장음표시 사용
21쪽
II ocreae restans, de quibus pauculis verbis dicendum. Eas primo Graecorum fuisse notissimum est, apud quos inter antiqui sima armorum genera numerantur; unde apud Homerum semper honorifice appellantur ευηνηαιδες Αχαοι. De auxiliis graecis in exercitu Cyri iunioris, quorum dux post mortem Clearchi ipse fuit Xenophon, in expeditione scriptum: Eιχον δε παντες κρανη
Θαγενας, Vtroque crure Romanis tribuit ocreas Arrianus; Vegetius vero dextro tantum, quocum Polybius consentit in expositione armaturae Romanae. Hic etsi pedem non dicat, cui induatur, de ocrea tamen singulari numero loquitur. Dextrum crus Vegetius ea munitum dicit, quod prorumpere hoc selebant milites , cum pila mitterentur; sinistrum Vero a scuto putabatur protegendum. Rara sunt Ocrearum exempla in marmoribus, Ut recentiores obseruant, ac pene nulla. Causam assequi non possum , nisi ex ingenio artificum sit explicandum, vel quod ex illis aureis rei publicae Romanae temporibus monumenta non habeamus, et sequbore aetate disciplina penitus interierit. In Caesare nullam earum inuenio mentionem; sed hic harum minutiarum negligens fuit,
qui Romanis scriberet et imperator. Ex Polybio aliisque satis comstat, eas in riu fuisse.
Ad tela venis, expositis quae ad protegendum militem
seruiunt. Horum omnium primum est, quamquam non proprie telum dicendum, gladius. Graecis duos fuisse legimus; maiorem ξιφος dictum, et minorem, quem μιαχωροιν VOCabant, quique magis ad formam pugionis accedebat et ad varios castrorum usus adhibebatur, ut ad carnes hostiarum in sacrificiis secandas, quod ex Homero discimus. Non inuenio quid hac in re mutatum fuerit apud Graecos post tempora antiquiora. Romanis etiam primis temporibus maiores fuisse et longiores gladios, eo mihi fieverisimile, quod reperimus, eos usu edoctos hispanicos sibi sumsisse firmiores et breuitate habiles cum mucronibus, ut punctim
22쪽
magis quam caesam ferirent, quanquam et ad caedendum erant utiles. Hi fuerunt peditum, praecipue legionariorum; equitum fuerunt longiores, Ut fert natura, quamquam et ipsi magis ad pungendum quam ad caedendum usurpati, et semper apud auctores graecos, qui de re Romana scripserunt, vocati. De utrisque Polybius. οἱ δε Pωριαιοι ουκ εκ καταφορας αλ' εκ ληψεως οὐπις χρωμιενοι τρα- ριαχωρους , πρακτιras αυτας
ωπα διεφθειραν τους πλειπους' et alio loco de gladiis equitum: επειτα Οι ριεν esσακοντι τι τας λογχας, οι δε τους ομοσε χωρουν' τας τοις Ἀπικοις Θφεσι μακροτεροις ουσι πρώοντες πολους πρι πτουσιν η GΘανεις. Quae Plutarchus de grauitate gladiorum Romanorum testatur, eos scilicet υχτο βαρους κη κατας ορας διαπαντος οπλου- επι τα σωριατα, id vero nescio an probari positi, nisi de hostibus intelligatur fere more bilrbarorum et modo velitari armatis: praesertim cum dicat, eos caesim pugnasse, in quo maxima gladiorum vis et optimus usus non consistebat. Caeterum scutis et gladiis praecipue Romanos confisos esse, Polybius auctor est: plus tamen prudentiae et incolumitatis in scuto, plus virtutis, artis et animi gladio spectari vel sponte tirones intelligant. Vnde illud Scipionis, cum militem videret cum scuto pulcre adornato ad perstringendum hominis indolem ingeniose dictum: nil
mirum scilicet, qui plus praesidii in scuto quam in gladio fiduciam
ponat. Tempore sequiori Romanos etiam pedites habuisse maiores enses, Dathas voce barbara dictos, aliosque minores, quos semispathas vocabant, narrat Vegetius, qui, utcunque a multis diuinis laudibus extollatur, vel plane contemnatur ab aliis, mihi scriptor videtur pluribus in rebus admodum probabilis; nec eius querelas inanes et philosophiam militiae praeposteram censuerim. De magnis Gallorum ensibus, e ferro haud satis duro factis lata eum lamina ad caedendum, iam dixi, et quomodo Camillus ictus eorum irritos reddiderit, ubi de scuto et galea exposui. Roma nos tironibus .in exercitiis scuti loco crates dedisse vimine tectasdrelo quam communia scuta grauiores Vegetius indicat; et gladii loco clavam, quibus ad palum quotidie exercitium iaciebant; ut arma scilicet postea leuiora iis non essent oneri. Hac in re recte homi-
23쪽
homines nostri Romanos sequuntur, grauissimx semper arma tironibus eam ipsam ob causam adsignantes.
