장음표시 사용
21쪽
iv L. e A sTI L. DE A v M. IN TE L. Hanc rem veteres latini omnes, & Graeci Aristotelis interpretes agitarunt. Uerum si istorii dicta rite consideraueris, tametsi in duas oppositas partes a te diuidentur, latam me hercle in eis varietatem inuenies, ut, cum propius credideris accedere ad veritatem, tunc magis, te ab ea deictuisse, perspexeris. Et
quanqua hac nostra,& superiori aetate quidam Clarissimi Viri omne studium S diligentiam adhibuerunt, ut Aristotelis
sententiam eXplanaret, eamq; apertam S lucidissimam redderrent, quo tot Graecorum, & veterum Latinorum controuersiae ac lites comprimerentur: ij tame adhuc id mihi nequapuam satis praestitisse videntur . Petrus Pomponatius inter eripateticos valde illustris Philosophus fatis copiosc , dc subtiliter scripsit de hac re, seq; omniu maximc, qui APlaro disiensis Alexandri partes tuentur, Aristotelis verba credidit illustrasse. Uerum sane&in exponendis sententijs Philosophi,&in Alexandri Aduersariorum argumentis dissoluedis complura ab hocDoctissimo Viro desiderare potes. Augustinus etiam Suessanus, vir magis sua aetate celebris, quam constans philosophus, longissimis verbis, nec semel candem causam egit ; aduersusq; Pomponatium surrexit, & Averrois figmetum mordicus ubiq; defensitauit .. Cuius quidem viri scripta ut non contempla, ita etiam nunquam. valdel probaui. Suessani deinde Collega Petrus Nicolaus, Patruus meus, vir summa pieta te, pr claraq, eruditione atq; doctrina, nec non
inter Philosophos sui teporis valde Clarus & Nobilis, admodum elegans,& doctum opus de eadem re ad Clemente UII. Pont. Max. scripsit, in eoq; singulorum hominum immortales esse animos, istos'; aliquando in hunc modum reuerti, rursusq; iungi corporious, ex Aristotelis sententia demonstrauit. Quam opinionem miram profecto,& cuiusuis Peri atetici auribus inauditam , praesertim eXcepit c quodam li-ro, qui Theologia, siue, Mystica Aristotelis Philosophia, inscriptus est, & ab eo latinitate donatus, cum prius a quodam Mose Roua in barbarum potius, quam latinum sermonem ex Arabica lingua traductus fuisset. Ego vero si ob veritatis amorem, Sc cultum liceat mihi a praestantissi Patrui mei opi
22쪽
nione discedere eum libra aut falso Aristoteli akHptum suit
se arbitror;aut, si illum scripserit Aristoteles, omnia sere in eo secundum Aegyptiorum , S Pythagoricorum opinionem,no autem eX propria mente Philosophum, ceseo, Pronunciasse. Atq; in hanc adducor sententiam , quod nullam pro sus Diogenes Laertius de hoc libro mentionem facit - ac tot in eo reperiuntur Aristotelis principijs contraria, quae ipse nosemel animaduerti; ut vix excogitari posmi, ab v o Peripatetico, nedum ab ipso mel Aristotele fuisse conscriptum . Patruus autem meus, qui semper, ut mirum ac privsta latissimum Aristotelis ingenium in coclum extolleret. eius doctrinam sanctissimis S verissimis religionis nostrae decretis valde similem reddere conabatur, fortasse finxit, se allentiri illis,
qui eum librum , Mystica Philosophia inscriptum Aristoteli
attribuerunt, cum hoc eius proposito vehementer condu
ceret. Simon tandem Portius paucis abhinc annis Disputationem de Mente Humana edidit : in qua methodii na, qua usus est Aristoteles in libris de Anima , se explica turum pollic tur , ut omnis tollatur controuersia , quae hucusq; Philos phi interpretes valde torsit. Uerum, qua uis huic Uiro Literatissimo, grauissimoq; Philosopho primas tribu edas esse cesta inter eos qui eiusmodi stadium cucurrerunt; hic tame haud vere metam mihi attigisse videtur. Si quidem in intellectus nostri natura explicanda longe recessit, meo quidem iudicio, a sentetia Aristotelis: praeterea arbitror eam methodum cla ri us a nobis explanari posse, qua usus est Aristoteles, cum de Mente Humana pertractauit. Nos igitur ob supra scriptas causas tentare decrevimus si nonnulla, qu adhuc supersunt, planiora & lucidiora reddere possemus . Et quanquam nobis,
qui non satis hucusq; in iis philosophiae stud ijs confirmati
sumus, valde arduum ac perdissicile erit, aliquid addere, vel subtrahere dictis Eruditissimoru Hominu, qui ante nos disputationes de hac re monumentis literaru mandarunt: atrame in eunde cursum prodire no dubitamus, iis praesertim freti praesidiis, quibus a Doctissimo Vincentio Madio, Philosopho Celeberrimo alias muniti sumus, cu ille in Ferrariensi Academia A a tertiu
23쪽
IV L. c As TE L. DE HUM. IN TE L.
