장음표시 사용
71쪽
bet restitui damnificato,ita ut concurrant ista dedisiimit, iniusta acceptio, & damnum,quod siequatur ex iniusta acceptione. Vnde qui pipia' furat ut a mercatore, eide mercatori debet restituere: po set in in foro conscientiae domino pignoris resti.
tuere, dummodo mercator damnum non patia.
tur. Similiter si rem furatam quis furetur, domino i estituat, sed fur intelligat se non teneri ad reastituendum amplius. Si persona cui fieri debet restitutio est mortuit dabitur haeredibus: si ignorantur, facta inquisti, ne debita, dabitur Christo in suis pauperibus: idistat,&faciliter ac fideliter ad eum mitti possit, si res est magni valoris, debet ad dominum mitti, expensis & damno detinentis iniuste :s non po. test transmitti, & res est parui valoris, posset dari eius propinquis, vel pauperi coenobio, arbitrio b, ni viri, cum pacto, ut veniente domino eidem restituatur , si res seruari possit: si usurarius ijs qui iloco usurae recesserunt , velit restituere usuras, e
pensis ipsorum potest mittere: si ipsemet usiurar
recessit, suis mittet expensis. . . Non semper res debet restitutilli, cuius est,ueliquo accepta est, quando scilicet ei est damnosa,viensem furioso,&c. sed potest seruari haeredibus. si prohibetur causa tanthm, non acceptio,Vtin turpi lucro meretricio,&c.non necesse est restitutire, nisi interuenerit fiatis vel illicita extorsio, vel
acceptum est ab eo qui alienare non potest: debet tamen conssili illis, ut dent pauperibus, similiter de acquisitis per ludum. Bosa
72쪽
7ona incerta restitutioni obnoxia, quando nonyotest inueniri dominus facta diligenti inquisitione, dentur pauperibus, arbitrio illius qui habet,
rei confessioras. Inuenta quae nunquam habuerunt dominum, Vel cuius non ex dat me moria, vel qui non curat dei ijs, sunt inuenientis Si habuerunt, vel habent dominum estituendasiunt domino rei si facta dili senti inquisitione no inuenitu ominus, possuntiari pauperibus, vel retineri ab Inuentore paupere, de licentia confessoris. De thectu ro c u 1 us Dornimis nescitur, si inueniatur in proprio fundo totus est inuentoris: si in a lieno inuenitur casu , medietas una erit domini fundi,altera inuentoris, secundu Thomam: sistit ilose quaerendo inuenitur, cu licentia domini d pantis, quia no vult ipse quaerere, toty est inuentoris. Si quaerit contra vel praeter voluntatem domui pi,totus erit domini. Si sciendo thesaurum esse infundo, emitur fundus, videtur totus thesaurus e se ementis. Consuetudo aute, qua thesauri inueti principibus reseruantur,no obligat in conscientia,iuxta Doctorum quorundam sententias Si tamen alicubi lex, aut consuetudo rationi consona aliud suaderet, eius esset habenda ratio. ρuid reddendam.
R Eddendae stat res, & damna: sire; existat,
ipsa restituatur, nisi periculum scandali Uel aliud timeretur,tunc enim ad arbitrium boni viri reddetur aequivalens. Si res non extat, Vel iacta est deterior, aequi ualens reddatur.
73쪽
Quicunq: habet rem alienam, tenstur illi ressi tuere,cuius est, siue habeat bona fide si ueno quoi si habuit bona fide, ut si emit equum, credens elli vendentis, qui tamen non erat, si iam vendidit,st. netur restituere id , quo factus est locupletiorutali re, & non plus: si donatum accepisset, & vet. didis tergorum pretium deberet restituere. Si vel .
habet apud se, tenetur restituere, etiam non limbito prccio ab eo,cuius res est. habet tamen acti,nem contra venditorem rei alienae. Quod si mali fide emit rem alienam, cupiditate lucri, teneretur restituere rem illam si habet, vel aequi ualens, si non habet, et lucrum quod ex ea acquisiuit &licti furtiue auferatur ab eo , non liberatura restitu. tione. Quod si accepit rem, quam scit esse alienata non gratia lucri, sed agens fideliter negotium id mini, ne res pereat, potest a spoliato repetere,quic. . quid expendit. Quod si dominus non inuenitur,
dabit pauperibus,quod remanebat supra preci uact expensas . Impediens aliquem a consecutione cuiuscunq; boni licite, ad nihil tenetur si iniuste impedivit ea qui erat cosequuty,tenetur ad equale: si prope erat Passequeretur, tenetur ad arbitri u boni hominii Sic etiam impediens aliquem ab omio quod tu ste exequitur, ureusticum ab opere,&huiusmodi, Disi secundum rationem facia tenetur vestitum, ad arbitrium boni hominis.
Impedientes creditorem modo illlcito, nepos
74쪽
CONFESS. 73i didere a debitore, ut liberando eum a carcere,
Vel alio modo iniusto. et in genere damnum alteri iniustὸ inferens maxime data opera ) tenetur, si damnum est certum ad omnia, si incertum,ad arbitrium boni hominis. Si res aliena pereat in m au illius, qui est in culpa ne reddatur domino, si e qualiter apud dominum erat peritura, non tenetur de damno, sectis si non erat peritura, vel antὸ Dominus eam erat venditurus, aut in suam utili litem distracturus.
