L. Annaei Senecae Opera quae supersunt

311쪽

deret Glideribus nae est, usque ab eo moui,. qui

universum tisahit, solvereuir quid enim est illa conversione mundi citatius his omnium ventoriam in unum eongesta vis dissiparetur et terrae solida sorsisque emisepapes, nedum partieula steris orbi. X. Praeterea manere in alto non potest pnis urbine a inlatus, nisi ipse quoque permanetlurbo quid porro tamineredibile est quam in turlline longior mora ulique momtus motu contrario vincitur habet enim suam Ioeus ille

vel nem, quas rapi meliunsideraque alta traha erierique volumine torquet. et ut det eis aliquam advoeationem, quod fieri nullo modo potest quid de his eometis dicetur, qui senis mensibus

ad pariterunt Deinde duo debent esse motus eodem Ioeo, alter ille divinus et adsiduus, Suum sine intermissiones peragens opus, alter novus et recens et iurbine inlatus. necesse est ergo alter alteri inpedimento siti atqui limnaris illa orbita ceterorumque supra lunam meantium motus in re eabili est ne haesitat usquam nee resisti nee dies ullam nobis suspieionem obiectae sibi morae. Fidem

non habet turbinem violentissimum et periurbatissimum tenipestalis penus, in medios siderum ordines pervenire et inter disposita a tranquilla versari credamus ignem Seircumacto turbine accendi et laune expulsum in sublime praebere nobis opinionem speciemque sideris longi pinto, tale esse debet, quale est id, quod ignem Efficit tu hinis autem rotunda metes est in eodem enim vestiooversatur et columna modo cireuma sentis se volvitur.

ei ignem quoque, qui inelusus est, similem esse illi oportet atqui longus est et disiecius minimeque similis

in Ghem eoaeis. M. Epigenen relinquamus et aliorum opi-1nione persequamur quas antequam XPO- nare incipiam, illud inprimis praesumendum est, ometas non in una parte eo eIi adspici nee in signifero tantum orbe, sed tam in ortu quam in oecasu st quentissime tamen eirea septemtrionem. Forma eis vero:

est una quamvis enim Graee diserimina secerint eorum,

312쪽

quibus in morem barbaealtum dependet, et mira, qtu

undique cire se velut comam spar ni, et eorum, quibbus susus quidem est pnis, sed in verticem tendens, men isti omnes Eiusdem notae sunt comineque recte di, euntur quorum cum post longum tempus adpareant in mae, inter se eos conparare di 1eile est illo ipso tempore, quo adparent, inter spectante de habitu illorum non eonvenit, sed prout cuique aerior acies aut hebetior,

ita ait aut lucidici rem esseout rubicundiorent et crines aut in inseriora deduetos aut in larara dimissos. Sed pesunt aliquae eorum disserenitae sive non sunt, eadem stant

ration ne eesse est eometae illud unum constare debet, praeter solitum adspici novam sideris faciem eii ea se dissipatum ignem trahentis.1 XII. uibusdam antiquorum Iae et haec ratio eum ex stellis errantibus alteri se altera adplicuit, eonfuso in unum duarum lumine saei Monpioris sideris redditur nee hoc tunc antum evenit eum stella stellam adtigit, sed etiam eum adpropinquavit intervallum enim,

pio inter duas est, anhisiratur ab utraque in si animatu 2 quo et longum ignem es stetι. His illud respondemus, e tum esse numerum stellarum mobilium, solere autem eodem tempore et has adparer et cometen ex hoe manitesium fit non illarum eoitu fieri cometen, sed 3 proprium et sui iuris esse. Etiamnune frequenter stella sub altioris stellae vestigium venit et Saturnus aliquando supra Iovem est et ar Venerem et Nereurium recta linea despicit, nee tamen propter hunc illorum concur sum, eum alter alterum subit, eoni eius si silioquin omniselius annis Diset omnibus enim aliquae si lue in eodem signo simul sunt. Si ometen saceret stella Mestae super

veniens, momento esse desineret summa enim veloeitas transeuntium es ideo omnis sideris defeetio brevis Est, quia cito illas idem cursus, qui admovorat, abstrahit: videmus solem et lunam intra Oxiguum empus, cum Obscurari e perunt, Iiberarii quanto celerior debet esse in stellis di essio tanto minoribus atqui cometae senis mensibus manent quod non aeeideret, si duarum sis,

