Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

261쪽

patris, si atris eius, ut pima accepisset,

quae moximo anno marens receperat suo, praesidio periculo,s defendera cumsi itinere, tot urbes Italiae se los dies agere aduentus mei, uidebantur, uiae multitudine legatorum undi, que missorum celebrabantur ad urbem acces, pus incredιbili hominum multitudine gra, tvlutione florebat iter a porta, in capitolium D ascensus, domum reditus erat elusimodi, visum D mainutilia illud dolerem, ciuitatem tam gradi tum tam miseram, atque oppressam fuisse. Commetitarius. v N P. Clodius . sic in post reditum in sena . tua Dissensit unus, is, qui μα lege coluratos etiam ab inferis excitandos putarat. Idem pro domo sua. AUCTORITATE, P. SERVILII: Isaurici, uiri censularis, triumphalis, censorii Isauros in Cilicia domuerat ex quo saurici cognomen accepit epitome Duillibro X cIH. Velleius lib. II. Cicero lι b. HI in Verrem, o Pedianus, C Florus in bello piratico. RETULERIT: in eo S. C. quod in templo Iouis factum est. post reditum in senatu , de prouinciis cons. QUADAM GRAVITATE DICENDI: non placet, ita diei. no enim, cum laudamus, ita loquimur, quaedam uirtus, quaedam loluentia,sed,siumma quaedam

ctoritatem Seruilii summam dixerit; uelim, ut ad eiusdem grauitatem dicendi adiiciatur item aliquid, quod aligeat. Eraeterea particula, cum, aliam particulam,

262쪽

co MMgNTARIVS respondeat, deesse demonstrat, nempe, tum sic igitur legerem: Excitatus summa eum ductoritate P. Servilii, tum incredibili quadam grauitate tae Tum diuina quadam grauitate dicendi utraque enim aeque probo , incredibili, ex oratione de prouinciis copularib. ubi hane ipsam etesii reconciliatione cicero iamemorans ita loquitur.' ti Q Metellus Ne os nonne consul in templo Iouisopi .max. permotus cum auctσritate uestra,tum illius P. Seruilii incredibiligrauitate

dicessi, absens mecusummo suo beneficio rediit in gra

tiami Placet etiam, Divina quadam grauitate dicendi, Ob exeplum eiusdem rei in oratione post reditum in senatu quod est huiusmodi Q etellus, et inimicus, et frater inimici, perstesta Vtra uolutate omnia pritiata odia deposuit que P. Servilius, uir cu clarissimustum uero optimus, mihi iamicis imus, et auctoritatis, et orationis siuae diuina quidam grauitate adfui generis 'Omuniis sanguinis facta uirtutesq; reuocauit. Etiam in oratione de rusticu est. P. Seruilui grauitate indicendo singultrem epene diuina appellat. A BINI RIs induxit enim uitientes, Μetellum , hortantes ad res praeclaras etesios omnes, claros uiros, alii tum obierant. 5os P in dicitur,oratoribus ad ani γ nos audientium eo mortendos familiaris se in ea post reditu in senatu Vt haberet in eossili et statrem ab

ιnferis, socium reru mearum, et omnes Meteilos,praepant limos ciues, pene ex Acheronte excitatos. CUM EO COMMUNE ia Melestus hie et Seruitia a Melesto edonico origin ducebant, Metellus

263쪽

IN ORAT PRO S gXTIO. et a sex patre, Seruilius ex matre. n. ex Μ1cedonico Batis τicus, ex Balearico Nepos, ex Nepote Nepos hic natus

est, qui cis P. Lentulo consutit:ι gessit. hoc cum alijs argumentis, tum Pediani uerbis probare possum is enim in comentario orationis pro Cornelio ita scriptum reliquit. Fuere tunc plures C etelli ex quibus duo consulares, Pius, et Creticus , dis adolescentes, Nepos, et celer ex quis res nunc Nepote fgnificat eius enim patrem Ch elestum Nepote, Balearici filium, Macedo- nici filium, qui consiuistii cu T. Didio, Curio is, dea soloquitur, accusauit, Ex his uerbis plane constat, huc

