De materia Platonica quam fere vocant meletemata [microform]

41쪽

Meedverba ipsam σε Μοιν deseri mi. Suscipit materia iamentoriam rmas varias, sed non Secundum regul me aequabile modos talapositas quare concutituri et vehementer agitaturi, elementa quasi i cribro purgari atque imilia aimilibus adjungi et avum quodque locum obtriere incipiunt; φ adhuc omnia δεν μνέτρως et λπως quomodo rem decet se habere absque

deo, a quo, quae tunci secuta exo II tio atque ad numeroa steris modosque rerum naturalium dispositio 'at prosecta. 3 Huno, cujus modo breve dedi argumentum, locum a spectamus non dubitare possumus, qui maxi iis sit momenti ad illustrandam eam quae t tercedat inter primitivam et Meumdariam materiam rationem. In eo autem id discrimen videtur situm esse, ut secundari a jam quodammodo deis ait affecta sive permixta primitiva vero nullam habeat subatau-tiam, nihil dei simile secundaria est negativum aliqui eoqjunctum et oppositum moment positivo, Rouum inter corpora o corpora inter se dirimens cum ipsis corporibus. Sed quod praeterea hi doctum videtur, non sacere possum, quin Platonia veram atque nudam metaphysicam sententiam esse negem Exideia enim cum constet figura elementorum prosectan ESSE SE undum nostrum locum et alios etiam Timaei apparet hanc materiam necundariam non solum, ut jam dixi, ex rebus ab ideis ductis, id est elementis et Primitiva, compositam esse, sed etiam hoc demum atatu videtur a deo exornari a conformari coepta. Hoc dico materiam primitivam, qua plane erat nihil substantiae, quodammodo aliquantularum idearum Parti peps sacta in chaos turbatum e immoderatum est mutata. Id a tem, quod ex idpis prosectum jam erat in materi .ecundaria, non aluit ad mundum, ut nun e8t, ελε- γεγεννημένον exornandi . opus erat de insuper operatione. Porro, Si quod saepe fit, Opponuntur intor a dei providentia et altera ex parte materia immoderate agitata, quid aequitur Ut id quod divini jam inest materiae secundariae, non dei providentia inuideati tu materiamsi primitivam seu δωρον, sed ream fortasse qu0dam; idetur aliqvid excideis, id ea Mementorum sormae, quamvis rude etiamtunc in materiamo defluxisses invito deo et eripisse hoc chaos,

42쪽

quod describitur nostro laeo divini aliquid a Juninoum eo, quod oppositum ea divino, et invid-- operatio, qua mundus dispositus et D sectus est sis millima est reconoiliationi uitam. Eoos gnoseon V lentinianae fundamenta egregio a Platona jacta Fac clementaria corpora την πιάτω σοφιαν. invenies fortasse in anima mundi τὰ σω θρει et habini in Timaeo gnoseos eompendium sed vehementer Velleor, ut summi philosophi librum praeolarissimum ervea minquidnam dicit Plato disortis verbis de anima mundi pPrius eam misso quam Eorpora Extiterint, ergo etiam antis nee sitatem et causam erratteam e materiam secundariam 3. Propter quem locum et Hun imiles maximas habeamuallatoni gratias; nam modo id quod divini est in mundo, modo id, quod oppositum est, prius tempore statuendo significat, quomodo velit a eeptum illud ante coeli exomationem no fuisse tempus, id est totam illam temporiun et quasi Omo diae actuum necessionem in mundo Oxstruendo vult pro fabula e certe pro eo, quod non ad id, quod dicit, pertineat, haberi. Nam etiamsi quia 'gare os- ait id, quod equidem pro certo habeo, Philosophum, quatenua sit philosophus, historiam mussi nascentia omnino non reddere posse, sed tantum aut eausalem deduetionem 'verbo sit venia' id est, quae ausa absoluta sit mundi et quatenus eadem causa mundi sit, ut analysin substantiae, id est, quid universum sit et quid ejus absoluta substantia, tamen eum, qui BPectet innumeras contradictiones, in quas Platonem praecipitemus, si loquamur de eriodis mundi naseontis in Timaeo descriptis intellecturum puto Platonem, quatenus fuerit philosophus et philosophis scripserit, nihil voluisse, nisi hune mundum, ut si et quemadspexit et nos adspicimus ex iis, qua antea Seeerat fundamenta principii metaphysicia conatruere a intelliore M vero fieri debobat in duobus prin iis