313쪽

NATUR PUMST LIB. VII. 11 - 13. 305larum eonventu gignerentiir illae enim diu cohaerere non possim et neeesse est illa lex celeritatis suae separet. Praeterea ista nobis vicina videnturi eterum intervallis: Singentibus dissident quomodo em potest altera stellae usque ad alteram ignem mi uere, ita ut utraque iunciae videatur, eum sint ingenii regione didueiae' ,Stellai un, 6 inquit, duarum lumen .miseretur et praebhi unius speeieminempe sie, quemadmodum res,leunda fit nubes solis incursu, quemadmodum vespertina aut matutina flavvseunt, quemadmodum reus, alterve sol visitur. aee omnia pristium magna vi ossi eiuraturi sol enim Est, qui ista sue-cendit stellurum non est eadem potentia. Deinde nihil horum nisi infra lunam in terrarum vicinia nascitur superiora pura et Singera sunt et coloris sui semper. Prae Sterea si quid tale accideret, non haberet moram, sed exstingueretii resis, sim coronae, quae solem lunamve eingunt, inua brevissimum spatium molas eunt. ne areus quidem diu perseverat. Si quid Esse tala inter ungstellas quo medium spatium eonfunderetur, aeque cito

dilaberetur utique non in tantum maneret, quanium morari omelae solent. Stellis intra signiferum eursus est, hune premunt gyrum ut eometae ubique cernuntiu . non magis certum est illis tempus, quo adpareani, quam 1 eus ullus, ultra quem non exeant.

X1lΙ. Adversus haec ab Artemidor ilia di icunturi non has lanium stellas i ii quo discurrere, sed

has solas observatas esse eeterini innumerabiles serrip pr oeeultum aut propter obseuritatem luminis nothis ignotas aut propter cireulorum positionem talem, at tunc domum cum ad extrema eorum venere, Visantur. ergo

intereurrunt quaedam stellae, ut ait nobis novae, quae lumen suum constantibus misceant eu maiorem quam stellis mos est porrigant ignem. o ex his, quae men-2limr, levissimum est tota eius enarratio mundi menda-

etiam inpudens e L nurn si illi redimus, summa eoeliora solidissima est, in modimi ineis durata et alii era sique eorporis, quod aismi eongesti eoacervatique sve runt Ilui mraxima superstetes ignea est, ita conpacui, a

314쪽

ut solvi vitiarique non possit habe tamen spiramenia quaedam ei quasi senestras, per qbas ex parte exterio emundi innuam es, non iam muni, ut interiora eo

turbent ranu ex mundo in exteriora labuntur itaque haec, quae praeter consuetudinem adparent, influxerunt ex illa ultra mundum iacente materia. XIV. Solvero ista quid aliud est quam in anum exercere et in ventum laetare raehia Velim tanagii milii dieat iste, qui mundo tam firmn lae naria inposuit, quid sit, quare credamus illi, tantam esse

erassitudinem eoeli quid fuerit, quod illo tam solida eo .u pora addueeret et ibi detineret Deinde quod tantae crassitudinis est, necesse est et mapni ponderis sit. Θω modo ergo in summo manent avia quomodo illa moles non descendit et se onere suo frangit fieri enim non potest, ut tanta vis ponderis, quantam ille substituit,3 pendeat et levibus innixa sit. Ne illud quidem potest diei,

extrinsecus esse aliqua relinacula, quibus eadem prohibeatur nec rursus de medio aliquid esse oppositi, quod inminens corpus excipiat aut suleiat. Illud etiamnune nemo dicere audebit, mundum serri per inmensum et e

dere quidem, sed non adparere an eadat, quia praecipitatio eius aeterna est, nihil habens novissimum, in quod

4ine rati o quidem de terra dixerunt, cum rationem nullam invenirem, propter quam pondus in astra staret. , Fertur, inquiunt, semper sed non adparet an cadat, quia infinitum est, in quod eadit. uidest deinde, quo probes non quinque tantum stellas moveri, sed multas esse et in mullis mundi repionibus aut si hoe sine ullo probabili argumento ieet respondere, quid est, quarΘnon aliquis aut omnes stellas moveri aut nullam dieat Praeterest nihil te adiuvat ista stellarum passim euntium turba. nam quo plures fuerint, saepius in aliquas incidenti rari autem cometae et ob hoc mirabiles sunt.1 v. uid, quod testimonium dicet ontra te omnis aetas quae talium stellarum exortus et adnotavit et po-sieris tradidit Post mortem Demetriissimae regis, cuius Demetrius et Anuoehus liberi saere, paulo ante Aelituum

