Dn. Chrysotomi Iauelli Canapicij, Ordinis praedicatorum Commentarij in Logicam Aristotelis, ad disciplinae peripateticae normam & methodum exarati, & sedulo elimati. ..

1쪽

Ex Bibliotheca

majori Coll. Rom. Societ. Jesu

5쪽

CHRYSOTOMI IAVELLIC ANAPI CII, ORDINIS

PRAEDICATORUM, Commentarij in Logicam Aristotelis,

Ad disciplinae Peripateticae normam & methodum exarati,& sedulo elimati.

PARTIS HUIUS ARGUMENT A

Apud Franciscum Laurentinum,

M. D. L X.

7쪽

cHRT SOSTOMUS CRESCENTIO

suo BENE AGERE.

A et M ADv TENs, Crescenti fili, fortitum ite fuisse dsummo rerum conditore ingeniosum docilemq; animum tam moralibus, quam speculatiuis habitibus facile decorandum, nefarium profecto atque impium quid commisse me arbitrarer ,si te quemcut ita iuxerim I intellectualitergenui, O a primis annis probatis moribus formare conatus sum, permitteremiam adoles entem uulgaribus terrenis atque mechanicis,ut degenerem O mente depressum, artibus S su- dijs inuolui, at re Iius dixerim demergi atque foedari. Constanti igituriatque inflexibili proposito statui Deo optimo, asparante, te in limite discipliuabilis adolescentiae iam consitutum, em in grammaticis Graece Lati- neq; apprime Cruditum,ad eam quam appellamus logicam siue dialecticam,utpote modii et regulam metradi, restissimo calle deducere di erudire. Haec nanque unica es clauis di ianua ad quoscunque scientificos habitus. Sine ea,caecutiens intellectus ne sitit quod tendat. Nam logica fecundum magnum Albertum latitam

tem ueritatem aperit,errores damnat,fallitatem ostendit,o rectum lumen, quo in omni uere contemplati

nis opere dirigimur,octendit. Hac, utfidissimo duce phethicas mathematicasqi disciplinas, O ad diuinam, quam dicimus metaphoesicam, patebit tibi aditus. Sine ea nullus artifex,sive practicus, e speculativus pr. valet, quicunque absque logica docent addiscunt, disputant aut dictan uadent aut determinant, in ilice in x tum

8쪽

tum conceptus, uoces, propositiones, S rationes iactant. Ergo per Iomam omnes, sine ea nullaeposipunt uenari,acquiri,ct persecte stari artes. Vt autem per rectas sem/tas, planaas di faciles,ingeniolium tuu vim ui ,sed natura docilem, iuxta nota mea dirigere vialeam, ne multiplicibus in obscuris di contra seinriuicem pugnatibus scribentium in hoc negotio tum realiter,ium sophistice sue terminaliter tractatibus inualuaris , formaturus sum tibi atque ordinaturus ivata mei consuetudinem, O innatam proprietatem totius Logices compendium ad eam, quae es apud .amsotelem,oe non aster sagogicum, resolutum, clarum, O

sordinatissimum. Quod non modo tibi sed di futurissim

culis, bonaru artIum amatoribus quam utile fiet. Hoc tu,tuique similes uelut stella immobili, di c ra duce pedetentim etgradatim ad optatissimum Philosophi eportum deducemini. Ne dubites. Vale ingeniale decus, nec patrar/s tantos talesq; tui gratia sumptos fructi a-

9쪽

DE PRAECOGNOSCENDIS

runt principia,parua quidem magnitudine,& pauca nil mero, sed maxima & plurima uirtute. Deinde famoliores magisq; exercitati addiderut multa, &posteriores ex multis