Ad hastas accedo earumque diuersas species. Hasta antiqua Graeca fuit omnium, quas nouimus, maxime memorisa, quae et apud Homerum et alios poetas dignis laudibus celebratur.
Macedonum sarissae antiquis aetatibus fuerant longissimae sed hac ipsa de causa nimis inhabiles; quare et postea ius aliquid ademtum, ita ut melius regi et vibrari possent, et ad repollendos
hostium equites maxime essent idoneae. Haec forma magis ad veterum hastarum sormam redibat. Caeterum non inuenio, eas, ut pila Romanorum pro iaculis missas fuisse ad vulnerandum eminus, nisi ubi inutiles fore in pugna a milite credebantur, et ad gladios res redierat. Romanorum proprium telum et maxime tremendum erat pilum, quod regum extremo tempore introductum traditur, et postea crebris bellis magis excultum est. An, ut scuta, pila etiam a Sabinis acceperint Romani, mihi non liquet: certwm est, eos mirum in modum his promouisse rem, cum hostes maxime ea formidarent. Telum fuit paulo plusquain sex pedes longum, cuius tertiam fere partem a cuspide occupabat ferrum uncinatum, duabus laminis et ferreis clauis hastae infixum.
Bina gestabant, maius unum, de quo diximus, et minus, quod quatuor pedum longitudinem non excedebat. Hoc e longiori mittebant distantia; illud postquam propius accesserant. De strage, hoc telo facta Florus, ut solet, graphice, vere tamen et eum aliis: nil terribilius fuit iplo vulnerum adspectu, quae non spiculis, neque sagittis neque graeculo ullo serro, sed ingentibus pilis nec minoribus adacta gladiis ultra niorem patebant. Qui gladii non minoros non hic sunt longi, quales non fuisse scimus; sed firmi, lati, laniarii, terribiles, ut Polybius docet, quorum figuras, qui volet, videat in Montefalconio ex marmoribus descriptas. Pila fuerunt legionariorum, exceptis triariis, quihus Ρο-hbius hastas, graecis fere similes tribuit. Poss hastatorum nimi
24쪽
s υσσων οI 'uοι δοραται φορουσι. Plutarchus loco supra citat quae hic Polybius , μακροτεμ υσσους vocat. Cum his etiam Liuius facit, qui de iis: Triarii sub vexillis considebant, sinistro crure porrecto, scuta innixa humeris, hastas surrecta cuipide in terram fixas, haud secus quam vallo septa inhorreret acies, tenebant. Et legimus passim apud auctores, apud Plutarchum praecipUe, Romanorum tribunos triariorum hastas pro pilis dedisse principibus et hastatis, qui antiquissimis temporibus eas habuerant, ideoque hoc nomine dicti videntur. Idque factum est maxime contra longos Gallorum irrumpentium glκdios, ut ex illo, quem supra recensui, loco vidimus. Apud Caesarem eiusque aetatis scriptores hastarum nulla mentio facta legitur. Pila R inanis facile suffecisse ad repellendum equitatum cum ex plurimis Caesaris capitibus pateat, tum etiam optime ex Arriano perspicitur, qui et modum explicat in mandatis, quae ante proelium Contra Alanos militibus dedit. Guiscardi Icilii verbis uti liceat. Leshomines du premier rang presenteront leura pilums a P approche de l' ennemi. On aura solii d' avertir te soldat de tenir la potntedu fer a la hauteur du pollinil des cheraux. Ceux du second, dutroisieme et du quatrieme rang seront dans Paltitude de les lancer. On leur enjoindra de bien Mouster leurs coups dans l' occasion afind' abastre homine et che l. On foutera te neuvieme raud' archers.
