장음표시 사용
161쪽
C, p.VI. De Scientia Brutorum. io'
ιη-,de experisηtia suggeriture unde conclusio sequitur,ergo vulpes pro captanda praeda sua iisdem technis denuo utetur. Iuxta hujuimodi an inicen intricatissima brutorum facinora, quae ratiocinium continere videntur, explicari, atque in notiones anima stoitiva competentes reduci pos-
162쪽
anima corporea, sive Srgtοrgm,cim Aiama rationali comparatgr.
EPraedictis intelligere datur , quantum est quod Bruta
Animalia cum toto animae corporeae apparatu agere, &Versus usum obtinere solent : quam vero longe infra ipsam subsistant, & quantum est, quod h0mine anima rationesi praedito, minus possunt,nunc ostendere incumbit. Discriminis inter has animas observandi rationes, cum plurimae vulgo prostant, & a variis Authoribus, scilicet tum priscis, tum modernis, ac utriusque tum philosophis,tum nisu sis, Thς0logis sedulo annotatae, fere in omnium ore tritae sunt; hujus triticu- libet hic pauciores tantum selectas in medium proferre 3 c. ' meth0di gratia ad tria hac capita reducemus uescili- nimis ratis Qstendetur, superioris amniae potentiis ex-lam longep - pedite, & libere utentem, intellictus, judicii, disti ηρ , quamcunque facultatem, aut scientiam, omnemque potentiam, aut hi
longe excellentes edere. et Q. quo nexu in homine com 'alis in corpore humano conjunguntur, qpq
y ritu in eodem hospitio inter se conveniunt, quae item .s 3. se modo inVicem praestant. 3 0. declarabitur quot modis, & pin Q inter seste- pter quas occasiones hae animae inter se differunt, quipraq* inx dum dissentire, & bella plusquam Civilia movero is 1. Mimae rationalis supra brutalim, sive corpori m neata
163쪽
nentia clare elucescet, comptast O utriusque tum oleotui, tum potissimu actus, sive Gg η'μν' - α ad prius, in quoad
ex iis ad certum genus rerum limitata ut, mentis humanae obiectum est Omne ens , sive illud super Vel sublunare,mate- 2. cognostandi; tiale aut immateriale, verum aut fictilium, reale aut intentionale fuerit , quare Aristoteles, qui circa animae rationalis naturam nonnihil haesiitare videtur, intellectum suum agentem quasi immaterialem, in*mortalemque innuens, non modo οπι ἀν- νοci pronunciavit, lib. de Anima 3. cap. q. 20 cognoscendi actus, sive gradus utrique animae communes vulgo recensentur hi tres. Nempe simplici m appre' traque, tria hensio, eηunciatio, & discursus 3 quantum p tentia rationalis mus actus es,
alteram corpoream in singulis praecellat perpendamus. Ab inr
1 o Animae corporeae iacultas cognoscens, est phaηt ia Elis,/otena imaginatio, quae in cerebri meditullio consita , species tia in Brutis sensibiles primo tantum sensuum organis impressas,& exinde spirituum irradiatione citissime introrsum recipit, adeoque res quascunque singulares , & corporeas, juxta φασεις exteriores apprehendit ue quae tamen cum sensu
qui saepe fallitur) tantum indice percipiuntur, sub imagine, sive & non semper sub Oera admit-xuntur. Ita enim solem modio vix majorem, coelum mari aut ' 'horizonti contiguum, proindeque sydera non plus horiz0nte nobis distare, nullos respectu nostri antipodas esse imaginamur. Porro simulachrum in speculo, aut fonte reipsa delineari, eccho ipsammet esse vocem alibi prolatam, littus navigantibus abscedere, quin & multa illasensoriis recepta, longe aliter habere , quam revera sunt, phantasia tantumddce,opinamur: at vero intellectus imaginationi praesidens, in homine estpecies omnes in ipsa depositas intuetur, illarum obliquita-xes, aut hypocrises discernit, & corrigit: phantasmata ibi' i 1 indet,. uem protracta sublimat, atque materia devestiens, e singularibus
