Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

251쪽

IN ORAT PRO S gXTIO. 122lios , Scipiones uidea in duobus orationibus pes reditum nominari. Plutarchus , L. Luctilium Me

tecti Numidici sorore genitum esse, ptinenarrat. A B Aa non statim post obitum nam aliquot ante annis Cicerone consule Metellum Pium uita excessisse, Dio libro X X X VII declarat fle Gadium patri mortuo munus gladiatorium anno post dedisse , apud pedianum obseruauimus COLUMNAM MAENIAM: e qua gladiatorum spugna in foro ste flabatur quod ex Pediano satis constat. EX FORI CANCELLIS : ergo in foro gladiatores dabantur quod cor edianus ait, σPlutaν chus in Graechorum uita confirmat.

ORATIO.

- uero emisse tribunus pl. qui de me non N patris, aut , proaui , maiorum denique fluorum omnium sed Graeculor ni instituto concionem γ' interrogare solebat, uelle ne me redire. , csi

erat reclamatum semiuiuis mercenariorum uo-n cibus, populum R. negare dicebat is, cum quom idie gladiatores s effaret nunquam est constedi ctus, cum ueniret emergebat pubito, cum sub tabulas subrepserat, hi, Mater te appello, dicturus uideretur . itaque illuuia latebrosa, qua spectatum ille ueniebat, Appia iam uoca-ν batur qui tamen quoquo tempore constectusa erat, non modo gladiatores , sed equi ipsi g&H diatorum repentinissibilis extimescebant ui - detis

252쪽

C O ME N TAR IN SD detis ne igitur, quantum interpos dum R. D concionem intersit ξ dominos concionum omni v odio populi notur, autem consistere in γγ operartim concionibus non liceat, eos omnipo- D puli R. gniscatione decorari ' Tu mihi etiam D M. Atilium Regulum commemoras, qui redirex ipsi Carthaginem sua uoluntate ad supplici si, γ quum sne ijs captiuis, a quibus ad senata misen pus erat, Romae manere maluerit eis mihi ne-Μ gas optandum reditum fuisse per familias omD paratus homines armatos uim scilicet ego, desideraui qui, duni uis fuit, nihil egi; que, di, si uis non fuisseet, nulla res labefactare potuist, set hunc ego reditum repudiaremi qui ita fo-D rens fuit, ut verear, ne quis me studio gloriae, putet idcirco exisse, ut ita redirem quem enimn unquam penatus ciuem,nsi me, nationibus ex D teris commendauit cuius unquam propter sa-

lutem, nis meam, senatus publice sorijs populi

N R. gratias egit fCommentarius. ILLE TRIBUNUS PL. ex omnibus, qui Lentalo Metello cos tribuni pl. fuerunt, duos duntaxat inimicos Ciceroni fuisse, Numerium Quin 'tium, Sex. Atilium serranum,supra cognouimus. sed acrior aduersarius Atilius : qui etiam, ne calendis an res conficeretur, impedierit ridemq; post reditum Ciceronis, ut Mibro IIII epist. ad Atticum, senatustonsulto, quod de restituenda ciceronis domos

253쪽

IN ORAT. PRO SEXTIO. ras domo in Marcellini consulis designati sententiam fe bat, intero sperit quare hic eum potius intelligi, ulli. Nimeri , exstimo. PATRIS: non segniscat patrem Atilis natura seni naris Gavius divida fuit, homo ignobilis, a re domestica male paratus cuius horreum cero desertum pupra uocauit signiscat igitur Atilium patrem doliuiuum qui ipse, pater, maιο res clari uiri fuerant, optimeos de bon. civibus. deq; republica senserant, quorum dissemilis G uianus Atr-busFiceronem, bene de patria erillim uehementer oppugnabat. G R AEAE V L O R qui se omnis scire profitentur citin nomina solet cero di minaere, ut indicet, non esse re uera tales, quales ipsi se esse praedicent solibant enim ex Gorgiae Leontini uetere instituto multis stantibus interrogare , lim tuis aliquid quaereret ad omnia ol:s est reston debant. Eorum inanem ostentationem vatisi Cicero deridet eorum igitur consuetudinem Atilius uidebatur imitari, cum interrogaret in concione , Vel lentne me redire. NI ME TQ non constectus est , cum in forum a steritandos gladiatores

