Arma veterum cum nostris breviter comparata

31쪽

eommendat, quamuis neutram , ut alli arguerunt, satis intelle Σerat, et antiqua mirum in modum extollit. Nostri scilicet pedites apud eum nil nisi velites haec vere; accedO.. Robur merct tus in sblis telis consistere nequit. Ipsi prius, quantum fieri p test, securi simus vulnerum, quam ad conficiendos hostes progrediamur. Sed vel illos antiquorum velites nostris quavis r

tione duperi es dicit Lipsius ; hoc nullo modo dari potest. Quoε si vel maxime certi simus de vi plumbearum illarum glandium,

quae α sunditoribus Balearibus docte et fortiter iaciebantur, de sagittis quibus Cretenses scuta et loricas perforare dicebantur, multa alia sunt, in quibus tela nostra minora illorum velitationem facile superent. Sed et illa vis fuit rarior, nec nisi a Iacerto neruoso ac valido adacta Nec facile sibi quis persuaderi patiatur plumbum funda missum ex rapiditate motus in aere liquefactum esse, ein cum poetis ne bonus quidem Seneca notar affirmare dubitet.. Contra pluuiam, quod impedimentum obiicit Lipsus , noestra inuentione telis nostris igneis satis prouisum est, quod illius

temporibus nondum factum erat. Deinde, quod Raeschius . Otas eruat, si funditores excipias, plura tela nobiscum Commode pomtamus ; pyrotheca nostra quam pharetra olim habiliori Sed quod maximum est, nec unquam ab aliis allatum inuenio nostri magis conserti in acie stare possunt eadem celeritate vel etiam celerius tela mittunt. Non inueneris velites funditores vel sagittarios inacioe stetisse, nisi in interuallis , quae merito improbamus .Fieti enim aliter non potuit quia defuit spatium, quod sufficeret adtendendum arcum et landam rotandam Vix unum funditorem locus capiat, quo hodis nostrorum peditum tres faciti omnia pugnae munera exsequunt .. Mittimus horridum nostrorum soni. tum, qui milites bene doctos et animo S terroro Corripere non debet; et sum una nubes, quae Fo regione Ventorum propugnantibus aeque Ac iuduersariis magno incommodo esse possunt.

Sed si nostra tela quamcunque levem antiquorum arma,

xam seperant, quid de armis 3 Quid actos illa horrida legionum et Phalangunt', quae murus tanquam alieneus firma stabat et in

32쪽

trepida ' Quid propugnaculum scutorum, hastis et pilis cristatum

Hic vero satis mirari non pollum , quomodo . illa virtus, illud virorum robur ex genere hominum penitus abollari potuerit. Si quis veterum nos nunc visurus sit nudoS et sine armis .ad necem ruentes, nescio utrum audaciam nostram omnia perpeti parmam an vesaniam generis humani magis obstupescat. Humeri ne nostri contabuerunt, nec amplius ad portanda scutorum pondera Valent' Neutiquam; nam impium foret dicere. Lacerti ne nostri enerues lacti sunt, nec amplius pares hastis vibrandis 3 Nullo modo; aeque grauia sunt nostia ipsa tela; de qui hus ducum nostrorum lacile princeps in carmine de ante bellica scribit, suarum terranum iuuenes Primarios ad laborum exercitia

exhortans Passes sens en rougir par des derniers emplois, Durement exerces dans un travati penible,

Du susil anenasant portes de Polds territae. Cassidum munimina adspemamur; et contundimur misere. Quid Uegetius resurgens diceret 2 Necesse est, apud eum legimus. ut dimicandi acriorem sumant audaciam, qui munito capite vel pectore non timent vulnera. Quid Veri 2 Nos vero non prudentiae, non intuti, non audaciae, non ipss viribus res committimus nostras; fortunae vitam commendamus. Quid ratione in

dignius, ubi tutus possis pxocedere, sortunae facere periculum

Quid veteribus suerint cassides, quid scuta, omnibus natum. Haec acies nimirum dicebatur murus, quae pilata, pra ter scuta cataphractis etiam et galeis fulgebat. In hac spes, in hac robur. Haec excipiebat proelium militibus leuis armaturae pulsis, et tanquam murus ferreus stabat. Non laxabat ordines, nec nisi lento et sxo gradu cum signis hostem fugatum persequebatur; nam munus fuit equitum et Velithun victos conficere. Et vincens et victa in tuto erat, nisi extremum insortunium, ultimae clades ingrueret. An quid maius viroque homine dignius inueniri