164쪽
squihms et - laribus univestata effngit. Porro ex iis noemata quaedi rρm 40ςς sublimiora, potentiae corporeae hadd quaquam c0mpe. tentia efformat: ita naturam cujusvis tum substaritiae, turi accidentis ab individuis abstractam, scilicet humanitatem, iones ejus rationalitatem, corporeitatem, spiritualitatem, albedinem
is, fortitudinem, temperantiam, & similia speculatur. Potio
altitus evectat L eum, Angelos, seipssem, i ηitum, ternitate pluresque alias notiones a sensu, ac imaginatione l0ngissime remotas contemplatur. Cumque adeo intellectus noster, conceptibus hujusmodi metaphysicis, aut res materia pellitus exuit,aut ultra omnem speciem sensibilem se provehens, prorsus immateriales speculatur, hoc certe immaterialem, stibstis,siis, in mortalemq; animae rationalis substantiam, sive naturam immateriales arguit: quippe si haec indolis corporeae fuisset, cum nihil speculatμ incorporeum sensu concipere possit, nihil tale uspiam iamundo subesse suspicaretur.
utriusq; ani- Phanta lam, sive Animae corporeae facultatem cogηρ-mae actus se- scentem non modo ressimplices sed de floris cui ui es E' simul componere aut disidera proindeque enunciψ inti iacere,ex superioribus liquet: quippe Bruta animantia e Vr'riis simul objectis , quae in escam sunt, idonea ab injd0asti
aliis discernulit, porro ex istis gratiora prae minus gi iii eligunt, modo vi, modo dolo, & quasi furtim corripiud: Canis hominem procul adventantem cognoscit, si amicρφ, accurrit,& colit , si inimicum,& imbellem, adlatrat,aut oritur,fortem Vero & minantem aufugit. Hujusmodi prppinsitiones Bruta facile concipinni, quatenus rei sensibili fyς suali, hic injq-d 4m recens admissa, occurrit speciebus usi δὴ Brutis in alteri prius inmemoria reconditis aut ab instinctu natat vam t ημ su gestis, ipsisque associatur, aut repu nat: at Vero qη ' tutum est hoc, respectu mi flictis humani qui non i η μ' enuntiationes Omnes e phantasia conceptas intuetur, -- ipsas, utrum Verae sint, an falsae, construae aut incongruη judicat, inmtionum series speculationi aut pra i
165쪽
C, p.VII. cum Brutati Comparatio.
modas ordinat, &disponit: porro ipsemphantasitam nimis
instabilem,perque Varia phantasmata evagari aptam,cohibet; proo e conceptibus his aut istis avocat, in alios dirigit, quin pro m judicat, arbitrio suo intra certos limites, ne a proposito divertat nimis aut expatietur, coercet: quod proculdubio indicium 4 'facit, homini animam superiorem inesse, quae corporeae facultates quasvis, dc actus moderatur, ac regit. Caeterum Eae iis no intellibus non modo omnem phantastae virtutem eminen- mata alio
