장음표시 사용
61쪽
perit omnis singularis virtus, brevique restat pondere idem ferme priori
oleum, at exhaustum penitum, VerCrisque eSUnum VirruLIS. Ouare novisti iam , Omnem yn stram aromati VIm propriam , huic affixana p. aucissimo oleo, sed in eo ipso partem esse minimam. Atque par- haecce demonstratio omni ferme alteri applicari Pot ris.
Felices artis Magistri docent, vidisse se Spiritus hos & in Metallis, M
in omni fossilii, suo in corpore Obsignatos , horium hie fixo in scilphure os ; hos vero , solutis compedum vinculis , liberos aectuos S m xime , arque insintiatos aliiS corporum generibus , maXrme ad morbos , praestanti ime efficaces. Sed contentus hIsce ad Adeptos mysteriorum vos ablegatos velim, & non lubet plura super his proferre: ne sti pectus abirem , quasi merces coma; Cr obcruderC laudando , quaS traderC Im- 'Effecta artis Chemici retulerunt ad quattuor pr.ecipue Classi S rerum :Quae adunando , Vel separando, producuntur. Quotres scilrcet unum quoddam corpus resolvunt in distinctas , qua, promunt Inde , partes, basque dein separatas offerunt, totres hunc aSendi modum Extractionem denominabant 1, ipsasque inprimis partes risus praecipui Extracta dicebant. Ut si de Absinthio amarum solum penetrans deduxerant , Extractum Alinthii vocabant. Actuosam maxime Ferri portionem , arte a reliquo CXemtam ejus corpore , Martis Extractum appellari ubique obtinuit. Huc er o referuntur operationum piturimae in uno OccUpatae corpore ,
Destillario cum aqua , vel sine ea : Decoctio , & decocti per gradus varios inspissatio 1, Tincturae dictae per quodcunque menstruum , produ-Quando autem ex diversis corporibus simul confusis Extra iam , quale
prius uno de corpore educebatur, paratur, nomine mutato dixere Clyi 1um. Qua Voce etiam una ex re diversa parata extracta, dein committassimul, appellare licet. Qti si de Absinthio eductam . aquam , spiritium ,
oleum, fatem, tincturam , lege artis adunaveris in compositam ex his omnibus massam , unitis efficacem virtutibus. Qtio ergo varia, eaque inter pulchra, producta artis referas. Sapones certe artificiossistimi cum alii; infinitis huc reVOcantur . . am ' VMagisterium videntur summi Artifices denominasse pr1mo disciplinae hujus fructum pulcherrimum : aiunt quippe, posse se simplex quodque Corpus , manente pmprio pondere , immutare , absque usta omnino partium avulsione , in aliam longe a priore massam , & plerumque liqui dam. Ita auri unciam , in aequiponderans liquidum , absque ullius rei ac mistu dis luere se potuisse memorant ; ut ignis illam in distiuens corpus fundit. 4uae sane , si habetur , est artium pulcherrima , sed abstruia hactenus ; nisi quod ignis efficacia simile quid efficitur. Cera certe ex rei orta per ignem pulsa semel mutata est mirifice, nec separata. Elixir denique praecipue videntur appellasse, ubi diversa corpora commista simul, servato suo pondere , pen1tus in novas mutaverunt formas , sic ue Magisterium quasi de pluribus producerent. Id in Aloe , Croco , &Mνrrha , praestitisse se Paracelsus asserit ; sed unicum tanto praestando mI- iaculo par solvens subticuisse virum Helmontius accusat ; qui 1yse tamen L F 1
Spiritus Rector in Metallis, aliisque.
62쪽
Usus Chem in Physicis. Quatenus igne
tentia detegit. Non modo notando sp6ute
stria experimenta instituendo,
nec meliora substituit. Interim talia sperari posse ab arte quid vetet Profecto praeparatio cum Tartaro Tartari sat O instituta , croci exuvias excipere velis , fere id praestitit: nec dubitamus , meliora aliis innotuisse solventia, dedecetque alienam sapientiam sua ex tenuitate metiri atque aestimare ; quamvis & jactantia Artifices se polluant. Pulchre novi, alium quandoque vocabulis recitatis sensum ab A vei: ribus tribui idoneis ; sed de praeclaros habeo , qui sic interpretati sunt. Tu, ut placebit quodque, Utere.
De Propos io Artis in Physicis.
