Institutiones chirurgiae rationalis tum medicae tum manualis in usus discentium

191쪽

3 3 uae, dum ab interioribus incipiunt, tandem per to-um os, periostium, atque etiam, supernatis grauibus Aeetibus ac fistulis, per cutim perrumpunt. Caries

gitur cum ulcere et gangraena, exostosis maligna ef ibaedarthrocace cum cancro occulto 26 a) et carcino' nate, comparari potest.

fio 33. Neque id ignorandum est, in ossibus cariolis seret, idem accidere, quod in gangraena fieri supra 198)l retuli. Quemadmodum enim in hac illa putrida et laetida crusta, moto inter eam, et inter id, quod in-l tegrum est, pure, resoluitur, sic etiam, si ostium parsi em0rtua est, et vitiata, illa etiam ab integro resoluil tur, dum inter integram ac emortuam partem Carula

cula nascitur, quae, quod abscedit, expellit, ex qua Casuncula nouum periostium nascitur. Exsoliationem vocant hanc emortui ossis resolutionem, quae interdum sponto fit, interdum adhibitis ad id facientibus variis auxiliis '. Longe facilius enim vitiatum ab eo, quod integrum est, resoluitur, si illud siccum aridum que factum fuit. Quandoque tamen etiam OS, qUOda vitiatum est, pedetentim et ita soluitur, ut cariosum, quasi liquatum, cum humore ex ulcere seratur. Ex his manisostum est, cur haec squamae resolutio aegrius in ossibus raris ac cauernosis fiat.

His propositis ad singulas species veniendum ost, C primo quidem super ostibus varia tumorUm generan scuntur. Interdum sola membrana extrinsecus intumescit, si sub ea humor coiit. Id accidere potest,tRm ex graui ictu uera , tum si mala morbi cuiusdamna teria in osita inclinata est, id quod saepius, deceden

192쪽

tibus variolis morbilisque, fieri consueuit. Lor tamen frequentius ex venereo morbo periostium itumescit, si ei corruptus humor subiicitur, qui, videtur, in illo tenuiori celluloso contextu Ioarconsuit. Si ex graui icctu percussum fuit periostiu et sub eo sanguis confluxit, tumor repente consurg lSi mala materia ex alio morbo in os inclinata fuit, lcus ab initio fere sine tumore est, ita, ut, quo tempre extrinsecus tumor conspicitur ac digito premit intus circumfluens humor cutim, quae non premitu attollat. Tertium genus post longos acerbo uel D seu etiam auictos, dolores sensim pedetentimquconsurgit. Si tumor inciditur, humor plerum qui sinus, et gelasinae instar coactus, reperitur. Alii

etiamnum vocabulis hos tumores ex venereo morbi

ortos alii discernunt. Si enim illi digito prementi

Cedunt, gummata a recentioribus vocantur. Si durioreS magis renituntur, tophi. Maxima durities est in exos o si. . ΙΟ37.

Quoniam os emoritur, si ab eo diductum, vel et iam corruptum, fuit periostium toa 8), in primo casu, et ubi, capite, vel alio membro, grauiter percusso, metus est, ne periostium iniuriam accipiat, festinari oportet, et diligentiam adhiberi, quo humorum aditus auertatur. Sanguinem igitur protinus mitti, necessarium est, omniaque fieri, quae aduersus inflammationem valent. Extrinsecus superdari possibiis D mensa, quae emolliunt 9 I), quo humor, qui membranam grauare potest, euocetur. Vtile etiam est, scutis carnesque, ubi illud tuto fieri potest, ad periostium usque inciduntur, vel etiam Conciduntur, hoc vero ut integrum maneat, necesse est sai. 72ή .f. IOSS.

193쪽

IO38. At, ubi sub periostio iam sanguis conssuxit, expetitissima curatio est, tumorem ad os usque incidi, sun-niinem euocari saa . Ossis nudati curatio talis esse

g. IO39Si vero ex decedente febre, Vel eX venere o morbo, seriostium cum dolore intumescit, insanimatio raro

merti potes L Nec proficit in his casibus sanguinis

missio, nisi eius copia aegrum male habeat. Non raro enim, si eius multum detrahitur, vires ad curationem necessariae effunduntur. Licet tamen illud experiri, et cutim super tumorem incidere. Danda sunt homini medicamenta, quibus vitium, quod in humidis est, praecipue venereus morbus, si eo aeger laborat, discutitur. Ubi autem, se remittente dolore, ex tumore nihil minuitur, is vero mollior fit, periostium Corruptum, atque os nudatum, et cariosum esse, intelligitur. Quare oportet os deoperire, et per alias cusationes, de quibus protinus dicam, id, quod vitiutum est, tollere. Qui carcinomate, vel scorbUtin Conflictantur, si eis morbus penitius et adeo insedit, vepertostium corruptum sit atque ab osse diductum, illi eo morbo breui extinguuntur. Pueris, qui rhachitide aegri sunt, ossa, et praecipue epiphyses, prius intumescunt, et tandem in his mediis vitium, seu 'ρκακη nascitur, quo ossa, et tandem etiam perio sti

