장음표시 사용
801쪽
scholis existens accepit pecuniam mutuo, etiam patre invito, hoc mutuum poterit a patre repeti. l. item Asiliu am. 7. g. proinde. Is deSC. Macedon. Dummodo non excedit filius eam quantitatem , quam pater selebat filio subministrare. d. g. proinde. Et sic favore studiorum cessat SC. Macedonianum in studios s. l. meedoniam. s. C. ad SC. Maced. fac. l. si longius. 18. insine. . dejudic. in verb. ue egestate laboret Missam. viaticulo suo noni recepto , quod adsumptum studiorum pater ei desinaverat. X. Privilegium est, quod studiosus capi, vel abduci captivus ex academia vel schola publica non potest. arg. c. quisquis. & c. constituimus. II. q. 4. ubi dicitur, quod domus Episcopi nabet immunitatem, quod inde captivus abduci non possit. Unde hoc fortius' procedere debet in loco academico. Pulchre Res f. de privileg. sudios privil. ro1. Ubi id variis argumentis de consuetudine receptum probat, aitque ob id quosquam satellites, qui studiosum ex academia extraxerant, suspensos fuisse in academia Tolosana. Excipitur crimen haereseos & laesar Majestatis. . i. de homicid. t. quis qui . s. C. ad i. Jul. Majest. Rebus. ibidem. quia tunc potest dici:
Ab altari melles eos, ut moriantur.
XI. Privilegium est, quod licet filiusfamilias non possit testamentum facere , tamen studiosi & liberalium artium magistri, doctores, advocati, consiliarii, notarii, licet filii iam. sint, pose sunt de bonis ex professione, vel patrociniis causarum acquisitis. tanquam de peculio quasi castrensi, testamentum cond e. o. D. C. qui te m. De. pus. l. ult. S. de aliis. C. de in s. testam. Ratio est, quia filii tam . in castrensi peculio vel quasi, vice patrisfamilias funguntur. text. & gloss. in .s de SC. Macedon. ideoque consequens est , eos testari posse. g. i. ingit. quib. non es perm.
XII. Privilegium est. quod scholares, qui absunt studiorum
causa e tra continentia urbis, pro praesentibus habentur. Unde gaudent commodis Sc privilegiis eorum , qui praesentes sunt. c. r
gans in c. tili .extr. de magistr. Non enim abesse videntur,.qui fluuiorum causa absunt. l. quasimum. ' 8.f. de legat. 3. t. Seja. 2 o. Pamphila. 6.1. de stud. insr. Et absentia studiorum causa dicitur justa dc probabilis. t. si longius. i S. S. i . f. dejudic. l. nec non. 28. f. ex quis. causmaior. Ex hoc privilegio & hoc tanquam consectarium producitur. quod scholastici ii ve studioli praebendarum aut beneficiorum possessores, studentes in scholis et academiis privilegiatis, percipiunt fructus beneficiorum suorum, quos perciperent, si Praesen
tes essent in beneficio. e. ttia. de eler. non resideui. c. cum ex eo. de
eis Z. in 6. c. ult. ext r. de magistr. Uide Horatium Lucium hoc latius plicantem in ira 1. de Wisu. scholar. trivit. 98. Pet. Gregor. lib.
8 . de republ. c. 7. Re V. in priviI.fluuios privil. 3i,ec 3 a. XIII.
802쪽
DOCTOR. ET PROFESSOR. III XIII. Privilegium est, quod scholaris potest expellere fabrum
malleo obstrepentem & pulsantem prope domum scholaris. arg. I. unit. in . C. deflud. liberat. urb. Rom. ho. I i. tit. IS. Ubi prohibetur, ne discipuli vel magistrisibi invicem obstrepant, neve linguarum aut votum permissα eonfusio aures vel mentes quorundam a studio aTertat. Quae ratio etiam militat contra artificem . vel fabrum malleo obstrepentem. Ergo εe eadem juris decisio servanda est. l. illud. 1. as l. Aquil. Horatius Lucius. de priv. scholar. priυ. 46. Bart. in I. r .f. desolui. mair. in ult. eoIumn. ubi dicit, quod ad officium judicis pertinet, quicquid fit juxta scholas, per quod lectura
impeditur vel auditores turbantur, removere. Approbat & confirmat hanc decisionem Rediger. in thesaur.jur. in loc. de arti . o
Unde etiam statutum in urbe Leydensi extat, quod nulli fabri lignarii, ferrarii. vel alii opifices, qui strepitu professorum vel studiosorum exercitia turbare possunt, intra xx perticas possint circa academiam vel scholam trivialem habitare. XLV. Privilegium est, quod scholares delinquentes mitius puniuntur quam alii. Quod tum demum procedit, ii scholaris excellenti ingenio & eruditione sit praeditus. per l. ad besia1.3 .in verb. Si ejus roboris, vel artistii sint, ut disne pop. Rom. Abiberi pusint. s.