Quium Chemia occupetur explorando omne sensibus objectum corpus , patet hanc universae Physicae servire , inque omnes hujus partes se diffundere. Quin & Igne utens inprimis ad mutanda corpora , eo ipso ubique Physica iuvat ; quia est ignis ins rumeratum quam maxim C gCne rate , ipsi naturae ubique usurpatum ad omnia fere ejus in corporibus Ope ra. Qtium ergo Physica sit cognitio corporum existentium , Omniumque modorum , qui in his observari queunt , Chemia sane Physicam scientiam promovere cupit. Quod patiamini paulo nitidius evincam. Physici
esst corporum natorum , omniumque Corum afflactionum , accuratam cognitionem tradere. Neque parari potest: haec scientia, nisi sensibus nos ris observentur omnia , quae patentia his rerum Parens creavit. Hinc prima verae hujus disciplinae, eaque principalis quoque, pars est , colligere Omnes rCrum apparitiones manifestas sensibus , hasque ita detectas deinde referre in Historiam naturalem. Verum duplex est, quo hae ob servationes comparantur, modus. Dum scilicet, quae contingunt, spe ctantur occurrentia , absque ullo penitus mentis humanae instituto ; qua
lia quisque aliquando habet obvia. Atque hinc sane haud adeo promo
vetur Ars : quum sors hic regnans certaS tantum tunc natas proprietates
exhibeat. Altera vero ratio habetur , quoties corpora perspecta undique prius aliis etiam bene notis applicantur ab humana industria, eo quidem animo , ut attenta mens consideret , quid nascatur novi. Quem sane agendi modum longe pulchrius juvare Physicos , vel inde constet , ut caetera sileam , quod infinitae , atque illae quidem esticacissimae , rerum proprietates inter corpora obtineant, quae nunquam solius naturae vulgatis modis paterent , sed tantum manifestantur , ubi arte Chemica pro di icta demum corpora conjuncta , vel separata , igni adhibito praeprimis examinantur eo proposito , ut sciat eventum inde nasciturum Artifex. At sane postremae huic parri excolendae una fere apta nata Chemia est. illa compositum sua in simplicia resolvit , mox seorsum perspecta haec certo artificio adunat ea spe , Ut videat , quaenam Oritura sit inde rerum nova facies , quae potestas P Illa varia separans , vel admiscens , atque de finito dein , sedit o que notato ignis gradu sollicitans , intentis conatur oculis videre, quid in his moliatur natura. Illa ex his perita modorum , quibus naturae prius illa recensita, dc sponte Obvia , phaenomena accu ratissime imitetur , docet vere instrumenta , oculisque exhibet, quibus
esticax illa sua perficit ; itaque & secretissimas illius vias detegit, dirigit , suosque tapenumero in usus prudens convertit.
63쪽
' Pulviq pyrius , Phosphorus , effer Vescentes liquores a commistia , igni- U eesempli, vomae luctantium horum ebullitiones, ut Infinita alia praeterCam , exemplo sint. Fatemur Mechanicos , Hydrostaticos, Hydraulicos , ex assumtis ' eneralibus, omnique corpori communibus , sertim proprietatibus ex plictuisse, fallaci nunquam methodo , multas actiones Physicas. Attamen ex omnibus hisce , Vel excultissimis, nunquam Ostendere valuere eos
corporum effeci us , qui Vere pendent ex singulari corporum ingenio, proprio tantum certis quibusdam , quae C R E A T O R hac dote praecilii: omnibus sola dolavit: neque enim uri rum exstitissent estecta haec , abfuisset illa penitus insita suo cuique parti Hari corpori vis. Magnes magneti, ferrum huic lapidi, ferrum V i tuto magnetica impraegnatum , quotiescunque in mutuas Veniunt Vicinias , qui in celeres, miros, nec usquam alibi reperiundos , effectus clamant. At illi prorsus proprias has ce rerum dotes Chemiam longe pulchrius det tegere aptando his proden dis corpora , quam aliam , quaecunqrie demum illa fuerit, disciplinam , palam est. Colligere jure videmur optimo , Artem nostram princeps esse scientiae rerum naturalium promoVCndae, maximeque aptum , instrumentum. Hanc scilicet qui tenet, praestabit actuosa vere cognitione ipsa Physica effecta , nec requiescet in verbis subtilibus, aut otiosa speculatione ita ut contemplatio Viri Chemici ad effecta transeat. Vitruna explicans, si mul dabit modum , quo illud certisti me conficitur. Fermentationem inter pretando, ipsam hanc producet. Dicta ejus facta erunt. Liber inani ultimarum causarum inquisitione praesentes dabit. Nec daemonas, lemures, spiri tus , invocans, sed corpora corporibus Vere nata applIcans Opera perficiet. Non curabit formarum substantialium nomina , sed sensu perceptas pote tales , quas insevit peculiari cuique corpori, penitus singulares , eer ipsa ostendet eventa, deprehensiisque his uti docebit ad praestanda maxime mi rifica opera. Parum invocabit qualitates Occultas , sed his temtere adscrip tos nominibus estectus arte sua eruet , erutos adhibere ad. Operandum do cebit. Seminum creationem , & propriam cuique corpori fabricam primo in ortu ignorari sibi sponte agnoscet, sed apparitiones inde fluentes anno tabit sediuio,& fideliter conscriptas rebus mutandis applicabit cum prudentia. En hi sunt felices fructus , quos alit Physicis pulcherrimos rite exculta mortalibus Chemia , talem datura scientiam in naturalibus , qualem desii deravit, inchoavitque, summus Verulam ius, exque pulcherrimo magni Dictatoris instituto promovit immortalis Robertus Boyleus.