Peri0stium exulcerationem habere, of ος sub illistVm0ribus 1o 36) iam vitiatum esse, scire licet, si dolor, qui acerbior fuerat, cum omnibus inflammationis notis se subito remittit, aeger vero grauitatem sentit 8S , Etiam altius sub cute ac carnibus circumfluuia Shumer

194쪽

humor digito senti fur, et quandoque cutis Comn lato colore aliquantum attollitur. Si autem, quodlossibus vitiatum est, non protinus incisa Cute, et, caries latius patet, subsectis etiam carnibus, tollit ivel, si vitium altius, et aliquo loco, quo ferrum tu peruenire nequis, conditum est, grauia ulcera at illfistulae supernascuntur, quae multiplices inter musiclos in eorum tunica cellulosa subtereunt, longius ortu procedunt, et tandem aliqua parte cutim pei

rumpunt. Alibi retuli 899. 93 I), haec ulcera et hasistulas, nisi percurato osse, haud sanescere.

Exostosis benigna 1 os a) vix oritur, nisi ab icti et si periostium laxatum laesumque fuit, et ipsum eiam os grauiter percussum, quare frequentius in cap te et in tibia nascitur, quod haec ossa solis membret nis Confecta crebrius iniuriam excipiunt. Veluti scirrhus benignus sa 6 a) est hoc tumoris genUS, Cum in eo retenta materia sine metuenda noxa haereat Tumor tamen adferre potest molestiam, si is musculi subiectus est, quorum motum et actionem is impediri potest '. Si tumor in interiori caluariae parie in Crescit, is cerebrum premit, et huius functionus:

Vid. PETIT l. c. T. II. p. 43 . ' Vid. Obs. sALTZMANNI in Actis Petropolitanis Anno. MDCCXXVIII. p. a 7 . Exostosin benignam in osse brePmatis describit PETITI. c. 38S. . IO42.

Ex comportis causis huius benigni fumoris notas habure positimus. Nascitur enim, si ictus aliquis, vel Casus, peri ostium grauiter offendit, praecipue, si hoc incidit in corpore integro, et quod boni habitus est, et si, semel discussa inflammatione, aeger nullum dolo'

195쪽

ex tumore sentit. Nec hic, si is adoleui , cur ionem recipere potest. s. g. IO43. . Exostosis maligna quandoque etiam ab iis, quae. xtrinsecus incidere possunt, nascitur, et si os, vel lainus, vel rarium ac cauernosum grauiter percussum luit ue 26 . Sed frequentius ab humidis, quae ali uo morbo per totum corpus diffuso vitiata sunt. Illat tepius ossa dura ac fistulata, aliquando etiam caueriosa, occupantur. Nam quoddam in morborum ge-ieribus discrimen esse solet. Si corpus male habet corbutus, isque eo processit, ut ossa, eorumque mem- liranae affectae sint, plerumque sine tumore, diducto exesoque puriostio, vorantur et decidunt epiphyses,

et ossa, quae naturaliter rara ac cauernosa sunt, Cari,sa fiunt. Qui rhachi fide aegri sunt, his etiam opi- hyses, illaque rara atque cauernosa, ut et minora di-ritorum, ossa tota circum circa infumescunt. Ex-Istosis raro a decedentibus variolis relinquitur, frequentiUS vero ex morbo venereo nascitur, et si is, imprudentia medentium, malisque curationibus, praecipue intempestiue datis medicamentis, ex mercurio compositis, agitatus fuit. Saepe tamen unum valetudinis genus alteri iungitur, ut corpus, quod olim rhachitide laborauit, iam etiam scorbutus, vel Vener S morbus, teneat, in quo casu illi tumores pessimi esse Alent. Nec meliores sunt in iis, qui aliqua cor-p0ris parte graues exulcerationeS atque carcinomata habent.