315쪽

bellum comete effulsit Ion inino sole primo igneus ac rubi eundiis orbis sui clarumque lumen emitt8ns, quanto vineeret noctem deinde paulatim magnitudo eius adstricta est et evanuit elaritas novissime autem totus in

tereidit Quot ergo mire stellas oportet, in tantum eo pus emetant mille in unum ii in eos eges, numquam hunc habitum Solis aequabunt Attalo regnante initio co-2meles modie us adparuit deinde sus tali se diffuditque et

usque in aequinocualem ei reui uni venit, ita ut illam plagam coeli, cui lactea nomen est, in inmensum extentus aequaret duo ergo convenisse debent erratteae, ut tam longum coeli tragium oecuparent igne continuo XVI. contra argum ni uni die tum est, On-1tra testes die endunt est nec mi gna molitione detralienda est auctoritas Ephoro historieus est uuistam ineredibilium relatu eommenda ouem parant m iee cum

aliud ueturum, si per cotidiana dueeretur, miraeulo evellant quidam creduli quidam neglepentes sunt quibusdam mendaeium obrepit, qui husdam piae et illi non evitant, hi adpetunt. Hae in ommune de tota natione 2 quae ad proi,ari opus suum e fieri populare non putet posse, nisi illud mendacio adsperseriti phorus vero non est religiosissimae fidei saepe deeipitur, saepe decipiti sieu luc cometen, qui omnium mortalium dulis ustoditus est, quia ingeniis rei traxi mentum, eum Helleone B in ortu suo merserit, at illum discessisse in duas stellas, quod praeter illum nemo radidit quis enim pos-3set observare illud momentum, quo eomeles solutus et in clua parte redactus est quoni0do autem, si est, qui viderit cometen in duas dirimi, nemo vidit fieri ex dui has quare autem non adiecit, in quas stollas divisus sit, cum aliqua ex quinque stellis esse debuerit XVII. Apollonius Myndius in diversa opi-anion est ait enim cometen non unum ex multis erraii eis effiei, sed multos cometas errati eos Se. Non eSt,

inquit, species salsa nec duariu stellarum confinio ignis. extentus, sed proprium sidus ometes est sicut sqlis aelunae. Talis illi forma est, non is rotundum resisteri,

316쪽

2 sed procerior et in longum irodueta celerum non est illi palam cursus ultiora mundi segni et tunc deuium adparet, eum in imum cursus ni venit. Nec est, quod

putemus eumdem visum esse sub Claudio, quem sub Augusto vidimus nec hune, qui sub Nerone Caesare amparuit et eometis detraxit infamiam, ilii similem fuisse qui post nerem divi Iulii Veneris ludis Genitricis eire axundeeimam horam diei emersit. Multi variique sunt, di pares a itudine, dissimiles colore aliis rubor si sine ulla luee, aliis candor et purum liquidumque lumen,

aliis Iamina minae non sincera nee tenuis, sed multum ire so volvens iunii di aruoris cruenti quidam in in ages, qui onaea pDS se suturi sanguinis serunt iii mi imunt augent quo lumen suum, quemadmodum alia sidera, quae clariora, cum descendere, sunt maioraque, quia ex loco primiore visuntur, minora, eum redeunt, et obseuriora 'quia abducunt se longius. a XVIII. Adversus fio protinus respondetur non idem Meldero in cometis, quod in ceteris eometae enim quo primum die adparuerint, maximi sunt atqui deberent erescere, quo propius aecederenti nunc autem manet illis prima acies, donec in ipiant exstingui. Deinde quod adversus priores, etiam adversus hune digitur t. si erraret cometes essetque sidus, intra signiferi terminos moveretur, intra quos omne sidus ursus suos collisit

2 Numquam adparei stella per stellam acies nostra non potest per medium sidus exire, ut per illud editiora prospiciat per eometen autem non aliis quam per nubem ulteriora cernuntur ex quo adparet illum non esse sidus sed levem ignem ue tumultuarium I XIX. Zenon noster in ilia sχntentia est congrusire iudicat stellas ei radios inter se eommittere hae societate luminis exsistere imaginem stellae lonpioris. Ergo quidam nullos esse cometas existimant, sed sp

ciem illorum per repere sto in meis Mim siderum aut 2 per e lanetionem e ili aerentium redα uidam aiunt esse maidem, ed habere ei mus suos et post reria lustra in conspectum mortaluuia mare. uilam esse quidem.