Metellum Macedonici pronepotem fuisse eiusdem autem Macedonici nepote ex filia fuisse Isauricum seruilium, Cicero gemonstrat in ea pro domo pus, cum ait: c. Atinius patra memoria bonain etelli, qui euasenatu censor eiecerat,dui tui Q Metelle, et tui P. Seruili, et proavi tui P. Scipio consecrauit. Loquitur enim in eo loco Cicero de Metello Macedonico quod Liuiaria epito me lib. LIX. et Plinius lib. VH declarant. Ad in Plinio mendose, Catinius pro C. Atinius, legitur. AD UNUM DICTO CITIUS METELLI CASUM: optima est non modo interpretandi ratio, uera etia corrigendi, cu similia similibus conferuntur. uidebam in tribus illis dicti ibus, Vnu dicto citius, lutere me durnec tamen aut ex libris manuscriptis, aut ex ingeniosncera lectione assequebar. recurri adsimile locu D cν tione post reditu in penatu .legi. cotinuo ueritus illuxit.

intellexi enim, ubinse est in omnibus impressis libris, Ad unum dicta citius Metelli casum, reponenda se, Ad

264쪽

Ad Numidie illius Metelli easum quod ut alui quo

que ita uideatur, uerba subscribam, quae sunt in oratione post reditum ut haberet in consilio et fratre ab inferis, socium rerum mearum omnes Metellos, praestantissimos ciues, ex Acheronte excitatos, in quisus Numidicu istum Metellum, cuius quondam de patria discessus honestus ipsi bonis omnibus luctuosus visus est . Solet autem Cicero,cum de Numidico Metello mentionem facit, eum hoc praenomine , iste, insignire, utpote Metellorum omnium praestantissimum. sic in oratione pro Archia rarat temporibus illis iucundus Q Metello isti Numissico, eius Pioflio VERE METELLUS: uia Metellorum familia, etsi plebeia, honoribus tamen C diralitatius erat nobilissima et intra xl I ferme annos aut consules fuisse,aut censores, aut triumphasse amplius Π.Metectos, Velleius Paterculas memoriae tradidit. unde istud Nevij, quod circero in oratιonem .in Verrem significauit, Fato Metelli Romae sunt consules. PLENAM ANTIQUITATIS: erat enim Seruilius admodum senex, ut qui consulatum XXII. annis ante cum Ap. claudio, P. Clodii patre, gessisset BE NI FI IO uel addendum, uel subaudiendum, suo sed addi malim , quam subaudiri ut hoc modo legatur Mecu absens suo beneficio rediit ingratiam nam in ea de prouinciis considaribus, Meteilus, inquit Nepos , permotus cum auctoritate uestra , tum istius P meum ij credisιli grauitate dicendi, disiens mecum

I m suo beneficio rediit in gratiam senescium

265쪽

ueri li

Ieneficium autem illud fuit, quod ad senatum unicis

Lentullo collega de reducendo Cicerone retulit quod in orationibus, ad Quirites post redit: in Ie nati, pro domo. FRATRI SUO: a Metello Celeri, Meteli celeris filio, qui tribunus pl. fuit cum Vario, C. urione, C. Carbone, Cn. Pomponio istest apud Ciceronem in Bruto die cum Nepotis state fuerit, de Macedonici stirpe fluxerit, necesse est nec tamen huius plane cognationis rationem inire adhucpotui. mssi celeris, Nepotis patres fratres fuere quod uix Miletur posse feri eum literni eQuinti praenomen habuerit tametsi duo Ap. claudios nominat Pedianus in commentario orationis ΠοNilone reo se autem fortissimum uirum Cicero eum

appetat consul enim cum Ri , P. Clodium, fratrem suum, a patribus ad 'libem transire conantem, sua se manu interfecturum Eudiente senatu dixit pro Cαιο, O de arusticum' 'i S O CIO coniurationis tempore. fuit enim praetor Cicerone consule olycia pniter eos ita distertitum isse legimus, ut Meteilus Italiam ab drmiso ab ore ulta centuratione, Cicero urbem a domesticis insidiis ab intestin scelire defendere iccirco emimea post reditum in senatu socium rerum suarum nominat. DEXTERAM PORREXEMINT: primi enim eum aduenientem Brundu sini exceperunt. TVM PRIMUM Brundi μη; a que patrivedeunt Τουθιola obuium itiit quod o ictum Terentia obire neglixit. Pltitarchus. IPSIUS COLONIAE: quae noni Sext. quo ego die in testam appuli, Brun