tertiu librum de Anima interpretaretur.Ego enim res naturales tractans nunquam debeo a sententiis ilinis recedere: quipi equi Eum nouerim ita aperte, accurate, Iuculenter Aristoteis libros explicare, ut mihi semper gloriari, semper fortunae , & Deo gratias agere licuerit, quod Hunc Praestantissimum Virum, & nunquam satis laudatum mihi tribuerint praeceptorem . Illud vero, quod mihi propositum est, si non perfecte planeq; eXequar,id saltem me consecuturum spero, ut scribendo. quae ab aliis Percepi,& a me ipso excogitaui, aliquantum me in iis studiis senserim profecisse. Si quidem illud semper existimavi, nos Parum fructus, S laudis ex nobilissimis Philosophiae studiis percepturos est e, nisi ei curae &diligentiae quae & legendi, S audiendi suinina quotidie adhibenda est, aliquod exercitationis genus adiunXerimus. Nos igitur, cum haec quaestio de Mente Humana toties habita fuerit, & innumerabilia propc argumenta a Doctissimis Ηominibus vltro, citroq adducta sint, ad illud praecipue intendemus, ut Aril otelis cot tus perpendamus diligenter, eosque aperte, ac uberius , quam alii fecerint, eXpliccinus, in quibus ille vere S proprie de Humani intellectus natura locutus est: si quidem cum animi nostri substantiam natura luci; nouerimus, perspicuum deinde nobis erit, quid de eiusdem mortalitate, vel aeternitate ex Aristotelis sententia flatuere debeamus. Quamobrem haud multum temporis in adducendis, reiiciendisq; aliorum opinionibus contercndum esse duximus et caeterum hac in parte tantum elaborabimus, ut Simplici, sententiam in medium afferamus , eamq; quoad eius fieri poterit, eXplodamus: propterea quod haec opinio, quae ab Averrois, & aliorum Graecorum sententia aliquantum distare videtur, hac nostra aetate acerrimos habet fautores, ct sirmioribus etiam nunc rationibus euerti potest,quam hoc usq; ab aliquo factum esse perspexerim. Hanc vero Disputationem nostram in tres partes totam distribuemus: primu enim Smpluit eiusq; sectatorum opinionem, &fundamenta breuiter adducemus, eaq; tollere funditus enitemur: deinde in Plicabimus nostratu ue Humana Mente sententiam . quctius
24쪽
LIBER PRIMUS. s an ἱ tenuisse Aristotelem opinamur . In tertio autem libro ostendemus, quae sit vera quorunda locorum explicatio, qui huic aduersari, eamq; repellere vitantur ac tandem , quid nos Christiani orthodoxi hac in re credere Aonstanterq; asse- Nerare debeamus,&quae rationes ex nostrorum Theologorum sontibus hauriri possint, ut Ucterum tollantur errores
Philosophorum . Sed prius,quam illa conor attingere, quibus Simplicii Summi Peripatetici, hominisq; non leuiter eruditi explicari, & rei jci opinionem putem, quaedam dubia,&scrimuli ex mentibus aliquorum hominum mihi euciendi
quidem videntur. QUIBUS DE cAVs Is DE HUMANO I N T E L L ε-ctu uariassensierint interpretes Aristotelis: oenos posse a ullis; sticione, tanquam Philosophos, mortatitatem,
Vanquam interpretes in Aristotelis,& aliorum
Philosophorum opinionibus enarrandis integro, ac libero animo esse debent: multi tamen cum in caeteris Aristotelis Commentariis, tum praesertim in libris de anima interpretandis ab eiusmodi decesserunt lege,& alium sibi sinem potius, quam veram & puram Philosophi sententiam, Proposuerunt. Qui tam enim cum doctissimorum virorum , veluti Auerrois, &Simplicii dictis se addixerint, propeq; consecrauerint horum explicationes ubiq; caeteris omnibus anteponunt; ac ne tantillum quidem ab eorum sententiis discedetes lintellectus nostri unitatem,aeternitatem'; pugnacissimc defendunt. Alii vero, cum nostrorum Theologorum,& Sanctissimae Romanae Ecclesiae decreta cognouerint, ne quibusdam minus creduli viderentur , aut aliis inij cerent scrupulos, veriti sunt explicare,
quid ipsi, tanquam philosophi, de animi. nostri immortalitare sentiant. Et si qui inter hos ausi sunt Aristotelis sententiam de Mente Humana proserre t perfidiae omnis fugeret suspicionem,
25쪽