ter continet, sed ex speciebus in illa perceptis, noemata multa alia deducit sensui scilicet prorsus incogn ita, quaeque phantasia ex se nullo modo imaginari potest. Praeterquam enim quod rerum corporearum notionesformales ab omni materia abstractas concipit, iisque praedicata mere intentionalia attribuit , quin & axiomata, sive prima principia, solus & proprio quasi instinctu, sine recursu ad species corporeas, intelligit: insuper mens humana actione roflexa seipsam intuetur, se cogitare cogitat, exinde propriam existentiam neque ases, nec a phantasta percipiendam agnoscens, cum interea neque sensus nec imaginatio varumst. nullae extant imagines se sentire aut imaginari percipiunt: supra haec,Deum infinitum,ac aeternum esse,ipsi cultum et Emisteis deberi, Angelos sive spiritus mundum incolere, coelum , ac templatur , is feret es Ie beatitudinis, ac supplicii sica,pluresque alias no- liti Peum tisines mere spirituales,nulloch modo a sensu aut phantasta Nd0cta anima rationalis,proprio quasi lumine comprehendit. 3. Anima ratio Iis praerogativa, ejusque ab altera sen- Bruti ratioc, VAE iive corporea discrepantia, adhuc plenius innote- ηatio gratis Rent, c0nferendo actus judicii, & discursus, sive ratiocina- . ii , quos illa perfectius, & non raro demonstrative eXrit, cum ejusmodi actibus ab hac potentia in Brutis imper-α ei tum α,αλογοι elicitis. Ultimum quod bruta λή : ef q*0R Re per facultates innatas habitusque ac-2'dixo Jerius ratioc ii & deliberationis exercitium astur'
166쪽
gunt, supra declaravimus 3 quod Vero totum, si cum iiii 'ens humas lectus humani functionibus, ejusque habitibus scientis iisisistim confertur, Vix majus videtur, quam gutta situlae ad aeqj. comparanda. Nam ut nihil dicam de logica ista natis ab
Logica natu- qua unusquisque animo perspjcaci, ac libero potitus, e rati imbuitur, quibuslibet dubiis aut quaesitis probabiliter, ac interduri certissime concludet ue si modo attendimus, quantum mos humana ab eruditione exculta, atque scientias artesque liberales edocta, intelligere, disquirere, ac operari valet, tantum aberit, ipsam qn Brutilis animae censum deprimi, quod potius inter Divos aut Angelos, adhuc in c0rpore
Atti, P. seia dζgens, reputetur. EnimVero perpendatur hic ista Q. entias omnes tium & pontiarum en clopaedia , quae cum excepta
Theologia animi humani productum sive creatura se Uyρ ς ςμ arguit opificem , si non divinum, saltem ii
vina partisulam aurae , nempe substantiam spiritualeae, Dialecticam. mire intelligentem, immaterialem , quique proinde tuist rus sit immortalis. Taedio hic esset, subtiles μεγPusicen. gutias, & notionum, sive entium rationis, texturam valit concinnam , philosophiae naturalis, ubi resper causas expli
catae quasi ad vivum disses antur, speculationes jucundjs Merobsi En. ) VH sicci theoremata profunda, seu potius cael stia,quin & grandia aliarum disciplinarum mysteria, per jρ
dustriam humanam primo eruta recensere. Prae caeteri a I Jathesin, m. tem , ecquis matheseos demonstrationes certissimas, prQψ' doque animo humano, utpote congeneres, maxime /lly
dentes, problemata ejus, & animata ut ut difficili , cum negotio extricata, quia & plurima ejus postulat*, y AhAia λη'ςRxδ gloriosa non plane obstupestit Quid infra prurgium est, quod Algebra ex uno numero aut dimensi μqui prius incertus aut ignotus sit posito alius prorisi istii quantitatem investigat Quid dicam de proportis μ' circuli, trianguli, quadrati, aliarumque figurarum, ζ yyy que laterum, aut angulorum varie inter se comme*0
167쪽
l lim exactissime supputatis Quid insuper quod inteliseinlccessibilium intervalla, & ltitudine , superficiet culun distabo.