266쪽

COMMENTARIVS dusium dediicta fuerat. IDEM UT SCITIS: epistoti primi libri I HI ad Atticum huius loci correctione demonstrat eadem enim ibi narrantur, quae hic, denonis Sext. corrigendum autem sc Idem ν salutis: nisgnificetur, templum Salutis, quod fur inco e inci rinali nonis Sext. esse dedicatum . ET PATRIS, ET FRATRIS EIUS: duos fratres Lenios in ea pro Plancio comemorat. PERICULO SE propter lege clodium, quae poena irrogabat ijs, qui ciceronem exulem intra quadringenta misita passuum tecto excepissent qua de re sic in oratione pro Plancio. In hortosi me M. Leni Flacci contuli. cui cum omnis metus,pum blicatio bonorum, exilium, mors proponeretur haec perpeti, acciderent, maluit, quam custodιum mei capitis dimittere. Etiam in epistolis, quae famibures uocatu lib. XVII de Lenioru hostilio,et delegis clodiae Ioena meminit. IN CAPITOLIUM: primum enim ad agendas Ioui optimo maximo gratias luit, quod se patriae compotem fecisset deinde ad suos penates a capitolio reuertit ad Atticum libro IIII. 33. DOMUM : non Palatinam hin qua eversu clodius templum ιbertatis exaedificauerat ; sed eam , opinor, quam habebat in Cerami de qua libro ad Atticum

eiusa

267쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. 33Oeius, cilii hanc nationem deseri e concidi cupivit, qui c. caesarem, mitem hominem a cae-

ω a, abhorrentem, sepe increpuit sepe accissa

D nit , cum Ubirmaret illum nunquam, dum haec volutio uι ueret, ne cura futurum nihil profecit x, de uniuersis de me agere non destitit. reop- pugnauit primum per indicem Vectium, quem, in concione de me de clarissiimis uiris inter . rogauit in quo tamen eos ciues coniunxit e dem periculo incrimine ut a me inierit gran tiam , quod mecum amplissimis fortispimis r uiris cogregauit sed postea mihi nudo me men rito, nis quod bonis placere cupiebam , omnes vos insedias sceleratissime machinatus . ille ad D eos, a quibus audiebatur , quotidie aliquid de- , sectis rerebat ille hominem mihi amicissimum

D Cn. Pompeium monebat, tit meum domum me tueret , atque a me ipso caueret ille sese cum inimico meo copularat , titillum meae proscri- γγ ptionis , quam adiuvabat Sex. Clodius, homon iis digni imus, quibuscum uiuit, tabulam essest scriptorem diceret: ide unus ordinis noliri,n discespu meo, luctu uestro palam exultauit.

G intellexi cuius sit, a tuo Arpaue ris . est enim Vatin j, qui Sextium maxime opplignat in luem etiam testimonium dixit unde in illum Ciceronis oratio quam appetrat interrogationem in epi stola, Periucundae, ad Lentulum quia perpetua eum

268쪽

COMME TARIVS interrogatione accusat. INCREPUIT cum tribu --ntispi ipse, consi Caesar esset D VNlVERSIS . non obtinuit a Caesare, x in liniuersam guimatium nationem ui et armis irrueret D E dixi iam in hac oratione , icili omnino in omnibus orationi bus, quas post exili sui calami retem habuit, ιligenter caulle Ciceronem , ne C. casuris anim lim en .deret uel quod Pompei socer esiti, cuius niaxime opera se esse restitutum intelligebat uel quod, malo. do eius , Pignare cum potentibus deinde nollet, sibi petion, ut antea, dignitatis solum, sed salutis cum dignitate rationem ellie habendam existimaret quo consilio praeteritas in se caesaris iniurias partim silet, partim excusat hic, cum dixisset, ibit 'ofecit de uniti et Iis ocus I sidabat, ut adiungeret de se ipso, quid apud caesarem profecisset Vatinius traducta oliemissim clodi ad silebem , cuius avector atque actor in consulatu caesa fuit , ex Vatinij sermone consilio :

