Institutiones chirurgiae rationalis tum medicae tum manualis in usus discentium

441쪽

cVRATIONES.

pla calculorum, qui, cum tam magni essent, ut itinere linae, etiam per sed tionem, ampliato, non viderentur nisi rupta ceruice, educi potuisse, tamen vel sponte sibi Viam fecerunt, vel, sensi in lampliata urinae via, producti fuerunt se, ut urina pro voluntate reddi ac contineri posset. Vidi Cl. HEISTERVS sic. cit. pa*. Ioa 9. seqq. Est tamen magna cura adhibenda, ut iter urinae lente amplietur. IOANNEsDoUGLASSVS vult, si calculus paruus sit, tu rundas, quae ex spongia praeparata, vel ex radice gentianae factae sint, in

tantur, donec tantum haec via pateat, ut forceps per eam

immitti queat, et calculus protrahi. Crediderim in ea curatione, quae a LE DRAN Proposita fuit, satius futurum esse, ut sensim maiores forcipes, se ductores quoque maiores immittere, atque ab illo incipere, quem LE DRAN re perit, ad paruum illum scalpellum, ad prostatam, demit rendum, quo in ea calculosorum curatione utitur, quam

supra exposui si 38 s).l Ad ampliandam urethram feminae calculo assectae BROM-FiELDius aliquando feliciter usus est processu vermiformi intestini coeci animalis parui. Eum per urethram in vesicam ita dedit, ut caput coecum in vesica esset, patens vero pars foras spectaret. Tum per siphonem paruum iniecit aquae tantum, quantum intestinulum caperet, floque constrinxit clausitque hanc partem. Et hanc ipsam postea semel vel bis torsit, ut aqua ex ea premeretur in partem, quae in vesica erat, atque adeo ea ampliaretur; itaque nune exteriorem partem paulo magis foras retraxir. Idem facere deinde iussit adstantem foeminam. Ita paulatim ampliata urethra calculum reddidit sponte. Vid. l. c.

Calculo evulso, nisi aegra aliquo morbo fenestir, ill attinet, eam multis medicamentis vexare; tamen ietam eam esse, et genua inter se colligata habere, num non est, ut spatium detur itineri urinae, quos iit iterum ad priorem angustiam rodire. Quod stus est, ut id satis cito sat, sequi LE DRAN consim oportet, et vaginam intus multa aqua calida foue- cui aliquot herbae et radices ex adstringentibus in- ae sunt. Videtur etiam commodum esse, spon-m per naturalia subiicere, quae ex eiusmodi lotione,

et aceti paullulum accedere potest, expresia sit.

442쪽

g. 14O8. Cum vero eo peruentum est, ut res scalpello agen lda sit, haec curatio necessaria est. Feminae non alio i modo, quam quo mareS in Calculi curatione figuran :tur, super mensam Collocandae sunt. Neque super- o vacuum est, manuS et crura aegrae inter se deligare, etesia lateribus duos valentes obiicere, qui ipsam confine ant. Tumque ductor Gorgeret) in viam urinae com piiciendus est, qui ante, quam in lingulam terminatur, quasi specillum assxum habet, quod longitudine latum pollicem aequat, et sulco, profunde exscisso, in πstructum est. Ab initio ductor, non vltra hoc spe cillum, in urinae iter demittitur. Eoque ita conuerse ut sulcus semen sinistrum respiciat, scalpellus eoden modo, quo id dictum est, a LE DRAN fieri sis 8s impellendus est, et urinae iter, plaga a latere factit patefaciendum. Cum via pate ita est, et scalpellu receptus, digituS dextrae manus index sulco ductori imponitur, quo iser urinae lente aperiatur. Tum qu

via sic patet, ut cum forceps apta sacile immitti possit

tum calculus educi.' Fuit haec curandi ratio a Cl. LE CAT reperta, qui me eat per literas docuit, ac simul ferramenta misit, quibus perficitur. Scalpellus in multis illi similis est, quem cysiitcmum vocat, et in ea curatione adhibet, in qua in maribuceruicem vesicae aperit. Vir obseruat. nostrae de Cales Cur. Tab. II. Fig. I. et DIONIs I. v. Tab. IV. K. Differ itamen in his. Totus scalpellus rectus est, et aciem habe. quae, longitudine duos circiter latos digitos aequat, ullatisfima est, 8 vel 9. lineas implet. Apex acutillimus ei et et a latere sulcus in longum ductus, qui quam utilitatevue habere debeat, non indicauit. l- Dc serramentis ad sectionem fem narum calculos ut idoneis vid. ERNESTI PLATNERI, IOH. ZACH. Filii, Prolisio Lipsiae I 77O-