Quam legem primum adduxit & allegavit Azo. qui cum propter homicidium plectendus esset, & jam ad supplicium deduceretur, exclamavit ad bestias, ad bosias. Quod judicibus ab eo deludi exi i
XV. Privilegium est, quod licet actor sequi debeat rorum rei.
I. R. &s. C. de uri . tamen scholares actores suos debitores coram suo rectore academiae convenire possunt.text. in auth. babit .in . vers. qui vero ad alium judicem eos trahere tentaverit, a tali conatio
cadat. Re f. privit. I 62. Quod & statuto hujus academiae expresse cavetur, dum dicitur: quod sudissime actores sint, fixa rei, με illii cum studioso, sive civem controυersia, non nisi rectoris judicium subire cogantur. Idque observatum in causa studiosi cujusdam nobilii nominati Endelgeest, qui studiosus convenit colonum suum ad solvendam pensionem praedii conducti in foro academico, cum ipse colonus extra academiam in pago Voorschoten habitaret.
803쪽
Octores propter summam dignitatem,
'omni carceris periculo vacant. etiamsi aes alienum propter inopiam dissolvere non possint, neque bonis cedunt. I. meis dicos. 6. C. de professor. medic. lib. so. tit. sa. ubi notat Bartol. DD. non posse
capi personaliter , seu duci ad judicium, vel curiam, & ibi gloss. valde notabilis:
imo addit Bart. in I. C. eod. quod extrahens doctorem de ilomo sua, poena evitis teneatur, peril. I. medicor. Adde l. miles. 6. F. de rejud. ubi militibus hoc privilegium conceditur, quod non teneantur ultra id quod facere possunt, sed etiam eorum habenda est ratio, ne egeant. I. sunt qui. i 6. cum β.seqq. & I. inter eos. 19. in .f. eod. At vero quod ibi de militibus statutum est, hoc extenditur ad do. Ehores legum, & advocatos. Nam hi comparantur militibus . ideoque non conveniuntur, nisi in quantum facere possunt. per t. -- vocati . l. fori. . C. de adυoc. diversjud. ubi advocati militare dicuntur. Gui . Pap. quast. J8. Imo nec pro debito capi, incarcerari, aut arrestari possunt. Pras Ευerhard. in ιος. legaι. in loc. a milite arm. misit. ad militem coelest. milit. in prine. II. Doctores de crimine quamvis capitali suspecti in carcere detineri non debent, sed liberantur a poena vel custodia carceris, si fidejussores dent judicio sisti. text. in l. si gravis. 16. t. quoties. 17. C. de dignitat. lib. 12. idque probant interpretes per l. i. 1. de sod. reor. Quod tamen ita temperandum est, ut reus doctoratu in signitus, non omnino liber dimitti, sed quod loco carceris ei ex arbitrio judicis domus vel civitas certa cum custodia militum assignari, vel etiam remota custodia in certum locum arrest constringi debeat. It oi t Prosper Farrinacius in praxi criminali, tis. 4. uas. 3 3. num. 6o. Θ seqq.