.cionem, omne studium, atq; ingenium ad id contulerunt, ut hac in parte non minus t hysicos, quam vere Theologos praese ferrent. Quamobrem isti ea quidem ratione opinionem Aristotelis declararunt, ut mentes h limanae sint totidem numero, quot siliat homines, eaeq; a Deo Opt. MaX. procreentur ac veluti sormae corporibus affigantur adeo, ut nullo vnguam deinde tempore interire potesint. Quorum equidem octissimorum Hominum, quamquam alias rj a me summopere commendantur, hoc in loco propositum nequeo com probare. Porro illi nam de ijs primum mentione fecimus qui ad unius Averrois, vel Simplicij authoritatem se contulerunt, omniaq; ex illorum sententia iudicant, plerumq: errandi latam sibi viam aperuerunt. Nam tam eis in omni philosophandi genere sortasse ad Aristotelis doctrinam , tanquam
ad sevum, adhaerescere debemus: attamen non decet nos eodem modo illius interpretibus astrictos teneri: sed operae prectum est hac in parte nos liberiores. & sollitiores esse . quo integra iudicandi potestate ac sine ulla pertinacia , quid vere &costanter ubiq; asserat Aristotcles, perqi irere valeamus. Qua-obrem,cum ueri interpretis munere fungemur, modo assentiemur Simplicio , modo Themistium caeteris praeseremus, modo in Averroissententiam ibimus. modo Alexandri maxime omnium probabimus explicationem . Iam vero eos conuenio Philosophos. qui non audent de mente humana propriam aperire sententiam, pios me hercle S religiosos homines; quorsi sollicitudo & timor inanis mihi quidem uidetur. Siquidem cum tot iam secula Aristotelis philosophia prae omnibus ita floruerit, ut per uniuersam semper Europam Excellentisimi Duces, Potentissimi Reges, Imperatores Maximi, Summiq; Pontifices conuocarint in nobiliores urbes Doctissimos Uiros adhucq; couocent, ut Aristotelis libros interpretentur, ac solum eius profiteantur, tradant lidoctrinam quid metuendum est nobis, quid nos haerere oportet, cum ad libros de Anima peruenerimus Prole io eiusdem modi homines ignorare uidentur, quam Christiana fides. S chari- ηtas a plutosophandi ratione distet, di quam nullius sint ponderis
26쪽
LIA 1R P R I M V s. 6ris Aristotelis inuenta,& argumentationes ad Re ligionis nostrae decreta labefactanda, ct clarissimis huius luminibus obstra tendum o Quis vero mentis compos unquam crediderit, ullum eruditissimum virum adeo rationibus naturalibus adduci, & moueri posse, ut in cis, quae ad Religionem Nostram attinent, magis Aristoteli, quam diuinis Romanae Ecclesiae decretis assentiatur, & optimam Sanctissimamq; nostram fidem violet, quam tot Theologi Sapientissimi sacris literis, diuinoq; spiritu maxime celebrarunt quam tot Prophetarum, ac Martyrum diuinationes, tormentaq; confirmarunt ρ quam ipse Opis totius Aedificatorii - mudi Deus Carissimi Filii sirin&Seruatoris Nostri ore & verbis tradidit nobis, S pic , accitrate firmissimeq; seruandam iussit 'Porro istud hinc facile patere potest: nos enim Aristotelis landamentis innixi de mundi aeternitate, de coelestium corporum motu, de Dei Opt. -X. intellectione, de eiusdem ei scien- ria , ac potestate, nec non de ea proindentia , qua uniuersas res humanas, diuinasq, administrat, complura sine ulla cun- qatione & metu proferimus, quae Religionis Nostri monitis aduersantur ; nec tamen m eiusmodi dictis, visum est, unquam suspicionem ullam, aut perfidi et errorem emanasse. Audacter igitur etiam possumus de animi nostri substantia ae perpetuita tedisserere, pernendereq; diligenter, quid de eo decernendum voluerit Aristoteles. Si quidem, cum nos philosophamur, ex alioru sententia loquimur temperq; .ut Christiani, Sacrarii Literarum preciosissima monumenta pie coleda , &obseruanda supponimus. Cum vero ad Christi man-- data nos vertimus , eaq; efficere ac persequi diligenter contedimus, tunc nostra agimus, quae animis nostris aeternam beatitudinem, vel miseriam sint allatura ; eoq; tempore Aristoteles,ac caeteri philosophi cum argutijs suis S commentis in alteram,& deteriorem partem a nobis reuciuntur. Sed alloquamur eos, qui alia via eandem fugere suspicionem excogitarunt, tantaq, beneuolentia , ac pietate prosecuti sunt Aristotelem ; ut eum in statuenda animorum nostrorum aeternitate omnino Christianum essuere voluerint. Certe si istorum.