Toti assertam Physicae utilitatem Medicinae quis neget ξ sane humanum In arte Medica haec corpus tractat ; atque aliorum corporum IIa hoc potestates. ulna Vero miae usus. haec intelligere ex vero nemo valet, nisi Chemia ad haec usus. Neque hanc tamen rem vacat jam examussim disputare. Prima utique firmis corporis nostri partibus concinnandis elementa mere tantum terrestria haberi, ope
oleo si , sed non nisi ultima aperti ignis vi separandi , glutinis assbcinta inter se, una Chemia docia it. A quam vero ipsam , insinuatam eadem inter, etiam fungi munere connectentis vinculi, cum iis solidari, concre
64쪽
tamque aegre expelli, eadem unice evicit.Qti in & demonstravit prima, teri ae hujus , olei , & aquae, ortum ex alimentis prius Chemice perspectis. Inde quoque nata humorum in corpore hominum , ex pabulo, explorato rite per Chemiam , origo ; aliunde prorsus incognita. Humorum Vero ipsorum partes, genera, Vires , mutationes , quis absque penitissima Artis hujus perspectione enarret Θ Quum autem vitae sanae individuus constet suus, Scthei mometro hodie definitus , caloris gradus ; atque hic rite cognitus verus index sit, quo agendi virtus mensuratur; utique dilucet Chemiae prae aliis omnibus ad explicandos hujus ignis effectus praestantia. Utque Mechanici, atque hydrostatica docti Hydraulici, multa recte extricant de iis, quae in nostra sanitate obtinent, ut caeteri Physici alia multa revelant quotidie , ita sane Chemici quam plurima reddunt humanae intelligentiae percipienda , quae aliunde fuerit impossibile addiscere. Prorsus ut cogamur fateri multa, eaque maximi momenti, in tota haberi Physiologia Medica, quae unius Chemiae ope cognosci possunt. Maxima vero bonae artis laus est, quod ipsa sola aperire queat, atque depellere, Vitia, quae male sani Chemi castri in Medicinam invexerant, quod ipsum BOyleus , & Boh-nius, Hostin annus, δί Hombergius, alios taceo,pulcherrimis evicere exemplis. Falso iactarunt Chemiae tam inepti cultores , solam suam artem Omnia Physiologica explicare posse ; sed , qui sine Chemia cuncta interpretari se valere vani clamant, aeque turpiter errant. Narret fideliter corporis partes & fabricam Anato me , firmis applicet partibus sua Mechanicus. Communes humoribus leges adferat Hydrostaticus ; demonstretque liquorum per notos canales actiones sua ex disciplina pulcherrima Hydraulice. Tandem stuppeditet ad haec omnia , quidquid ulla valet industria, Chemi corum casta doctrina , condetur, nisi me fallit ancimus , perfecta Physiologia Medica. Neque est, opinor , minus ad Pathologiam condendam fructuosa Chemia. Quid enim Θ Dabisne causas , modos , effecta, humorum degeneran tium in corporibus nostris , aliunde Θ nunquam Sane capiet quis Vitia , quae capiunt, quoties in vasis immoti haerent humores , quoties aguntur tardius per eadem , aut in cava effusi quiescunt. uanam ratione citatior per arterias agitatio Olea , sales , spiritus , terram , quae in liquidis nostris permista oberrant , permutet, iterum sola ex arte nostra dabitur cognosse cerei iid acre , quot iplex illud , quidque in nobis natum idem pariat, unde trahat ortum, alibi frustra quaesitum hic perspicies liquido. At unde coeant partes sanguinis , unde coacta resolvantur, hic omnium optime addiscere est. Indolem puris , ichoris , saniel, virulenti liquidi, gangraenae putridum , sphaceli exitum , hic deteges. Abeas vero hinc , certus sum , nihil tolerabilis de his omnibus omni conatu proferes. Imo ne quidem ipsis in ossibus orta mala assequeris , perque veras explicabis causas, nisi praeluxerit Chemicorum circa haec artificiosa observatio.