Non multum dissimilis est ea curatio, quam LDRAN seminis adhibet, si calculus maior est, quam '

443쪽

ossit, per ampliatam urinae viam, educi. Cum enim,ecillum sulcatum in vesicam coniectum est, et suleus coxam sinistram conuersus, paruus ille scalpellus, ut supra si 38 s) descriptus est, super sulco demitti-ir sic, ut iter urinae, usque ad ceruicem vescae, in-

Rr- in qu plaga tamen facienda monet, digitum

ir ngturalia subiiciendum ess , ne vagina laedatur. 4 edicus deinde, ubi scalpellus receptus est, ductorem, a super boc digitum, forcipemque demittit, et cab dum promit.

' LE DRAN, quo loco hanc curationem exponit, peculiarem quoque plagae factae medendi modum proponit. Ait enim cellulosum habitum, qui vescam ambit, facile inflammationem concipere. Fistulam igitur pleniorem demittendam esse, donec inflammatio ad suppurationem spectet. Tum enim turundam imponi debere, 't cum hac unguentum, quod pus mouendi virtutem habeat. Turundae quoquci tenuiorem fistulam immitti posse, ne urinae fluxum 1upprimat. ' Vid. I E DRAN Tr. des operat. p. 33s. Subiecta ibi obseruatio est, quae LE DRAN mouit, ut hanc medendi Tationem excogitaret. Ipsam enim tentasse non videtur. 2 Vrinae iter plerumque non totum, sed duas tertias eius tantum incidendas esse et alii et BROMFIELD l. c. docent; nam post facile ita reliquam posse partem ampliari, ut cal- eulus, maior quoque, egredi possit. 1 IO

Ante dictum est, aliquos voluisse, si magnus calcus sit, vesicam, super osse pubis, aperiendam esse.' qua curatione, in feminis quoque simili, proprioic unum videtur dicendum esse, ubi lotio idonea in scam immissa suit, ac fistula recepta, aliqUem ex inistris duos digitos per naturalia subiicere debere, ibus itinere urinae compres , lotioni exitum prae-idat. Posset etiam pessus supponi, ex subere paras, et Cera. obductus. Haec tarinen essiciunt, ut in , qUae Virum nondum passae sunt, hanc curationem hibere non liceat. In his ergo videtur utile suturn .esse, fistulam, quae illi quam LE CAT reperit.

E e e 3 similis

444쪽

ho 6 DE PAR T V SECUNDUM NATURAM

similis sh q, per iter urinae, in vesicam Coniicere, et incurvam partem, in qua sulcus in longum ductus est, Uintus aduersae vesicae parti apprimere, quae hoc mo. ido, etiam vacuata urina, tuto incidi posset.' Vid. in Medio. Essos Vol. V. Tab. VI. Eig. 4.- Feminae quae ter pepererat, ex vesica Per vaginam incisa . eductus est calculus quatuor fere Vnta arum pondo. sic satis facile sanatum. Vid. Nov. AU. Acad. r. ol I. pag. I 8. seqq.

DE PARTU SECUNDUM NATURAM

A Chirurgo saepe auxilium requirunt partur1entes, iquibus, si opem ferre vult, necesse est, ut habeati notitiam muliebrium, uteri, qualis est in omnibus se

minis, minime autem in grauidiS, parturientibus, puerperis. Nosse debet huius ligamenta, eiUS OS, iquod internum, vel os tincae, vocant, et huius, qua in Vierum gerentibus parturientibusque vario tempore incidunt, mutationes Conuersionesque. Ona etiam, lex quibus pelvis componitur, et quae a virorum os lbus disserunt, consideranda sutis, et noscenda etia lquae ad foetum pertinent, secundae, VmbIll CuS, et, quas hic habes, arterias, venamque, placenta, Vela menta, et humor, qui his continetur. Omnium limTUm, aliarumque, rerum notitia se instruere po Mcui frequens occasio est grguidarum parturientiui priplet puerperarum corpora post obitum incidendi.

