장음표시 사용
21쪽
constringuntur; in ore, asperitatem et siccitatem in trachaea et pulmonibuS, anhelitum, procreante ' ; intestina constipatione adficiente ;eodemque modo, quo frigus, mensium cursu naimpediente HAEc fiunt ab hoc affectu in parvo vasculor una ordine operante ; qui affectus evacuationes stimul inhibit, occluditu e ; simul has efficientem irritabilitatem necessario minuit. Si, nimiis CVacuationibus cohibitis, irritabilitatem Vasorum tantummodo in idoneum statum restituit; naturali deinde
via progrediuntur; sin longius urgetur syitote, justa irritabilitas facessit, rigiditas, torpori tre genus quoddam vasa invadit sanguisque, stimuli Ioco
quod ante innuimus, spasmum. Idem enim, quod eiusmodi an sectum superficialem fingere possumus, videtur, idemque, quod ille aliis in partibus, efficit. Quod si omnino de spasmo iudicare possumus, in aucta supra modum vi nervea, auctaque vasorum systole situs est l. Verum quidem est, nec ommittendum, hujus vis suspensionem desectum circulationis adferre, unde frigiditatem deficientesque in partibus adfectis, secretiones sequi; ut quotidie in vitiis paralyticis videmus; aeque tamen
verum, omnique spasmorum exemplo confirmatum, determinationem vis nerveae hoc efficientem idem, ubicunque contingit, efficere. Frid. Hos an . op. Om. v. i. p. 3ο -
22쪽
ea impellens, in motus naturali evacuationi et secretioni necessarios eXcitare amplius nequit. UT dicta de minoribus, ad majora Vasa, qUO certe pertinent, converti possint, cum vel morbida mobilitas, vel naturalis vasorum irritabilitas, inducta quadam tensione, imminuatur, fieri non potest, quin sanguinis motus magis tardetur. H1 duo diversi vasorum asseetus quos separatim, tractatos inter se analogos, eademque causa, nempe aucta vi nervea natos, ostendimus, ut nunc hic, nunc ille, vix detegendo causae discrimine, occurrat, necesse est; quod propter utilitatem potius, quam quod assinitatem inter hos ostendat, hoc loco memoramus. Hujus exemplum habemus ex morbis hypochondriacis, quorum par OXysmos praecedit vel comitatur modo violens secro tonum fluxus, modo huic contrarius : ut in ore nunc salivatio, nunc constrictio ' in renibus, pallidae urinae profluvium, in ductibus urinariis obstructiones, obtineant '. Idem, febribus, sit, advenientibus, quae modo laXant, modo constringunt ventrem ; dentitioque infantum nunc violentem alvi dejectionem, nunc constipationem adferre nota esst t. Frigidaque, corpori admota, cum diar- rhoeam modo inducunt, haud raro contrarium eff-ciunt ; spasmis, intestitia, adstrictioneque, ut olim
23쪽
a BA GLIVIO notatum est, veXantia ' ; haec omnia cum constrictionem culaneam spasmumque in partibus internis, inter se similia, vel potius eadem esse ostendant, assinitatemque inter utrumque ViS ner-veae affectum demonstrent; tamen ad connectionera quandam inter partes primum affectas, quaeque remotiores hujus adfectus fiunt participes, ut attendamus cogunt. Sola haec hujusmodi connectionis non sunt indicia. Eadem enim phaenomena, per totum corpus Videntur. Cumque a vi nerVea pendeant, proXimamque doetrinae de stimulantibus affinitatem habeant, recenseri in primis postulant. Itaque, de potestate sive lege, per quam unius partis adfectus cum alia communicetur, quae apud VAN. HELMONΤ1υΜ Aelio Regiminis, vulgo autem Consensus Partium dicitur, paulo plenius agemus. Verum cum alienum a nostro sit proposito, diu tius in hac re morari, ea demum quae ad hanc narrationem pertinent, eXemplis illustrare ; et eum quidem consensum earum corporis partium, ubi Stimulantia Medicamenta praecipue operantur, explanare, satis habemus.
S E C T. II DE CONSENSU PARTIUM.