At, demus ad Physiologica , & Pathologica, juvanda Chemiam valere, tamen illam partem Medicinae , quae in Signis Sanitatis , Morbi & Vitae tractandis versarin , adeo excultam fuisse Antiquis Graecis , ut usui Che miae hic ne locus quidem supersit , plurimi cogitabunt. Et sane fateri oportet, supra humanam fuisse illorum in notis morborum colligendis A
65쪽
sdem & diligentiam. Attamon tota eorum industr1a impensa friIt unice pervidendis iis , quae natura sponte indicabat sensibus objecta. Hancque illi rem intento ita animo observavere, ut posteris nihil fere 1n hac fecerint reliqui. Imo & cuncta haec ab ipsiis solis petere Chemicus debet, prius ouam sua arte uti ipsi liceat ad morbos cognoscendos. Omnia haec 1plorum sapientiae accepta ferre Omnino debet. Atqui intelligere deinde , quid quae- ue nota vere significet, haud adeo dabitur absque scientia nostra cognos cere , per hanc vero nitide intelligere erit. Positam , nec tamen vacat, 1d per singula sigillatim probare. Crebriores arteriarum pulsus febrim notarC praesentem ipsiis constitit, hujus gradum illorum numero definiri docuere Veteres , hinc aucto naturali calido absumi radicate humidum , inde ipsi vitae periculum instare pro Variato gradu diversum. Qtiin & Harverus nos docuit, frequentiores pulsus cordi, saepius vitalem sanguinem accipienti ex venis , expellenti in arterias , adscribi debere. Substitit hic hujus notae
observatae usus. Chemicus vero augmento caloris ex numero pulsuum aucto , atque certissimis experimentis collatis explicato , docet, liquidissima sic distiari ; densari caetera ; olea solvi, fusa misceri sanguini, alteri, acria reddi , fieri volatilia , putria nasci, hinc vasis minimis impressa cerebrum miris turbare modis , nec facile dein iterum expediri posse de sanguine ;salinum vero humorum ita mutari, ut ex tardiore plane ad motu ira natura, quae nativa illi aderat, jam sponte fere volitet, ex blanda indole acerrimum evadat, ex saponacea leni mordax igneum, alaali dixerunt, fiat ;hinc itaque vere eliciunt & signi hujus intellectum simul, & pariter genuinum illius usum exhibent. Interna corporum & abdita in morbis de conspecto lotio elicere , indeque intelligere , omnis assii eta fuerat Antiquitas ; impelluntur & hodie idem facere ex necessitate Medici, sed , quaeso
Vos, quo CVentu ambiguo profecto,vel valde exiguo. Si vero peritus Che miae Medicus urinam juxta suae artis leges explorat, heu, quam multa, quam utilia , deteget i Copia , color , sapor , contenta, innatantia, subsidentia , spumae , certam denotabunt, aquae , salis , olei , terrae , in lotio , adeoque& in sanguine , indolem ; describent ergo abscondita humorum vitis , praenunciabunt mala, Vel bona, quae inde brevi futura sint: unde & regere praesentia , & arte providere futura , ne Vitam pessium dent , hinc vere , nec aliunde , certo discit Medicus. Jam sputorum , sudor uni, puris, ichoris , alvi denique excrementorum , naturam per signa accurate interno cere haud poterit alius praeter peritum Chemicum ; non quod hic sola sua disciplina instructus tantum valeat, ubi vero medicam edoctus Artem &Chemiam penitus intelligit, tum potissimum aptus natus erit, qui utrius que indicio , sanoque usu , aperiat illa , quae sine his conjunctis neutiquam intelligi poterant Quae quidem omnia , utinam sedulo vellent considerare Misochemici inter Medicos i non damnarent temere Artem, cujus adminicula juvant, nec nocent. Fateor Chemicos nondum initiatos Me sicinae multa dedisse damna , postquam audacter Medicis se immiscuerant, hoc vero hominum, non scientiae , culpa contigit. Victum sanis ex arte praescribere nemo potest , nisi qui novit in quod nam genus corruptionis agatur potus , cibusque in definito gradu motus , quo assumturi corpus exercetur, vel in propria cuique temperatura. Cur
66쪽