Φ Ars obstetricia post tempora PLATNERI nostri tanta in crementa cepit, quanta maxima. . Quὸς ς In p lcomprehendi nequeant, ni bii ς-pitin hR ς ' il bives librorum de ea scriptorum et memoIIa non omnium quidem, scd praecipuorum, e liueeinctam. Laude digni xς i VH ti e iij IOH GFORG. RoEDERERl Elementa Artis obstetrici iEdit. Id, cura URIsBERGH. Goettingae I 766.

445쪽

auctore su p. anno.

3) WlLLIAM SMELLIE, a Treati oia the Theorie and Practice of Widruisery, T. I. II. li I. in suo. a) Idem Liber gallice verius a PREVILLE et inscriptus: Traite de la Theorie et Practique des accouchemens, a Paris. Par PREVlLLE. T. I. 17s . T. II. II 6. T. III. 763. b) Idem Liber teutonice versus a KOENIGSDOERFERO prodiit Alienburgi 17SS. I 'Art des Accouchemens, de montre par des Principes de Physque et de Mecanique. Par ANDRE LEURET, a

Paris I 6 i. in guo. cum Fig. Idem Liber teutonico Ver1us.

s) Trai te des Accouchemens en Faveur des Eleves. Par DELEURYE F. A. a Paris I 77o in xuo. Idem Liber te utonice versus et inscriptus: Herria DELEURYE Abhandiung uber die Geburten etc. ubersetat vota a H. GOTI FRIED FLEMMING, Brestau 1778. Reliquis Praeferri inre potest meritoque.

3uo. cum Fig.

Liber is mole paruus, at grauis materio et Chirurgis, me dicinam obstetriciam facientibus utilis est admodum, o) Non chirurgis quidem sed mulieribus obstetricibus tamen dicatus, minimeque improbandus est, quem l OH-GOTTFR. FLEMMING, Lipsae 1 78. edidit et inscripsit: terricht y sir avehende Hebammen.

Sed, quamuis haec omnia scientia comprehenderis hirurgus, vix opitulari poterit seminis, nisi usu etiam xercitus sit. Oportet igitur eum prius adesse partu

lentibus, 'lune sucili naturalique partu prolem edunt, Eee 4 et

446쪽

of tandem etiam aliis, quibus, seu viuus, seu more L . . infans manu atque ferramentis excutiendus est.

Grauiditatis plures notae sunt, quas omnes Con ferri oportet, cum singulae fallaces sint, et deciperpossint. Nam et in his fere nihil perpetuum est. Femina itaque partum aluo continet, Cui catameni non respondent, mammae turgent, et glandulae iniareolis mammarum, quaS sebaceaS vocant, magis in- santur, cui solitus cibus fastidium Creat, vomitumque movet, quae insueta appetit, atque in ea insuperabili i 'desiderio, quod picam appellant, fertur. Gravidae t otiam frequentius dentium dolore satigantur. Tertio circiter mense insatur venter, qui, durior, digito ma

gis renititur, prominente aliquantum umbilico. Hoe vero minus in primi paris, magis in aliis, quae saepius ipepererunt, deprehenditur. Tandem, quarto, qui, totie, Circiter mense, percipitur, tum a matre in ipso ivtero, tum, si extrinsecus manus ventri imponitur, motio vivi, et quasi gesticulantis, infantis. Haec foe- tus agitatio ab liis motibus discernenda est , qui a sp, risu, ad inferiora deuoluto, et intestinum inflante, nec non a spasmis, quibus intestina interdum quasi vertum lux, proficiscuntur 14Iq. Certiorem vero notam habere potest obstetrix, si illa digitos, indicem mediumque, oleo illitos, in puden da mulieris demittit, et os uteri internum attrectatu fex Diorat. Hoc enim, quod uterum non gerentibus t pudendis obuersum, tangenti digito, prominentioriora vel quasi corona cinctum constrictumque, obuium est, intumescente utero, inferiora anumque versus inclinatur, ut etiam ultimis mensibus, dissicilius digito