Cedens bonis propter inopiam, venerit ad pin-suiorem fortunam, tenetur in conscientia restituere, quod gebet. In damnis vitae, membrorum, sanitatis, libertatis, honoris, famae, virium, fructuum, damni emergentis, lucricesilantis&huiu simodi, prodamnis restitutio fiet, ut optime poterit, ad arbitrium boni hominis., Qui virginem sed si celago, aut per vim desor. rauit, eam d acere in uxorem tenetur, vel arbitrio boni viri ei satisfacere : qicod si promisit se eam ducturum, tenetur ducere, nisi magnum inde sca-ἡalunt vel notabilis infamia sequeretur: quod si
vel ipsa nubere, vel parer eam tradere nollet, te nebitur arbi 'rio boni viri satisfacere : Si autent volen rem deflorasier. non tenetur satisfaccre,m nus etiam in uxorem ducere.
75쪽
SI qualitas rei vel damni sit incerta, tantundi
restituetur: si incertavi in iniurij s&c. quantubonus & prudens homo iudicabit, cosideratis circumstant ijs singularibus, rei, temporis, loci, dc personae,& huiusimodi. Possessor bonae fidei, si antequa currat Praestri.
ptio, aduertit rem quam possidet, non esse suam, in conscientia tenetur restituere rem integram, se
frustus, in quibus est factus ditior, nisi hos posse.
derit bona fide tribus annis: sicut etiam tenetur restituere rem ipsam&damna,&fructus perce pios tepore male fidei, deductis expetis factis gra tia colligendorum, & quaerendorum,& conserit, Horum Ductuum : eadem ratio est de eo, qui n0a soluit legatum per multos annos : tenetur enita frinus etiam perceptos restituere.
Vbi restitutisfieri debeat. SI restitutio est necessaria plopter rem alienam, quam quis habet bona fide, fieri debet in loco ubi res habetur. Si necessaria est restitutio ex iniusta acceptione, restituatur ubi dominus rei seruetur indemnis: dc si quis grauandus est, occupator gravetur qui semper fuit in mora. De tempore restitutionis.
T Znetur quidem statim restituere,qui debet:
includitur enim preceptum negatiuum,scilicet non tenere alienum tamen illud statim, sic intellige,ut sit paratus animo ad resti tuemdumν
76쪽
dum, quam citb commode poterit: quantum V
ro ad executionem,debet restituere congruo tempore, seruatis debitis circumstantijs.
Tria vero possunt excusare a restitutione statim facienda. Primo, voluntas domini concedentis di lationem. Secundo , ignorantia rationabilis iuris vel facti. Terti b, impotentia,de qua sex cones usionibus continetur doctorum siententia. Prima est, quod existens quis in extrema necessitate,non habens nisi neces Iaria vitae suae & suorum,non tene tur restituere statim: quia omnia sunt communia tunc temporis. Secunda est, qui restituendo non posset vivere, secundit decentiam sivi stat', etiam si dominus rei,qui no est in tali, vel maiori necessitate, nolit dilationem dare, non tenetur statim re .stituere , debet tamen cauere, ne expennas faciatn0n necessarias, alioqui non excusaretur secundum rationem. Tertia est, quando restitutio est in damnum corporis, vel animae domini, si statim fiat, non debet fieri statim. Quarta, si iciem redundet in damnum, vel sit contra bonum commune. Quinta , si probabiliter futurum est in damnum famae, vel vitae, vel animae ipsius restituentis, vel alterius : vel si ex hoc imminet periculum de aliquo peccato mortali, non debet fieri, nisi cessante tali periculo, quia haec maiora fiunt
damna, quam statim non restituere. Sexta ,si restituere statim, redundat in paruit comodum creditoris , & in magnu damnu debitoris: ut si opus
esset artifici debitori, vendere instrumenta artis ex qua viai ad et estitutionem non tenetur: quia secG
77쪽
dum rationem debet ei dari dilatio. Secus esset sei editor elmi in simili casu, quia nemo ut se com det, alium debet incommodare: qudd si damnum non esset de proprijs, sed potius quia careret lucro magno, non excusatura stati in restituendo. Nota etiam, qu bd si damnosa esset dilatio credi, tori , nec statim restitueretur, ut euitaretur huius modi magnum incommodum in proprijs. saltem ille indemnis seruari deberet. Nota praeterea , qudd confessarij non debent huiusmodi poenitentes absolvere,antequam in ecfectu restituant, 11 in alijs conressionibus absoluti, neglexerunt restituere. Quod si debitor non potest habete dilationem. 2 creditore,qui non est in necessitate, dc ipse deblator potest restituere tunc sine magna incomm ditate, tamen non vult, sed paratus est postea reastituere, quia credit se non bene posse tunc, potest absolui, si promittat intra certum tempus restitue. re: quod si potest, dc ipse in conscientia sicit se tune posse, & non vult, nullo modo est absoluendus, quia contritum non esie fatis apparet. De ordine Cr mogo in satisfactioουί,5us tenendo.QVi potast omnibus restituere, non necesse