soribus, Agricolis, cunctisque, qui duro frangunt labore membra, pi Dces , carnesque, recentes , absque copioso fale , Ocyssime in corpore putrescunt valido nimis attrita motu : ac scens Vero pani S atCr , frumenta cea , lac , pisces , carnes , aere , Vel fumo , exsiccati, uberrimique salis vel aceti ad persu conditi, una cum aqua, vel tenui acescente cereVisia , pro
derunt : tendit quippe per excessum motus bilis , & universus sanguis in putredinem , cui ergo avertendae Ca Objicienda , quae acedine , sale , duritie , a piutrefactione sunt quam remotissima. Iis vero , qui sapientiae studia acerrime excolunt , impallescunt atque immoriuntur chartis, hinc motus corpori exercendo & firmando debitos subducunt, ea feliciter praescribuntur , dum valent, quae faciliora digestu , vergunt fere in naturam liu morum corpori humano naturalium ; molliora igitur carnium , piscium , ovorum , minus salita, recentia magis , conducere , ex Chemia discere est. δε r nimirum alim*nta , potus , horum materia , condimenta , praepara tio ; motus, somnus , excernendorum stimulatio ; animique affectus , ad moderat Dina salubris vitae Chemia , si quae alia disciplina, veris ex fundamentis explicat. Quod si ad curam morborum animum intenditis, obsecro Vos , undevhctum aegrotantibus salubrem petetis ξ unde remedia vitae sustinendae , vel instaurandae , commoda ducetis Θ unde ea habebitis , quae aliena corri gunt , Vel expellunt ; quae urgentia leniunt ; nisi ex instrumentis idoneis , quae Chemia inprimis explicat, quae sola haec ordine digerit, Optime prae parat in ustis idoneos ξ Imo vero, ne absurda proferre me putetis, si dixero, exquisitistime docere Chemiam modos omnes, quibus diicimus ex iis, quae ex aegro petuntur, notis , an , quid , per quae , agendum sit, ut Vita superstes aegro servetur , insta ireturque, causa mali, ipse que morbus , tollatur , aut emendetur. Si fas esset, salVa modestia , peterem a Vobis , ut legere dignaremini, quae de Methodo Medendi in Tironum usum olim
Sed firmatur asserta veritas autoritate maximi Verulam ii, qui ubique ad. Medicinae partes omnes implendas Chemiam Vobis commendat, inctii Catque , ex ipsis rorum experimentis convictus. Qti id memorem Boyleum , qui in elaboratissimis operibus , de Chemissa Sceptico propriis augmentis & illustrationibus audio , de Infido Experimentorum Successsu , de Remediis specificis , de sanguinis humani Historia , de Utilitate Philosophiae experimentalis , de Mechanica Qualitatum productione , atque in
tot aliis operibus, re ipsa demonstravit ingentem usum Chemiae in omni parte Medicinae. An vero opus erit, post hos, alios advocare in partes 3 Acta igitur Philosophica Britannorum , Gallorum monumenta Academica de scientiis, evolvite, si, ut oportet, lubet. Cernetis, quanta industria certatim hanc Artem excolant in promovenda Medicae sapientiae commoda. Germanorum praecipue Ephemerides Eruditorum pulcherrima ubique argumenta urgent, quibus idem probent. Dolendum tamen, Medicos usia veloces , & ab eruditione ins fructissimos , tam raro perspexisse penitius Chemica , iterumque Chemicorum instructissimos saepe vix calluissse Medicis, summo sane nobilium artium malo. Joannes Bolinius ἰ Fredericus Hostiam Zmaus, utraque in palaestra exercitatissimi, quantas merentur laudes imicant
67쪽
1nicant inter omnes. QDiod Franciscum de te Boe Sylvium , atque Otho nem Tachenium , his non adjungam , fecit nimius an his & male praece sChemiae amor, quo vix ministram Medicinae hanc, sed dominam forte ni mis temere,& ex assectu Verius, quam ex rC, assumserint. Quae caste ex Che micis depromta Medicis prudenter applicari qAeant, absque erroris periculo , summoque Artis salutaris bono , colligere conatus fui ipse , deb1t11-que inserere locis , in libello , quem Vobis conscripsi , de Cognoscendis &Curandis Morbis, atque in Materie Medica post illum edita.
Utilitas ejusdem in Artibus Mechanicis.
