Dissertatio inauguralis medica exhibens sectae pneumaticorum medicorum historiam

51쪽

SI migrat ). Quum uita nostra absque tracto reddito due spiritu consistere non possit, ueteres de eo quid in corpore faciat spiritus, uarias sententias habuerunt. Alii, quod GALENVS putabat, respirationis usum in conseruando innato calore consistere credebant μ). Alii, As CLEPIADE duce, respirationem causam animae esse putabant; alii per eam animam corroborari, quod PRΛXAGORAs dixit; alii arteriarum impletioni inseruire, quod ERAs1s Τ R Λ Τ v s cael. η); sed nunc non est nostri, quae ueteres medici de respiratione eiusque usu coetita. uerint, enarrare, lassicit nobis hic annotare, quid unus eX Λ R C Η I G E N I S sectatoribus, ideoque Piaeumaticorum doctrinis addictus, quem GΛLENus non quidem nominat, uerum laudat, de ea cogitauerit. Is autem, neque inspiratione aerem corpus ingredi neque in eX spiratione e corpore egredi existimauit 3 ). Quae uero caussa huius opinionis fuerit, GALENO de ea silente, ignor3mUS.

f. VII.

PATHOLOGIA.

Absolutis physiiologiae fragmentis, ad patholo

γ Galen. Comment. in Lib. Hipp. de nat. hQm. P. III. pag. II ,

52쪽

supenetralia ingressi, alta contemplatione causas ac

euentus morborum indagabantur. Non Empiricorum ac Methodicorum more in status morbosi corporis humani inuestigandi , liminibus substiterunt;

cinati sunt, et ipsi cogitantes, et ab aliis, quae ex paucis, quae rest3nt, fragmentis clare perspicitur, discedentes. Opinione8, quas de natura, causis, et temporibus morbortim, de Iridsu, qua in doctrina omnes sere Pneumatici medici celebriores et ab aliis discedebant et inter se dissentiebant, de dolore, febre, febre semitertiana, Oiala, typis , rigore in febribus,caei. fouebant et quas GALENVS in disputationibus cum iis habitis nobis seruauit, eX eius libris dia ligenter collectas et in ordinem quendam redactas, lectoribus nunc eXhibebo. f. VIII. NATURA MORBORUM. Spiritus illius omnia penetrantis, de quo supra dictum est η) , affectio, secundum Pneumaticorum

medicorum mCntem, morborum naturam constituitq).

Qua ratione Pneumatici medici, primi, qui principium ratione particeps in morbis actuosum statuebant, ad hanc opinionem sint perducti, ex eo facile colligi potest, quod eX Stoicorum doctrina, cui

erant Sech. II. l. I. a) Galen. Iiitroduct. cap. IX. P. II. pag. δοῖ.

53쪽

erant addim, animam mundi Omnia, quae in rerum uniuersitate sunt, gubernBre ac conseruare, CX- istimauerunt, adeoque illam animae mundi partem, cuius sedes in corde est, animum nempe, corpus gubernare et in statu naturali conseruare, illo au- ..tem Offenso, morbos procreari, putauerunt. Ad quam sententiam amplectendam, eos hanc ob causam eo facilius impulsos esse, simile uero est, quDd, uti omnes Omnium temporum medici, non φα μ. V6 acquiescentes, sed de iis meditantes, non humi fas tantum , sed solidas quoque corporis humani partes ad morbos procreandos conferre, bene pe speXisse uidentur. Ideoque cum illis consentiebant

medicis, qui in naturae locum Archaeum, Animum, aut quod uis aliud in morbis actuosum principium substituebant, quod Hippo CRAΤES iam et cognouit et ενορμωu appellauit, recentiores autem medici uis uitalis nomine insignire solent.

Κρασεως quoque elementorum status posuerunt, a quibus et sanitatem pendere et morbos gigni putabant ; ωρα rεως nimirum statum calidum humido iunctum, sanitati nullum adferre detrimentum nullo- . que in morbo inueniri, sed potius, quia morti, quod mox demonstrabimus, est contrarius, uitam ac sanitatem efficere, docebant. Statum autem calidum sicco admiXtum Omnino morbOS procreare,