possit, dubito, quam talis virium inguntique pro patria et iuribus

33쪽

contentio. si, ut Poeta pater , egregius in quacunque re' pra ceptor, si αξριονες δορυ δουρι ,. στακος σωκες προειλυμφαν, Ασπα- πιδ ερειδε, κορυς κορυν,. ανερα ανηχν; Implicuere inter se acies, legitque Virum vir, pes pede premitur, arma teruntur Rrmis si tremunt in vertice cristae sanguineae, clypeique migantia fulgura mittunt; si serro rumpitur via per hostes , quae globus vi-xorum densissimus urget' num quid augustius: tas certamine ΤNon potest miles firmis armis non plus confidere , quam incerto tela: κοψ ανευ ευ ουδεμια τεχνη προς τους κινδυνους ισχυει. φοβος γαρ μνημο-, ait Thucydides, et αρχη γαρ ρο- τως του νικαν το Θαρρειν Plutarchus; quanitas ad veritatem omniabus insitam et probatam nil egeamus; multa aliorum auctoritate .

Quid glabuli minuti nostris telis igneis missi testudini clypeorum 8

aliique Asiae populi imitati sunt, et scuta magna Romanorum, totum corpus tegentia, quibus Annibal, summae prudentiae vir, suos milites armans terrorem hostibus; ineusit, et his magis et astutia aduersariorumque ducum inscitia superauit , quam suorum virtute. Sumendi sunt illi c*pei ανδρ ομηκεις, qui hus pauci Laconum manipuli barbarorum myriades immani cum strage apud Thermopyllas repulerunt , priusquam insidiis circumventi muIto cum terrore hostium saeue caedentes conciderentur; clypei regis Leonidae tegmini similes, do quo inter recentiores Clouerius Anglorum poeta non mediocris 2 An ample shield do nsrom his shoulder to his ancio hung.

Quamquam satis notum est inter doctos homines et viros militares Graecorum, synaspismus, cui respondebat Romanorum testudo, liceat tamen mihi ex Platarcho locum referre . qui classi- eam auctoritatem merito apud eos obtinuit. οἱ δε Θυρεοφοροι,

34쪽

potissimum loco, ut milhi videtur, optime Guiscardus retulit. Letroisieme ord ne otοit zelui, que les crem appelloienc synaspismea Les fides s' y serroient si sortement, que l' homme xc occupant M' un pied et demi dans son front ne pou it plus falae aucunmouvement 4 droite ou a ga he. La distance entre les rangso' eloit piant alterae, a fin que cerae mine put se mouvoir. Legsoldats du premier xang tenolent de ut sta leurs boucllers, qui aiant deux pieds de laxmur et se iovehant les uias leS ausPeS, COU-vroient comme δ' in mur tout se Doni de a phalange. Los soldais des rangs sinuans tenolent leurs boucllers sur leurs tetes; e' ot it hin ic L. De ceste maniere la phalange se defendoit confredes eunemis , qui pauvolent de loin 1' accabier de traiis et desechos. ' Moit 4e g ad but de cetis ordounance, qui leur oloiti' Mage des piques. Dans les seges et les atraques des retranchemens on s' en servit paur a proelier a eouveri de traiis. Ce sui dans cet esprit, que les Romatas radopterent seus te noni de tor- tua. Melius dici non potuit. Quod si in castris expugnandis. urbibus capiendis et hostibus excipiendis, donec eminus res gerebatur , veteres hanc rationem summa cum utilitate secuti liint. nonne et nos sequi possimus 3 Nostra tela vel omnino non. vel

quod vix sentiatur sunt vehementiora antiquis ; et quod potiora et pranserenda sunt, in ratione tactica positum stor it saut eire meugle, Guiscardus Icilius dicit, potir nepas reconnoitre , que nos armes offensives soni infiniment plus dangereuses et plus metia trieres que celles des Romains. Hoeetsi conceditur , non sequi ur rem solis telis geri debere, et armis non opus essest Sed quomodo sibi constet vir ingenii acutissimi nescio, qui alio loco habet. Γ est Urai, 'ue les anciens ii' ant euilan d' mal a notre . artisserie. Mais iis uiolent infiniment plus

35쪽

ne perquiens cette torsue, et ras stillant qui parmi nous n' est repouse que par l' emet de nos fustis venois plutot vix analias; et pergit alio loco: Queiquus bonites que solent nos barionestes dans Plutieurs occasions, elles ne sauroiens faire r esset des longues Ν- que8 des ancietas pour repousser l' ennemi, qui a Dancti te sone.