' Vide commemorabilem casum in Com. A. R. Sc. MDCCVI p. 3I8. et PETiTVMi. c. p. 338. 3

3. Ioqq. Exustosin malignam esse, denunciat ipse morbus,l OS quo ea nata fuit. Crebrius etiam isa occupat ossa,

quae,

196쪽

quae, non multis musculis, sed solis membranis, citeguntur, atque aeris iniuriis exposita sunt, quaro capite et tibia frequentius reperitur. Tumor ab ilitio parum, et minus etiam, quam tophus, dolet, cllor vero omni, et noctu etiam lectuli, calore intentur. Dolor talis est, qualis sentiri soles, si peri ostiuassectum fuit. Postquam autem mala materia os t tum voravit, dolor, exesa membrana, fere conquies

. IO4s Vera exostolis, etiam ex venere o morbo enat raro medicamentis, nec etiam mercurio, Obedis, qua

si illa dolorem non adfert, superuacuum, imo etiai noxium est, eam variis curationibus agitari. Ubi attem graues dolores veniunt, os, si id commode fierpotest, oportet nudari, omnisque caro subsecari atquossis tumor crebris forami albus urgeri. Quatenu Vctro, et modiolus,r et terebra, agi debeat, vitiatu

humor et scobis significant. Falsis foraminibus, ex cisorius scalper ab altero foramine ad alterum malleolcadigendus est, ut id, quod inter utrumque mediuest, excidat. Id, quod reliquum est, scalpello raden dum, et omne vitiatum tollendum est iis auxiliis, quae protinus, ubi ad cariem venero, exponam '. Si autem vitium ad alteram etiam ossis partem penetrauit, et totum corruptum, totum eximi non potest, verat sanitas haud reddi potes , sed, si tumos artus occupat, . membrum, Curato priori morbo, praecidendum est. Neque ulla spes est in aliis vitiis, scorbulo inueterato, ct ubi ossa tota intumuerunt IO32 , vel praeter naturam fragilia falla sunt Ioga). Uictu et medicamentis nihil aliud esscitur, quam, ut morbi impetus

trahatur. Curationem talem proposuit PETITus c. l. Pag. 388 ct , II. g. IO46.

197쪽

IO46. Ab his vero ossium tumoribus proximus fransfus ad cariem. Haec oritur, si membrana, qua Os con-

itur, ab osse diducitur, vel, si illa, pure orto, Cor- umpitur, id quod ex variis morbis causisque acciderou supra toga) dictis constat. Morbi, quo aegeraborat, eiusque et causae aestimatio, cum aliis signis, stendit, periostium vitiatum esse, inter quae primum se, si locus, qui ante vehementem et continuum do-0rem habuerat, iam sine dolore est io ho). Idem ignificat cutis, si tumida est et plumbea atque mollior, jt si sub ea humor pressu circumfluit, et si grauitas

nateriae atque febriculia, intus vero aliquae punctiones, sentiuntur. . IO47. , Vbi os, supernatis grauibus ulceribus, aut fistulis,ntiatum est, id cognoscitur ex putri Carne, quae in rescit, et per quam sine negotio ac sine dolore spe- illum demisium intrat. Nascitur haec ex arteriis lenisque, quae naturaliter ex peri ostio in os seruntur, et quae, quod os vitiatum est, ab eo didus ae sunt. 7 Propter hanc putrem carnem, et quia, hac inCrescen- iste, Cutis adducitur, orae viceris recuruantur. Ex eor sanies sertur acris, liuida, nigra, et quae intolerabilem ac cadauerosum odorem excitat 89T . Humor enim,

veluti de ulceribus dictum est 894), ex immutatis

arteriolarum disruptarum oris corruptus exit, Cui malus odor ex corrupto rancidoque medulloso succo

accedit. Propter hanc putidam saniem imposita emplastra et dentissa in ulcus argentea specilla nigrescunt 3Tq , in qua etiam exesi ossis frustilla sentiuntur. Spezillo occurrit os asperum et inaequale, et quasi sp0ngiae simile. Haec ulcera ac fistulas, nisi ossi sanit S reddita fuerit, haud sanescere, alibi positum est 399 , Quae ulcera, si etiam sana videntur, rupta,

quae

198쪽

quae illis inducta suerat, cicatrice, i ferum renouant Haec cicatrix, cui vitium subest, esse solet mollis, ratiet quae super cutim sere excreuit. Vbi autem ea supos integrum inducta fuit, illa densa est et dura atqi

IO48. Ossis vero corrupti expedita cognitio est, s illos nudatum oculis patet. Ossis integri ac vitam habetis color est ex albo coeruleus, qualem habet tuni eXterior oculi, qui color in infantium ossibus paui magis sanguinolentus est. Nam hunc colorem ossi recipiunt a sanguine per arterias venasque permana te. Ossa vero quandoque candida fiunt, calci similis propter alimenti defectum emoriuntur. Hoc incdit, si illae arteriae, quae per foramina maiora in offferuntur, et his atque medullae alimentum sanguinerinque subministrant, praecisae fuerunt, aut, id quot frequentius deprehenditur, a magno tumore pressae Caeteroquin vero id, quod in osse emortuum est, pingue fit et luridum, a medulla, quam exsudat. Medulls magis corrumpitur, et, veluti omne Oleolam, rancida st, tandem nigritiem ossi adfert, cum foedo et in tolerabili odore. Caries etiam in osse serpit, quem

admodum supra de sphacelo dictum fuit sue ue). Os

omne, quod sua membrana non contegitur, tum digi to, tum specillo, asperum et inaequale occurrit, quippe quod a malo corruptoque humore exesum atque exasperatum est. . IO49.