III. Doctores quamvis de crimine suspecti & legitimis indiciis
gravati, torturae subjici non debent. arg. l. milites. p. C. de quor. tibi dicitur milites non esse torquendos. Unde colligitur neque doctores torturae subjiciendos. Ratio est, quia omnia privilegia qu*anilit,
804쪽
DOCTOR. ET PRO PESSOR. militibus competunt, non propter imperitiam juris, sed dignitatis vel publicae utilitatis causa, etiam DP. concessessunt. Rart. οπ.& Salyc. in ι. i. C. de jur. θfact. ignor. Idem quoque tenet Cynus ind. l. milites. 9. &l. 4. C. ad lassul. Majest. Nam ne decuriones quidem , quorum minor est quam doctoratus dignitas, torqueri possunt. I. decuriones. 6. C. de anast. idem addit . ad glus expreste statuitis d. l. milites. 9. C. de quast. IU. Doctores maxime legum. sicut 8c advocati, pro nobilibus sunt habendi. I. providendum. 7. C. da postul. ubi gloss. dicit, quod scientia nobilitat. fac. l. i. f. proinde ne Iurιs quidem. s. F. de extra inord. cognit. ubi dicitur, quodsanctisma civilis sapientia pretio nummario asimari vel eomparari non potes. Comprobat hoc I.scire oportet. 13. f. aliud etiam. a. f. de excus tui. ubi Scavola, Paulus, ct inpiantis, dicuntur Coophai. i. e. Principes: unde nobilium privilegia etiam doctoribus competunt. Barr. in I. medicos . C. de profess.ct medie. lib. io. Unde etiam doctores, quia nobiles sunt, in do-lictis corporis poena luendis mitius puniendi sunt, quam ignobiles. Sic enim, quando agitur de poena corporali, mitius puniuntur quam ignobiles. Clar. lib. s.sent. 6 M. uum. 24. per t. autocta. I 6. f. persona. 3.F. de poen. l. sacrilegis. 6. in princ. 8c f. l. F. a.i I. DI. pecul. l. 3. f. pen. f. ad I. Corn. desicar. l. Padius. . j. l.&l. ult. f.
V. Doctores propter dignitatis seu nobilitatis praerogativam hoc habent privilegium, quod testimonii dicendi, vel jurisjurandi causa domo ad tribunal jndicis vel magistratus evocari non debent, sed ad ipsum judex quempiam mittere debet, qui jusjurandum vel testimonium ab eo domi recipiat. l. ad personas egregias. s. 1. de iurejur. VI. Filii doctorum & professorum debent extraneis in lecturis Praeferri. nec aliquid pro examine aut aliis sumptibus doctoralibus
exstivere coguntur. l. jubemus. 3. circa medium. C. de advoco di vers. judie. Prases Everhard. consit. ι93.
UII. Hoc etiam privilegium doctori tribuitur, quod doctori quamvis unico testi attestanti de peritia sui discipuli plena fides adhibetur. l. nemini. it. C. de advoe. diversjudicior. ubi Baldus, VIII. Doctores quovis tempore dc loco arma gestare possunt. arg. I. ult. C. deprapos acri cubiculi. lib. I 2. tit. s. Bart. in l. medicos.
C. de profess. is medie. lib. t o. tis. yx. ubi dicitur, quod viri illustres possunt uti cingulo militari IX. Nono ex constitutionibus Imp. in Comitiis Franco furti an .no in . habitis concessesnest doctoribus eorundemque uxoribus jus vestimenta, ornamenta, dc aureas catenas, annulosque juxta dignitatem & privilegia sex gerendi, Idem confirmat Guid. Pap. quci. 88. ubi notat, quod doctores juris censeri debent nobiles. quia a populo taliter nominantur di reputantur. Unde etiam ge-uant ZOnam vel catenam deauratam, quod non faciunt plebeji, Ccc 3 X. Dice-
805쪽
X. Decimum privilegium est, quod scholares 8c discipuli in pi doctori & praeceptori alimenta suppeditare tenentur. Quod probatur exemplo δὲ allurii Sabini, qui propter inopiam plurimum a suis auditoribus sustentatus est l. a. S. M.ff. de orig.jur. Idque evidens ratio naturalis dictat , qua naturali obligatione ut benefacientibus gratias rependamus, discipuli suis praeceptoribus obstringuntur. l. sed etsi 2 s. f. consuluit. ii . f. de petit. hered. l. Aquilius Regulus. 27. f. de donat. Parentibus enim s praceptorisus ut eleganter & praeclare Seneca loquitur J non potes reddi aqui valens. Et Alexander Magnus Imper. pluris faciebat praeceptorem suum Aristotelem. quam proprium patrem Philippum, quia ab hoc nascendi. ab illo bene nascendi initiu in sumpscrat. Pulchre Lipsius in epi- solis : Nascivulsare est, lene institui altera vita es. XI. Undecimum privilegium est, quod doctores immunes sunt ab omnibus oneribus ela muneribus publicis & civilibus. l. meis
dicos. 6. C. de profes., medic. lib. Io. rit. F 2. proinde non tenentur excubias agere, nec milites hospitio recipere, nec diurno necno.
