장음표시 사용
61쪽
Diuidebat porro ARCHIGENEs pulsum in longum, latum et altum. Longus illi est, quum arteria longitudine distenditur insigni, sed latitudine angusta et humilius sublata est τα αινοτ ον εγε ο vG ;latum uocat, si1 arteriae distentio lata, sed humilis' et parua longitudine occurrit; altum, ubi arteria ualde attollitur, angusta tamen, et latitudine breuis
Pulsus plenus, eX AGATu INI mente, est, qui tensum et contentum perpetuo spiritum representat; uacuus habet spiritum dii pluentem et in re nisu evanescentem ). ARCHIGENES aliam de pleno et Vacuo, sed magis obscuriorem dedit definitionem '); quam autem , quum GALENVS non intelleXerit, certe non alius mortalium, nisi Oedipus sit, intelligere poterit. Pullum formicantem, ARCIOGENES docuit. e paruitate, imbecillitate, crebritate et celeritate constare m). Multas adhuc alias pulsuum differentias ARCHIGENES posuit, quarum nomina ualde singularia ac paene ridicula hic adiiciemus: GALE-Nus enim e libris, quos ARCHi GENES de ptiis i-buS
i Galeri. Lib. II. de diff. puls. cap. VII. P. VIII. pag. SI. kb Galen. Lib. IV. de dignosc. pii lc cap. II. P. VIII pag. IS8 Πω
l) Galen. l. c. mb Galen. Lib. II. l. c. cap. I. pag. Iaa.
62쪽
6 abus consecit, pulsum praecipitatum, si identem, humidum apparentem, soporosum, horribantem, supe fuctum,
resolutum , intentum, infrinum , congelatum, disslatum, cubitis propellentem , occultatum, evulsiorem, grauem, crepentem, madidum , congregatum, di regatum, Ἀ-gue centem, si ursitum, iuncinosum , exagitatum, cet. ' refert. Sed
Qua ratione uiri caeteroquin optimi et ualde laudati, tam absurda et ridicula de pulsuum distinctionibus, ac differentiis protulerint, non uideo, nisi credendum est, eos omnia illustrare et eXplicare u O-
luisse, et CHRYSIPPUM proauum sectae, cui adhaerebant , Uti GALENVS eum nomindi, demulctntes, non de re sed de nominibus tantum pugnare fuisse solitos φ). GALEN vs Omnium Pneumaticorum medicorum et inprimis ARCHIGENIS de pulsibus dod rinas in libro : de disserentiis pulsivum eXaminauit, ea Sque quantum fieri potuit, interpretatus est, eam inprimis ob causam, ut eas ipsas doctrinas falsas esse doceret atque erroneas p). In uestiga-gatio
p Tertius GALENI de diis rentiis pulsist/m liber hanc habet in
63쪽
tionem causarum, differentias pulsuum excitantium,
quam GALENVS primus instituit et in libris: de causis pusuum sermonem fecit, neglexisse quidem q) , ea autem, quae uarii pulsus et de praesente morborum statu, et de euentu nos docent, non omnino pBrui fecisse uidentur. Exemplum est, pulsus celeris signum, quem magnopere periculosum esse, quem in syncope percipi, quem periculum in peripne UmΟ-nia portendere et febres, in quibus obstructae uel compressae sunt principes arteriae, comitare docebant r). Doctrinam quali modo pulsus sensuum opedignoscendi sint, ARCHi GENEs primus, teste G Α- LENO, leuiter quidem, attigit, ante eum enim nec ullus philosophorum nec medicorum eam tetigerat ).
Dolor molestus sensus est, qui secundum GAL E N v Μ ab affectis neruis pendet. Quonam Odouero Pneumatici medici, imprimis ARCIII GENES, strenuus huius sectae assecla, cuius de dolore doctrinae fragmenta adhuc extant μ), dolorem desinierint,
Et passim in his et in aliis de pulsibus libris GALENUS illo
3ὶ Galen. Lib. II. de diff. pulsi cap. IV. P.VIII. pag. 68. r) Galen. Lib. II. de praesagit . ex puis. cap.V. P.VIII. Pag, 26ῖ.s Galen. Lib. I. de digno t. puls. cap. I. p.VIII. pag. IOS.t Galen. Lib. II. de loc. aff. cap. II. p. VII. pag. 4Oa. ub Galen. l. c. cap. II. VI. VIII. IX.
