장음표시 사용
21쪽
est, tertio paene calens Ordine , et subtili uni partium. Ad eadem valet ad quae Botrys nostras, cui serina quoque est similis. Folia devorata , rarnutive uteri Strangulationi . ceterisque vulvae affectionibus dicuntur mire conferre et graenosa curare Ulcera. I emperatis montosisque locis gaudet , interdum etiam Planis et campestribus Mexici.
Radici innititur obrotundae , candenti, magnae , et fi bratae , ex qua edit caules partim purpureos, volubiles ac tres dodrantes longos: folia pinguia, cordis figura , Pyri-ve : et flores candentes. RadiX Napum olet, sapitque , aut pulverem bellicorum tormentorum: calore nonnullo praedi ta est. Pectoris ac Ventris dolorem sedat, ac flatum discutit semunciae devorata pondere, maXime si e liquore ali quo calenti additoque siliquastro assumatur. Quartanis etiam tertianisque medetur , Vae lata per superiora bili , et atra biliosis humoribu S, si paulo ante acceSSionem aSSU matUr, atque ita spleni quoque medetur. Nascitur Xochimiloi temperato caelo , in domibus ae hortis, sed eo translata a calidis regionibus , nam et Masinalci, et Tepecuacuilai provenit , planis et campestribus locis , praesertim juxta aquarum fluenta, demumque allata est a Telois a. CyclaminiS spe-
22쪽
cies videtur , naria et radices et solui Si initia Sunt. Mochit . laxienses , apud qUOS etiam naScitur , affirmant clurium aede-inata Sanari, Si abluantur jure decocti ejus.
De TEPECUITLAZOra , seu Cuit Iaz0ti montana. Herbula est radici inniXa SurculOSae , Unde profert caules sesquidodrantales , Subalbidos, et folia Pyri, sed majora. Radix est calida et Sicca ordine quarto, aeris gUStu, urensque. Radix tuSa, illitaque dorSo rigoreS acceSSionum tollit , flatum discutit, craSSOS et lentoS humoreS attenuat, dolores a frigore aut flatu ortoS lenit , urinam et menses trahit, Sudores evocat, conVUlSis, et hiS , quibuS motus est impeditus, auXiliatur , confert reSOlutis, aliaque permulta exhibet auxilia , quae e Simili temperamento Solent se Cundum naturam provenire. NaScitur Anenecuilai , ubi et descripta est , et delineata.
Radici insistit unicae, crassae , sibratae , et luteae : Unde oriuntur caules , octo dodrantes longi, tereteS ac min imum digitum crassi , folia saligna , majora tamen , et latiora , intersertis aliis minoribus , flores vero pui purei et
23쪽
oblongi, figura calyculorum. In corollarum USum Venit, nec aliam de ea herba utilitatem adhuc accepi.
De CUI APATLI, Seu Stercoris medicina.
Radici innititur CUiTLAPATLI crassae , et longae , eX qua profert Belae folia , praelongis et latiusculis pediculis appensa , caulem Cavum , et flores ParVOS in Cacumine acervatim cohaerentes candenteSque. Amara eSt, et calefacienti constat ordine tertio atque eXSiccante natura. Radix in farinam redacta et reSinae permista , mistaque Tepe hian sit zahoac et pectori apposita fraenat SanguiniS exspuitionem, Curatque praeter naturam tumoreS, quoS maturat, aperit, et emundat, pustulis morbi gallici , ulceribusque, cancro , et cachecticis medetur: dolorem denique oculorum sedat.
DE CUI PLANE IMUITE , seu herba fusca. Folia fert inferne squallida, superne viridia , et laevia, Oblongaqlle. Haec tusa , et admota pudendorum ulceribuSablutis prius lotio, exesa carne putrescenti, Vitiata ille curant, et Sanitati restituunt. Quin addita resina quibusvi8 aliiS vulneribus medentur. Nascitur Atlapulat humilibus ac frigidis locis.
24쪽
Arbor est magna , foliis lignoque ficulneo , fragilis ac lentae medullae. Frigida et humectante natura pollet , et sebrientibus utili. NaScitur M analani.
CAPUT XXV. De CHALCMTLATT, Seu Ster Ore crepitante.