cturno tempore ad portas vigilare, nec loricis vel aliis armis, quae civibus imponuntur, instructi esse coguntur, nec denique collectam
dictar. ubi dicitur, quod Advocatis nulla dcbet ingeri peraequatio. h. e. ut interpretatur A ccui s. nihil collectarum nomine debct eis injungi. facit quod sacerdotes a talibus contributionibus ediimuntur, c. clerici. de immun. eccles in 6. Sed doctores legum sacra ministrare dicuntur, di sacerdotibus aequiparantur. l. i. in verb. cujusscilicet artis a qui ct boni nos merito qsis sacerdotes appe et . f. dejust. 9Iur. Ergo tac. Guid. Pap. quae β. 383. Late Menoch. in arbitr.Iudic. quast.
XII. Duodecimum est, quod doctor qui tranquillum Zc quietum habitandi locum ad studia sua excolenda nulli bi in civitate, quam in ea platea, ubi faber habitat, reperire potest, fabrum sibi obstrepentem di turbantem sua studia expellere potest. arg. l. unis. in n. C. de liberalsus. urb. Rom. lib. ii. tit. 18. Quod tunc maxime lo
cum habet. h doctor praevenit fabrum in habitando, ut tunc a doctore ex vicinia ejus post i expelli, ne clamore & strepitu turbet ejus studia. arg. l. a. quis nemine. 3 7. U. ne quid in lac. publ. Mantua in dialogismo seu glossa r. iuris, class. 1. c. 14. XIII. Doctores juris, qui in academiis XX annos docuerunt. illustres seu nobiles efficiuntur. Comitum Palatinorum titulo ulion Ore gaudini. arg. l. uni c. C. de Erofess. qui in urbe Consantinop. lib. 3 3. tit. t r. ubi ejusmodi prolatares juris, qui per XX annos publice profesti sunt. aequiparantur Comitibus ic vicariis Principum . quos propter suam dignitatem illustres esse constat mesiember. tonsitI. o.
num. 1 P. ubi ex is. l. D. recte notat, quod professores juris, qui
XX annos docuerunt Comitum dignitate potiantur. Hi .c in acade
806쪽
mia Salmanticensi in Hispania. item in Duacensi Flandriae Acad. qui vigesimum annum explevit in munere docendo, stipendio suos immunis a legendo quamdiu vivit, fuitur. Middens. lib. 7. de acad. in cap. de Salmanticens. A ademta. XIV. Hinc quamvis professor itemque doctor per substitutum legere non possit, i. ult. f. de excus tui. l. i. g. ve aiatem. 9. C. deminauc. toli. attamen quando XX annorum spacio doctor publica professione sanctus, illustris est factus, per substitutum profiteri potest. I. nullus qui nexu. 6o. C. de detur. lib. t o. tit. 3 i. Cujus haec sunt verba legis: Hi vera decuriones,iqui honorario titulo illustrem dignitatemfunt constitui perietilos rumfacultatem , persubstitutos curia muneribus satisfacere non vetentur. XV. Decimum quintum privilegium est, quod qui doctorem juris vel profesi brem publicum cu)uscunque facultatis verberat. pulsat, vulnerat, vel injuria assicit, tenetur l. Julia de vi puta. t. ιUR Julia. 7. g. adi. Iul. de vi puli. in verb. oratorem. i. e. ut gi. in terpretatur, artium vel legum doctorem. Et hanc sententiam adhuc hodie in judiciis observari notat Hau- mann. ab Harimanvo in pract. observ. lib. misceliduris civilis. c. I.