illis, ex rides et materia, nam non uolas etmoena idona in mundo vidit philosophus sed etiam negarionem idearum. Duo autem principia si in rebus orium guntur, hae conjunctio est diversa quantitato am-du, id est modo illud, modo hoe Praevalet in di-

43쪽

versis rebus singuliΗ, quae si e se speetantur, or

tionthus Eoi nivissi tinne dispositi nexu abscissigrant similes. Qui igitur hi fundamentis laetis ordine vult pNIosophari, aut positivum momentum magis

magisquo adjiciat udmis atque negatiVO, DB pSSE St, an vice versa rem expediat. Ρlato vero, cum mundum quam maxime persectum haberet et idei similem aptissimum ratus est ex statu minime perseet ad perfectiores quosque deinceps eum perducere, non, ut quomodo factus ait mundus in temporum uocessionΘ, cloceret, sed expliearet mundum, qualis lit, ex suae

philosophiae principiis Scilicet saepissime in Ρlatonis

philosophia cogitationes notionesque inter aes subsequuntur, non item res Cogitationibus respondentes an forte est aliquis, qui detexerit iii ideis nexum v re Rusalem quem nos dieimus, cum rebus sensibilibus, sive qui deduxisse Platonem ex deis mundum invenΘ-rit ita, ut ex id arum natura sequatur necessario, ut mundus ensibilis et quidem talis, qualis est, existat pΝos quidem, ne utrum factus quidem, necne sit mundus, Platonem eumas Putamus o SenSu, quo OS curamus, Bellici utrum ex aliqua causa sit a s d

Sed hae jam satis superque a materiam illam a primitiva'distinguendam, quam secundariam octavimus, neque amplius a re proposita digredi vostumus. Quamquam auoedit inter alterutram etiam id disorimen, ut secundaria materia mota sit, Primitiva vero motu pro Mua careat. Et id quidom non temere. Μateria Θnim

primitiva prorsus immota immutabilisquo, item ideae

Seu τψοντως ο aeternae substantia sine ullo motu et mutatione. Ideae autem si negatione sua moluntur vel stimateriale aliquid positivi additur, existit motus, qui esse non potest nisi duobus illis principiis, Heia et materia conjunctis Hi autem in materia Η - eundaria, id quod maximi est momenti minimum aliquid radearum cum magna vi materia sive minimum potativum eum multa negatione cogitatione componitur, qua d causa existit motus indispositus Et tu bulentus, quo vero 'ere it modo idearum dominatio,ia est quo maina dearum natura exprimitur in vεbus sensibilibus, eo minor fit motus turbulentus ille vero motus circularis in se ipsum semper revertens et im-

44쪽

mutabilis aeternuaque siderum persoctissimilia accedit quam Proxime in mundo sensibili fieri potest, ad aeternarum substantiarum immutabile immotamque returam. Quod cum respicimus, egregie vid tur Plato animam mundi naturam ex materia et id is perse otissime temperatam, quippe quae sit Principium O tu bene dispositi et propterea divini, descripsisse. Sed neque iis quae hoc loco de materia passim agitata dicta retuli refragatur, quod Flat alias Lanimam secit omnis motus principium, quippe quae se moveat

ipsa et, qua omnis motus proficiscatur, ne sequitur ex eo,' quod sine anima motu omnino at nulluR, Ni materiae Recundariae adscribatur anima, siquidem qui intelligat, , materiam secundariam omnino nunquam i et

nusquam suisse, id quod quare ita se habeat antea jam satis significasse mihi videor, est cogitatione tantum a Philosopho fingi.