Et in notis ad Caesaris commentarios: Les AEnciens avolent tr--

ve te secret de procurer par P armure et par i' exercice a P inseriaterie, cui se battuit en ligne, uiae superiori te decideo sur Iestro es legeres, qui ne savolent que liter. Uavantage eloit tel'U'on te cornpareroit a celes, que nos regimens bien disciplines Ont fur une troupe de paysans; comparationem nostris parum honorifica mi On sait que te gros bouclier servolt diu legionalaea parer les traiis, qui tui venolent en ligne droite, auis que lecasque et te cors elet les aufres. On a vi des soldais sertir duconabat, te bouclier perce de plus de trense et de cinquante si Ches. Nnrratur vero in commentariis Caesaris de Bello ciuili, si libri recte se hhbent, Caesari relatum esse scutum Scaense centurionis , qui magno in honore apud eum postea fuit, et in eo inventa esse CXXX foramina. V usage sis, que ces armes p'santes

ne genolent poliat te soldat; il les regardoit comme ses membres, et ii portoit encore ses equi pages, ses provisions et les palis desdu camp. Quis nescit illum de exercitatione militum Ciceronis eximium locum in Tusculanis, quem hic spectasse Icilius videtur. Primum, ait, exercitiis nostri unde nomen habeant vides; deinde qui labor, quantus agmini Si Ferre plus dimidiati mensis cibaria, ferre si quid ad usum velint, ferre vallum. Nam scutum, gladium, galeam in onere nostri milites non plus numerant, quam humeroS, lacertos, manus. ApreS ces remarques, finit Guis- cardus, les exploiis de ces cohortes de Caesar contre des gens nuds, qui ii' avolent d' autres armes que de jet, ne causeront plus

36쪽

α 3.

Ego vero nunquam hoc miratus sum; sed illud maxime haec munimina ut inutilia abjecta esse. Ce seroti une chimerasori danger se, Icilius Guiscardus seribit, que d' aband nernos armes a seu pour reprendre celles des Romatias ou des Grees. Neque in hoc repugno: quis tela omnia remouere gelit 3 Sed con-1Ungantur utraque, nostra tela cum armis veterum I0 hQC pe xiculum non video, sed securitatem. Fuerunt, qui milites veterum leuiS armaturae resumendos suaderent; his iam responsum est

vir magnae in antiquis eruditionis, dia se toir in uehe haben hie mimie mit den Auen au tat chen. Unfere Nanonenhugela gehen vi er

iae von de a Leiththewesneten mit Mithe uberinunden mutaen. An recte horum militum munera comparauerit cum nostris tormenti'ciis iudicandum relinquo. Cum Lipsio potius Crediderim, nOstros pedites omnes esse leuis armaturae. De vi nostroruin tormentorum eorumque usu et seruando et excolendo nemo fuit, qui dubitaret. Velites autem veterum ad nostros milites, qui et ipsi velites eaecultiores dicantur, habilitate et eXercitatione, usu Certe et Commoditate non accedunt. Arma desunt graviora, quibus hos nostros velites defendamus ac protegamus. De arte tactica alii viderint, quibus maiora complecti contigis., De armis telisque ego hoc modo senti O .i Bombarda cum pugionu baionnico nostris recte sit ac maneat, sed capite omnes muniantur casside, et

pedibus, fi fieri potest, ocreis. Primum vero CuiuSque cohortiSordinem occupet hoplita scutatus, hastatu S, galeatus, qui ceteros defendat. Si qui posteriores ordines habent, tela mitem ignea