317쪽

se non quibus sideris nomen instonas, quia dilat,unturn si diu durant et exigui temporis mora dissipantur. XX. In liae sententia sunt plerique nostro-1rum nee id putant veritati repugnare videmus enim in

sublimi varia ignium condipi enera et isqdo metum a uero, imo lo,noos a ferm mmmarum amescere fractus,

inodo laees cum igne vasto rapi iam ipsa fulmina, etsi velo stitato mira simul et praestringunt Reiem et relinquunt, ignes Sunt auri triti et inpetu inter se maior eon lisi ideo ne resistunt quidem, sed expressi suunt et protinus pereunt. Alii vero ignes diu manent nec ante dis 2 eedunt quam consumptum est omne, quo paseebantur, alimentum . hoe loe sunt illa a Posidonio seripta miracula, columnae clipeique flagrantes aliaeque insigni novitato nammae, quae non everterent animos, Si ex consuetudine et Iego deeurrerenti ad hae stupent omnes, quin repentinum g nem ex alto efferunt, sive emieuit aliquid et su*it sive eonyress aere e in ardorem eoaetoloco miraculi stetit. Puid ergo i non aliquando lacuna 3 seeedentis retro aettieris patuit et vastum in oncavo iunion exclamare posses i quid est hoe mestium video stis dere eo palantesque polo stellas, quae aliquando non exspeetata noete sulserunt et per medium erupErunt diem sed alia huius rei ratio est, quare alieno tempore adparent in aere, quas esse, etiam cum latent, constat mullos eomelas non videmus, quod Obseurantur radiis soIis quo defieiente quondam cometen adparuisso, quem sol istinus texerat, Posidonius tradit. Saepe autem cuni oeeidit sol, pars ignes non procul.

ab eo identur. videlicet ipsa stella sole persunditur et ideo adspiei non potest eombesiae autem radios solis

effugiunt. XXI. Plaeet ergo nostris cometas sicut laces, sim 1 tubas trabesque et alia ostenta eoeli denso aere ereari Ideo ire seΡtemtrionem requentissimo adparent, quia

318쪽

2 illi plurimum est oris pigri. Puare autem nota stulcometes, sed proe 3dit dicam ignium modo alimonium suum sequitur quamvis enim ad superiora nisus sit, de- seiente tamen materia retro ieris ipse descendit in aere quoque non dextram laevamque premit partem nulla

est enim illi via, sed qua una pabuli sui duxit illa repit 3 ne ut stella proeedit, sed ut igni paseitur. Quare ergo per longum tempus adparet et non cito exstingiuitur sex enim mensibus hic, quem nos Neronis principatu laetissimo vidimus, spectandum se praebuit in diversum illi Claudiano ei reumaetus ille enim a septemtrione in ver-lieem surgens orientem petiit semper o hscurior hic ab eadem parte coepit, sed in ost insentem tendens aliteri- 4 diem flexit et ibi se subduxit oculis. VideIieet ille humidiora habui et aptiora ignibus, quae persecutus estillule cursus ulterior sui et plenior regio huc itaque e seendit invitante materia, non itinere, quod adparet si bus, quos pctetavimus, suisse diversum, cum hi in dextrum motus sit, ille in sinistrum omnibus autem stellis in eamdem partem cursus est, id est contrarius mundor hie nim ab ortu volvitur in occasum, illae ab oeeas in ortum eunt et ob hoc duplex his motus est, ille, quo eunt,

et hie, quo aus Puntur.

1 XXJI. ς nostris non adsentiori non enim existimo cometen subitaneum ignem, sed inter aeterna opera naturast. Primum quaecumque aer erest, brevia sunt nascuntur enim in re fugae et mutabili quoni odopotest aliquid in astra diu permanere idem, eum ipse aer. numquam idem diu maneat sui semper e brevis illi

quies est intra exiguum momentum in alium quam suerat statum vertitur nunc pluvius, nunc Serenus, nune interutrumque varius nubes, quae illi amiliarissima sunt, in quas eoit et ex quibus solvitur, modo congregantur, modo ipseruntur, numquam inmotae iacent. Fieri non potest, ut ignis certus in eorpore vago sedeat et tam pedit inmiter haereat quam quae natura, ne umqurim EX Ut Trentur, aptavit. Deinde si alimento suo tuereret, Semper descendereti eo enim erassior est aer, quo terris proPiOP.

