Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

101쪽

IN ORAT PRO SENTIO. 4 .micos intelligit, M. Bibulum, M. Catonem, L. Domitium .item alios , σἰnor, Alrosic nos, ut L. Cotta n, P. Servilium Isauricum ma Hortensium, sorte duos Lucullos , Pomper ob ereptam Mithridatici beli gloriam inimicos . TRIBUNUM POPVLAREM: quia, cum a patrici s ad plebem transiit, gnam a populo gratiam injt. S, A QUAE SI BIPROPIORA ESS PERICULA, QUAM MEA, LOQUEBAtNTVR hoc, ut proxima superiora, ad Caesarem I ectat cuius erant ista acta, tuorum causatimebat itaqae in Pisonem Fuit , inquit de caes2re sibi amicior , quam mihi. PUBLICE SUSCEPTAE a consulibus in Pisonem 1 6. COMPOSITI

MONUERUNT copositi, fraude insidiis consulsi:

noncierunt, literis, 'nunc sis, qui familiares non erant, coram autem is, quibus iure familiaritatis hoe licebat de quibus loquitur in ea in Pisionem, . SONOMINE: ueritus est, ne illi ipsi, a quibus monebatur, aliquid in ipsum molirentur; quod fores erarent, tithomines ida cicerone commissum existimarent quo insidias eius uitae positus praedixerant. IGMARI HOMINES VERITATIS : non ideo tacuisse Caesa

rem significat, quia ibi esset inimicus,sed quis,ne acta

sua rescinderentura praetoribus, timeret. ERAT AD

PORT. SQ non enim prius ad bellum profestus est c ar, quam Ciceronem Clodius Italia equiit quod a Plutarcho scriptum est. 4 FRATREM : Ap. Pulchrit , qui legatus fuit in exercitu caesar=s.

HAEC EGO CUM VIDEREM NEQUE ENIME ANT

102쪽

que ustat: deni enim fere uerbis usus est Demosthenes in ea tam si in; CHO sic λοί-λπιος ci γλύφαν . cuius fortasse in imitatione non de indistria, sed casu legendi consuetudine

Cicero incurrit cum etiam in epi Polu ad Lentulis itidem locutussi di enim Cath cum viderem neque enim erant obscura . nec disimiliter in graria ri.

στ : Quae eum ego non solis suspicare , sed ptine

eernerem neque enim obscure gerebantur. VBIICI CONSILII senatus clitem diuersis nominibus

appetat,senatum, publicum consilium, summum ordinem, amplissima ordinem, princilem ordinem. EOS,

QUI PLURIMUM POSSENT: tres illos,qlios proxime nominauit. o ATIO., CONTENDERE M contra tribunum

1, pl. priuatis armis uicissent improbos boni,sor D te inertes interfectus esset is sui hac una me, dicina sola potuit a re . iste depelli quid de inde Z quid reliquiarum restaret cliud denique Zm erat dubium, sin iste sanguis tribunicius, nul, is praesertim publico consilio profisus, consules , ultores, defensores esset habiturus,cum is dem in concione dixisset, dis mihi semel pereundi, dum, aut bis esse uincendkm cpuid erat, bis uinis cere 3 id profecto, ut clim amentissimo tribuno, pl. cum decer isse , t m consulibus , eeteris D eii si cribas dimicarem ego uero , si mihi uni

Iercvndum'

103쪽

IN ORAT. PRO SEXTIO. 48

D pereundum fuisset, ac non accipienda plaga , mihi insanabilis, isti mortifera, quam reis .im-n posivissem semes perire tamen, iudices, maluiρ

υ sem, quam bis uincere erat enim ill altera eius D modi contentio, ut neque victi, neque uictores D emp. tenere possemus . quid, si in prima con- D tentione, ut tribunicia uidius, in foro cum mul- , iis bonis uiris concidissem 'senatum consules D credo, uocassent, quem totum de ciuitate dele-D rant ad arma vocarent, qui ne uestitu quidem

, defendi remp. suissent a tribuno pl. post inte, ritum meu dispidi bent, qui eandem horam meae v pestis er suorum praemiorum esse uoluissent.