Has ita scilicet exercitatae manus dexteritate excultas vulgo vocant dis tinctas penitus ab ea ΛIechanica , quae VI res Corporum CXponit CX communibus omnium corporum proprietatibus, quam Geometi H explicant. Posseteriorem hanc Chemia non juvat, priores Vero, quae Versantur In tractandis , permutandisque , corporibu pro 'MQVς ' . . . Floidem Picitae res visui patulas vivis coloribus vere CXprimit, stiavistima hinc
naturae, stabilisque per secuta , imitatur Ars pingendi, adeo fine habetur pulchra , ut semper nobilissimas inter habita sit, Regibus ab omni aevo 1ndeliciis, in honore. Videatur Iunius in opere infiniti laboras de Pictura
Veterum. Hanc quidem aliae multae artes juvant, sed in ea parte, quae pigmenta oculis gratissima , nec edacitate temporis obnoxia , parat, Chelma caeteris adJutricibus palmam eripit. Id non petitis multis demonstrena. Sum ciat mihi dixisse Vobis, Ultramarinum dictum pigmentum, amoenissimum caeruleorum , atque prorsus immutabile, solis artificiis Chemicis eiici, per ficique , ex Lapide Lagulo. Sm altum caeruleum vulgatum artis opus speciosum fit. Videre licet Antonium Neri, L. VI I. IIJ. atque MCrret tum in no tis ibidem. Qiuid anxie magis Pictorium N bilissimi quaerunt quam gra tum viride pigmentum , quod nitorem coloris intacthim diu tervet ξ atqui Cyaneus Ultramarini color, auro contra carior,flavo stabili mistus prct sto est, votis ut succurrat, faciatque suave virentem per secula tabula . Abesset vero artis nostrae auxiliam , careret binis pigmentorum pulcherrimis Pictura. Ouid dicam de Laccis , ut vocant, coctione, & praecipitatione Chemica parandis , coloribus ξ Quanta ex horum splendore , & perspicuitate simul, tabulis gratia i quae tamen & unice debetur inventis Chemicis . Ut apud eundem Neri, L. VI I. 1 16. I et O. De Cinnabari, Auripigmento , Ochra , aliis , silebo , nec memorabo ex ossibus vase clauso in calcem n1gerr1mam redactis in usum pictorum. Profecto ut Chemica Ars a Pictura quam longissime distet, tamen haec sine illa optimis ornamentis indigebit, licet que Chemicus pingendo ineptissimus pingendi artificio facile careat, Pictor vere Chemia indigebit.
Reperit industria Chemicorum inventum , quo Aurum Praecipue, tum M In I cssci' sis,
alia Metalla , incrustant pulcherrimis sinaui & jucundissimis pigmenti V1-tri splendore , metallica materie inprimis atque vitrea , & penetrantistimo Alcatino sale fixo , formatis. Em austa haec , Amausa , Esmaillades , Smal ta , vocant ; haec sane spectaculi fulgore elegantes oculos alliciunt, omn1 amoeni varietate ludunt , neque ullo corrumpuntur tempore. Rursum
68쪽
evolvite, nec poenitebit impensi temporis, laudatissimum Neri toto libro
sexto; omnium vero maXime Oytimum is cum Hollandum, qui tam eximiae
quam uberrime tradit de nobili hoc artificio, quod Testellata superbientis
Antiquitatis opera pro Vocat. Monilia certe, δc pretiosissima hodie orna menta , quibus formae nitorem extollere conantur mulieres, hisce inpri mis decoribus drnantur.
Quin teri 1a est Picturae venustas, dum formas vitro appictas fulgentissimis insignes coloribus, & perspicuis quidem, non sine Veneratione qua dam admiramur. Stupenda hujus artis miracula Gaudant, in Hollandia nostra , templi lumina Ostentant, Vix hodie imitabilia. Arte enim poterant efficere , ut inducta vitri superficiei pigmenta , vi ignis excocta, aucto priore fulgore, & ad diaphane itatem liquidissimam diffusa, in ipsum cor pus vitri se penetrarent , neque interim extra lineamenta definita ullo modo divagari, vel proxima confundere , possent. Nescio hercle, an sub tilius quid, an spectabilius, atque ad elegantiam Aularum, Templorumque ,r eperiri possit. Neque tamen perditi artificii instauratio temere speranda , nisi a Cnemico Artis suae inventa tanti operis pulchritudini applicante. Assinis picturae tingendi ars , colores exquisitissimos serico , gossypio lino & lance inprimis imprimit, atque ita vestimenta , peristromata, VC-xilla , insignia parat. Qiuae quidem scientia tribus praecipue nititur rebus
Oportet enim superficiem tingendorum bibulam facere, ut corpore suo nitidissime deterso admittat, retineatque , pigmentat, quod variis cum lixi viis lavando , digerendo, contundendo , praestant. Urina hominum putre