319쪽

numquam cometes in imum usque dimittitur neque adpropinquat solo. III. Etiamnune ignis aut it, quo illum natura sua Idueit, id est sursum, aut eo, quo trahit materia, cui

adhaesit et quam depascitur nullis ignibus ordinariis eteoelestibus iter sexum est sideris proprium est dueereor mi atqui Me an cometae sederunt alii, neseioi duo

nostra aetate se eerunt. Deinde omne, quod causa tem-2poralis accendit, cito intercidit: si saces ardent, dum transeunt si sulmina in unum valent ictum si quae transversae dicuntur stellae et eadentes, praetervolant et secant aera nullis ignibus nisi in suo mora est, illis die divinis, quos habet mundus aetereos, quia paries eius sunt et opera. iii autem aliquid agunt et vadunt et tenorem suum servant paresque sunt non alternis diebus maiores minoresve fierent, si ignis esset eollecti eius ei ex aliqua causa repentinus minor enim esset ac maior prout plenius aleretur aut malignius. Die Gam modo amodo nihil diuturnum esse, quod exarsit aeris vitio.

nune umplius adicio morari ae stare nullo modo potest. nam et saxis sui me et stella transcurrens et quisquis alius Est ignis ex aere expressus, in fuga est neque asparet, nisi dum eaditi Omelsis hiubeti suam sedem et ideo non ibo expellitur, Sed emetitur spatium suum ne evstinguitur, est excedit. XXIV. Si erratica, inqiiit, stella esset, insignifero Iesset. uis unum Stellis imitem ponit quis in anga stum divina eonpellit nempe haec ipsa Sidera, quae sola moveri ereditis, alios et alios circulos habenti quare ergo non aliqua sint, quae in proprium iter et ab istis remotum feeesserint quid est, quare in aliqua parte coeli pervium non sit Ouod si iudieas non posse ullam stet 2 fati . nisi sipniserum adtinpit, vaderet cometes potest sic latum habere circulum, ut in hunc tamen parte aliqua sui incidat quod fieri non est neeessarium, sed potest.

vide ne hoc magis deceat magnitudinem mundi, ut in multa itinera divisus sit nee hane unam detera seminam, releris partibus torpeat. Credis autem in lioe maximo et 3

320쪽

puleberrimo orpore inter innumerabiles stellas, quaenoetem de eore vario distinguunt, quae aerii minime v cuum et inertem esse patiuntur, quinque solus esse, quibbus exercere se ii emi, ceteras stare, Dama et inmobilem Populum 1 XXV. Si quis hoe loco, interrogaverit, quare ergo non , que ni admodum quinque stellarum, ita harum observstius est ursus uie ego respondebo multa sunt, quae esse eone edimus qualia et sunt, ignoramus. Habere nos animum euius imperio

inpellimur ei revocamur, omnes latebuntur quid tamen sit animus ille rector dominusque nostri, non magis tibiqilisquam expediebi quamuhi sit alius illum dicet spiritum esse, alius eoncentuni quom dam, alius vim divinam et dei partem, alius tenuisSimum aerem, alius incorporalem potentiam non deerit, qui sanguinem dieat, qui calorem adeo animo non potest liquere si ceteris rebus, 3 ui adhue ipse se quaerat uuid ergo miramur cometas, tam rasum mundi spectaculum, nondum teneri legibus

certis nec initia ilIorum mesque notescere, quorum eX ingentibus intervalli reeursus est Nondum sunt Uni mille quingenti, ex quo Graeeia stellis numeros et nomina fecit. multae hodieque sunt gentes, quae tantum laete noverunt eoelum, quae nondii sciunt, cur luna deliciat, quare obumbretur haec apud nos quoque nuper ratio ad cer

gium ei duxit. Veni ei tempus, quo ista, quae nune latent, in lueem dies extrahat et longioris aevi diligentia. ad inquisitionem tantorum

aetas una non uincit, ut tota Gelo,aeet quid, quod iam pineos armos inter studia invitia non aequa portione dividimus itaque per sueeessiones ista longas explie 5buntur. Veniet tempuS, quo posteri nostri tam aperianos nescisS mirentur. Harum quinque stellarum, quae se ingerunt nobis, quae alio atque alio occurrentes loco

euriosos nos esse eo ni, qui matutini vespersintque o iussint, quae stationes, quando inreeunn erantur, quam agantur retro modo Gepimus seiro Uirum mergeretur