Minora iacula suerunt frameae equitum et veruta leuis armaturae, minoribus. legionariorum pilis fere aequalia, quorum
quinque vel septem quisque habere debebat. De his Liuius, alibque pluribus locis. Miles leuis armaturae, ait Liuius, tripedalem habet parmam, et in dextra hastas, quibus eminus utitur. Gladio hispanensi est cinctus: quod si pede collato pugnandum est, translatis in laevam hastis gladium stringit. Haud satis accurate, ut saepius solet; sed non postum ob breuitatem mihi praescriptam persequi. Hasta velitaris dicebatur, quia velitibus usi.
tata, verutum et Verriculum a forma. sis vero et equitum ha-
meas similes luisse valde veri est smile, praeter quam quod hae
25쪽
non solum a cuspide sed et ab infera parte serratae erant, ut Dacta cuspide inuerti ad pugnam possent. Iaculatorum qui strictiori sensu dicebantur tela eadem fuere ac reliquorum velitum, paulo modo leuiora; quia septem semper quisque gestabat, ut narrat Liuius. Non possum de hastis finire quin de amentis paucula dicam. Quid vero fuerit amentum, ne io. Satis notum est apud auctores amenta vel lora soluere nil aliud esse, quam ad pugnam accingi: quomodo vero xλου amentorum pilis maiorem vim iniicere potuerit, non cepi ex locis, quae mihi legisse contigit vel in auctoribus ipsis vel in libris recentioribus commentatorum. Quae huc usque sensi, taceo, quia veteribus libris omnia repugnare video. Ex hac vero amentorum idea quid maius, quid virorum ducum probatione dignius oriri possit, ingeniis militaribus ponderandum relinquo. Hasta sublata Graecis, ut et clypeus erectus saepe fuit signum proelii incipiendi, ut Thucydides refert : et quantum huic telo tribuerint Romani, ex consuetudine concludi potest, quod ab antiquissimis inde temporibus ante Tribunal Praetoris hasta fixa conspiciebatur, ad quam ciues omnia
grauissima sua negotia coram iudice curabant; unde non pauca' iuris formulae. Praetereo reliqua huius generis tela, falaricam Africanorum, mataram Hispanorum, aliaque, quorum vel mentio admodum rara apud antiquos legitur, et apud exteros tantum fuit usus, nec nisi infrequens apud Romanos.
Breuissime absoluam reliqua. Sagittarios a remotisi mol tempore apud antiquos multum valuisse et funditores, neminem l fugit, cum in his pugna e longinquo et velitatio maxime consiste- ret. In omnibus sere expeditionibus huius generis milites ante aciem proeliorum initium fecisse vel utroque cornu exercituum 3 postos esse constat; ut a latere defenderent, et impedirent sill pars hostium circumuenire conaretur. Sagittarum formas mitto, si quarum variae apud commentatores figuris expressae inueni tiar.
Funditores lapides iacere solebant hunc in usum conquisitos velii glandes plumbeas. Inde legimus, inter bellicos apparatus, quosu Caesar ab amicis ex Sicilia in Africam transportandos flagitauerat,
26쪽
magnam iuisse plumbi vim ad landendas glandes et plumbatas s
ciendas ; quae fuerunt genus iaculorum leuis armaturae a Stewectio latius explicatum. Fundae marimam laudem Baleares, arcus Cretenses obtinuerunt. In expugnationibus oppidorum hoc genus militiae potissimum pugnasse eminus de muris et turribus vix opus est commemorasse. Ex pluribus unum liceat exemplum afferre. Pompeius a Caesare paene inclusus cum Brundisio excedere constituisset, ut receptum fugae magis similem aduersarios celaret, magnum sagittariorum funditorumque numerum in muris disposuit, et noctu naves conscendit in Graeciam prima luce nauigaturus;
quod ipse Caesar in Commentariis de bello ciuili narrat. Qui locus, etsi quid philautiae datum fuerit, non potest a veritatis simplicitate , quam uritus probauit, et orationis elegantia satis com
Sat dictum sit pro re nostra de armis antiquorum, ad no-sra venio. Hic vero quod dicam non multum habeo. Arma enim vel plane non amplius habemus; vel quae habemus nimis sunt nota ac trita, quam ut iis diutius immorari debeam. Si quid nunc restat apud barbaros nihil id est conferendum cum illo Romanorum antiquo robore. In desuetudinem iam dudum abierunt clupei, galeae, loricae, ocreae. Paruula illa cassidia, a quorundam principum copiis adhuc gestata, Vix digna sunt, quae mmmorentur. Quid iuuat sine ferro coriolum contra tela 3 parum
scilicet. Attamen ea ipsa potioxa puto nostris pileis. Nil nobis