Commentarius. LEGIONVM Caesaris MEUM PROPE VESTRO DEFUISSE quod iis,pro ipsius salute contra clodium pugnare cupientibus , non permisit ex quo sunt ilia ad Lentulum: eos ciues, o a me seruatos, me seruare cupientes , armatis seruis obiici noluerim. nec ali sisemel idem gloriatur V N A MEDICINA: aduersus enim illius furorem nἴ satis in iudici solegibus esse praesidis,saepe res docuerat. SOL A cum dixerit, Hac unas uidetur abundare, sola. sed non est ita. nam, ut res augeatur, ita opu cicero solitus est sic iura Vnus est solus inventus,qui ab hac tum impensa uoluntate bonorum patim dissideret. et in ea in Pisonem et iso ciues Romani, qui in his u-cis negotiantur, te unum,solum,suum depeculatorem, Dexatorem, praedonem, hostem uenisse sensierunt.

A REI P.

104쪽

COMMENT A R INSA REI P. EST E ab ea peste, quam Cladias reipublicae importabat. ACCIPIENDA PLAGA locus obscuratur mendo niaxime .corruptam puspicor dictionem, illi. V A'M BIS VINCERE quandoquidem sine magna ciuium sirge uincere non possem. ILLA ALTER cum consulibus . NEQUE VICTI quia, bonis ciuibus interfectis, resimblica iura non poterat qui enim super penta non adseruos res uenisset quod ipse, quasi ad huius loci V itionem,

infra dixit. NEQUE VICTORES grauem enim

plagam e caede consulum accepisset restublica , pest-

1no exemplo in ciuitatem inducto. OR ATIO

D V .enim ibi restabat istud, quod forsitan non nemo uir fortis, acris animi aD gni dixerit restitisses repugnassesci mortem D Agnans oppeti ei de quo te, te, inquam, pa Moria obtestor, uos penates patri sq; dij, meruem strarum sedium templorumq; causa, me propter salutem meorum ciuium, suae ibi semper fuit D mea carior uita, dimicationem caedemq; fugiρω se etenim se mihi,in aliqua naue cum meis ami-ν cis nauiganti,hoc iudices accidisset, ut militi exm multis locis praedones Assibus eum nauem sen oppressuros minitarentur, nisi me unum sibi de- , didissent is id uectores negarent, ac mechm si D mul interire, quam me tradere hostibus, mastet: Μ iecissem me ipse potius in pro nilum, ut ceteros

Duccnt Isarem, qu.:m illos mei tam cupidos non modo

105쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. ο modo ad erram mortem, sed in magnum uitae, discrimen adducerem . cum uero in hane reip.

v nauem, ereptis se tui gubernaculis , fluitan- tem in alto tempestatibus seditionum de discor B diarum, armatae tot classes, nisi ego unus dedia, tus essem, incusurae uiderentur a cum nostri- D ptio, caedes, direptio denunciarentur; cum alis

is susticione periculi fui non defenderent, Aq

vetere odio bonorum incitarentur, alij inuidedi, rent, ali Obstaresibi me arbitrarentur, alij ulei si dolorem suum aliquem uellent alui rem , sam publicam, atque hunc bonorum statum, o D tiumq; odissent, se ob hasce causas tot tam uam ius ne unum deposcerent depugnarem ο-di, ius cum summo, non dicam exitio, sedpericulo D certe uestro, liberorrimi uestrorum, quam n id, quod omnibus impendebat, unus pro omni

bus susciperem ac subirema uicti essent impro- ἴὶ at ciues, at ab eo priuato , qui fine armis e- αν iam remp. consul conseruarat sin uici essent boni, qui superessenti non adseruos uidetis remm venturam fuisset Commentarius. DANDEM INOR A quia, ut ait intra, eodem

die, atque etiam eadem hora leges duae, altera de ciceronis pernicie, altera de prouinciis consulu, latae sunt. x s. D QUO TE, TS, INQUAM, PATRIA CB

