma nimia succi nutritii infusione, velut atra caligine, aut vaporibus impletur, ta ut animae pars lucida somno, Velut tenebris penitus obscuretur: non raro a materia mortifica, alicubi impacta, & spirituum, quasi radiorum vias obstruente, facultatum unius, aut plurium ecclipsis ex oritur interdum ipsi spiritus animales, haud satis lucidi &aerei existunt, verum effluviis heterogeneis, nempe salinis, vitriolicis, nitrosis, aut alias nubilosis inficiuntur, . quae sensibiles species deformant, & in ιυρμsλυγι oc immutant , atque motuum inordinationes excitant: hinc interdum tota anima varias metamorphoses subit, & species , alienas induit, prout inaffectibus melancholicis, aut maniacis scipe contingit. Gad varios animae gestus; quibus pro varietate sensibili in oriectorum, nunc istitiam, & voluptatem, mox riis sessibi i ilicium, & molestiam exprimit, observare est, modo eam iη μ si exter M., in hujus, aut illius sensius organum allectari, ac
pro data occasione, fere totum in oculum,aut aurem pala
aliudve sensorium, in rei volupis occursum migrae contra, ob mali ingruentis fugam, & evi- .. , ζ ndem intus se recipere, excubiisque relictis,
caput tuum abscondere adeo nihil impune sen- A a timus, ,
146쪽
Alterationes animae parti flammeae a lucida. impri
timus , aut imaginamur, sed ad QTRem sensibilis objecit
apprehensionem, anima fere tota commovetur, ac con tremiscit, ejusque systasis, velut arbori. coma ventorum flatibus exposita, varie agitatur.
Nec tantum animae sensitivae , sive spirituum animalium texturae radiosae, hae sensibiles impressi es metamorpho ses inducunt, verum undulationes eidem illatae, statim ulterius pergunt , ac anima vitali in sanguine gliscenti, alterationes imprimunt, ejusque flammam , quasi flatibus agitatam, huc illuc impellunt, & inaequaliter accendunt inam, prout supra innuimus, eodem instanti quo obje istum a sensu aut memoria oblatum, imaginationi sistitur, siquidem istud sub ratione boni aut mali advenit, spiritus animales praecordiorum motui destinatos afficit, e0rum. que influxu praecordia varie contrahi, aut dilatari facit, & proinde in causa est, quod sanguinis motus, & accensio inordinate admodum peraguntur. Sed de his alibi, cum de affectibus animae speciatim agetur, erit magii 08'portunus dicendi locus.
147쪽
De Scientia seu Cognitione Brutorum.
HActenus amma Brutorum striginem, natur& in subsistendi modum , nec non Varios ejus gradus , sive speries, ac uti in perfectioribus animalibus habet, partes, sive membra constitutiva designavimus. Porro ejusdem animae hypostasi, figura, & dimensionibus rite delineatis, consideravimus, quam illa ab objectis externis impressionum capax, nec non quibus praeterea passioniabus, & alterationibus obnoxia est: attamen ex toto hoc animae corporeae apparatu, ejusque potentiis juxta positis, haud plane constat, quid eadem supra machinae cujusdam Virtutem , & ωέρμαν agere, & propria Virtute exequi valet. Nam licet objecti impressio, spiritus animales introrsum pellens, & peculiari quodam ritu modificans,sensationem infert, atque spiritus iidem, quatenus Velut un-dulatione reflexa, ab intus, extrorsum resiliunt, motus tu taliquam locales Nondum tamen declaratur, quomodo haec anima, aut quaepiam pars ejus, sesentire percipit, dc juxta perceptionem istam in diversimodas actio nove impellitur, in hujus aut illius objecti dirigitur, atque interdum, prout de bestiis quibusdam passim observamus, in rei expetitae prosecutione, actus , qui non nisi e cρψει, & deliberatione quadum fluere videntur, elicit, editque. Profecto in Homine obvium est intelligere, animam ratisnalem velut praesidem, imagines, & impressi-ψne , ab anima sensitiva, tanquam a speculo repraesen-ιλῖὸ , intuentem, & jurta conceptus, & notiones e3ind*
148쪽
sed mirum prolicitas, rationis, judicii, & voluηtatis actus exercen. ritu , in brutis perceptio, objectoturi
3ς ς appetitus, memoria, aliaeque inserj0ris velut rationis species peraguntur, explicatu difficillimuri videtur; proinde ut nonnulli, cum aliter hunc noduni solvere nequiverint, etiam Brutis animas immateriales, tipost corpora subsistentes tribuerint. Quod si verum etit, nescio cur non Quadrupedes aeque ac Homo, intellectu,& ratiocinio polleant, immo scientias, & artas distants quandoquidem in utrisque, praeter animas pariter im- . materiales, eadem prorsus sit conformatio organorum alli. ἱ-- ἡ m Edme, a quibus sane animam rationalem dum in corprulis etiam eset re est, quoad actus , & habitus suos pendere constat, quo- rationat s. niam laesis, aut impeditis organis, horum privatio aut e clipsis succedit: quamobrem quod Bruti anima, iisdem ac ' homo organis utens, nihil praeclare scire, nec supra astu ,& objecta materialia asshrgere potest, plane sequitur, ibiam ab anima rationali diversam, insuper longe inferi0ressi,& materialem esse. Quod Vero objicitur, materiam quamvis non mod0 iη sensilem, sed inertem , ac mere passuum esse, proin ζqὴς sensus, & activitatis animalis incapacem. Quoad pii us, ut mittam hic plures instantias productionum 4η i vo Wrμm , quas Epicurei contendunt aeque stupeo - ,& inexplicabiles esse, ac, de qua modo inquiritur, unic*RHanc, utpote hypothesi nostrae maxime consentaneam, py' ponere libet; nempe inter insiisse. a ue, h*' multo majus discrimen esse, quam inter inaccensum, η ς τSensile eae iv -h0ς, VS illo fieri passim cernimus sensili ὰμου queistimemus, senstile fieri ek iisse, Materi*
prodacatis ue ΗΠ iiDet, uti non comburitur ita oriri uni matur. verum
: com stibilia, 4ςdM, Numae, I a, ex se torpida ac j
149쪽
C r. VI. Scientia Brutorum. 9 7
sne igne , calore, aut quavis partium, aut particularum
agitatione, immota jacent: quamprimum vero ab incentia vo admoto flammam concipiunt, mox eorum particulae rapidissime commotae, ac Velut animatae, lumen, cum calor& luce producunt & non modo totam viciniam illustrant, sed& rerum quarumvis juxta consitarum iconas innumer biles creant, easque ubivis densissime objiciunt. Pariterh,mor vitalis in ovo, ab initio iners ac, instar materiar in- accensae, torpidus manet , quamprimum vero ab anima e uscitata actuatur, illico tanquam ignis accensus vitam cum motu, acsto,ac in perseetioribus cum calore excitat. Porro spiritus animales lucis radii ab hoc igne profecti, juxta objectorum quorumcunque impressiones configurantur , & quod amplius est, velut reflexis coeuntes, se diversimodos efficiunt. Dein quod vulgo traditur, materiam e qua res naturales constant, esse mere passivam, & neutiquam moveri, nisi in quantum ab alio movetur, verum non est 3 quin potius e contra, Atomi, quae sublunarium materies sunt, plurimae adeo sunt activae & - ακώη- , ut nusquam diu consi- esse mere raso
stant sed e subjecto uno in aliud passim migrent, vel in eodem concluta, poros & meatus, in quibus expatientur, sibi procudant. Attamen arguitur, quod si ex his anima Bruti comp0-- inlaesum
nitur, dummodo extensa eadem & corporea fuerit, per- nimis actsecipere nequit. Nam vel in se istam, vel in quand/m hi
partem, objecti speciem admittit , non prius, quia tunc ne que sensus a se invicem, nec horum ulli a perceptione,
u exceptas, ad quandam animae partem, st. - πρῶθν, ubi percipiuntur, omnes deferri ue rursus -- pars e nium erit objicere, tam multiplices, & diversimodas senilium species sive imagines, quae simul ab objectis QR-L cipia
150쪽
tiar. sicut in mechanicis , ita multo magis in corpore
ρῖ De Scientia Brutorum. CAPII.
cipiuntur, non in exigua quadam cerebri pareto depinhiposse, quin aliae alias obliterent, aut saltem confundant i Dico hoc neminem mirari debere, qui totius hemisphὰiii objecta, per foramen in cameram tenebricosam admissi ibidemque derepente super chartam veluti artificis penecillo exactissime depicta, intuetur: quidni etiam jritui,
aeque ac lucis radii , configurati0ne citissima rerum ic0nas, sive simulachra etfingant, eademque sine ulla specierunconfusione, aut obscuratione exhibeant e At vero ut concedatur, sensibilium imagines, in qzadam animae parte, ipsum nempe cerebrum actuante, cui cum toto ac singulis praeterea partibus communicatio citissima intercedit, repraesentari: adhuc tamen inquiritur,
cujusmodi ea potentia fuerit, quae tales imagines illic delineatas speculatur, & agnoscit, nec non juxta impressiones ibidem susceptas, appetitus , siarumque faculta' tum actus respectivos elicit. Super hac re , ut philosophari pergam, profiteor sane,duae Animam,& corpus, utrumque sc. per se& distincte perpen V, me in promptu non habere in hoc aut illa, aut in quolibot subjecto materiali quidpiam detegere, cui talis potenti attribui debet: At vero quando pus animatum summo & vere divino artificio in certos quos dam fines ac usus fabricatum considero, nil vetat dice ςationis lege, sive Dei opt. max. instituto, ita compar xβη esse, ut ex anima & corpore simul commissis , ejusmodi i 'cultatum confluentia resultet, quibus unicuique anim ij, in fines ,&usus ei destinatos opus fuerit. In plerisquς *ς chanicis,vel arte humana conditis superavit 'ecquis enim putaret ex ferro, &aere..utpote fixissimii mertissimis metallis, instrumentum parari, cujus QIN coelestium aemuli absque motore externo motus fere cφ' tinuos obserrarent, quorum periodi vice constanti rςhq vatae, temporum spatia certissime emeterentur c ratilr