807쪽
quae in hoc libro tractantur. CENTURIAE P R I M M
Justitia est constans M perpetua voluntas, jus suum cuique tribuens. Unicum est jus naturale, unicumque jus gentium, explosa DD. distinctione inter primaevum dc secundarium lus. IV. Jus naturale est immutabile. V. AEquitas praefertur stricto juri. I. Quilibet populus, de quaelibet civitas jus sibi condere propria auctoritate non potest. VII. Lites & controversiae ex praescripto legum, non ex arbitrio judicis dijudicari debent. VIII. Consuetudo non introducitur tempore decennii, neque duo bus actibus. IX. Consuetudo abrogat & emendat legem scriptam. N. Consuetudo tam peractus extrajudiciales, quam judiciales in
XI. Princeps legibus solutus est. XII. Communis error minime facit jus. XIII. Publica a communibus differunt, non usu, sed proprietate. Communia enim ab omnibus per partes acquiruntur occupando , etiam quoad proprietatem i publicorum vero proprietas est in bonis Populi. XIV. Judex secundum ea, quae allegantur Zc probantur in judicio ;non secundum ea, quae scit ut privatus, judicare debet. XV. Reiste Ago contra Lotharium defendit, quod solus Princeps non habeat merum imperium , sed Malii magistratus. XUI. Merum imperium delesari non potest, ne quidem propter absentiam promiscue delegari potest. XVII. Concessa jurisdictione a Principe, merum imperium conin
XVIII. Mixtum imperium delegari potest, de mandata jurisdi
XIX. Tutoris datio neque imperii neque j urisdictionis est.
808쪽
XX. In privatis negotiis filius patrem, ec pater filium judicem habere potest. XXI. Delegatus judex judicis dandi potestatem non habet. XXII. Ordinarius judex jus dicendae mulet e habet, non vero deis legatus. XXIII. Extra territorium suum jus dicenti impune non paretur. XXIV. Pacto, quo convenit, ut incompetens judex adiretur, ante. quam aditus sit, renuntiari potest. XXV. Idonea cautio fit, tam per pignora quam fidejutares. XXVI. In conventione judicio sistendi causa facta, generalis reis nunciatio casuum fortuitorum non valet. X X VII. Sententia lata diebus feriatis valet consensu litigatorum. XXVIII. Actor emendare & declarare libellum ad sententiam usque, mutare vero dc substantiam ejus corrigere duntaxat usque ad litem contestatam potest. XXIX. Fides hosti data servanda est. XXX. Pacta de succedendo vel non succedendo super hereditate viventis, jure civili non valent. XXXI. Paetum contractibus bonae fidei adjectum parit actionem, sed stricti juris contractibus appositum actionem non producit. XXXII. Pupillus absque auctoritate tutoris naturaliter Obligatur. XXXIII. Minores sine curatoribus suis recte obligantur. XXXIV. Prodigo non ipso jure, sed magistratus sententia bonorum administratione interdicitur, Si post interdictionem promittendo ne quidem naturaliter obligatur. XXXV. Ex pactis adjectis contractibus bonae fidei non competit praescriptis verbis actio, sed actio ex principali contractu. XXX VI. Pactum contractibus adjectum de non alienando, non impedit dominii transsationem; sed ad interesse agere poterit paciscens, si sua intersit non alienari. XXX VII. Pacto uni tantum ex heredibus cavere possumus, ut caeteris non prosit. XXXVIII. Redditio chirographi facta a creditore debitori, inducit remissionem debiti, pignoris veto restitutio non item. XXXIX. Nuda pacta non pariunt actionem, sed exceptionem
XL. Ambiguum vel obscurum pactum contra venditorem, stiis putatorem . & locatorem interpretandum est.
XLI. Quilibet potest pacto, juri di favori pro se introducto re
X LII. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest. XLIII. De crimine capitali, excepto adulterio, transigere & p, cisti licet ; at de crimine non capitali, excepto crimine falsi, trangere, turpe R illicitum est.
809쪽
XLIV. Sicut de adulterio non licet transigere, ita nec de raptu. XLV. Transactio inter alios inita, aliis non nocet. XLVI. Transactio super re certa vel judicata fieri non potest. XLVII. Transactio de alimentis iacta, neque ad vestiarium , neque ad habitationem pertinet. XLVIII. Procuratores & syndici transigere non possunt. Tuto.
res vero dc curatores sine consensu magistratus, transigendo res minorum alienare vetantur.
X LIX. Major annis xv i I potest esse procurator ad lites. L. In capitalibus judiciis procurator ad accusandum aut defendendum intervenire non potest, nisi in casu ubi absens damnari potest, aut ad allegandas causas absentiae. LI. Procurator totorum bonorum non potest res domini vendere. neque transigere de rebus domini, sed procurator datus cum libera potest. LII. Procurator ex contractibus gestis procuratorio nomine, te netur etiam finito ossicio. LIII. Procurator praecise non cogitur dominum defendere. LIV. Si dominus factus est non solvendo, Procurator non tenetur eum defendere. L U. In actionibus famosis procurator intervenire potest.