ueniret: sub eas enim tabulas, quae deelaculi usa temporariae compingatur ccculi subrepebat cum populi sibila metueret qui tamen , postea pravi conpe' derat, populo cen pellus, ita e sibilabatur, trepentino sonitu non modo gladiatores, sed ips gladiatorum equi perturbarentur. V T M A TAE R TI ut Memnoni, Aurorae bo , smilis hideretur cuius mago inter resus in ignis per

elem

254쪽

quietem matri apparens ita fatur: Mater te appello, quae curam somno sustensim leuas, Neque te me miseeret surge, sepelinatum. sunt enim hi uersus Tusculanarum quaestionum lib. I. quemadmodum igitur Memnonis umbra de terra subito existit: ad matrem illa pronunciat sic Atilius, eum sub tabulas subrepserat , emergebat subito, ut,

quasi Memnon, Mater te appello, disturus uideretur. LATEBROSA celebres enim uias fugiebat, tit occulte ueniret. A P I nisi me contectura

fasti Atilia, rectius legetur , quam Appia .lit ab Atilii tribuni pl. nomine uia ιsta, quas ectatum Me --niebat, aridiculis ac facetis hominibus Atilia dicere tur . QVI GLADIATORUM: ex equis gladiatores pugnasse, nisi me locus hic monuisset, non putassem caeteraeaxempla, quod meminerim, depeditibus equo solo sunt. N Vatinium in comitque, Clodium in ludis, Atilium in munere gladiatorio. R IJ L militum in concionibus ludis, Domitium cor Ancharium in comitiis, Sextium, in Ddiatorio conpensu H IETIAM: cccssator Sextti M. Tudius Albinouanus obiecerat Ciceroni quod per seruos et homines armator in patriam retur: bet' exemplum ci Reguli protulerat aut redire carthaginem ad supplicium , ut reipublicae confuleret , quam Roma manere multiise set nota historia et ex Polybio, Gellio ipso Cicerone libro III de olyciis. I Hl LGl quid enim facerem , cum visis arma intentarentur discessii e patria,

255쪽

patria, ne lil contia uirnuterer . NULLA RES

v qui ilicstores ligati .s; sirin Juutem Er uitam

D meum custodirent in mea iιna causa post Ro- mam conditam factum est, ut literis conpilari-D bus ex S.C. candia ex Italia omnes, qui emp. saluam essent, conuocarentar quod nunciNam

v senatus in uniuersae reis' periculo decreuit, id D in unius me Di te confervanda dece nendum Numauit quem turia magis requisiuit quem fon rum luxit quem eo e ipsa tribunalia desde- rauermit Zin nradisicc pu meo deperta, horrida, Donata, plana lucJus C moeroris facrunt quis D est Italiae locus, inalio non fautris in publι- D cis monimentis studium sumas meae testimon iam dignitatis num quid ego ista de me diu:

N a S.C. commemorem isti quod in templo Io D nis optimi maxim factum est, lini vitas, clivv tripartitas orbis terrarum oras a sz regio D ne tribus triumphis adiunctus huic imperion notauit, descripto sentcntia dicta, mihi uni te si omum patriae conseruatae dedi . cIr A sen- untiam ita fucuent imas senatus sicc illi