Denique Vero nunc Primum, quid sint caus e auxiliares seu τα ξυναίτια ac quAtenus ad rem nostram pertineant, recte intelligere possumus. Distit enim Timaeus pag. 46 respiciens' elementorum motus, qui

confundenda. Est enim genus causarum duplΘX, alterum id complectens, quod rationis particeps aes et se movet ipsum, alterum, quod ratione os expers et ipsum ab alio motum alia movet necessitate. Illud anima est vocandum, hoc anima expertia sunt intelli genda corpora. Quae θαρτια - Omnia enim, quae non ertinent ad rem nostram, transeo, Secundum ea, qua modo dicta sunt, nemo ita poterit acciPere, ut motas eas quadam neoessitate ab anima mundi non dependente dicat, sed nulla alia ratio intercedit inter τα ξυναιτια et τα αιτια niSi quae es inter corpus et animam, e quibus alterum ab altera se ipsam movente i movetur. Quod satis aperte signifieat lato cum di . cit causas auxiliares π αλλων moveri, μερα δὲ ἐξ ἀνάγκης movere. Ea enim, quae ab aliis moventur, si recedimus ad extremam seu primam omnis motus caUSam, ab eo, quod se ipsum movet, moveri debere ex Platouissententia, ergo ab anima, facillime conjicitur.

45쪽

Nequo illud quidem καὶ - σα μονωθεισα φρονήσεως νὼ τσχον ἄτακτον ἐκαστετ εξεργάζονταμ turbet quemquam nunquam enim corpora omni Vacant eum anima conjunctioneriquatenua moventur omnia sed quo magis distant motu causas ab anima, prima causa, id est, quo Iures res ab aliis motae sunt inter singulam rem et animam, Bo magis motu fit ατακτος, nihil vero, quod movetur, plane et abSOlute ατακτως movetur; unum enim Et solum illud quod sine omni cum anima et cum ideis est communione, materiam dico primiti-Vam, motu Prorfius caret Sed quae de anima sunt dicenda deque rebus similibus vereor, ne et longa sint nimia nequo satis ad nostram rem intelligendam faciant. Quare, quae hactenus dicta sunt, ad metaphysicam P sicamque ut ita dicam, materiae vim illustrandamnvinciant, pergendum autem ad Cetern b.

De materiae notione, quomodo in intellectam adat

Quo tandem modo mens nostra materiae cognitionis fiat particeps cum Platone disquisiturum difficillimum esse hoc problema vix sugiet Primum enim, cum appareat, Platonem ad ideas tales, quales posuit, describendas adductum esse eo, quod id, quod vera scientia et ratione percipi posset, per se et a rebus Sensus moventibu disjunctiun esse debere, intime enim inter se junctas esse eas dearum qualitates, ut essent nubatantiae utque a ration sola cognoscantur - arbitratus est, sequi videtur, ut materia, quippe quae substantia careat ideisque sit opposita, quin etiam ipsa efficiat, ut res hundanae non tam firma atque

distincta quam idea cognitione intelligi possint, sequi igitur videtur, ut materia omnino non OSSit cognOSCi. Neo non hoc lato intellexit Quare, quamquam Onpoterat supersedere principio illi negativo aliquo saltem modo definiendo tamen χαλε πόν καὶ 'δρον, δυπαλωτοτατον, μεταλα/ιβανον δὲ cibo τατα πη του