LVI. Qui propria auctoritate. dc sine judice jus sibi dicit, vel per
vim, quod suum est, vel sibi debetur, aufert, jus suum amittit. LVII. Si dolus det causam contractui bonae fidei, contractus est iplo jure nullus. In stricti autem juris contractibus, sive dolus det causam, sive incidat, contractus ipso jure subsistit, sed doli actione vel exceptione dolus vindicatur. LVIII. Actio doli non habet locum, ubi alia superest. LIX. Universitas seu respub. ex delicto obligari di conveniri potest. LX. Minore restituto in integrum , fidejussores non sunt restituendi. LXI. Liberi di liberti non restituuntur in integrum contra parentes & patron OS. LXII. Minor xxv annis ob juramentum contractui appositum privatur restitutione in integrum.
LXI II. A sententia arbitri, sine poena facto compromisio, hodie
L XIV. Illiterati te juris imperiti judices esse non possunt.
LXV. Minor xxv annis modo sit ex ephoebus, noc est, annorum xvi ii judex esse potest.
LXVI. Ordinarii iudices jure civili recusari non possunt, licetia deleetatis diversum obtineat. LX VII. J udicium de re pendenti aut futura institui non potest. LXVI II. Legati non possunt conveniri in loco legationis, ex con tractu antea ibi inito, sed jus revocandi domum habent.
LXI X. Ubi acceptum semel est judicium, ibi di finem accipere
810쪽
LXX. In bonae fidei judiciis, qui debet sub conditione vel in diem.
ad praestandam cautionem ante diem vel conditionem cogi potet hex justa causa. LX XI. Inter patrem dc filium lis nulla potest consistere. LXXII. E/ecutor de viribus sententiae cognoscere & pronuntiare non potest. LXXIII. Debitor in loco contractus conveniri potest, ibique se defendere debet. LXXIV. Naturalis rei interitus post moram contingens, pertinet ad debitorem, nisi res eodem modo apud actorem peritura fuisset. LXXV. Rei vindicatio datur contra eum qui possidet, vel detinet
LXX VI. Publiciana actio potest cum rei vindicatione in eodem libello conjungi. LXXVII. Arbor alluvione in agrum alienum transsata, ejus sit, cujus fundo adheret. LXX V III. Ad emphyleusin necessaria est scriptura. LXXIX. Emphyleusis est contractus juris gentium , non civilis. L X X X. Emphyleusis inconsulto domino directo, donari di legari
potest. LX X XI. Acquiritur emphyleusis praescriptione xxx annoriam in praediis prrvatis, in fundis vero ecclesiae vel civitatis XL annis. LXXXII. Dominus non potest i , non solii tum canone in em phyleutam expellere propria auctoritate Ex fundo emphyleutico. LXXXII l. Dominus si post cessiationem triennii pensiones accipiat ab emphyleuta, aut si poenam stipulatus sit, ni pensiones solvat, potest emphyleuism nihilominus expellere. L X X XIV. Interitus totius rei emphyleuticae, spectat ad dominum, particularis vero ad emphyleutam; neque obsterilitatem fit remissio canonis.
LXXX U. Emphyleusis inter plures emphyleutas inconsulto domino potest dividi. LXXXVI. Usus fructus non dominii pars est, sed servitus est. LXX XVII. Fructibus annuis fundi legatis, usus fructus legatus
I. X X X U III. Fructus sine usu esse non potest. LXX XIX. Testator non potest fructuario remittere cautionem fructuariam earum rerum quae usu consumuntur, in praejudicium heredis. XC. Usu fructuarius jus vindicandarum servituti im non habet. X CI. Usu fructuarius usum fructum alienare non potest. XCII. Omnes servitutes longi temporis praescriptione acquiruntur , rc mota distinctione Do. inter continuas, dc discontinuas. XCIII. Ad praescriptionem servitutum non opes esse titulo, conatra D U A R E N U M , verius est. XCIV. Ob omnes servitutes tam urbanas, quam rusticas, nO-