37쪽

ignea ex bombardis sese accingunt more consueto, primi ut etiamnunc solent in genu procumbant scuta tenentes, quae et ipsos imios , et posteriores usque ad pectora ab ictibus protegens. Capita tecta sunt casside. Missis telis scutati surgunt praesidio futuri et muro quasi post se feta reparantibus. Quid aciei hoc modo acciniactae , vel progrediatur vel se recipiat, impedimento esse possit non

video. Omnino noua non prosero, quamquam in recentioribus, quod sciam, nil huiusmodi reperiatur. De Chabria hoc vel simile quid notum est ex Nepotis narratione. De Sulpicio Romanorum dictatore Appianus clandem sere in modum. Eκέλευσε τους εχτι του μιρτωπου τεταγμενους ξακοντισαντας Ομου καθιποι ταχμα, κεχρι βαλωσι οἱ δευτεροι κοι οἱ τριτοι κα3 οἱ τεταρτο τους δαφιογας αει συνιζειν, λα-κατ αυτων ενεχθειηDe Clearcho, si recte memini, in expeditione Cyri Xenophon:

γονατα Θεντας et alia plura sunt apud veteres exempla. Quantam vero haec ratio utilitatem habitura iit in progrediendo, ubi omnia vel cerie plurima hostium tela nunc globuli facile repellentur, quantam in expugnationibus oppidorum, ubi nunc milites nudi misere inuicem ruuntur, conferuntur, trucidanfrir; quantam in omnibus, ubi veteres adhibuerunt, quis est, qui non videat 3

Nemo obiiciat tormentorum vim. Haec sustinenda et re pellenda est vel aequali vel maiori, si potest fieri, nostrarum machinarum. Tormentis opponantur tormenta; et omnibus modis caueatUr, ne Rcies a latere hisce horrendis telis peti possit. Si vero vel maxime quis destitutus sit hoc bellorum apparatu nunctam neCessario, non perspicio , quam maiorem calamitatem tormenta infligere queant armatis, quam seminudis, ut nunc incedimus. Machinae maiores maioribus ad flentium cogendae sunt; a minoribus globulis clypetita acies omnes tuebitur. Audiamus vero Rooschium confra me dicentem. V ere F linte inis deis

Bajsnet essetat uiis die suus I ut fp felle und das poste unis hisine Pilum dor Romer retentish. Recte; non autem scuta et cassides,

38쪽

angerithtet halten, nicht zu gedenhen. Ad ultima iam respondi. Quod ad rem ipsam attinet; locorum distantia ea hic accepta ei quae maximam pulueris pyrii vim exseri patitur. Quae vero acies eminus tam breui spatio pugnabit, quin illico ad manus venire contendat. Deinde eam pulueris mensuram eamque in Completione diligentiam adhibuit vir doctus, quae vix a milite in proelio servari possit; ita ut numquam summa vis expectari debeat, nisi eadem pulueris mensura, puluere aeque escaci, eadem in complendo diligentia utatur miles, et vel eodem spatio distet ab aduersario; haec vero omnia una vix sumi possunt. Porro scuta conglutinato facta erant lino, ut Polybius refert, et superinducta coris, quod non aeque iacile ae lignum frangitur. Denique ex narrationibus tacticis Romanorum apparet, Omnes primi ordinis milites decuriones suisse, viros sortes, robustos, intrepidos, quorum scuta firmiorem habebant umbonem, et serro melius erant munita. Quodsi vero minus haec scuta resistere possint, s matur clypeus argolicus, quem centuriones apud RomanOS OmneS-que superiores ordines habuisse constat. Hoc vero non opus es, experientia euincit, si modo scuta lamina leui ferrea vel aenea O, ducantur. Cum semithoracia nostrorum equitum ictus sustineant,

quidni scutum bene munitum ΘΟmitto plura dicere de decore vestitus, de dignitate sporeiei, de grauitate vultus. Ex Polybio iam audiuimus, ubi de ga-aea mplicabat, quam tremenda viri militis ora casiis faciat. Haud facile quis l0cum inueniat venustatis et amoris affectu suaui pulcriorem,

