장음표시 사용
41쪽
adsit. Pari et nascitur conuiuisito, vel quia irritans quaedam materies adhaeret parti conVellendae , Vel quia hunc duntaxat modum sympathice nanciscitur , siicut id quoque ipsi accidit
quando deest spirituum momentum capax fovere regularem
Cum haec ita sint, duplex singultus agnosci debet, idiopa
thicus nempe & sympathicus, qui duo nunc examinandi in cunabunt. Sympathicus stingultus excitatur quando diaphragma immune est a quocumque stimulo illudque ad singultiendum duntaxat determinatur propter affectiones Peculiares partium consentientium. Idiopathicus vero , quando diaphragma ip summet patitur peculiarem irritationem topicam , vel dc fit immediate particeps irritationum Ventriculi necnon & hepatis.
Singultus ergo idiopathicus est ille qui contingit quando
diaphragma tentatur coi sione ac ecchymosi, punctione, inflammatione , Vulnere, aut stasi quadam febri ii vel metastatica tquando hepar inflammatur: & quando ventriculus varia assicitur de causa ex sequentibus ; nempe si ventriculi cardia singulariter irritetur ab alimentis copiosioribus , ingurgitatis, acribus, dysia Peptis, erronee degeneratis ; ab assi impiis medicamentis drasiaticiS, a venenis ; ab aliqua materie ichorOSa , Purulenta, sanguinolenta , vel metastatica huc assiliente ; a Vermibus, thim denique si ventriculus ipse laboraVerit ecchymosi , Vulnere, inflammatione , exulceratione vel & nimia duntaxat siccitate. Sympathici vero singultus catis se sunt contusiones, spasmi Phlogoses , ulcera, herniae, mesenterii, omenti, intestinorum, tum imprimis infarctus febriles eorum vel & aliarum forte partium, nam quaedam febres aliquando stipantur singustu, quibus addantur vulnera cerebri variaeque irritationes uteri, hepatis &lienis, & demum evacuationes profilia quatenub eae , eXhalu
42쪽
riendo Mntem spirituum, enervant irritabilitatem quamcumque & illam praesertim perturbant in diaphragmate, sicut ipsiis Laniis cognitum est. Consequenter diagnosis naturae & causarum singultus quaerenda est in circumstantiis actualibuS respectu organorurn a
quibus producitur singultus tam idi Opathicus quam sympathicus: v. g. , si adsit hysteris , suppressio mensium, melancholia aut affectio visceris alicujus distantis ab hepate, singultus est sympathicus , vel fit ab exhausto si praecesserit profusa quaedam
evacuatio. Idiopathicus autem , si ventriculuS plectatur Vomitu pertinaci , aut Vulnere aut inflammatione, &c.; si hepar laboraverit inflammatione, cujus ideo signum naturale est singultus , ex aph. 38 sect. 3 & 17 sect. 7; denique, si diaphragma ipsummet inflammatum fuerit. Ρraedictis omnibus consideratis facile est instituere variam prognosim; stingultum nempe levis esse momenti si ejus causa levis & transitoria fuerit, quo in casu sternutamenta eum tot lunt, ex aph. 13 sect. 6; Ominosissimum Vero, quando pendet a gravi causa , qualis foret Vulnus aut inflammatio diaphrag matis , hepatis aut Ventriculi ; status gangraenosus cujusdam visceris, vel alia multiplex Occasio ; nam nrulto sanguine e seo , convul O aut svultus malum , ex aph. 3 sect. 3 ; item malus si supervenerit immoderatae purgationi, ex aph sect. ejusdem; si oriatur ex vomitu , ab ileo , Vel in senibus superpurgatis, ex aph. 3 , io & O sect. 7; si ex laissitudine fiat cum stupore
si cum dissicultate spirandi inciderit, eae coaca 89.