facta, acre de cineribus sal, sapones varii, animalium fel, id est cere, inprimis constitit ; quibus viscorum bombycum gluten, filis semper geminatis serici accretum diluitur , abluiturque , ut sincera haec e Vadant, purosiaque bibant colores ; his & olidae , pinguisque , lanae expurgantur sordes ,
lino que concreta diu tena X pinguitudo aufertur. Atque in omnibus reme
diis parandis, eligendis , applicandis haud vulgaris Chemici scientia
plurimum commodi adfert , prorsus ut novi quid semper utilisque prioribus inventis addat. Alterum , quod eo facit , ea est colorum sub actio , ut penitissime rite parato corpori se insuauent , constantissimo dein illibatum splendorem conservent. in hac vero parte , praecipua quidem artis , ea dedit suae potestatis exempla Chemia, ut nemo gnarus dubitet, quin crebro exercita pulcherrima quaeque promittat. Alcmarianus noster Civis, Cornelius Drebbellus , vir antiquis moribus , & fide, in abditissimis quibusque Chemiae quam versatissimus , ut & Regi Britan norum carus fuerit, atque Adeptos inter habitus, praeter alia scriptum reliquit experimentum , de tingenda colore fulgido ignis lana ; Cujus dein gener, uiuelaar, secreto hoc tingendi modo largissimas consequutus est opes. Colorem Cochenillae divitem Spiritus Nitri mire exaltar usque in fulgo rem coruscantis ignis ; at simul nimis rodit acri suo lanam ; si vero Stanni interim mitescit dulcedine, neque serico noxia neque lanae evadit tinctura, illibata tamen pulchritudine. Tertio denique colores ipsi suavissimi requi runtur. Hos Ars nostra parat. Memini Artis tinctoriae peritissimis Magis tris me quondam ostendisse liquores, quos de soluto aere produXeram, quum
spectaculi elegantia pellecti exclamarent, omni se pretio redimere velle
69쪽
colores hos, si pannis adeo vividi possent imprimi: nec nurum , qui pye Cyaneus cupri, violaceuς, & viridi&, ejusdem color, ad nutum Artificisma is fatur , vel dilutus plusculum , trenta Varietate , tamque grata, CCr,
ut qui stabilem his ad lanas , & serica, ad lina , & gossypla , durationem
conciliare poterr z , thesaurum nacturuβ sit Immensum. Prorsus ut dubitare nefas ζ1t, quin cultu ra Chemiae Ti actori quam maxime prodeflet, umnova S pulclara quotidie sua in arte valeret detegere.
Vitraria ars , si ulla alia , generi humano utilissima. Huius S politoris ope succurritur oculorum vitiis. Abesset haec , qu1d seni cum l1teris ξ Ilit debemus uni, quod valeamus, defensii a calore urente , atque a gelido frigore , puri a sordibi , interim liquido omnia conspicere , ut nec imped1 at ventus. Sive quiescentes in aedibus, sIVe carpento Vecti vel nave, VIVIm . Vitra pura, vix inficienda labe aliena, si infecta fuerint facile emaculanda iterum. Haec contenta sua oculis obiiciunt, conspecta per seculum servant, nec mutant custodita, nec mutantur ab his facile. Vitro condita und1que consolidato incorruptilia , immutabilia , perstant. Vitrum omnia si miro dentia , ipsiam , sit datum fuit unquam , Alcaiiest eludit, illudque sive inco aestuet, sive per vim ignis agitatum in eodem volitet, coercet, dum caetera in eo deliquescunt in aquam sinceram. Vitrum princeps utique in ipsa Chemia instrumentum. Antiquissimum quidem hoc inventum 1, m AEgypto excultissimum Tiberiano tempore malleabile ; hodie, & a seculis , Morrani apud Venetos, atque inter Britannos pulcherrimum omnium paratur Quod , nisi ubertate vilesceret , omni sane metallo longe haberetur pretiosius. Electio materiae ad constandum hoc nobile opus ; praeparatio artificio fa ; mistura opt1ma ; coctio ', & in summam perfectionem evectio , adeo Chemistis debetur , ut non aliunde ullum capiat adjumentum , h1nc ma- is indies magisque promo Veri queat. EnimVero , silices , arenae , saXa , rarias dant vitri spec1es. Calx inde diversis parata urendi atque .CXs Inmiendi modis , longe alias praebet vitrorum pulchritudines. Cineres ex iis plantis viva parati flamma rursum bonitatem ultra variant. Sal deni que Alcatinus axus, acer , defcecatus , calci silicum Optimae incoctus quam sincerum , & electro purius , dabit Vitrum ξ fateor, pluri sale ad silices parciores liquidissime perspicuum producitur Vitrum, at caduca forma, Igne &aqua in rimas fatiscit, opacum evadit & informe, imo δί commista sib1 inquinat, saepe arae perdit penitus, ut Thea Viridi incorrupta VItro , at pulcherrimo immisi. , tota perit. Quare de pro nostra arte Virutae , durans, et1-gimus vitrum , quod ex largiore terra , sale parci Ore, valido igne dc diuturno excoquitur. Neque pluribus ad haec Opus : quuia1 semper laudandus