46쪽

νοητου pellatis quae reliqua uobis maN oo sideranda significant dimovitatem, in quam in hoc yystemgtia aut Ioc incidera i redit quod ex iis, quo in libris de republica enarrat, quatuor modis

cognoscendi νοησιν, διανο αν nisτιν,4 εἰ-σέαν'. nul lus ad materiam referri poteKt. Nec temere mihi vide, tur emPer minuS, quomodo, quam quomodo,non cog noscatur materia, dicere, a verborum, quibus uti solet, naturam respicimuS, ut si ετ αναισθησιας, νόθος, λογισμ/ος, μογις πιστον, νε ρMις, ' in quibus, ut ita dicam, omnibus dominatur qualitas negativa. Haec, ut intelligamus, quam dissicilia sit res, quanta igitur cautela utendum in ea tractanda, quam denique, si opera data Obscuram nihilominus rem manere viderimus, non indignandum, sufficiunt. Ad rem autem ipsam ut accedamus, primum quidem verba illa gravissima ,αυτο δὲ ιε ἀναισθησίας -ον λογισ3M τινι νοθω, MOγις πιστον respiciamus 'Aναισθησία igitur

et νοθο χογισμός quid tandem significant 3 Aναισθησία in hilebo is vocatur habitus animae humanam qui

obtinet, si corpus aliqua re externa asscitur, extinguitur Ver in corpore nec pervenit ad animam usque assectio ' Quod optime quadrare videtur ad materiam. Nam corpus quidem cum ipsum sit natura γιγνόμιενον, debet, uti omnes res naturales, m teria effectum esse et ex elementis, quae, ut anto descriptum Si τη χώρ sunt immissa et ab ea imumdata constare. Ad animam ipsam autem non penetrare PD-test sensus materiae, quamquam ipsa non Pr raus ea caret, uam mens, hic enim de anima quatenus meus eat, loquimur, aut per η, δοξοι τὰ γιγνομενα DO-gnoscit aut per o, os τό orice, quorum neutrum, nec το γίγνεσθαι dico Bo oo Iναι, contingi vyχωρα Seu materiae. Per aenaua igitur omnino non

in eo dum respicio, id quod Rittis Gosvitat dor Philo. sophie II. beii, weit Aunago pag. 361 3 dieit Μan vermuthet

47쪽

percipitur nec per rationem, sed Per νοθων λογισ/-ν. Quo in exponendo quid . sito vehementer, cavendunt, ne nostra etiam ratiocinatio ait insanti illegitimo comparanda. rις isso significaro ratiocinationem, actum igitur mentis non instrumentum seu partem Seu vim aliquam patet λογισm i id cognoscitur, quod non recta, quasi via Percipitur a mente ut res, quae sensus movent et aeternae etiam substantiae, quas ratio lum intuetur, sed quod concludendo dueitur ex praemissis: nunquam ver plisne se potest liberaro ejusmodi χο- gnitio a nexu cum rebus sensibilibus. υογισμος est

igitur τῆς διανοέαρ, ' quae imprimis ad mathematicas res refertur Aptissimo igitur Plato dieit λογισ/ι pedi

Cipi materiam, quoniam et nomen Naesso ea matheseos

et, ut supra demonstravi, ' philosophus in notione si lius, principii metaphysio determinanda mathematicis disciplinis et notionibus praecipue Sua St. Sed cur νοθον λογισμόν vocat SP eas res,

quibus proficiscitur ea, Ex qua aequitur materiae notio, ratiocinatio, , spectamus, eo videtur νόθος roserendum, quod λιάνοια et δογισμος, quippe qui Proserierem .habeant cum geometricis rebus. tractant rea et substantia idei amnes, id est corpora, plana, lineas, quale Per Se sunt, quibusque - id quod hic praecipuum ea discrimen notandum, non competi extra se invieem esse seque invicem excludere ita, ut, ubi aliud ex iis eat, ' aliud esse non logiat p. νοθος Vero illo λογισ/ιo proficiscitur a rebus mathematicis . non pure a maticis, id est, quatenus Ioco sunt diversae inter se, Seu quippΘ materia circumdatas, extra se invicem; et concludendo, pervenit adue principium hujus diversitatis, materiam , it ιυραν Aoγιθμος igitur .est

purum principium, quin immo non, ut Proprie et per se sunt res, accis eas, sed magis quatenus non sunt, id est, quatenua I Aria ae χώρα assectae Tumvero, quod magis etiam videtur urgendum esse, ex eo, quod efficit, vocatur, octo hie λογισμος, scilicet octo in

qui essicit. .. Etenim si imaginem, qua hic utitur Plato,

voliunus Prolixius Volvere, haec etiam esse ridentur,. quae inter se comparat . Λογισμ=o noster octo est

quasi coitus illegitimus, ex quo generatur aliquid ad oν; init ratio quasi motrimotuum uae ejusmodi objecto,