64쪽
non satis patet. E differentiis dolorum, quas ARCHIGENES posuit, apparere tantum uidetur, illos quemcunque corporis sensum, et molestum et gratum dolorem nominasse. ARCHIGENES multas, uti pni suum, sic quoque dolorum statuit differentias, et quidem hanc Ob causam, quod eX ii8, quae partes corporis morbo sint affectae, perspici posse existimauit F), quas OmneS nunc recensere nec Volui nus nec possum US, quum, quod supra iam annotauimus, omne8, quos scripsit, bibri, adeoque et illi, qui hanc dolorum doctrina in continebant, sunt deperditi. Inter dolorum, quas statuebat, differentias, dolor stupidus est nominandus, qui secundum ARCHIGENIS mentem, in neruis fit; oritur enim, si nerui contorti συστρεφομενα) distenduntur et indurantur r). Quum autem omnis dolor neruorum OpC percipitur, ualde ille errauit, quod hanc tantum doloris speciem a neruis sentiri, existimauit. Saporum genera quoque dolorum nominibus insignivit, et sic dolorem tractorium OV , austerum, dulcem , leniter acutum, salsum, tenacem, rigidum, adstrin-oentem stabilivit φλ Dolor ulcerosus ε νωδ, O A R-CHI GENIS, sensus est, qualis in partibus ulcerosiis
percipi solet; tenuiter acutus t) , qualis ab
65쪽
ab acus punctu procreatur; dulcior : κύσκος qui
imbecillior est praecedente, . et dolor pruriginem inducens superficiemque afficiens. Dolor punctorius in profundo est του θους ες b); infixus in sinu
poris cauitates significat D; lacerans in sinibus consistit; stimulans non in profundo est. Nerui assici- untur, dolore infiXo, angustiae pleno, et minime dissus o , hisque nominibus dolores circumscriptos uult intelligi. Dolores qui in membranis sentiuntur sunt in latum discurrentes et haemodiae h) quid simile ha- bentes. Dolores membranarum Ossibus adiacentium profundi sunt uenae dolores graues, detrahentes et in farctibus aequales; musculi fusos et laXO8 producunt , quippe qui minus intenduntur q). E dolorum differentiis, partium affectarum dignotionem ARCHIGENEs eXplicuit; dolorem enim tractorium q), inhaerentem, torPidum, atque
a) Galen. l. e. cap.VIII. pag. 4Is. Κοιλ π ς τὶς ἰ ν o κολπος. h) ΑιμώAοι est dentium stupor aut torpor, ex acidis acerbistie cibis, aliquando etiam ex ussione aut auditisne procedens, cum Nidelicet ea a quibus animus sic corptas psiriter abhorret videmus aut audimus, uelut cum ictus aut ruinas, aut praecipitia contuemur. ac limarum aut I rramiam attritus exaudimus. ANVT. FOE SI I Oeconom. Hipp. Frcf. IS88. pag Iῖ.e Galen. Lib. II. de loc. assi cap.VI. P. VII. pag. OZ.c Galen. l. c. cap. VIII. pag. ψC8 seqq. d) GALE N U S ipse de significatione uerbi ολκιμSς dubitat. Latino uerbo glutinosus haeC graeca uox respondet. Secundum nonnullorum e secta Pireumaticorum mentem, dolorem indura-E tum,
66쪽
que atrocius Urgentem, hepatis affecti signum esse docebat: splenis dolorem non acutum esse sed grauem ac distensum, ac sensui qui ab impressione percipitur similem; renum dolores austeros esse et cum permanente strictione pungentes; uesicam doloribus uehementer adstringentibus atque tensionibus punctoriis; uterum autem doloribus acutis, emicantibus, pungentibus, distendentibus, torminatim incidentibus affici ς). In spha celo de hemicrania, arteria primo BLfecta, dolorem pulsantem ac prorumpentem i is r rov-Ψα f) inducit, eoque formam rotundam adipiscitur ac horrorem eXcitat g). Merito autem GALENUS illum uirum, caeteroquin non ignobilem, Ob hanc dolorum diuisionem, tam obscuram et subtilem uituperat h).