dete aream, ac solidi contenta, immo totius globi terreni dimensiones capit; horarum& dierum spatii', anni tem pora & ορο ἰς, solius umbrae progressu exactissime metiatur Quinimo solis, ac syderum orbes, magnitudines,
distantias mensurat,eorum ortus& Occasus,motus,declinationes, ad invicem aspectus, pro temporibus longe futuris calculat, ac ad amussim praedicit. Deficeret dies, priusquam singula in mathematicis aut speculati0nis aut praxeos portenta enumerare possim. Dein si ad mechanica transeuntes singulas opificum technas, inventa, & artificia mirabili- orietis es. ter fabrefacta consideremus, non erit dubitandi locus, quin est anima humana, quae tam praeclare intelligere, di quirere, ac invenire, resque adeo stupendas efficere. lene dicam, creare possit, longe stupra, Brutalem, immaterialis immortalisque fuerit; praesertim quia Bruta senimantia,notiones agendique intentiones, pauciores tantum, simplici0resque, quin & eas semper ejusdem generis, &non nisi ad unum determinatas eliciunt, rerum causas prorsus ignorant, societatis politicae jura aut leges minime condunt. Porro nullas uspiam artes mechanicas invenere, haud lares & focos struunt, vestimenta non induunt, nec alimenta coquunt, immo nisi per imitationem edocta, Tria numerare nesciunt. . ,- Cum itaque in homine, praeter animam cortoream, qualem si, quάη-
cum brutis communem habet, alius superioris mere spiri- tulum qμ' vestigia plane detegimus, jam proxime disquiramus, qRQ ηex & qua Moessitudine hae gemellae in eodem corpo -
re conjunguntur, & intime conveniunt. qui animus Bruti ac-discriminarunt, nonnulli irrationalem sive corpoream illis peculiarem statu-nte , Hominis animam ratisvisim non modo istesicoM,
168쪽
Binω, ω im imo totam naturae oeconomiam ζ eqsti di administrate Vo.m h i' iunt cui opinioni, utcunq; in schol: ndstri p siim obtinus rit) Doctissimorum cujusque secdli Virorum sententia pli
multos alios ne restagantur. Ne plures recensend0 taedio tuerint,libet hi ἡi uperis, AM'- Authores sed quorum uterque agmen est)isi is ibombμηt confutationem citare. Unus sit linigηil .icarendus. philosophus Petrui Gleηdui, 11. hominis meηtem, ab alter4 6μi psit ηυ41eotiva, quaa. tum fieri potest, per plures & maxime insignes discrimini, notas, immo per differentias ut dicitur in Scholis) speci ficas sejungens, toto, ut aiunt, coelo diVidit: quippe cata
hanc corpoream, extensam, atque nascibilem,de corruptial nostenderat, dicit, alteram substantiam esse incorpoream, yro. indeque immortalem, a Deo immediate creatur, iniea.diturque in corpus; cui opinioni, Prthagoram, ratρηm, Aristotelem ,&plerosque Veteres philosophos, praetercurum, plurimum KVisse ostendit; excepto tamen, quod illi, siquidem animae, quam immortalem judicarunt,ortum nescientes, ipsam ex anima mundi decerptam corpori huma no illabi, & in istam denuo mundi animam aut immediate, aut post transmigrationem in alia corpora demum mediait Θ refundi statuerunt. Alterum super hac re suffragium si, 'φρη in Doctissimi Theologi,st.D.Hammondi nostri,qui textum ip*η s. ad Theolo. a.cap. 13. sci et g κ . ψυὴ, 8 οπευκρι explicans, dicit, hominem in trei μ' es dividi, nempe I 0 in corpus, quo denotatur euro ct m bra, 20 in animam vitalem, quae item asimultis, Sst ma,homini cum brutis communis est, ac 3 o in spirit*m, qy' significatur anima rationalis primitus a Deo creata, qgi atem immortalis ad Deum redit. lib. Annis. in Novum se flamentum. pag. 744. Hanc expositionem suam p*ystimonia ab Authoribus ethnicis etiam a Patribus ta equis petita conuiuiat. Et quidem e superioribus evi τ
169쪽
sime liquet, hominem quasi Vmal ambibium, sive mediae