TESTOR : quod uesici nobis ab aduersari potest , id

106쪽

COMMENTARIVS elevare, oratoriae artis est quire cum hoc loco Cicero

illa, quae sibi exprobratra polle intelligebat, ' O Luπροσωπῖτrollae induxisset, ista inqua, Restitisses, repugna es, mortem gnans oppetisses conliersus adpatriam, deo cppenates ac patrios, ignominiam avertit iureiurando quod faceresolemvs , cum peccatum aut infamiam in nos coniectum redarguere testibus non hcet itaqueo Virgilianus Aeneas, ueritusne sibi uitio daretur, quod extrema illa nocte, cum Achivorum manu Troia caderet , multis circa se uiris fortibus in

terfectis , ipsi quoque mortem pugnans non oppeti se had ignauiae timiditatisq; tostendam sil uionem

ista pronuncist Iliaci cineres, flamma extrema meorum,

Testor, in occasu uestro nec tela, nec ullus Vitauisse urces Danaum it, si fila fuissent Ut caderem, mertiisse manu. VESTRARUM SEDIUM, TEMPLORVM QVE CAV A ne homines impi ac nefarij, e pugna ciuium occasione arrepta, uestris sedibus ac templis sceleratas faces inferrent. SI MIHI IN ALIQUA NAVgCVM MEIS AMICIS NAVIGANTI argumen tum a minori quoniam in navi minus est, Fam in t publica , et in aliquot amicis, quam in maximo bonorum civium numero. VECTORES: non nautas, qui

uehunt nauem revehuntur ipse sed eos, qui uehuntur tantum, amicos uidelicet suos. CUM VERO IN HANC El PUBLICAE NAVgin nisi ante iam de naue memini peti, haud uti uerecunda trusta tio I

107쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. Qtio uideretur . non enim repente: cum impetu irrumpit, sed pedetenti placide in orationem ingreditur metaphora, praepertim ubi paulo illustrior est , nec

tino aut altero uerbo terminatur quare non offenduntur nouitate aures nostrae, cum, in hanc reipublicae nanem, dudiunt nihil enim ad istus accidit insolens, cum nauis mentionem proxime senserint. neque solum non

offenduntur, sed etiam, cum id, quod expectarunt, is infunditur, delectantur, et uoluptatis quadam quasi

titillatione perfruuntur quando autem expectare uidentur aures ' tum scilicet, cum is, qui metaphoram inducturus est, aditum Abi prius Critam ad nouae rei mentionem similitudine patefacit isthic Etenim se mihi in aliqua naue cum meis amicis nauiganti qua si dicat Quemadmodum amicorum mecum nauigάtium tittam libenter interitu meo conservarem sic ego uos discessu meo a dimicatione ac caede liberaui ut igitur amicis in illa naui consulerem; c in huc reipublicae naue, hoc est in ipsa rep. tanquam naue periclitante, ciuibus Uultum a me uolui nec est praetermittendum, quod in illo suo pererudito atque aureo libello Demetrius notauit, eum a principe ciuitatis ad gubernatovem nauis, aut ad aurigam apte metaphora deducatur; propterea quod omnes hi redio es sunt; recte etia, cum de ciuitate , elit de repliblica loquimur , in alii, aut etiam a curru metaphoram posse capi EREPTlS SENATVI GUBERNACVII, a consulibus desiit u-to: qui senatus quasi tuae a gubemacui sunt. FLVITANTEM recte apposuit id, quod nauibus gubernet - a cub

108쪽

COMMENTARIVS eulo priuatis in tempestate solet decidere fultant enim, neque cursum tenent. ARMATA TOΤ L AI ME SQ perditorum ciuium exercitus . PROSCRIPTI O prosicribuntur j, xorum interfectoribus, pro Uit tabula, praemia promittuntur.quisus interfectis, eorum bona publicantur ideo, cum dixisset Cicero, Proscriptio, recte sius unxit, caedes, direptio haee enim proscriptionem ei sequuntur res exit ad Uilani temporis proscriptionem. SUSPICIONE PERICU U SVI bonos uiros intelligit qui cum eum defensium

omnes cuperent, metu tamen perterriti deseruerunt. VETER ODIO BONORVM. improborum ciuium