Plorari queat. Illud vero istis temporibus paulatim

447쪽

i mpliatur, prominentior eius ora depressior st, tan- emque et haec et ille sinus quas complanantur. Cui

bstetriciam artem exercere animuS ΟΠ, eum oportetiaec discrimina, quae variis, tum gestationis, tum paras, temporibus in hoc interno uteri ore incidunt, inlutibus seminis, studiosus indagare. . I 4 Is Grauidis nihil nocentius est, quam, si vario genero

aedicamentorum abutuntur, et in secunda valetudine, iduersae praesidia consumunt. Caveant sibi, ne vehe-aentioribus, Corporis, exercitationibus, cuius insuetas alat, animique repentinis commotionibus, partum

Ondum maturum elidant. Hoc etiam seri potest, si, horacibus, aliisque adstrictioribus vestibus, amichae,entrem Comprimunt, vel eum, proiectiorem, altius ulis calceamentis usae, rectorum musculorum inten-ione urgont. Ultimis mensibus plus esse conuenit, Ide vero ingens male interpretanibus natus est

.rror, grauidam se nullis obligare debere legibus, sedimni ciborum genere, etiam valentissimo, uti posse. Ix cibo enim, qui in stomacho non concoquitur. Cru-usas, et ex hac plures, et seminae, et partui, pernicio-issimi morbi nascuntur. Conseri, saepius cibum, sed:xiguum aliquid, assumere, et dilutius bibere, corpus ero, Citra defatigationem, pro eius natura, et pro ipsa: onsuetudine, diligenter exercere. Quibus sanguis ibundat, et quibus eum mittendi iam consuetudo facta st, iis, vicesima circiter hebdomade, M iterum expletis Mensibus, mox ante partum, aliquid eius detrahi potast. Aestimandae vero sunt vires, ut, post sanguinis tetractionem, supersit, quo, in.una muliere, duo Cor

ora simul sustinori queanti Optime etiam grauidisuccurritur, praecipue iis, quae, pleniori cibo usae, cora Joris ex citationem negligunt, si illis saepius, into

Eee s positu

448쪽

Posito tamen tempore, aluus ducitur, et noxia materia a ilia in riora dopellitur. Substante tamen cruditate, hoc alienum est, quae abstinentia et modico victu tu, litur. Intus medicamenta lenia danda sunt, inter quae, rheum capieris omnibus praeferendum esse, usus do-Cuit. Nec, ubi aluus non re pondet, alienae sunt l, tiones, quae in illam immittuntur, modo nec acres isint, nec nimis calidae. Plures se ultimis diebus in i 1 calidam demittunt, balneoque utuntur, ut iis muliebria relaxentur, quae utilis esse potest iis, quae adstricto corpore sunt, et quibus primus partus instat, non aeque aliis, in quibus id magis superuacuum, quam ne-

cestarium, est

. IAI 6 Sunt, qui negant, infantem in utero secundum naturam corta ratione collocatum esse ', id quod primis limensibus a vero propius videtur. Sed tamen, plerum

quo ultimis meusibus, infans ita compositus est, vzquasi erecto corpore sedeas, et faciem abdominis misei culis grauidae obuersam habeas ''. Ultimis diebus inclinatur caput, ad os uteri descendit, idque urget. Hoc dum incidit, in imo ventre. etiam extrinsecui mutatio percipitur, quippe qui altius descendit, et initis, quae numerosum partum ediderunt, propendet Hic insantis positus, si naturalis non est, est tamen fre quentissimus. Explicandae etiam sunt notae, qUae ostendunt, partum instare, de quibus illud, quod de grauiditatis signis retulimus, repetendum est Femina, ut modo diximus, plerumque, ventrem deorsum Te sum deuolui, sentit, illi crebra urioae cupiditas est, quae aliquando vix, et non sine dissicultate, redditur. Ex naturalibus sertur humor mucosus, cui interdum sanguinolenta admixta sunt. Tandem in lumbis dolor exoritur, qui per interualla increscis. Sub finem