habet ordinem seruare sed omnibus statim ut dictum est restituere. Si omnibus non potest, prius certa otiam incerta restituantur: nisi incertum huiusmodi esset, ut certum fit, qu drianquam frit certoium tacdirmum, ut coli him
78쪽
ius nodi enim sine iniuria c: editorum pauperibas
dari possi int. Inter bona cetra, prius restituenda sunt, quae in propria specie extant,&ssunt ali rius: ut deposita. , etiam empta non soluta. Post huiusimodi restitutionem, seruanda fiunt statuta,&quod disponit ias ciuile si non sit contra natuis tale,& si variae sint opiniones, secu1ior est eligeda. Virarius si n5 habet tot bona, ut posis it natista here alijs debitis licite cotractis, Sc usuris, prius de bet citisfacere debitis licith cotractis, si lxmen a sint duae conditiones, prima, ut non extent in spe cie propria res usurarie, ut pignora ea enim debet reddi dominis reddentibus pecuniam alterae, si ex huiusmodi cotractibus licitis non fuit factus pauperior ad soluendas priores usuras, ut in promitatione dotis accideret, pauperior enim tedderG-tur, dcc. Si bona incerta sunt,secundum consiluim consectarii possut restitui: qui si viderit in magna miseria debitorem, poterit disipensare, ut sibi retineat, ut pauper Christi,si tamen hoc expedire iudicabit: Si enim crederetur liberior futurus propter hoc ad
furtum , non expediret cum eo hac uti misericordia. Occulta caute restitui oportet, ne laedat tri sem R. sed publice vi ura publice sunt restituendae, magii enim i e cuperatur fama per restitutionem.
Si quis alium via iuris diffama uir iuste, non de bet restimere : si iniuste, di falsh, restituat dicendose falsum dixisse, vel tacuisi e verum: si iniust sed
non salso ut qui reue auit peccatum verum di
79쪽
cendo se iniuste diffamasse alique, dc male secim
talia dicendo. Sed caueat ne mentiatur, Sc alte dat, quo modo dicat, ne forte dum restituit, magi infamet: tum enim non debet restituere,nec qii do sequitur maioris mali periculum quam fit bonum famae coni equuturum. Si fama non p0test restitui, aliter debet recompensari,& satisfieri de damnosecuto ex infamatione, ad boni hominis arbitrium : eodem modo de libellis diffama torijs dc ibi debet fieri restitutio, ubi facta est infamatio publice, vel secreto. Aduertendum est etiam, quod quando infamatoria verba dicta sunti lii qui poterat prodeste, vel secundum ordinem iuris, vel correptionis fraternae, vel quando talia non sunt vere diffamatoria, visiunt venialia, vel possunt in utramque partem interpretari, vel non assirmative dixit, vel quae alia via publica sunt, non necesse est communiter restitutionem fama facere. Haec de restitutione ex bonis authoribus collecta siussiciant iam de censuris ecclesiasticis quaedam subij cientur.
P Rius de quibusdam agetur, quae faciunt ad
cognitionem excommunicationis. Deinde de peccatis excomunicatorum. Demum de casibus excomunicationis, ad singulos desce Hendo. Excommunicatio duplex est: minor ,& maiori Minor, exclusio est 2 participatione sacrament
.ru,& ab electione passiua,quia inhabilem facit ad quodcunque beneficium Ecclesiasticum, &c. E
80쪽
mmmunicatio maior separatio est a communi ne Ecclesiae quo ad fructum, id est, fac ramenta, suffragia generalia, & participationem spiritualium Aduertendum est tame, quod nisi consium mata fit actio, propter quam quis excommunicatur
licet sit incepta & nisi sit agens ille ipse qui elicie
actionem quamuis imperet) non est excommutaricatus: nisi etiam excomunicarentur dantes co- filium, fauorem ,&c. &tunc nisi consequatur ta. lis effectus,no subiacent excommunicationi. Preterea cum excommunicatio non feratur, nisi pro pter peccatum mortale: qui ea est conscientia, vemerito sibi persuadeat, quod non peccauit mo taliter,nunquam incurret excommunicationem a
iure, quia sententia iuris non est iniusta. Eme Chus excommunicationis maioris ut paulo distinctius
explicentur sunt: P Rimo, priuari fructu & participatione diu1norum: qualia sunt sacrameta,& interesse offici js Diuinis,etsi et no publice sint ex commuis nicati. Non tamen excluduntur ab ingressu Eccleν sice, nec ab audiendo verbo Dei. Secundo, priua tur participatione bonum operum Ecclesiae, dg orationum.Terti b, excluduntur a regno coelorum, si iusta est excommunicatio, vel etiam si iniusta,&male contemnitur. Quared excluduntur ab actu ordinis cuiuscunque: unde qui exequitur, fieirregularis. Quinto, excluduntur ii benefici js Ecclesiasticis, qua nec acquirere, ne, alijs conferre