nunc muniminis relictum est, nisi parua pectoralia nostrorum centurionum et ordinum duitorum nominare velimus, quae leuia visunt, pluribus iam saluti fuerunt. Equites nostri retinent genus loricae, quod olim Alexander militibus dedisse dicitur, ut pectora
hostibus obiicere et fortiter pugnando occumbere mallent, quam nudi a tergo misere trucidari. Ferrum quadratum transuersum, quod super capite adhuc nostri equites gestare consuerunt, quamquam nec quidquam cum casside conferrendum, indicio tamen
seruire potest, militem hac primaria corporis parte muniri de-here. Nisi apud Pedites nostros corium latius pyrothecarum,
27쪽
quod l,sthei forquisue in morem quodam modo pectus tegit; isti aliquem usum habeat, nudi sunt et omnibus telis expositi
sed si arma reieci is ut nimis ponderosa, nostrasque vires excedentia, tela habemus omnhim maxime letifera, quibuscum nullum fere antiquorum iaculum Comparandum sit. No stras dico bombardas, quae sumnia vi globulos plumbeos ad ma gnam locorum distantiam proiiciunt, et Pidquid oppositum mearit cruenta strage prosternunt. Super Vacaneum vero foret et laboriosum hic et originem et varias huius instrumenti mutatio nes referre. Suffciat dixisse, a maioribus tormentis igneis de scensum esse ad minora tela nunc Consueta nostrorium peditum. Pugio militaris, baionnicula quem dicimus a loco ubi primum innotuit, cAcumini bombardae adfixus a prima inuentione in m1 tori semper honore esse coepit, quia et militi nil adfert molestiae. et hastae usum et telorum igneorum Vim Vna coniungit. De eo optimus nostri seculi magister, Friderieus Borussus, toga sagoque omnium praestantissimus, habet in carmine de arte militari:
Sur leur fioni menaeant brille Ia hajonesti: L'ennenai consterne medite is retratae.
Quam opinionem, hunc pugionem valide ac sortiter illarum nostrorum armoriam esse acerrimum, Omnes viri duces non probant modo sed sequuntur etiam secundo euentu. Gladium nil amplius
curamus apud pedites, quibus post ista tela gladiorum nulla aut perrara relicta utilitas. Quid minuta copi dia iuVare postant. quae adhuc gustantur a pedestri milite multorum principum, nil video. Equitum nostrorum enses forma et habilitate potiores factos esse, concedam, maxime cum manubrii structura in iis multo
28쪽
-1lto melior inueniatur; in vero materia comparandi sint cum antiquorum gladiis nestio. Haec mihi dictae sint de armis telisque nostiorum.
MaioP mihi nunc oritur Iabor, cui an humeri lassiciant
vereor. . Comparationem promissi Quid Lipsius hac ΛΗ ro dixerit, constat, qui in omnibus antiquos re militari nobis fuisse potiores audacter a mat, et pro viro scholastico satis militariter argumentis haud contemnendis defendere conatur. Valde vero ipse miraetus sum, quo tandem modo usus pulueris: pyrii per Via,
versam rem militarem tantopere 1nualescere potuerit , Ut omnia arma, quibus corpus tegitur, sino cunctatione abiiceremus. Idem
hic nobis scilicet accidit si magna fas est paruis componere, quod in formig Iitterarum. Ut enirn, postquam boni illi monachi literarum figuras laedo deformauerant, nos sapientiores facti scilicet ad vernaculum sermonem nobismet nouos literarum ductus creauimus sic post dissipatam in militiae barbariem et paganorum Caedes, inuento puluere illo mortifero, non rediimus ad Qtiquam simplicitatem , qua sese veteres tuebantur, sed terrore correpti panico obstupuimus, et paululum animum recipientes noua nobis instrumenta, nouus machinas excogitauimus. Nullo vero modo hoc factum fuisset, nulla ratione haee noua laes ingruere coepisset, nisi diiciplina omnis castrorum altis tenebris iacuisset sepulta. Cassis sciIicet euanuerat, scuta veI erant abiecta, vel si qua adhuc erant, quadrarum mensalium modo pendebant ex sinistris ignavorum virorum foeminarum. Quid miIes sine clypeo et galea Z Nil mirum, si seges illa noua ex inferis quasi erum. pens nuda prosternere capita, detecta corpora perforare coepit. Non munimina priora quaerebantur . arripiebatur noua illa inventio, excolebatur, prouehebaturi: Horrore senitus terrebat machinarum nouitas, minorum telorum fragor nec nisi similibus resisti posse pauidi putabant mortales. Comparabant nouas artium methodos, su hura congerebant, quibus interitum hostibus portarent. Nolo sententiis procedere: accuratius paulo, quantum valeo et breuitas seri, rem considerabo. I 6. Ue-