illi dolures ad femora pedusque descendunt, qui etiam, ubi

449쪽

bi illi magis intenduntur, contremiscunt. Dissertritur hic dolor a ventris torminibus, et intestini colliorbo, in quibus dolor vagus ea, vehemensque, noner interualla se remittit, nec ad inseriora tendit, eti tepe admotis .calidis fomentis, et deuoluto ad inferiora entris sonitu, discutitur. Certissimum vero indiciumlf, si, inserto in muliebria unctae manus digito, cir-umcisisque unguibus, obstetrix cognoscit, urgentibus lis doloribus, os uteri adaperiri, et in illo tunicam, umore distentam, digito 'obniti. Huius velamenti equalis rotundusque tumor plerumque, caput proxilum, atque naturalem partum futurum esse, significat.

Vbi tandem os uteri satis adapertum est, oporte milierem recte, et, vel in sedili ad id aptato, vel resu- ainam, transuerso lecto, sic collocari, ut eius semini ius illia comprimantur. A lateribus aliae feminae debent assistere, quae parturientis femora inter se didu-runt, et, si illa in lectulo supina iacet, cum pedibus rontinent. Quae in sedili pariunt, illarum podes sub ectis fulcimentis innituntur, et ob id valentioribus nitibus partum iuuare possunt. Num semina in sedili, tum in lectulo, collocanda sit, saepe disputari solet.

9i, nee foetus, nec uterus, aliter, quam naturaliter effa olent, compositus est, sere magis opportunum videtur

sedile, in quo mulier illa fultura sustinetur, ut, collectis magis viribus, partum elidere posit. In aliis casibus praeferri lectulus debes, de quibus infra dicam. Nihil

vero magis alienum ac pestiferum est, quam, si ab obstetricibus semina compellitur, ut laboriosis nixibus partum festines, antequam os uteri satis patet, et antequam certo constat, insantem recte compositum esse. His enim intempestiuis laboribus franguntur vires, et

450쪽

non raro, s insans transuersus est, et aliter composi. tus, brachium, aliaeque partes, per os uteri altius deascendunt, ut post illa membra nec possint replicari, nec stinfans queat dirigi, nec facile manibus extrahi. Sub, illis nixibus os uteri magis adaperitur, quod oleo, alio vo blando pingui perfundendum est, ut partus facilius exire possit.

Dum vero sic dolores magis et magis infenduntur tandem rumpuntur velamenta, essivit humor, qui ita ιContinetur, quo etiam partes illae lubricae redduntur, caput infantis descendit, atque magis OS uteri urget, .l quo tandem id comprehenditur. Tunc mulier non lmediocriter sibi opitulatur, si illa viribus ad foetum, excludendum connititur, cui plerumque, ubi humeri adli os uteri compelluntur, noua mora impζdimentumquq iniicitur, auctis nixibus doloribusque superandum. Eo, ipso tempore obstetrix manibus comprehendit insentem, eumque educit.

. I 419 Quoties autem infans protractus est, umbilicus ad alterum transuersum digitum a ventre lino constringi- lcitur paulo pleniori, et praeciditur, ligata etiam illa via bilici parte, quae a secundis dependet. Sequuntur plerumque secundae, quae vero, si utero nimium in tu haerent, extrahendae sunt. ob id obstetrix praecisi i umbilici finem sinistra prohendit, et huius digitis cir- 3 cumdat, dextra autem umbilicum ad secundas usque sequitur, atque eum leniter trahit, concutitque, donec tandem secundae excidant. Si maiori vi adducitur umbilicus, nonnunquam fit, ut is rumpatur, et peri culosa sanguinis profusio concitetur, vel, ut, cum se cundis, ipse uterus in uertatur, prouoluatUrque. Interea, dum obstetrix hoc molitur, imperandum est mulieri,