48쪽

quod ipsius naturae dignitato longe M impari re, ut

det Θnim rationi sirbstantia, seu est alter alterius te tintima conjux cum autem νο ν λογισμον rati inatur, cum non-substantia cumque eo, quod non-ens est in rebus sensibilibus,, Oit ratio, quapropter partus νοθοe ind existit, scilicet materia in tio. Illud Vero M/ιόγις πιστον ' est etiam obscurius.

Πιστις, quam lato primam dicit esso in Republica x δοξα speciem et proindo persectiorem, id est dearum

cognitioni propior- qtiam εικασ αν, Videtur eSSe giquis e Deat Philebum logica, εἰκασ a Ver nymbolica' brevibus terminis utor a Susamitilio adhibitis, quocum hic plane conspiro, opinio, quae Sic inter se disserunt ut scriptor et pictor Quare hoc etiam id, quod jam attigi signiscari suspicor materiam magis cogitando quam intuendo magis Obliqua et, ut non dicere solemus, per reflexionem, quam Tecta Via ad anima nostra perceptionem Venire, et quidem ριπις, id est aegre et vix adaequat8. Sed confiteor me hi non sperare sore, ut, si qui rem accuratius investigare studeat, latonis sententiam plane perspicuam reddat periculumque alienorum inserendorum plane effugiat. Neque enim satis constat latonem, πίστις quid sit, unquam plano distincte definivisso et semper eundem hujus termini usum retinuisse, et eat verisimillimum in ipso nostro loco propter rei difficultatem notiones Virium, per quas mens RSSequitur cognitionem, aliquo modo confusa et obscura tactas esse quotiens enim lego hunc ocum, suspicio mihi oboritur hic non suffecisse doctrinam illam de facultatibus anima ad cognoscendum pertinentibus, id quod vernacul Voeamus Erhenninisatheorie -- Platonemquct ipsum lio sensisso, sed obscuritatem rei offusam non plane tollere potuisse, quin hilosophia' suae principiis quodammodo osti rerit. ,h - 1ὰ

Per mus igitur ad reliqua. is it lato effici de

Hateria quandam opinionem falsam, quam Cum Somnio aptisAime comparat Materiam enim cum Speetamus fidi ut somniemus dicentes nihil omnino esse, quod locum et spatium non obtineat o Hoc latonis

49쪽

ex sententia manifesto est salsum in nam ideae sunt extra lacum insomnii autem St, ut nonis en Pro enteponat. Eo Voro somnio ι quod eo tat in opinione illa salsa, qua rerum: orae substantiae id adnumera mus, ut ait in spatio. fit, ut neque a verae substan. liae cognitionem pervenire nequo a rebus ensibilibus eam recte dignoscere possimus. Sic privamur recta Eententia res sensibit , quippe Substantiarum aetemnarum imagines, cum non sint ipsarum earum, Propter quas extant, substantiae sed semper extent substantiarum a se diveraarum mutatalia Phaenomena, propterea oportet eas aut in alio quodam esse ita, ut quo dammodo vel aliquatenus tantum substantiae participas

sint, si est substantiae negatione sui ipsius affectae aut omnino nihil esse. Quod autem ad rideas attinet,

perspicuum est ex ration et ine ullo dubio veram, eas in se tantum neque in ullo alio esse neque -- quam cum alio conjunetas et eaSdem AE POSSE. i. Haec mihi videntur esse, quae Plato quasi summam doctrinae de materia ad rationem et ideas quomodo se habeat, posuerit. Et quidem egregi . Hoeenim ex loco, et quomodo extiterit uententiis et quo,