43쪽
STERNUTA TIO.sTERNUTAT 1o est exspiratio violenta, subita&sonora, succedens inspirationi lentae ac profundae & sic absoluta ut exspirandus aer explodatur per nares , simul contingente involuntaria concussione capitis & trunci, eorumque instantanea inflexione an
Duplici modo producitur sternutatio a cauSa topica, quale est corpus quoddam acre nares irritans ; 2'. a cauSa sympathica, per simplicem scilicet affectionem nerveam organo im quo rumdam ; ideoque aliud sternutamentum sympathicum est, aliudidiopathicum. Idiopathicum sternutamentum excitatur quoties membrana quae est organum olfactus singulariter irritatur ab aliquo stimulo, quale est tabacum aliudve corpus acre & donatum acrimonia specifica ad ciendum sternutamentum tum quotieS eadem me brana experitur similem affectionem in contactu rerum Vel mitiorum g. simplicis aeris inspirati , propter acutiorem sensum quo illa donatur, s1cut fit in coryga. Sympathicum Ver accidit sternutamentum quoties datur singularis nerVorum sensificatio propter quamdam affectionem hypocondriorum Vel systematis uterini. Recordor me vidisse terribilem sternutatio nem ab ultima causa oriundam quae saeviit serme indesinenter Per plures dies. Diagnosis causae sternutamenti facile habetur in consideratione circumstantiarum ue quoad prognosim haec est. Sternutatio nempe moderata juVat , quatenus inservit everrendis naribuS, succutiendoque cerebro , ut di partibus diaphragmati adjacentibus
44쪽
ipimet utero non excepto. Quapropter , mum H a3 uterens passione veratae aut di sciaDer parsenti , permutatio succedens bonum, Ut docetur aph. 3 sect. 3 ; & similiter , ex aph. I 3 sect 6, sui fili detento le VI sie mutamenta accidant singultum tollunt , sicut jam si a pra notavimus. Insuper sternutatio bona est in gra-Vioribus morbis, eo quod designet sensum restitui dc liberari cerebrum , ideoque corpus jam venire ad sanitatem. Sed immoderata & diuturna steri uitatio generaliter periculosa esse potest, quatenus inde Valeat accersiri haemorragia narium vel haemor rhoidalis vel uterina, tum ipsemet abortus, necnon periculosa vomicae latentis ruptio, &c.
saepe per plures successivos nisus peracta cum maXimo hiatiatoris , saepissimeque cum pandiculatione corporis & artuum pquae inspiratio singularis statim excipitur ab eXspiratione celeri; ut plurimum sonora & efformante litteram vocalem A. Sympathicus ille motus convulsivus respirationis producitur quando Pulmones aut cerebrum reliquumve corpus lex iter Obruitur sanguine venoso; ideoque tapitis ille accidit inter taedium, ignaviam aut fatigationem, tum adventante somno. Oscitatio his de causis levibus nata, ea ipsa est quam Vino aequali aquae copia temperato sanari traditur aph ue sect. 7, quae supprimitur totaliter, sit modo tunc concitetur aliquod nota-bi e pathema animi. Nemo homo est qui non Valeat pro nulla suo firmi lena oscitationem praevenire, retardare aiat aliquatenuSCelare, vel &imitari. Sed notum est oscitationem , sic pro nutu
45쪽
tincoeptam & simulatam, non raro evadere invitam ac vere
Quantumvis oscitatio plerumque sit momenti levissimi, ea amen quae symptomatica est non nihil facit ad prognosim morborum quibus supervenit. Ea enim designat causam eorum graviorem esse, si constantior ac frequentior fuerit, qualis tape Producitur propter peculiarem irritationem Ventriculi, uteri. aliarumVe partium, tum post ingluViem aut instante paroxismo
febrili vel hysterico, dcc.; sed gravis imprimis Oscitatio propemodum perpetua quae comitatur apopleXiam fortem. At in casibus communibus oscitatio nequaquam nocua est.