PRIUSQUAM rem sic coarctatam ingrediamur, in universu in notandum est, adeo esse generalem con-
24쪽
sensum inter omnes corporis partes, ut, qualibet una irritat L, omnes assici possint. Hujus eXempla prebent acerrima eXterne admota; dentitio puerilis ; trajectus lapidis per ureterem ; lumbrici intestinates ; praeterea con Vulsilone S, e Vi Perae, morsibus in d ictae, idem insigniter demonstrant. Quamvis vero natura hanc generalem conne Xionem constituit, alia magis praecipua ostendi potest ; unde sit, ut levibus nonnullarum partium laetis mutationibus, magnopere commoveantur aliae. An hoc illustrandum, ab externis incipientes, pergemus ad interna. Primumque, quod ad externa, nempe cutim et superficiem e X teriorem, attinet et de consensu inter singulas partes, totasque cum
Cos spessus inter singulas superficiei partes, frigido aere aquaVe cuivis admotis, insigniter apparet; his in ludia constrictio per totum systema spargitur. Liae universalis constrictio a nulla alia parte saepius, quam a pedibu S, propagatur; unde toties observatur, frigidos pedes perspirationem occludere: ab iisque sic expositis, saepius quam ab alia ulla parte, Phaenomena sorsitan gigni quae
consensum inter eX ternas et internaS partes ostendunt. Hujus exemplum ab in bibitis frigiditate pedum
25쪽
dum menstruis, jam adductum. Caeterasque haemo rhageas pari modo cohiberi not in omnibus; ut nassi, frigidis, collo partive remotiori, praesertim scroto admotis. Ab eadem causa, aliis partibus communicatae plurima constriectionis consequuntur eXempla. Itaque corpus frigori expositum varia spasmodica symptomata, pro Vario aegro tantis habitu, adducere observatur: spasmos intestinorum, ast hi na, rheumatismum, &c. prout aegrOtus vel in hoc vel in illud sit proclivior. Haec omnia, eundem affectum, nempe auctam systolen, a superficie ad interna communicari indicant. Jamque dictis addendum est, hunc assectum superficialem,
qui sanguinem repellat et secretioni obstet, talem interne tamen gignere qui secretiones augeat: ita frigidus aer, aut aqua gelida eXterne admota, adeo internas secretiones non impediunt, ut saepissime, Vel potius plerumque eas oscillationes gignant quae has magnopere augent. Hujus rei in nasse et gutture exempla Occurrunt. Spectatur etiam ubique, hujus conditionis, ad alimentarium canalem determinandi, potentia. Hinc a frigiditate pedum vulgo solvitur alvus: idemque, ingruente febri sit; quo tempore, ut nausae et V Ο mitio indicant, aliis organis ventriculus saepius adficitur. Utque ad interna determinat haec superficiei conditio, contrariam inde avertere, Obser-
26쪽
vandum venit. Hujus pulchrum documentum habemus ex SYDEN HAMI praXi de peste ; qui, ut molestam, ineunte morbo, Vomitionem compesceret, tecto multis vestibus aegroto, sudorem expressit,
quo facto, statim desiit vomitio ITAQUE qua licuit, de consensu superficiali sigi
Iatim diximus. Transeuntibus jam a partibus CX ternis ad internas, non praetereundus est nasus; cujus, e vulgari hicotianae usu, tanti in systemate momenti potestas apparet. INTERNARUM partium, de alimentario cana Ie solum dicemus. Ab ore autem, ubi hic incipit, ad anum usque, motus quidam pergit primarum viarum functionibus pernecessarius. Si enim singularum ejus inter se partium consensum animadverterimus, hunc motum in qualibet una rite peractum, omnium motui necessarium comperiemus: dici quidem potest ejusmodi
m ore omnino motum non esse. Verum tamen no
tanda est, quaedam oris vasculorum conditio, universi canalis motui adeo necessaria, ut levissima hic mutatio graviter inferiorem canalem commoveat. Hinc vomitio leni oris titillatione, ingratove gustui cibo, tam facile eX citatur.' Sydentiam. Op. cap. ii. VENTRICULI
27쪽
VENTRICULI motus sursum directus eodem modo intestinorum motum invertit: itaque vomitio alvum solutam haud raro restringit; inversoque ri tu, ventriculus male affectus fluxum salivae in ore resolvit. In intestinis vero alvi levatio cupiditatem vomendi adimit. Inde fit, ut, qui in vomitionem sunt procliviores, cum adstringitur Venter, pessime se habeant. IN potestate, quam in systema exerceat canalis alimentarius, multa sunt ventriculi et intestinorum affectibus communia: dolor enim et inflammatio eadem fere in utrisque symptomata habent. Idemque, ni fallor, lumbricis laborantibus contingit; vel si aliter se res habeat, a liquidis observationibus nondum compertum habemus discrimen. Quin etiam os et ventriculus, eos affectus capere et promovere insigniter videntur, qui animam et vigorem systemati reddere possint. Nemo non inedia et labore fatigatus, subito roborantem cibi meliorisve notae liquorum vim eX pertus est : cumque hoc fit, eadem vel ore accepta pariter adficiunt. Ventriculus quidem propriam habere sensilitatem, magisque quam caetera systema adficere videtur. Hoc, eXemplis ab illius cum singulis organis consensu petitis, quam brevi in