nanasse criminaretur verrim, ne videatur ea meminisse, quae ut ex animo deleantur, gratiae reconciliu-tio requirim, odiosam eommemorationem casside praetermittit, o orationem ad ea traducit, quae proria Vatini sunt, non cum taesare commania . INDICE VECTIVM indicauit L. Vecilius, negotium

sibi a clarissimis uiris esseccmmissum, ut Cn. Pompe tum occideret. id a Vatinio tribuno pl. Caesareaeon

sule fctum suspicis fuit quia, cum indiciis falsius

ma nifestis signis argueretur, Vectius in earcere occulte stranshlatus est de quo μὴ oratione in Vatin

269쪽

m IN ORAT. PRO SEXTIO.nium Promulgaris ne in rurissime perditissimebositis, quaestionem de tot amplissimi talibus uiris, indici Vecilio praemia amplisi ima qi ibus rebus omnium mortalium non uoluntate sed conuitio repudiatis, fregeris ne in earcere ceruices ipse illi Vedires, ne quod indicium corrupti indicii extaret, eiusq; sceleris in te ipsum quaestio plagitaretur Suetonius in Iulio Vectium ueneno sublatum significat, a flore, ut

creditum est, Caesare cuius cum Valento comunia consilia erant. Da et an ego Vectro audior atqlie impulsior ad necem Pompei fuissem . CLARISSIMIS VIRIS M. Bibulo, tum conisul L. Orelisso, conctulari, triumphal ab C. Curione, consulari, triumphal ue L. Domrtio Ahenobarbo, qui tum praturam petebat , L. Lenitito, qui consulatiun petebat, L. Aemilio Paullo, qui tum quaestor Macedonim obtinebat , alijspriliates, nos entim erat in epistola ad Atti cum penultim libri II in Vatinilim . A J-RVM D D DF DC TH: non agnosco latin vocem: et apparet mendum. tribus modis corrigi potest, Ali-

qtiid fictii, Ali uidesipisti, es quid de mefcti . ex his

correctionιbus, quia non differunt in sententis , eum probari maxime uelim, quam libri manu cripti com probabunt, alit clim qua minimum d bentient. AFFER EUAT: forte querelam attulit Ciceronis in iudicio C. Antonij uide pro domo sua NJ-RAT : de Vatinio igitur supra intellexit , cum di- ait: Quem, domi meae, certi homines, ad eam rem compositi, monuerat,ntelbet cautior eius ci Gitae a me in sediai

270쪽

COMMENTARIVS

insidias apud me doni positus esse dixerunt in Pisonem, cum ait, Qui familiaritatis licentia , suorum improbissimorum sermonum domicilium in duribus eius impusu uestro collocauerunt, Vatiniumpo thitsignificare. MEA PROSCRIPTIONIS: legem, citia pulsus est, proscriptionem appellat quia, cum contra leges, morems maiorum esset rogata, lex esse non posset est autem proscriptionis odiosum nomen auod eas facere consueuerunt ii, quorum potentia stupra leges est,quailis L. Sylla fuerat eadem pententia dixit supra, cum proscriptio denunciaretur et post, cum de capite ciuis, o de bonis proscriptio fer

retur ADIUVABAT SEX CLODIVS : homo

peditiosissimus; qui P. Clodi interfecti corpus in fo

rum detulit, populos concitato cremauit quo incen

dii curiam, et basilicam Aemiliam conflagrasse,

eoq; deinde crimine Sex. Clodium esse damnatum, Pedianus in suis ἴmentariis tradidit et M. Antoni consulis extat epistola, Ciceronem rogantis, lit Sex. Clodium restitui patiatur hic leges clodi sua scriptione adiuvabat itaque in ea pro Milone, Ex is quaeso, inquit, librari uni istud legum uestrarum. in ea uero pro domo sua: Hanc tibi legem clodius scripst 'vir ciorem lingua sua, ut interdictum sit, cuι non si interdicti, - Sexte noster, bona uenia res quoniamtZm dialecticus es. hoc quoque ligurisci quod factum non est, ut sit facitum, ferri ad populum, aut uerbis hilis sanciri, ut suffragij confrmari potest boetu scriptore, hoc obiliario, hoc ministro rempi camperdidisti.