nec oscitanti injucunda. Ea tantummodo habetur pro inhonesta inter homines societate civili conjunctos , quatenus denotat quoddam taedium , aut saltem desectum attentionis erga adstantes eaque displicet eo quod notum sit hunc ingratum modum faciei humanae communicari per vim imaginationis & cujusdam imitationis involuntariae ; sed contagio haec nusquam grassatur inter
homines quorum animi rebus pulchris & hilaribus detinentur. VI. R I S UI s V s moderatus nihil est nisi peculiaris & jucunda modificatio vultus solius, praesertimque OriS dc Oculorum, respiratione prorsuS immota tunc permanente. Excitatur ab aliqua mentis emotione grata dc hilari, quin valeat quisquam dicere quid sit ipse risus, quo pacto concitetur, Sc quomodo erumpat. Sed si risus maximus fuerit, tunc ita repente eXcitantur alternatae inspirationes de exspirationes parvae, citatae , eaeque magiSVel minus sonorae, ut retineri nequeant, Per quas Potentissimc
46쪽
agitantur mustrali ab dominales ut & diaphragina necnon partes proximae, Qui status aliquandiu protractus praecipue cohibet liberum sanguinis transitum per pulmones, adeo ut jugulares venae intumescant tum caput ipsum, & simul Oculi magis prominentes facti abunde lacrymentur; his omnibus sic procedentibus, quousque tandem nasci possint convulsioneS verae, aut haemophlysis vel ipsamet apoplexia , dcc. Causa risus, ut quisque novit, habetur in grata affectione animi ex qua lenis & tener duntaxat risus nascitur. Quae Origo tantopere inservit ad indicandam bonaim dispositionem cerebri, ut si forte risus concurrat clam delirio, delirium illud levioris sit momenti, quam si serium foret, sicut notatur aph. ,3 , secl. 6 : Deliria quae ciιm risu sunt , tutiona; at quae feris , Peri
Verum alia est risus occasio & quidem pejor. Non raro itaque alius nascitur risus, naturae omnino convulsivae & sympathicae, qui per modum cachinni pariter occupat latera, OS, VenaS, Vultum, ocul OS & cerebrum , ratione titillationis ner-Vorum subculaneorum excitatae in planta pedum vel alibi, tum ratione commotionum systematis uterini in peculiaribus paro-Σismis hystericis; qui risus aegrius adhuc compesci potest , &ex quo praesertim impendere possunt accidentia quae mox diximus possis bilia esse ex simplici cachinno. Unde sicut prior risus species tapius utilis est dc amoena : ita dc posterior ingrata, dc ancipitis fortis. Praeterea agnoscitur adhuc a Medicis singularis alter risus qui omnino morbosus est saepiusque Orninosus admodum, Damvis ille fiat absque ulla commotione thoracis , neque Videatur inducere magnam convulsionem. Risum sardonicum loquor , Miter etiam vocatum nomine spasmi cynici, mutuata nimirum
47쪽
priori denominatione ab herba fandonid hunc affectum creare capaci: posteriori vero, ex eo quod Os aegroti tunc non parum simile fiat distortioni labrorum canis dentibus stridentis. Quiristis sardonicus vulgo dictus, quandoque labia distorquet ex uno duntaxis latere OriS, sicut obser Vatur apud quosdam paralyticos: saepius autem utramque eorum commissuram sic assicit ut dentes utrinque detegantur, caeteris aliis musculis faciei non raro simul convulsis. Prior species risiis sardonici, si in paralytico suerit , nequaquam convivisiva est, nec pejoris ominis quam paralysis ex qua dependet; sectis , in aliis circumstantiis. At gravis a fortiori risus sardo nicus qui labra undequaque divellit, lapiusque immutat totum Vultum, quoniam convulsivus est omnino & creatus a causa plerumque in stiperabili. Hunc itaque videre est non solum in casu affectionum epilepticarum, sed & quando diaphragma aliudve viscus tentatur vulnere aut inflammatione, tum imprimis quando nascitur in deliriis illis quae stuperveniunt pleuritidi aut Peripneumoniae. Propterea risus sardonicus mere convulsivus
semper habendus est pro signo pessimo, illeque imprimis lethalissimus in febricitante jam valde debili, si inciderit clim aliis
symptomatibus quae aph. 49 sect. ita recensentur : in febre non intermittente , si labium , aut supercilium , aut oculuS , aut nasus perVertatur , 'fus , s auditus defecerit , aegro Iam debili , quicquid eae iis evenerit , in propinquo mora es. Si tamen risus sardonicus graviter expressius non foret, non esset adeo formidabilis. Imo si incideret una cum signis aliunde bonis & indicantibus imminentem crisim, ille sequerettur sortem earum circumstantiarum. Insuper si procederet ab aliquo Veneno recenter assumpto, non pauca daretur spes curationis ab adhibito quaotocius emetico
48쪽
FLETUS FLETUs, risui oppositus sicut moeror laetitiae, nascitur ab anxie. tale mentis sicut risus a gaudio, sed perinde latet modus quo suscitetur. Dum levis est consistit in peculiari figuratione injucunda faciei, oris & Oculorum , cui suspiria praeludunt ut plurimum , brevi succedentibus lacrymulis quibusdam , in qua
datur magna quieS respirationis sicut in risu levi. Si vero fletus maximus sit & evehatur ad usque lamentationes , tunc ille ferme ad instar cachinni funditus movet respirationem.