Species est Polygoni maris, aut vocatae a MeXicanis Tiangulas etla , sed foliis paulo minoribus, quo fit, ut Tianqui epella minor merito nuncupari possit , radiceque crassiuscula, et fibrata. Calida ConStat Ordine secundo natura , sapore vero initio dulci, ac deinde aliquantulum acri. Radix duarum drachmarum pondere OmneS humoreS per inferna purgat. Ubique nascitur , neque ullum Solum, etiam arenS , eXSuccum aut SabulΟSum respUit.
DE CUICUITLAPILLI , Seu herba caudata Herba est CUICUITI APILLI radici oblongae inniXa , candenti lite, eX qua profert cauleS binas Spithamas longos, et in eis Persici folia , sed subalbida , hirsuta, et aliquantis- Per Scabra, et flores candentes , eXtremiS appenSOS caulibus.
25쪽
CAPUT XXVII. De CUICUIT LAPILLI Secunda.
Herbula est radicem fundens oblongam , glandi pers milem , et eX ea Catilem teretem , laevem ac paene tranS- lucidum : florem, Ut ferunt , candidum, ac Semen Rapha ni , et folia Amygdali mollia. RadiX Sapore resinoso con stat adstringentique : quarto ordine cum Siccitate calefacit. Glans unica devorata ex aqua fluxum sistit. Provenit Acol mani editis locis, ac juxta montium radiceS emicat.
CAPUT XXVIII. De CV VITTA PITTI tertia.
Non ob aliud eo nomine haec herba nuncupata est, quam quod radices fundat parvarum glandium magnitudine et forma binas , ternasve , e quibus prodeunt fibrae
caudis similes : est enim CV1ΤLAPILLI cauda Tlacuatetin δε- fossa terrae. Ergo eX ea radiceS prodeunt cauleS tenues , teretes , purpurei, ac dodrantales : folia per intervalla oblonga , Serrata , ac mediocriS magnitudinis : Semen autem in Summa caulium parte, hoc est bina granula , coriandi forma , et magnitudine, binisque parvis testiculis Similia. Radix , quae est intus candens, extra Vero nigra, propinatur
26쪽
resoluta ex aqua Semunciae pondere adversuS febreS, necnon ad Splenem Comminuendum , tametSi frigida sit, atque humenS , aut Saltem Spectans ad mediocritatem ; dulcis siquidem percipitur. Nascitur unaquaeque planta Seorsim in collibus agri Tepella0zt0censis.
De c XCVII LAPILLI, seu Lacertae cauda. Volubiles profert caules CUIXCUITLAPILLI , et in eis folia saligna , minora tamen , et molliora. Frigidae est et glutinosae naturae, atque ita Solet inflammato capiti admoveri. Nascitur Xoxottae juxta rivulos et flumina. Vidi aliam apud Temttacenses eodem nomine , atque temperie , foliis tamen ternis, hirsutis, inferne squallidis, radice vero digitum craSSa et proliXa.
De CVITTA TZAIONPATTI, Seu medichra alti dirutae. Volubilis planta est radicem crasSam et fibratam prose rens : folia sunt Mali Medicae soliis similia, verum obrotundiora. Radix Sesquidrachmae pondere laevigata , et ex aqua aut e Vino epota dolores quoSvis mire lenit , etiamsi a gallica oriantur lue: Sumenda autem mane ac vespere quinque dierum aut amplius Spatio.
27쪽
De NOITZOCUIT LAPILA OCHII L prima , Seu Jlore Caudae sungentiS. Radici innititur fibratae , unde mittuntur caules quin que cubitos longi, et in eis folia Persici rara , angusta et longa , ac circa Summum floreS magni et orbiculares, ex albo rubeScenteS, ScarioSis aut Spiniferis contenti calycibus , unde nomen. RUS herbae vapore muscae dicuntur fu gari , neque praeterea aliud de hac planta accepi, ad Cyanorum fortasSis genera referenda. Nascitur Teacoqui locis temperatiS
CAPUT XXXII De HOIT ZOCVIT LAPILAOCHITT SECMID.