Quam de febre fouebant Pneumatici medici doctrinam, teste GALENO, maXima eX parte cum iis in ea consentiente, Optima fuit'). Omnem se- brem
tum, inflammatum, iugulum detrRhens, diuturnum, urgentem, uehementem significat. Gah n. l. c. cap. IX. pag. 416.e Galan. Lib. II. de loc. ait. cap. IX. pag qiD Ga n. l. c. cap. VIII. pag. 4io. G λ λαμ-ων πηνος εςὶν όταν si Πρ απο ριυς του σαωτο Θουντος μ9ζιου,
67쪽
brem ex humorum putredine consistere putabant, diarias quoque, quas tamen GALENVS CXcipit. Signum omnium febrium inseparabile ac firmum, pulsum durum esse , ARCHIGENEs statuebat L). Febrem semitertianam sηWτρ ταίον) quae, eX GALENI mente, e tertiana et quotidiana continua est composita' , AGAΤHINVS omnem febrem tertianam productam appellauit m) , eamque cum tertiana eiusdem generis esse, tantum quoad accessionis magnitudinem diuersam putabat' . Febrem semitertianam iterum diuidebat in magnam, mediam et pBruam. Magna erat, cuius eXacerbatio ultra tria interualla, seu horas quadraginta octo perduraret, quae sebri continuae propinqua esset, raro tamen Occurreret media erat, tempore accessionis remissionis temporiaequali eXistente, quae itaque per horas triginta sex
perduraret; paruam uocabat, cuius accessionis tempus breuius erat tempore remissionis, et quae intra quatuor et uiginti horas absolueretur φ). Omnem
ουν δοξα ιν o τciν απ Ayηναιου χοροος ανδ ειλ Galen. de marcore cap. V. P. VII pag. 18s. Lib. I. de dis . febr. cap. IX. P. VII. pag. 338. et Lib. III. de praesag. ex puis. cap. V. P.VIII. pag. 288.
l) Galen. Lib. II. de dis . febr. cap. VII. et VIII. P. VII. p. I 3ῖ seqq, in Galen. l. c. cap. IX. pag. lῖ8.nὶ Galen. l. c. ob Galen. Comment. in Lib. VII. Hipp. Epidem. P. IX. Pag. IO. et Liuia. de typis cap. IV. P. VII. Pag. li ,
68쪽
quoque febrem ex propriis signis cognoscere studea
bat p). ARCHIGENES autem febrem semitertianam e tertiana et quotidiana esse miXtam, qua in miYtione quandoque febrem tertianam, quandoque quotidianam eXUperare q); et epialam eam esse existimauit, quum simul febricitant ac rigent aegroti et utrumque in eodem tempore in qua uis corporis parie sentiunt ). Ad rigorem in febribus, quem ΑΤΗΕ- NAEVs, CX PLATO Ni S sententia, af ectum frigi dum a causa frigida scaeteros enim omnes, qui de causis rigoris scripserunt, et medicos et philosophos, ille refutauit ' ortum ducentem definiebat', subleuandum ARCHIGENEs olei multi calidi solium
commendauit δ). In febrium ardentium uigore idem auctor, non faciem tantum, sed pectus quoque fouendum ), et nitrum in aqua eliquatum porrigendum esse, docebat r). Gestationem et frictionem η), ad sebrem tollendum, Pneumatici quoque et plura
alia remedia adhibuerunt, quae ΡAULUS AEGI NE-ΤA, ORIBASIVS, AETIVS aliique nobis seruarunt.
p Galen. aduersi eos, qui de typis scrip s. eap. III. P. VII. pag. IOI. Galen. Lib. II. de diis. febr. cap. VIII. P. VII. pag I3g. t Galen. Lib. II. de diff. febr. cap. VI. P. VII. pag. Iῖ a. s) Galen. Lib. II. de Symplom. caus. cap. III. P. VII. pag. 69, t) Galen. de Τremore cap. VI. P. VII. pag. 228. v Paul. Ae ines. Lib. II. cap. XLVI. Coll. Steph. pag. I s6. N) Aet. Tetrab. I. Serm. III. cap. CLXX. Coll. Steph. pag. I, 6. y Oribas. Lib. IX. Medicinat. Coll. cap. XXIII. Coll. Steph. p 376. et) Oribas. Lib. VI. Medicin. Collech. cap. XXV. et Eltis . Lib. VI, Synops. cap. XXXII. C0ll. Steph. pag. a 6. 92.