29쪽
Vegetius scilicet iam de negligenti, suorum ciuium in re militari gr1uiter eonquerebatur; nec sine causa. Detectis pectoribus, ait, et capitibus contra Gothos milites nostri multitudine eelorum saepe deleti sunt; nec post tot clades quae usque ad
tantarum urbium excidium peruenerunt, cuiquam curae suit cataphractas vel galeas pedestribus reddere. Ita fit ut non de pugna, sed de fuga cogitent, qui nudi in acie ex*onuntur Ad vobnera. Illi, qui laborem in portandis veteribus munimentis armorum serre non postunt, vulnera su itinere coguntur et mortes ;sic dum exercitium Iaboremque declinant cum maximo dedecore trucidantur, ut pecudes. Legionum nomen in exercitu Permanet hodie, sed per negligentiam superiorum temporum robur infractum est, cum virtutis praemia occuparet ambitio et Per gratiam promouerentur milites, qui promoueri consuerant per dabores. Haec omnia indulgentia et negligentia in eratorum magis quotidie inueterascere coeperunt. orabant milites Caesares. ut cataphractos et galeas deponere liceret, scutorum moles et pondus minuebatur; omneS fere, quibus res erat, equo stipendia merere cupiebant; et qui semper fuerat robur militiae exercitus
pedestris coeperat parui pendi. Breuiter quidem sed eximie haede re dixit Gibbonus Anglus in opere erudito de ruina Romam
imperii. Tentabant imperatores optimi, Traianus, Hadrianus. Seuerus aliique rei militaris veterem dignitatem restituere; sed reciderunt illico fracti iam luxurie cives et seruitutis iugo adsueti. postquam vel fata vel improbitas seculi et nequitia illa solatia abstulerant. Confecit tyrannidis manus cruenta, et superstitionis religionumque ingruens nox. Cum literis iacuit militia, nec a pagano distabat sagatus. Quis temperet a lacrimis spectans vilesillas crucigerorum cateruas, m*gnorum Catonum indignos nepotest . 17.
Inuentum hoc magnum pulueris pyrii nouum peperit bel. lorum systema; an vero recte, inter viros militares lis est. Sunt qui putent; et inter eos scriptores haud contemnendi et usu cauC a stiorum
30쪽
strorum exerciti, rationem facti eam praecipue ex antiquis denuo esse eruendam et in omnibus sequendam. Horum ego, etsi homo proletarius, sententiam amplecti non possum. At hoc, ptito, magis ultra vires est; nec nisi de armis dicere nomen dedi. No- ti a tormenta quouis modo potiora esse machinis vetorum, nemo
fero est, qui eat inficias, ne quidem Lipsius. Non dico de se gore et horrore sonitus; sunt haec spectra, quae non torrent impavidos: de vi loquor, de strage quκm edunt. Quid tandem illi veteres sibi cogitaturi essent cum suis turribus, suis balistis et catapultis, si nostra tormenta cernerent multa cum ruina murosi frangere, ex magna ψocorum distantia quatere omnia, raper terere 3 terram tremefacere et coelum incendiis complere 3 si nostros cuniculos viderent erumpere immani Cum terrae mole, saxa, rupes Voluere, integras cum machinis cohortes in aerem sublimeS agere, et misere mortuos, semineces, mutilatos praecip tatare 3 Nulla unquam fuit vis antiquarum machinarum, quae Cuna
nostris comparari queat. Non ad Massiliam, non ad Saguntum; non apud Plateam, ubi maxime omnium cognitum est, quid virtus et ingenium, quid fortitudo et audacia, quid eloquentia, quid crudelitas generis humani possit et immanitas Is unus Thucydidis locus de expugnatione et cxcidio huius urbis dignus est, ob quem oratio graeca penitius addiscatur. Sed non meum est, de machinis exponere, praeiertiria eum nemo sit, qui dubitet, his nostris illas antiquorum longe superari. Ipse Lipsius, qui phiri mum semper antiquis, Romanis inprimis tribuere consueuit, de 1is scribit: Fatendum est, etsi nec veteribus desuere machinae ingeniosae, variae, quibus haec talia, oppugnationes scilicet op- .pidorum, patrabantur. Sed Vnum hoc imici tum igneorum tormentorum disiicit ac dissiat omnia valida veterum aut acutais Mittamus igitur haec, et de telis minoribus videamuς.
De his voro nunquam quaestio fuit. Excepto Lipso, qui rem
antiquorum agit, omnes sere Uno eo sensu pro nostris pronunciant. Lipsio in omnibus consentire nequeo; nam et ipsam rationem tacticam veterum secutus prae nostra in omnibus eam