Antonius Neri, Flos Entinus , de Arte Vitraria ; Georgius Agricola, omnienco nato major , septimo de fossilibus Libro; Christophorus Merretrus , Britannus celeberrimus, in observationibus δί notis ad Ner1 l ros , Joan-ues KuncKelius inalpensis plane regiis generosissimi Principis de Herois Brande inburgici, in summum fere gradum perfectionis artem promoVIt, edito commentario in Neri, Lipsiae anno 1679 in quarto. Maxime vero Haadiuncto tractatu de Gemmis Artificialibus . . Altera vitri species, pellucida quidem , sed egregio quoci que colore simul insignita , spectatur , ita profecto , ut NIVidistimas Gemmas flare pro
70쪽
vocet inventum hoc eximium , apud Magistros in Arte nostra natum , ipsam imitatur naturam ; dum vitro excoctissimo , Omniumque optimo, di visa penitus metalla intime permiscet, atque s fabili hinc orto fulgore de corat. Prorsus , ut nulli fere dentur pretiosi ob colorem lapides , quorum speciosam formam arte parata vitra haec non exprimant. Et sane , si aliquando eo felicitatis ars Vitraria adscenderit , ut artificio ignis vitrum facere queat sesqui altero , quam nunc est, ponderosus, tum artificiales inde Gemmas facile conficiet metallorum ope adeo fulgentes , ut illae quas natura profert: quo enim densior materiae pellucidae soliditas erit, eo perfusus splendor Metalli fulgentior apparebit ; sed quum hactenus Ars non po-
tue rit hanc consolidationem vitro conciliare , hinc rarior Gemmarum adulterinarum materia longe debiliorem, languentemque magis, radiorum vibrationem excitat, hinc adeo a vivacitate naturali deficit. Qtii vero pondus plumbo admisto addunt, mollitiem contra augent. Incitetur ideo ani
mus Stridiosorum Chemiae , ut omni & sollicita quaerant indagine modum vitream densandi massam , habebunt utique dignum labore praemium. Sed
alterum requiritur ad promovendam confectionem Gemmarum artifici lium , ut sc. quicunque Optatam hic metam contingere optat, discat etiam adeo duram conflare vitris rigiditatem, ut attritu inter gestandum politurae
nitorem haud perdant, sed illibatam servando faciem, incorruptile. Unionum naturalium assequantur. Tum demum ponderosae huic & durae materiae inspirent divites metallorum tincturas , massasque ita igne paratas inpolyhedra est ,rment corpora , naturam magnitudine superarent, & Varie tate : quum colores ditistimi, atque , ultra quam credi queat, multiplices , satis superque suppeditentur , fusoque vitro immisceri queant penitistime, aut 3c illiti vitro igne penetrabilia reddi, si vetus ars restituatur aliquando. Haec igitur tria vera , nec fallacia , fundamenta Gemmas artificiales
conflandi Chemia sola suppeditat, atque occasionem largitur quotidianam meditandi, & proficiendi, in hoc splendido artificio.
uim vero inani hactenus molimine Artifices conata fuer1nt mate Iem
vitri arte facti in densitatem hanc & duritiem provehere, cogitavere soler risimi horum , assiimendum a natura perfectum Crystalltim fossile , perspici rum plane Sc immaculatum penitus , atque tentandum deinde , quomodo huic ponderosae omnino, atque rigidissimae, ut vitra scindat , mastae conci
liare queant metallica, pigmenta, pelluciditate interim, atque faciei exter nae politura serrata. Q uod quidem candefacta crystalla coloratis liquidis ex stinguendo periclitati fuere aliquo successu , nisi rimae CDaciae obstitissent. Vid. Boyle de Genam. pag. I9. Caementando Crystallum cum variis metallis, quae ignis dissi,nita, sursumque rapta vehit, a que in intima adigit, quidam profecere. Denique fieri potes forte , ut materies arte reperia turcolore metallico dives, quae crustulae instar inducta crystallo , vi dein ignis per medium Rus corpus adigatur, imprimatque pulcherrimum fulgorem.
Utique vel ex hisce omnibus confici arbitror , si quid jure sperari in hac artium pulcherrina a queat, id vero praecipue a Chemia sperandum ; neque video aliis a disciplinis quidquam boni hunc in finem exspectari posse. Metallica vero Ars adeo a scientia Chemica pendet, ut hanc sibi propriam vindicare videatur. Non hic eam velim intellectam , quae in M