Consistit enim in inspirationibus profundis ac subitissimis , quandoque plurimum subsultuosis, post: quas illico fiunt totidem
exspirationes sed multo altiores lentioresque cum lugubri sono, quibus saepenumero succedit quidam ululatus , ob celeritatem aeris irruentis in pulmones aere exhaustos ubi urget succedaneae inspirationis necessitas Sc sic porro. Cum haec ita sint, praeter malesanas a flectiones nervorum ac viscerum magis nerVeorum inducendas a moerore aliisque mentis anxietatibus, certum est ex diuturniori fletu non sine periculo Perturbari caput, pectus aliaque viscera. Protracto siquidem fletu gemebundo, thorax remanet in convulsivo statu longio rum exspirationum & brevissimarum e contra inspirationum
sepe subfustuosarum, quibus potentissime impeditur sanguinis
reditus a cerebro sicut & ejusdem transvectio per pulmones. Qua de causa solemne est rubere faciem , prominere ocul OS, erumpere lacrymas plurimas; caput & praecordia dolere ad modum : adeoque periculum subesse ne Varia malla superaccidant, tuna propter hanc plethoram cerebri qtiae tunc indu-
49쪽
citur, tum occasione sanguinis retardati intra pulmones. Quapropter fletus pericillosus, non solum ratione allectionum ner vearum quas potis est inferre , Verum etiam malorum topico rum Sc localium abhinc impendentium cerebro pulmonibus Sed quam diversia dc mirabilis illa sensatio potentissime lacry mosa quae in scenis excitatur dum spectatores commoventur aetate , nobilitate , generosiliate , magnanimitate , aut miseria heroum l Nam illa vehemens permotio mentis & Corporis, quan tumcumque similis sit fletui effusiori , nequaquam nocere videtur fictit fletus per tristitiam ad Vectus : imo constat plurimos homi nes ab illa gratius assici quam a risit. Unde patet fletum sanum esste aut morbosum prout Oritur mente sibi complacente aurdolente , Vel mechanice proritatur a peculiari duntaxat statu morbo γ hominis. Pariter Medici observant fletus & lacrymas aegrotantium mala non esse imo saepe bona, si fiant cum consensu mentis de
invaletudine cogitantis: mala vero ubi erumpunt sine conscien tia hominis, nec nisi propter impendentem Vitae ruinam proximam. In morbis praecipitibus , inquit Hippocrates lib. 6 demorb. Vulg sect. VII. FOef. pag. ab , ubi mau habent vi ni , ultro quidim proluens lacryma, bono est ; invitis xeno malum de nuntiat. Quod firmatur aph. 32 sect SJ aph. a sect. 8, tum lib. .
Praenot. sech. I. n'' IO, Ubi recensentur quae ex universa facta
2 oculis adhibenda sunt in considerationem medicam.
incube , cochemat , folles , est ille singularis status quo homines
50쪽
praesertim iuvenes caeteroquin sani aliquando corripiuntur inter dormiendum , in quo non solum tentantur omnimoda impotentia motus & loquelae, sed & e periuntur suffocationem ac velut1 corporis oppressionem Valde gravem, ita ut tunc ima ginentur graviori mole aliqua se opprimi, vel & invadi ab alio
Sicut apud Romanos accidens illud tribuebatur Deo Fauno haud secus ac panici terrores spectraque variis formis formi dinem mortalibus incutientia : ita & nunc credit adhuc passim vulgus hominum incubonem procedere a maleficiis geniorum noctuabundorum. Quae fabula facile quidem rejicitur, sed non ita facile est assignare causam singularis hujus phoenomeni, quam ne ipsi quidem scirent, qui pollicerentur.
Videtur tantummodo incubonem procedere a peculiari reso, lutione nervorum respirationi dicatorum , eaque Valde transitoria & levi, inducta per aliquem forte infarctum cerebri perinde levem ac transitorium. Qui infarctus probabiliter producitur a peculiari modificatione nervorum stomachi & intestinorum , quoniam solemne sit incubonem praeprimis accidere Post coenam largiorem aut dyspeptam , sicut & in casu saburrae verminosae aut cujusdam cacochyliae alterius. Quin etiam, ex eo quod incubus duntaxat oriatur ubi patiens dormire vix coepit & dum adhuc vigilare se existimat , lubens crederem huic symptomati magnam praeberi Occasionem ab illo statu veluti plethorico cerebri, quo vasa ejus leviter attinguntur ob situm corporis horigontalem qui habetur in dormiente. Unde etiam intelligere datur quare incubo potissimum super-Veniat apud obnoxios, quando ii decumbunt supra dorsum &derepente in hoc situ obdormisciunt.