Congenerem plantam eSSe puto , aut prorSUS eamdem Ompoa ochitic , folia siquidem profert longa, angUSta et Serrata, flores luteos , Buphthalmi aemulos, radicem longam
et tenuem, et CatileS tenues , tereteS et ScabrOS. Quinto Ordine cum pari fere siccitate calefacit; est enim acris et amara. Radix trita et drachmae unius menSura infusa CO licis miram fert opem , ae alvi vacuat eXcrementa. FrOVenit temperatiS regionibus, qualis est MeXicana, ac Tetz-c0Cana, minatOSis et campestribus locis. C et
28쪽
De QUAC TZPALCUIT LAPILLI , seu cauda Tguanae. Herba est duos dodrantes longa , et brachii crassitudine radice Raphani forma firmata, novem canaliculis Striisve , totidemque dorsis insignis, resertis perintervalla tuberculis aculeatis: fructum fert in sui parte Summa orbicula rem et candentem , SpiniSque horridum. Frigida , humida que et Succosa conStat natura. ErySipelatis admota confert, et aliis quibusque inflammationibuS, ulceribus medetur, praecipue si calida adjungatur intemperies, et febrientes juvat. Verum haec planta ad Tunarum genera videtur pertinere.
De TLATTANT LACACUIT LAPILLI, Seu calida parUid lacuatetin.
Duae sunt hujus plantae disserentiae , mas et femina. Mas radicem fundit longam , tenuem , et fibratam , Can dentemque , volubiles caules , et folia Solani mucronata, et circa cuspidem contorta. Volubilis quoque femina est , sed caule cinereo, et geniculato : foliis cordis figura, longe majoribus , atque latioribus, flore per hiemem candenti et magno , fructuque oblongo, et ampliori, referto luteo semine , ac obducto candida lanugine. Eadem constat utraque natura. Radix odore insigni caret , sed initio dulcedinem
29쪽
quamdam praeSesert , GlycyrrhiZae similem , postea vero amaritudiniS non nullum SenSum praebet. Calida itaque et litiamida constat temperie. Semuncia illiu S eX aqua devorata, vel per se, vel addito siliquastro , Urinam retentam pellit, extergitque Vias renum et VeSicae r jus decocti radicum se-bres evocato sudore sinit , ae doloreS corporis levat. Nascitur in calidis Tlachmalacacensibus , Quarthnahuacensibus, et Aouili a censibus, Circa humentia loca et fauces montium.
De altera TLALLANTIACACUIT APILLI.
Volubilis genus est radice firmatum fibrata , unde profert caules, et in eis folia magna, cordiS figura , modicum ac luteum florem , et fructum parvi peponiS magnitudine, semine luteo , Sericeis CandidiSque silamentiS appenSo , refertum. Radix est alba, dulciS non Sine quadam amaritudine , et praegrati saporis , caloriSque temperati. Propinatur unciae unius pondere hiS , quibUS Urina SuppreSSa est, aut venter ob flatum dolet. Sunt qui adjiciant ad eadem
semunciam Siliquastri ; emundat enim ita reneS , Semen retentum pellit, et urinae extergit meatuS OmneS. Renum etiam ardorem temperat , materierumque acrimonia quadam viaS Saepenumero mordicantium , atque pungentium. Sapor denique ac vis est GlycyrrhiZae, ac pro ea Commode Sub
30쪽
stitui potest. Provenit montosis calidisque locis I Iachmala- cacensibus , et uua ubquechulensibus.
CAPUT XXXVI. De TLALLANI LACACUIT APILLI tertia.
Radicem standit fibratam , surculoSam , et CraSSam , Cau les tres Spithamas longos, lignoSOS , et laeves, partimque rubeos: folia Ocymi terna quaternave , fructum glandium s Orma , Spicatum ac partim coccineum , plenum modico Semine , et flores rubeos et stellatos. Insigni Sapore caret, et lubricitatem quamdam lancinantem praeseseri, frigidaque et humida natura conStat more earum plantarum , quas Quercus Vocant. Tussi medetur , aliiSque pectoris morbis; tragacanthi gummi gustatam credas mandere. Sunt qui dicant eniXas, et lassitudinem paSsos roborare , et Sedare dolores. Nascitur in calidis Tepoettianensibus.
De TLALC TLAPILLI, seu Tlallacaci illapilli. Volubilis planta est radici insistens crassae , fibrataeque, equa promit stipites, et in eis solia rubentibus pediculis appensa, Limoniae Mali sorma , e singulis nodis Singulis utrinque orientibus , quos habet haud frequentioreS quam per SeX Unciarum intervalla. Temperata, aut paulo calidiore conStat na-