modo cum tota Platonis philosophia sit nexa perspiciet intelligi optimo potest. Uerbal vero ipsa philosophi

sunt magis ob profunditatem rerum 3ue gravitatem quam dictione obscura, quare eum qui Platonis doctrinam bene habeat perspectam, Vix P Sunt in Erro rem inducere sed, si quis non teneat principia mfundamenta philosophiae Platonicae ideas solas augsubstantia easque transcendentes, Verba non tam omia

earent ambiguitate, ut Vehementer is, qui interpretatur, errage non possit. Quare nounulla etium sunt ali Honda ita, ut Platonicae philosophiae fundamentorum ratione habita haec, qua nostro loco do e Timaeun, illustrentur et, quomodo recte, quomollo non sint interpretanda, sine ullo dubio coni metur. -- Prior quidem verba inde a , ἡ προ iavusquo ad .iουδὲν εἶναι saciliora sunt quam ea, quae uminintur se ad postorio erecte intelligenda non pauon conserunt. Diei Plat salsam eas illam non tentiam, qua omnia, quae sint, in spatho esse dicamus. Ε vera autem materiae cognitione non equitur illa

salsa opinio, id quod Platonem intellexisse non indi-

50쪽

ge demiotiatratione; εx salsa igitur materia notione judiemus omnia, quae funque sint in spatio id est in materia esAB. Jam veros cum, ut jam dixi, hoc judicio rerum Eubstantia id adnumeremus, ut uini in patio, cumquis hoc judicium non possit arare, nisi spatium et ipsum substantia ait, elucet, latonem dicere: quia

falso materiam seu spatium raro re aliqua, qua Sit, habemus, sala etiam concludimus rem, quae noni iti spatio, prorsu non esse. egat igitur Primum m teriam esse substantiam, tum substantias illas transscendentes in materia ase, seu, si vorbis barbarissimis Venia est, primum substantialitatem materiae, tum materialitatqm ut stantia . Qua cum ita sint, Rpparet illa, quae sequuntur ταυτα δὴ παντα usque ad καὶ δυο γενησεσθον ita acolpi non possB, ut lato Propter hanc ipsam salsam sentantiam res, nisi in Epatio Stat, omnino non Bsse, neget nos possct V eum Ozjudicam Te sensibiles, cum idearum substantia iis non inuit, sed imagines illarum tantum sint fluctuantes, aut ex materia debero mutnari substantiam aut Omnino Rrere Substantia. Νam etiamsi hoc quod ex Platonis sententia nunquam fieri poterat, verum esset, non tantum ex prioribun illis non a queretur, aedi etiam, ita resepugnaret nec poterat Ρlato negare materiam esse Substantiam et Matim post distere rerum ensibilium Bub stantiam materia venire, noniam Eandem, qua estidearum, dignitatem non possent istae res obtinero.

Sed maxime etiam totius latonica philosophiaocindoli et principiis esset contrarium, si idem, qui totiens

ideas notas'esse veras substantias affirmavisset res sensibiles Ex materia aliquam substantiam trahentes

fisceret. Nequb vero is, qui persuasum habet Uatonem tam verte non potuisse deficere a prinoipiis auis BDque adeo non sibi onstaro dubitare poterit, qui ait avors 11tonicus horum verborum sensus: scilicet Verba δεουσέας άμωπεπω αντεχομένηω non nignifieant, cur imagines in alio fier oporteat, a , quid ex eo quod imagines sint Et in alio fiant, consequatur, describunt. Quia rebus sensibilibus non Possumus perferem, quae solici is contingit, adscribor au

stantiam, ' equitur, ut in diu aliquam negation affectam auu prorsus nullam adscribamus. Hoc vero ,- omnino nos negate τω γιγνόμεν Vetatis auu h