54쪽

corporis cauitatibus collectionem et frigidum cum sicco melancholiam producere statuebant. Morte omnium animalium corpora ad statum siccum et frigidum redigi opinabantur, qua de re mortuos βαuτας uocare solebant, quippe qui nihil humidi in se continerent; utpote tum caloris abolitione eo e haustos, tum frigore rigentes h). Tales malae miX-tionis status octo posuerunt; quatuor simplices, statum frigidum nimirum, calidum , humidum et sit c- cum, et quatuor eX iis compositos ς). Morborum quoque non praetermittebant, sed ARCui GgNΕs docebat, actiones quasdam laedi, illaesa ea corporis particula, quae ipsis inseruit; uti suffusionem exempli caussa adfert, quae a uaporibus fuliginosis in uentriculo contentis et ad cerebrum delatis procreatur 4), et uertiginem, quae quoque nonnunquam ex iis partibus, quae circa hypochondria sunt, Ortum ducitq). . IX. CAUSA MORBORUM. Causa, secundum ΑΤΗΕΝΑΕ v M, est id, quod facit, hanc autem ille Occasionalem seu euidentem uocauit t). Quod morbos procreat, nomine causae

l,) Galen Lib I. de Element. cap. III. P. III. pag. 36.e Galen Lib. III. de loc. aff. cap. V. P.VII pag. 4 et 8.dὶ Galen I ib. II. de loc. alf. cap. I. P. VII. p. 42 .eὶ Gai n. Lib. II. l. c. cap. XII. P. VII. pag. 4 Z. sin Galen. definit. Nedic. Defin. CLV. P. II. pag. asI. Αιτ ὰν ἰήςι το

55쪽

praedisponentis ιηγρυαε ) ATHgNAEus insigni-uit g); ARCHi GENES denique causam pertransientem διι δε iob) h) constituebat, quae non assiduum in parte, quam afficit, procreat morbum, sed momentaneam tantum doloris sensationem, mOX iterum ceus antem , quamque ille cum umbra morbi α πα--Θους comparat. Quum tam minutissimas causas non neglexerint Pneumatici medici, facile potest intelligi, illos non, quod duae illius aeui celeberrimae sectae, Empiricorum nimirum et Methodicorum secerunt, causarum abditarum scrutinium parui fecisse; medici enim fuerunt non eXperientiam tantum, sed rationem quoque in arte adhibenteS. . s. X. MORBORUM TEMPORA. Morborum tempora quoque considerabant, initium nempe, statum, decrementum et finem; accessionem, remissionem, intermissionem, caet. Illud temporis spatium, quod a primo morbi insultu ad statum usque intercedit, et incrementum uocatur, A R-CHIGENES Omisit, qui morborum tempora in prima et maXima εις τους πρωτους γαι μεγWττους χαι-

obt) diuidebat ideoque post principium stati in ui-

56쪽

gorem seu statum ponebat, quam ob rem merito a GALENO uituperatur. Quae hic omittendo, alio loco addendo peccauit, declinationis morborum tempus iterum in duo tempora diuidens, ratione maioris uel minoris gradus inter se differentia, et postremum declinationis tempus, remissionem nominans ). Duos, uti supra iam annotauimus , scripsit libros de morborum temporibus, in quibus de iis proprias suas opiniones protulit, ab H IΡPOCRATIS aliorumque medicorum sententiis ualde discedentes. Quum autem ii interierint, nil certi de iis, quae cogitauerit nobis statuere licet, sussicitque tantum G Α- LENI iudicium nimis, ut uidetur rigorosum de his ARCHIGENis libris adscribere : Duplici modo,

inquit, ille peccat, tum quod neque utilia profert, tum quod copiosis inutilium rerum nugis librorum suorum lectores opprimat m). s. XI.

P V L S V S. Quum vetetes medici sanguinis motum, circU- sationem, Vires eum pellentes et arterias eum continentes ignorarint, non mirandum est, Pneumaticos

medicos in pulsu definiendo ualde haesisse. Omnes fere Pneumatici medici, quorum aeuo medicos inprimis haec de pulsibus doctrina occupasse uidetur, de

57쪽

de pulsu libros consecerunt, et unusquisque eorum suas de eo protulit definitiones Opinionesque. Conis ditor sectae A Τ Η Ε Ν Α Ε v s , pulsum esse, definiebat, motum per distentionem naturalem et inuoluntariam C loris, in arteriis et corde contenti, ex se ipso et in se ipsum mouentis, qui unaque cor et arterias moueat; sive pulsum esse distentionem et contractionem cum perspiratu λοιπVοιαν) cordis et arteriarum μ). AGATHINus: Cordis et arteriarum motum, pulsum esse docebat. Sensum quoque illum pulsantem, quem aegrotantes in inflammationibus per- Cipiunt, pulsum nominauit. Palpitationem πα in eo a pulsu differre dixit, quod ea sit abditarum arteriarum motus φ). ARCHIGENES a praeceptore AGATHi NO paullulum discedens: Pulsum esse cordis et arteriarum distentionem ac contractionem naturalem diXit P). MAGNvs denique, pulsum esse, docuit, non distentionem solum et contractionem, sed etiam inflationem. λιγνιωσι9 et collapsum συνι- tib) sensibilem cordis eorumque , quae in cordis modum afficiuntur q). Communis ueterum opinio erat, instrumenta pulsui inseruientia, cor nimirum et uasa CX eo C D s euntid,