28쪽
Primumque, cum capite :J quis vero est, qui in
capitis . doloribus, a turbato Ventriculo toties orientibus, hunc consens uni non expertus sit 8 Ad hoc notandum, sordes idque genus alia Ventriculum foedantia non modo capitis dolores excitare, verum etiam in delirium agere. Nec desunt exempla, epilepsias, adeoque dementiam, a vermibus hoc organum infestantibus, nasci, docentia. Cum corde male asseetus, cibo alio ve quocuII-que ingesto, ventriculus pullum accelerat rfebricula etiam commune lumbricorum est in .dicium. Cum pulmonibus :J sordes ventusque ventriculo .conclusiis an Xietatem et anhelitum creant,
quae, nisi expulsis illis, sedari nequeunt.. Cum utero :J multis feminae exemplis, a pisci bus acidisque in ventriculum, mensium tempore, ingestis, hanc sisti evacuationem monitae, ab iis
cavere didicerunt. Cum renibus :J vermes in Ventriculo nati, copiam urinae imminuendi vim notam habent '; compertu inque a gravi medico habeo, turbato sibi ventriculo, magnam, ab hoc e X cretorio, evacuationis fuere copiam.
Postremo, cum cuti :J alimentis quibusdam, ut vetere caseo subacidisque, sudor saepe exprimitur:
29쪽
certisque cibi generibus culaneae eruptiones haud raro fiunt. Hujus organi cum superficie consen-ssem, indicas post cibum horror. Hoc etiam, ut videtur, confirmant febrium tertianarum paroxyLmi , siccis aut salsis concoctuve dissicilibus cibis reducti .HAEc exempla de consensu sussciant, de quibus pauca sunt notanda. I. AD Vim nerVeam augendam, proximam in parte affecta operationem non sisse necesiaria in 'hanc enim mutationem in quaVi S una inductam,
cum reliquis partibus, iisque praecipue ubi maxime praeValet connectio, communicari. 2. HA NC communicationem pro ratione partis assectae sensilitatis fieri: ab ore, naso, Ventriculoque systema magis, quam a caeteris, adfici. g. SUPERFICIEM cum internis, cumque superficie interna, nulla cordis ratione, consentire : adeo, ut, quibusdam rebus admotis, vasorum ideoque sanguinis motus, cordis vi actioneque necdum immutatis, saepe mutentur. Idque praecipue in ventriculi cum cute consensu ; et vice versa denaonstrari. q. EUNDEM non semper assectum communi -
30쪽
cari, sed duos, eodem saepe tempore, auetae vis nerveae modos, supra e X plicatos, Occurrere; Unum, qui circulationem et secretionem auget; alterum imminuentem et obstruentem : id quod in consensu externarum cum internis partibus insigniter appa
ret ; ubi, ut jam dictum est, affectum illum, qui perspirationem superficialem impedit, sequitur aut
comitatur ea primarum Viarum commutatio, ut
majorem secretionem pareat, Vomitionemque et alvi dejectionem inducat. Patet etiam ab exemplis consensus inter Ventriculum et superficiem, OLcillationem in ventriculo secretiones augentem a superfici* avertere, et Vice Versa '. Quando igitur ' Haud alienum, ut opinor, erit, hanc legem, una cum rebus quibus nititur, paucis defendere. Theorista dilectam per, sequens hypothesin, alchymistae magnum propositum sectan β, haud dissimilis. Hic enim omne metallum, ut in aurum
convertat, vexat : ille omne phaenomenon in argumentum torquet. Nudus rationis oculur, ut re vera sunt, omnia adspi- es: : ii vero falsa opinione deceptus secus adspiciat, de rebus prout haec eas ostendit, temere decernit. Ut ab hoc, in representi, crimine caveamus, quamobrem ad affectum solidorum partiumque consensum retulerimus, quod in una parte imminutam in altera sequatur aucta secretio, 'et contrarium, raucas in medium rationes, ea, qua par est, modestia, proferemus. Quibus rationibus, si imminutam, aut auctam in superficie secretionem, ad interna determinantem, ab ii ve avertentem, LX plicaverimus; e contrario, Concedi oportet, interno
bcsce a sectus idem in sup ei scie valere. Quocirca ea sola quae ad