duplex odium fuisse significat, in homines, instatum civitatis in homines, ut hie ostendit in statum eisitatis, ut insta, cum ait, Alii rem ipsim publicam, at

que hunc bonorum latum, otium 3; odissent. INVIDERENT: noui enim hominis glorim uix ferebant. BIT ARI Q quia contra extraordinarias potentias libere loqueretur. DOLOREM SUUM: ex aliqus Ciceronis iniuria susceptu et hoc in C. Gesarem praecipue coniectum uideri potest qui etiam P. Clodium, iracundι de dolore percitus, ad plebem traduxerat. pro domo sua arx t Suetonius in Iulio : NON DICAM, EXITIO: poterat enim accidere, ut uincere mus sederat admodum periculosi uictoria. O.

N ibi ipsi, ut quidam putant, fuit mors D aequo nimo oppetenda quid i tum mortem ne, fugit bis erat res ulla, quam mihi magis optandam

109쪽

IN ORAT PRO SENTIO. optandam putarem aut, ego illas res tantus indi tanta improboram multitudine cum gere Lim D non mihi mors,non exiitum ob ocatos uersabandidi Erξ non haec denique a me tum, tanquam fata, D in ipsa regerenda continebantur an erat mihi D in tanto laeta meorum, tanta ijs citione, tun D ta acerbitate, rata spoliatione omnium rerum, a quas mihi aut natura, alit fortuna dederat, uita di retine durium eram rudi tam ignarus rerum tam expers consit , aut ingeni nihil aute-di, Em nihil uiderami nihil his legendo quaereur dous cognoueram Z nesciebam uuae breuem ober cursum gloriae sempiternum cum e et omni, bus definita tors Flandam Oe, ut uita, quae. D nec litati deberetur , patriae potius donata γγ quam reseruata naturae uideretur nesciebam in v ter sapientissimos homines hanc contentionem, furibe, ut ait dicerent animos hominum siensiusq;ν morte restiuum, ali autem lim maxime mentes, sapientum ac fortium iurorum , clim e cori crer excesse bent,sentire ac vigere ' quorum altersem: fugiend: non essee,carere scη , alterum etiam D optandum, meliore esse sensu denique ci: om-α nia semper ad dignitatem retulictem, nec ne ea: quicquam expetendum esse homini in tu pa-

assem mortem, quam etiam Virgines Athenis, regis opinor Erechtheis liae pro patria contem - Isisse dicuntur, ego, uir coribulatas, tantis rebus γ gestis, timerem spraesertim clim et Lelbe cili: - tatis,

110쪽

COMMENTARIVSN quas Mucius siclus in castra Porsenae t eoms interficere propostasb morte' conatus esset ex qua P. Decius primum pater, in post aliquot annospatria uirtute praeditusfilius in hac uitam suam instructa acie pro salute popuθR. uictoria, deuouisset ex qua innumerabiles in ali , partim adipiscendae Ludis, partim uitan-D G turpitudinis causa, mortem in uariis bellis in aequissimis animis oppetissent in qua ciuitate in ipse meminissempatrem huius M. Crassi fulsev fmum uirum, ne uideret uictorem uiuus nimi-D cum eadem sue manu uitam exhausto qua D mortem saepe hostibus obtulisset.

Commentaritis.

IMPENDEBAT quid 'pernicies. vinceremur SUSCIPERE M uoluntario disicessu, emisso dimicandi conflio CONSERVARAT: patefacta oppreses coniuratione. LLAS RES TANTAS in eo u-Diugestus . HAEC : quaesum perpessus . CONCINEBANTUR: tauate fata pronunciante. est enim emere uerbum de futura praedicentibus Uurpatum tinde istud in catilinam . Que ita nobis consulibus facti sunt, ut haec, quae uncsunt, canere du immortatis uideremur et Virgilius libro, ut opinor, secundo, sola mihi talis casus cassandra canebat UT A IURA, AUT FORTUNA: tiberos tura, rem fortuna dat utrunque gnificat OVAε-YNDO Gῆ percunctando aperitis nam h-hras, tum a uiua hominAm uoce doctrina comparatur.