58쪽

euntia, nomine arteriarum comprehensa , dilatando sese ac contrahendo, pulsum constituere. GALE-Nus in diastole, aeream quandam substantiam attrahi , in systole uero, fuliginosum eXcrementum e X humorum, deustione in toto animali corpore contracturo, eXpelli ), credidit. Pneumatici medici et inprimis ARCHIGENES contrarium assirmabant; substantiam scilicet aeream, quam GALENVS per diastolen attrahi putauerat, per systolen attrahi et in hac arteriam illa impleri putabant, in diastole uero, dum

dilatatur arteria, hoc suliginosum eXcrementum CXCerni et arteriam uacuari δ). Quam sententiam A R-CHIGENEs tali modo probare studuit : si per os uel nares spiritum trahimus, id fit ea contrahendo,

si uero illum reddimus, eorum fit dilatatio. GALENVS autem huic ab ARCHIGENE prolatae opinioni contradicit, eumque, quum naribus et labris cum arteriis nulla sit coniunctio, errasse- docet ). Octo ARCHIGENEs qualitates pulsui tribuit: magnitudinem, uehementiam , celeritatem , crCbritatem , plenitudinem, ordinem uel perturbationem Ordinis, aequalitatem, uel inaequalitatem, rhythmum δ).

Hae qualitates Asera Asium ab illo uocantur, quid autemr Galen. de usu puls. cap. III. P.V. pag. 37. s) Galen. de usu pulsi cap. IV. P.U. pag. 432. Eiusd. Lib. IV. de diff. puls. cap. II. P.VIII. pag. 86. et Husd. Lib. IV. de Praeseg. eae pulsi cap. XII. P. VIII. pag. 3Oy. O Galen. de usu puls. cap. IV. P. V. pag. 637

ub Galen. Lib. V. de dissi pulsi. cap. IV. P. VIII. pag. 2.

59쪽

tem cum his qualitatibus ARCHIGENES uoluerit, GALENVS hac qualitatum distinctione minime contentus, ipse ignorat F), nisii forte hac qualitatum nomine idem dicere uoluerit, quod peruulgatum et ab omnibus creditum το ποι τι λεγυ- μενοv τε ναὶ πεπιστευμενον) alias dicitur. Singulis his qualitatibus, eX ARCHIGENIS mente, commune genus est, nempe magnitudini .et paruitati commune genus est magnitudo ; uehementiae ac remissioni uehementia ; plenitudini ac uacuitati, plenitudo ; duritiei ac mollitiei, durities; celeritati ac tarditati, celeritas; crebritati et raritati, crebritas: Ordinem uero et aequalitatem, quod iam GALENVS nota Uit, Ad commune genus non redegit I). His ab ARCII lGENE constitutis generibus, iterum species sunt; differentiae enim pulsuum illi erant generi caeet specificae η). Uehementiae v. c. species sunt: pulsus uehemens, languidus et medius φ). Pulsus uehemens, CUiUS causa, uti ΑΤΗΕΚΑΕ vs docet h), est uitalis contentionis uis, secundum MAGNVΜ, qui ob hanc pulsus uehementis definitionem , nec non ob causam pulsus celeris, controuersias cum A R-

60쪽

CRI GENE habuitq), est is, qui insignem habet magnitudinem, plenitudinem uelociterque digitis occurrit 4 fitque ut ictus ): ARCHIGENES autem, pulsum uehementem esse diXit, qui maiorem contenti O-

nem haberet motus et stridulus sebii: ἡῖ ς) esset: ο,

GΛLENVS omni iure addit, nisi uim ictus sub stridulo pulsu intelligat f). Vehementis pulsus ARCHIGENEs alias adhuc posuit differentias; pulsus nimirum obscuri, in quo remissus occurrit ictus, et lenis. Aliam pulsus uehementis differentiam constituebat ex illius mente, pulsus non remissus quidem, sed quassi impeditus et intro uergente praeditUS grauitate, repressus et demersus; aliam quoque differentiam effficit pulsus ictu continente, humidius impellente tactum pulsan8 ύγροτερον εξ 08 ουσα την αφηQmaximeque a cibo recente τροφὴ ζ V m) Ortus caei. g). Pulsus languidus secundum eum, is est, qui remissam habet contentionem fohob) et ictuna non incitatum, differentiam illius is, qui grauis quidem , caeterum remissus est, effecit h). Diui-e Galen. l. c. cap. I. pag 6ῖ- db Galen. l. c. cap. I. pag. 67. eb Galen. l. c. cap. II. Pag. 6s. D Galen. l. c. cap. II. pag. 6ς. g) Galen. Lib. III. l. c. cap. III. pag. Non possum non, quin GALENI sententiam de his pulsuum differentiis, ab ARCHIGENE prolatis hic adponam, cui ex animo adsentio : Tαυοῦ