69쪽
MEDICAMENTA.Pauca nobis fragmenta e Pneumaticorum scriptis superesse, supra iam dixi: eorumque, quae nobis supersunt, medicorum longe, proh dolori ma-Xima pars rudem inconditamque medicamentorum farraginem continet, quae ad doctrinas iis proprias illustrandas uix multum conserre poterit. Erant autem illa, uti mos suit medicis illius aeui, non concinna quidem, sed e variis ac multis mixta et Composita. Saepe tamen si implicissimam et epicaciusmarn medendi methodum adhibuerunt, quod I e-tani e uulneribus Orti'), aliorumque morborUm cU-
rationes ab iis propositae probant. Quaedam illorum medicamentorum plurimam famam sunt adepta, uti Hiera, seu medicamentum sacrum ARCHIGENIS, ab illo ad caput, stomachum, omnisque generis humores purgandos laudatum , et ad Uiti Osos humores, melancholiam cael. a GALENO COmmendatum ς). Constat autem illa e Colo nibriis,
Duillae alatae , eli orbii, gentianae, opopanacis, pasi
a M. Tetrab. II. Serm. II. cap. XXXIX. ed. Graec. Venet. aput Ald. Is 7 . pag. lyo. ARCHIGENES aegro a tetano e uulinnere affecto, e cuius libris haec tetani descriptio ac curatio A ET IUS nobis seruauit, uenam , si opus erat secuit, alicam cum aqua mulsa illi porrexit, et ex aqua et Oleo tepido balneum parauit, in quo aegrum ad umbilicum usque insidere et unguenti oleo sis inu gi iussit.
70쪽
lorum theriacorum, singulorum drachmis quinque, sichadis drachmis sex et e sexcentis adhuc aliis d).
Venae sectionem , nec ut ERASIs ΤRAΤVS, eiu8que assectae auersati sunt q), nec in omnibus morbis, uti temporibus eorum mos erat f), adhibuerunt , sed in iis tantum morbis, in quibus sanguinis copia circumcindenda erat, Ut in pleuriti de g), angina h) caei. semper tamen non ad animi deliquium usque uitalem illum laticem e uenis emitti iubebant. Balnea frigida ac calida commendabant i); ad capitis dolorem ARCH1GENEs amuleta et Uerbenam , coronae modo impositam , laudabat κ); helleborum inter remedia magni secerunt, ac multa de eo litteris mandarunt ); lac muliebre tabi medendae adhibuerunt m .
db I res ARCHIGENIS Hierae formulae in NI C. Μ Y R E P S Ide compositione medicamentorum libris occurrunt, et alia A R-CHI GENIS hierae formula in PAVLI AEGINETAE Lib. VII. cap. VIII. Coll. Steph. pag. 6, 2. exstat. e) Galen. de V. S. aduersi. Erastis . cap.U. P. X. Pag. 3S8.10 Cor. Cel . Lib. II. cap. X. ed. LEON. T ARGA E. L. B. I78s. pag. 6I Sanguinem, incisa vena. milli nouum non est; sed nullum pene morbum 6se, in quo non mittat&r, nouum est. g) Aef. Tetrab. II. Serm IV. cap. LXVIII. Coll. Steph. pag. ψῖ2. h) Aes Tetrab II. Serm IV. cap. XLVII. Coll. Steph. pag. ψOr.i Oribas. Lib. VIII. Medi c. Collect cap. II. Coll. Steph. pag. δῖ6. Ic) Galen. Lib. I. de remed. parab. cap. I. p. X. pag. II.l Oribas Lib. VIII. Medie. Collect. cap. III. Coll. Steph. p/g. 337. et passim m) Galen. de probis prauisque alimentor. succis. P. VI. pag. 426, et Lib. VII. de Method. Med. cap. VI. P. X. pag. Iso.