collegerunt magis .certa, superfluis,aut incertis, aut errOneis reiectis,seq; tandem ars & scientia huiusmodi non solum incrementum, sed & complem et una su scepit Per huc modum dicit Aristoteles in secundo elench. omnes scientiae rhetoricae inuentae & acquisit' sunt, Nam poli primos rhetoricae inuentores , secutus est Thesias, post Thesiana Theodorus, post illu multi multa inuenerui S addideriit. Hinc ars ipsa maximum iam habet incrementum,& in secundo metaphysicae excplifieans de musica, inquit. Nain si Timotheus non fuisset, multa melodia non haberemus. Si aute Phirnis, si non praecessisset Timothesi, Timotheus non fuisset. Linstructus in principijs musicae, nec eam auxisset, Aliae igitur artes & scientiae primos habuerunt autores,a quibus principia, deinde poste riores, a quibus paulatim augmentum & susscientiam recepimus. Quantum ad secundum aduerte, ut testatur Aristoteles in sine libri secudi elenchorii quod licetialiae artes & scientiarante Aristotelem inuentae& augmentatae fuerint per famosos autores, ut patet de scientia naturali per Thalete& Melissum,& Empedoclem, & Heraclitum , licet admisiam multis erroribus tradiderint, quos ipse Aristoteles in omnibus physicae partibus reprobat, De mathematicis per Pythagoram & Euclidem antiquissimos Aegyptios . De diuinis, per Mercuriis Verm egistum.& Hesiodum. De moralibus,per Socratem & Platonem, & sic intellige de reliquis artibus tamen logicae scietia ante Aristotelem inuenta non fuit. Nihil invenimus de ea o Ana traditiim, quo,

ut regulaiciendi, dirigi posset addiscentis intellectus ad

alias scientias acquirendas. Nam ut legimus apud Platonem in Gorgia & Protagora,& Euthidem os, quam logi cam sophistae conabantur ostendere se habere , non ad sciendum, sed ad decipiendum utebantur, totumque studium eorum erat reddere discipulos , non uere, sed apparenter scientes, cum uere nihil in sine addiscendi retine rent, iusi captiunculas, friuolasque ac deceptorias ratio-A nes.

10쪽

TRACTA TvS PRIMUS T

nes. Hos igitur Socrates & Plato semper insectati sunt;

utpote non bonarum artium doctores, sed & deceptores, ac i l lusores humani ingenii. Verum quia nec Socrates nec Plato artem hanc adepti sunt: ideo doctrinalem ordinem nec in sophistis reprobandis, nec in proprijs conceptibus enucleandis seruare potuerunt. Et licet potentes essent ad interrogandum sue dubitandum et non tamen ad respondendum & soluendum, propter logicae carentiam . Unde Socrates fatebatur se quidem se ite in terrogare et at respondere net cire . Vt igitur uera sciendi regula directiva humani intellectus in artibus & scientiis inueniretur, datus est nobis ab autore naturae Aristo les, qui suo penh diuino ingenio primus logicam ueram,

inuenit,& secundum omnes partes ordinauit ac perfecit , ut declarabimus infra,diuidentes logicam descriptam ab Aristotele in partes, & assignabimus earum sufficientiam. Quoniam igitur Aristoteles hanc primus inuenit N perfecit, ideo ut primo inuentori gratiae habendae sunt. uod & ipse innuit in fine secundi Elenchorum , dicens: De rhetoricis erant multa & antiqua dicta. De syllogitam is aute omnino nihil habuimus prius aliud dicere, quam

quod attritione quaerentes, per multum tempus laborauimus. Si aut uidetur nobis cos derantibus uelut ex his, quae a principio erant, habere artem hanc sufficieter super alia negotia,quae ex traditione adaucta sunt, reliquis erit, omnium uestrum, uel eorum,qui audierunt hoc opus, omissis quidem artis indulgentiam, inuentis autem multas habere gratias. Haec de praesenti capite dicta sint. Quid sit logica , siue dialectica. e A P. I IOI N secundo capite ordo doctrinae requirit, ut manifestemus quid sit logica siue dialectica. Oportet enim in unaquaque arte & scientia praecognoscere quid significetur per nomen illius scientiar,& artis, de qua tractandum est, aliter addiscens semper per incognita tenderet. Verum antequam descendamus ad ueram logicae diffinitionem, praescire te oportet, quid sit proprie diffinitio,& quomodo differt a descriptione,& e thymologia, & interpretatione. Deinde deueniemus ad propositum nostrum.