naturae ac ordinis inter Angelas & Bruta, cum his per ani corpoream ex sanguine vitali & spirituum animis-llam aggerie in utrisque pariter conssatam, cumque illi per animam intelligentem, immaterialem, immortalemque ebimunicare. Et quidem ratio hoc plane suadet, in quan- issi, Mitistitum sic. Animae alterius cum altera litigia, dedissensiones,
ac modo hujus, modo illius imperium , & subjectionem in
nobismet ipsis advertimus, uti mox plenius ostendetur. Quod autem dicitur animam rationalem facultates quast Amma rati
animales per se exercere, maxime improbabile est, 'quia sensuum omnium S motom animalium ψψ, & iis es. passiones sunt corporei, divisi, ac ad Varias partes extensi, quibus immediate praestandis anima incorporea, & indivisibilis smodo finita sit) inhabilis videtur. Dein quod spectat ad dogma illud vulgare, animam senstivam rationalislibordinari , ab eaque velut absorberi, ut quae in Brutis anima est, in homine sit mera potentia , haec scholarum ougae sunt. Quomodo enim anima hominis sensitiva, quae prius in actu subsistens substantia materialis, & extensa ad sentis fuit, ad adventum ans-- essentiam suam amit- animam M tens, in meram qualitatem degeneraret Quod si asseritur
animam rationes , adventu suo etiam Vitam, & sensatio- Nec in meramdem introducere, tunc homo non generat hominem anima- potentiam tum, sed tantum corpus informe, sive rudem carnis molem. Itaquesupposito animam rationalem corpori ab altera anima corporea prius animato advenire, inquiramuS, q o nexu,cum
purus sit spiritus, huic uniri possit, siquidem partes ea non unitur. habet, per quas huic toti aut D ibusvis partibus colligetu r ut cohaereat. Super hoc cumDoctilis Gallendo dicendum ar- Animam cor' bitror, animae rationalis subjecium immediatsi esse animam
sirpstream, cujus illa,cum actus,perfectio, complementom m 6μ-
Π 4 existit, etiam per ipsum, anima rasionalis corporis M' ς' Drma, o actus incitur. Quandoquidem autem i, dpar
170쪽
par, neque necesse videtur , totam animam corpoream, a tota rationali occupari , idcirco statuere licet, hisc/uis spiritualem principi illius parti seu facultati, st. imaginationie spirituum animalium maxime subtilium manipulo con satae,ac intra cerebri meditullium consit , tanquam m.
m suo infidere: quippe cum speciei, sive impressio quaeque
sensibilis, cujus ullatenus conscii sumus, corpori humano ubivis inflicta, ad imaginatiostem, phaηtasiam, desens, ibidemque appetitus omnes, sive agend0rum conceptus spontanei, intentionesque excitantur, intellectus, sim mi humana, in hac sede imperiali praesidens, totius hominis re. cusenil. ibid. facillime exequetur. Nam ut G sendus app6si e habet)sicut Rex haud necesse habet toti regno adese, sed tus. ad quam deferunt r qsaecuηqse in regno contiη- regia inphan:- g ηt 3 phantasia regia intelle iss est , ad quam referrit si ot, possint, quaecunque spontaneo se nobis coη sciis in toto corpore geruηtur. inod autem spectat ad functiones mere natura. les , quae oeconomiae ritu constanti, seu lege a creatore i, dita, animali inscio peraguntur, haud par fuit, imaginationem , multo minus intellectum, ad inferiora haec officia attendere: quanquam & harum,quoties in vitio fuerint,delicta imaginationem latentia, intellectus saepissime exqui rat, & emendanda procuret. 4oad intellectus modum, Fosensibilium omnium phantasmata in imaginatione pr0tr ', speculatur, dicendum erit, hoc fieri, non perculμης grepugnat facultati incorpores ibant mista lynpsem in phantasia expressam. Caeterum ut ratist' speculatur se. ζψlis AEnima,intra phantastae curiam manere,&praesidere Vel quippe ad hoc a summo creatore destinatur, nempe ut si &-ad DMrsoriam inclina. -Valde inclinatur,utpote quae,donec iac0ς tin. pore est, quoad operationem suam a phdatam pluti 'dζpendet, sine cujus ope nihil sti=ὸ aut luteuigere p0φ 'Primas