39쪽

eriorem, aut dignitatis sortitudinisque sensu sublimiorem, quam

Homeri illum, quo Hector heros coniugem consolatus filiumque puerum osculatus ad pugnam contendit, et patris et ducis exemplar amabile et venerandum exhibet. Hi soli versiculi palmam tulissent poetae, etsi nil nobis carminum amplius ab eo esset reliquum. Quodsi nunc Mars tunica tectus adsinantina filios videat dilectos, seminudos sine armis tela vibrantes, indignabundus, Puto, auertat ora, ingenuos negans. Reddite militi cassidem, homini praestantiam, principes l Grothusius obsecrat, vir nostratibus et ingenii dotibus et doctrinae elegantia satis commendatus. Quid cassis valeat et hasta et clypeus, fuerunt monumento Thermopylae, fuerunt Marathonii campi, ubi non multi Graecorum manipuli innumeros barbarorum exercitus conciderunt, ubi libertas animosa diris lectionibus tyrannos edocuit, quid distet miles a mancipio, a mercenario ciuis. Nemo bonus miles erit, nisi quem amor patriae tenet; neminem amor patriae tenere potest magis,

quam qui pro aris et socis, pro familia et bonis dimicaturus est. Secuti sunt quidem proletarii et Iibertinae conditionis homines

duces Romanos in proelia; sed iam ceciderat res Romana, cum honos legionum vilescere coepisset. Venerant iam Marii, Sullae,

Caji Julii et Octauit versipelles, qui dignitatem reipublicae pedididerant, postquam alii iam mores et leges euerterant. Iam poetae sente alia doctrinam publicam perniciosissimam exprimere coeperat: O ciues, ciues quaerenda pecunia prima. Optimus cog

tur et lautissimus quisque legibus ad militiam; qui volet ex aliis, militet, et pro beneficio habeat. Ii certe sortistime pugnaturi putandi sunt, quorum plurimum interest rempublicam saluam esse. Haec placere Caesaribus non potuerunt; sed euertit stipendiarius effrenatus imperium, utile documentum omnibus qui x Tum potiuntur, ut iustitiam discant moniti.

Reuertendum est. si qui sunt, qui putent, quos non

paucos fore censeo, genus humanum miserum in modum contabuisse ' hi vero ne piaculum comittant, caue iat. Natura sibi

40쪽

constat, semper iuuenis, .genitrix, inexhausta. Quod si genius seculi molli nos iugo premit, si luxuries frangere minatur, si voluptates terrent; labore sanemur, firmemur exercitatione, virtute erigamur. Educatio dura, dura disciplina, spartanum p audium , saeua paupertas inc0mtos reducat Camillos; ad pristinam redeamus fortitudinem. Nil desperandum; sunt sfamina rerum. Sumus qui fuimus ante multa secusa, nisi nos ipsa deliciis seruili bus corrumpi sinamus. Surgendum, ubi cecideris. Si vel ipse ego, tantulae s liturae homui Cio, cui nec robur nec molem natura dedit, scuti pondus gestare iuberer, grauemque cassidem cum reliquis veteris armaturae partibus sumere, nullus cessarem, certus sum, qui studio, exercitatione et contentione virium Caesarianorum nulli cederem laude laborum et constantiae. Adver-'ius omnia, habet Vegetius, profuit tirones solertes eligero; ius, ut ita dicam, armorum docere, disciplinam quotidiano exerditio roborare; quaecunque in acie et in proeliis euenire possunt, omnia campestri meditatione praenoscere; seuere in desides vindicare; in omnibus militem ita formare, ut bellum sicut olim La conibus, ei laborum requies videatur. Nemo facere metuit, quod

se bene didicisse confidit

et . Haec dicere mihi visum fuit; quae si viris veteris doctri nae peritis, veteris nostraeque militiae gnaris non omnino improbata ' fuerint, sat egisse mihi videbor. Ceterum non sum is , qui inconsiderate et temere aliquid mutandum censeam ex ingenio hominis capite cens, qui vix alius ipse quam paganus dicendus est.' In aliis rebus, Vegetius refers ex Catone, si quid erra fumest, potest corrigi. Praeliorum delicta emendationem non rucipiunt ; nam statim sequitur poena errorem. Exposui, quod sentio, quod ipse mihi hac in re varias post meditationes persuasi. Si aliis secus videtur, non aegre sero. Argumentis idoneis meliora edoceant; mihi saltem fas fuerit, in exercitatione scholastica haeoccasione meam qualemcunque opinionem protulisse. Quos libros praeter veteres mihi considere licuerit passim indicaui. Sunt vero,