256쪽

dissentiret hostis, id hippιm tabulis

I mandaretur ad memoriam poster tem n oris sempiternum uel quod est postridie de D cretum in curia, populi ipsius R. ineorum, v qui ea municipiis conuenerant, admonitu nev quis de calo peruaret; ne quis moram Asiam assen ferret si quis aliter fecisset, eumptine uerbo D rem reip. fore, idq; senatum grauissime titu-πι sim; istatim de eius facto referretur qua grauitate sua cum frequens senatus nonnullo D rum scelus audaciamq; tardasset, tum icthdud- , didit nisi diebus quinque civibus agi de meponovisset, esset actum, redirem in patriam digni

tute omni recuperata decreuit eodem tepore Fen natus, ut iis, qui ex tota Italia salutis meae caun a conuenerant, gerentur gratis atque vi, i dem ad res redeantes ut uenirent , Na-

rentur. Commcntari lIS.

CUM IMPERIO. qui pro consulibus, qui pro praetoribus erant. nam qxaestores selegat i ηp riam in prouinciis non habebunt ideo eos separatim

Cicero nominat. VNCTA EX ITALIA:

Q-βολκῶς . non enim Italia erecta suffragium ferebat porro non nisi adferendum de Cicerone pulse fugium ccnvocabantur dixit igitur, coctu ex Ita-ha, rei exaggerandae carus, pro cunctis ex municipiis quod locus in ea post redat: in senatu deciarat, his uerbis: Qu)dint agerentvrgratiae iis, qui e muni

257쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. 2τeipsis venissent quidZ ut isdem, ad res cum redissent, rogarentur ut pari studio conuenirent φ DI AS. C. quatuor de Cicerone restituendo S. C. esse fa- eis, o hic in ea pol reditum in senatu planumst: unum, ut ab omni Italia, civi remp. saluam vellent,ad Ciceronem refrixendi mo defendendum pomum Aenirent alterum, zod utroque consule referente, in dytolio, lovis in templo, de revocando cicerone factum est: tertii , circod in chria; nec vis, ad impediendum legem de coelos, Mareta ne quis moram hilum offerrit quarti , t ijs, qui ex linicipi sienerant, agerentlix gratiae , atque ut ijdm ad c redeuntes , ut uenirent, rogarentiir Iolea, cta. t yiatis comitiis, a P. Lenitito conpule, in gisrotibus eschnetis, prater ni m fraetorem, Ap. Cluildi m , P. clo da fratrem duos tribunos pl. Sex Atili miserra num, , Numeris QMinfili , pridie nonas Sext. lata lex s. vl R I SQ cn ponis eiris cir i, nictis in fica carbcne, in Flistola Sertorio, in As. Mithridate, de trabus orbis terrarum Idtribus triumphauit UNUS DISSENTIRET HOSTIS: unus de plurimis, hostis nam ni eamus civἰdcm,

dium de gnari de cisio sc in ea cyredita in senatu: Qvo luidem die cimi cccc penatores betis, ni gistratusq; omnes despcnt , di ἐns sinus , cilii sua lege coniuratos etiam ab inferis excitandos FGtarat . Ibi enim clodium signiscari, declarant in eadem ora-

258쪽

COMMENTARIVS

si reuixissent ij, qui haec pene deserunt, tum ego redirem . pro domo sua sic: Cum de meu dignitate in templo Iouis optimi maximi senatus frequently mus, uno si dissentiente, decreuispi COELO SERVARET cum lex de me ferretur. agere enim eum plebe, cum de coelo seruaretur, non licebat. supra, Crin Vatinium miror autem, cur senatus tu decerni necessarium sputarit cum, ne serua