Caries autem ex iis omnibus oritur, quibus peri- ostium, ipsaque ossa et illae arteriae venaeque, quae his alimentum subministrant, laeduntur Io 32. IO33 Igitur, si locus, cui os subiectum est, grauiter percussus, vel altiori et ad os usque penetrante vulnere, nec non abscessu, vicere, fistula, laesus fuit et exulceratu'

199쪽

tus, os cariosum st. Id etiam accidit ex vitio per otum corpus diffuso, et praecipue per venereumni orbum, quo Omnia pinguiora atque oleo sa in cora ore corrumpuntur '. Etiam cariem adsert scorbua iis, si is adoleuit, et alii vetusto ac venereo morbo uperuenit, quandoque etiam carcinoma, si illud ali- am corporis partem, praeeipue pectu S, Occupat, suo costae vitiantur. Id etiam accidere solet, si ex ariolis malignis mala materia in periostium inclinatauit. Rhachiticorum ossa, si vitiantur, non tam carie, piam spina ventosa, infestantur fio 39 .

Vid. BOERHAAVE Praef. in Aphrodisiacum.

Facile tollitur caries, quae a Causis orta suit, quae 1 xtrinsecus accidere possunt, multo difficilius, si illa ala est ex vitiato corporis habitu. Tolerabilior est, fluae o situm partes duriores occupat et quae in sumi nis es , quam, quae ossa rara cauernosaque sio28 ina estat, et altius descendit. Nam in his ossibus eorum-l liue cauernulis celerius procedit vitium, nec os tam Pacile siccum feri potest, id quod necessarium, si viti litum ab integro, resolui debet si oss). Etiam alius admetus esse solet, ubi illud rariora ossa articulis pro- lpiora tenet, ne vitiatus humor in articulos defluat. CVm 'tiam pxope articulos plures musculi et tendines super ossa finiantur, et articuli etiam ligamentis contineantur, ossa non sine dissicultate deoperiuntur, quare in his quandoque caries, si profundius haeret, insanabilis est. Cartilagines etiam, si illae corruptae fuerunt, nunquam renascuntur, ex quibus siccatis caeteroquin etiam, prout a siccato osse, squama secedit

Peculiarem animaduersionem insantium ossa requi'runt, Haec appendices, vel epiphyses, habent, Vt N ii prae-

200쪽

praeter eas tota copiosiori succo abundant, quare vel carie tentantur, vel vitio intus orto et paedarthcace infestantur, longe Celerius, quam adultorum, c rumpuntur. Si vero puriostium ipsumque os aliqui iniuriam extrinsecus illatam accipit, corpus vero tegrum est, interdum, si recla adhibetur curatio, nil squama, ut in aliis, secedit, sed os iterum suo perios i

protinus contegitur. Rerum harum intelligenti oros videant, mim excusari pc CAEsELDEN, qui tradidit, in puella nouem annorum, ii ὲ os modiolo excisum fuerat, sinum decimo die fere casimpletum fuisse, in casteographia Cap. I. quem Casum alii proposuerat in the Anaton, of the Human Loo Edit. quar P. 48. EUm enim acriter reprehendit DoVGLAs in i i Auis Dersions on the Chescidens Oseographia p. 6. . IO 2.

si ossibus cariosis medendum, perpetuum est, : lquod omne consilium dirigi oportet, ut vitium, . quod in humidis est, idoneis medicamentis discutiati let ut omne, quod in oste Corruptum est, tollatur ab integro resoluatur. Nam, si id, quod relictu lfuit, integrum est, os etiam noua membrana cingitu aes, si sinus relictus fuit, is callo repletur. . ΙΟ33- Non dissicili ratione tollitur caries, quae ab iniur extrinsecus illata orta fuit. In hoc casu, si corpo integrum est, sere superuacua sunt medicamenta, se cibo utendum exiguo, sicco, minime iurulento, carnnon elixa, sed asta. Aetas vero considerari debet

Nam senibus et siccioribus cibo, qui plus alit, ut

conuenit.' Asae foetidae virtutem esse singularem ossa cariosa a carnliberandi, reperit BLOCK Chirurgus in exercitibus Borusticis. Datur ca intus drachmae unius dosi et vltra his die donec cius odor ex loco carioso exhalans nares chirurgi