yi de coelo liceret, cum lex ferretur, lege P. Clodi sancitum iam esset non enim fusticari possumus eum legem, quae alis 'icia tollebat, ab Uequentis anni tribunis pl. in constat tu Lentatio MetelΤ esse abroga tam siquidem sta verba, Maesunt in oratione de pro iunci sconstularibus in extremo, ea actuc ualere significant,eum essent consules Marcestivus et Plulippus. Aut uobis, inquit,stat:iendum est egem Aelium manere egem Fusiam non esse abrogatam; non omnibus fastis legem terri licere eum ex ferretur, de corio sertiari, obnuncturi, intercedi solere quaesequuntur . quid igitur dicendum est an hoc 'senatum, eis leges clodi ualere intelligeret , quia tamen improbus iud:caret, ita decreuise, quasi eae in republica non essent non enim aduersius clod: legem faciebat penatus, sed carnia potire consensire uidebu-tur, cum decernebat, ne quis de corio seruaret , cum de ciceronis reditu ex ferret: r. quod de mullus legibus clodii lege at si erat. R E RE R R E T V R: in senatu : ut, quid agendum in illum esset, decer neretur de Serrani tribrini pl. intercespione relati

259쪽

ium esse , legimus in epistolis ad Atticum sq. se etiam de tribanorum pl. facto , qui senatus consulto de Galliis intercesserant, relatum esse, Caesar his uer sis libro . de bello ciuili scriptum reliquit. Refertur confestim de intercessione tribunorum . dicuntur sententiae graues . ut quisque acerbissime crudelissit

meus dixit, ita quammaxime ab inimicis Caesaris collaudatur huc tota de re meminit Cicero in ea post reditum in senatu. DI E BUS PN E: comitialis: sci quibus agi cum populo licebat non enim dicit, quinque continentibus diebus, sed, quinque , quibus agi potu bet. EX TOTA ITA L LA verius, ex omnibus Italiae municipiis quod iam ostendi. A D ME SQ ad suu negotii in orc-tione post reditum in senatu illic in aliit, liter e rentur gratiae , qui e municipiis lieni pent quid ἰ ut, ad illam diem res ciem redi bet, rogarentur at in plu-dro conlienirent dicit idem, q:tan in hac pro beatio, sed ita corruptis ter bis , Et, nisi celis loco illi iraretur, facile sententia lateret in mendo correllio desideratur hiii: med feres Quid istisdem, ad res cum redissent, rogarenturit pari pudio conuenirenti O. D H Ag c erat studiorum in mea fatu: con- tentio, ut is, qui a senatu de me rogabantur, j-D dem senatui pro me supplicarent atque ita in

Μ his rebus unus est solus inuentus,ciri ab hac mn impensa uoluntate bonorum palam diffideret; Μ, etiam , Metellus consul, si mihi vel ma

xime

260쪽

ch MMENTARIVS N ime ab istagnis contentionibus resp. fuisseta inimicus, de mea 'ute retulerit qui excitatus sum ma cu auctoritate P. Serviiij, quadam gra uitate dicendi, cum ille omnes prope ab inferis D euocasset Metellos ad istius generis, quod D sibi cum eo commune esset,dignitatem, propiu qui sui mentem a Clodianis latrociniis repexf-D set; cumq; ei ad domestici exempli memori , D er ad Numidici illius Metelli usum uel glorio D sum, uel grauem conuertisset collacomauit D ir egregius, acuere Meteilus,totum Fe P. Seruιlio dicenti etiam tum tradidit nec istam diu uinum grauitatem, denum antiquitatis, diu- tius homo elusidem finguinis potvit sustinere, et mecum absens beneficio rediit ingratiam.

M quod certe, si est aliquis sensus in mortepraecia

ro uni, uiro forti sermo, praestantissimo ciui, gra tissimum fratri suo fecit,socio laborlim pericu -

lorum, consiliorum meorlim. Reἀillis uero meus D iii fuerit, quis ignorat ' quemadmodum mihia, aduenienti tanquam totius Italiae, atque ipsius patriae dexteramporrexerant Brmni sui cum D ipsis nonis Sext. idem e res aduentus mei fulsen et, qui natalis idem carissimae siliae, cluam ex grauissimo tum primam desiderio luctisq; en is 'exi; idem etiam ipsius coloniae Brandusinae B idem salutis; cum ut me donacis eadem optimo rum docti,si rum. virorum, mi Flacci,