27쪽
ivx. CASTIM DE HVM. INTgL. Virorum coreris in locis iudicium animaduerteris, eos qui dem censueris valde eruditos, ac omni laude S gloria digno summorum plutosophorum. Qui tamen hac in parte ab omnium philosophorum , nedum Aristotelis principi; s quam plurimu recesserunt. Qua enim ratione ij audent asserere, Deum, postqtiam consormatum est corpus, ct vis alendi, ac sentiedi educta est e potentia materis, ex nihilo humanas mctes procreare; si omnia, quae fiunt,ex aliqua materia subiecta fiunt communi omnium voce dc consensu philosophorum Ex eiusmodi quidem die to, si defendatur, tot absurda conseqmintur, qus iuniori etiam Philosophanti perspicua sunt, ut nihil absurdius dici, a ut excogitari possit. Praeterea, cum animi nostri a Deo Opt. Max. creati sint, qua deinde ratione affirmant isti, eos nunquam interituros Hoc pariter enunciatu adeo Aristoteli, praesertimq; illius dictis in primo Cocli
commentario aduersatur, cum ille omne,quod ortum haber, . necessario quoq; aliquando interire constantcr asseuerauerit, , ut superua neum sit, istud demonstrare. Ad haec non ne ij vidciat, se humanas mentes afui numero infinitas introducere , cum eri sententia Philosophi aeternus sit mundus, S animi nostri perpetuo fuerint procreati, adhucq, assidue prOcreentur Neq; enim eiusmodi absurdum vitari potest, quamuis nonnulli dicant, actu infinitum in rebus a materia scpatis imi eniri posse; aut singulorum hominum animos, cu post
. mCrtem remaneant, in numerum actu in sinitum non augeae ri; quoniam in magna annorum periodo iterum Dei pro-ν- ί- rouidentia in corpora reuertuntur. Etenim haec duo resposa sunt fabulae pene aniles, cum apud philosophos, ut ait Auerro es prima contra AlgaZelem disputatione, fieri nequaquam. Possit, ut aliquod in sinitum ac tu , siue corporeum, siue incorporeum sit, reperiatur. Praeterea in primo de Anima Commentario Philosophus Democriti, S P, thagorae opinionem de animorum nostrorum ingressu, S reditu in corpora tanquam fabulosam irridet, asseritq; si animi nostri iteru in cor-Pora reuerterentur, illud euenturum, ut animalia iam mortua resurgere possent. Quod quidem a Naturali Philosopho
28쪽
valde absurdum censetur. Complura alia aduersus lianc opinionem adduci possent: sed quia copiose omnia,& subtilitera caeteris suerunt examinata, ea nos silentio praetermittemus. Tres quidem superiores rationes, quanquam tritas,& vulta ras. minime praetereundas duximus, cum cae maXime valeant
ad istorum sententiam funditus diruendam, qui sacra cu profanis miscere voluerunt, Sora, quae sanctissime, ac verissimae Religioni nostrae astricti credi m us, con sta n terq; a sleueramus, cum ijs, quae ex Aristotelis sententia proferimus μ scire tantum opinamur. Quare nil mirum, si eiusdem modi homines. dum phvsici, ac Theologi simul esse voluerunt neutrum suerint consecuti . Ex numero tamen horum excipiendus est Dilius Thomas, qui tametsi in hac disputatione doctrinam Aristotelicam parum sapere videtur ; nihilominus talem se Theologum praebet, ut Christiana veritas a Doctore me hercle Angelico planius & apertius explicari minime potuisset. Nullus autem praeter enumeratas sectas in medium afferat illos, qui intellectum nostrum unum tantum in singulis hominibus reperiri, eumq; eX Parte ortus, atq; interitus perpetuuesse defendiant: quippe quod ij homines, meo quidem iudicio, a Sacrarum Literarum praeceptis non minori interuallo distant, quam faciant illi, qui mentem humanam oriri ex semine, eamq; interire etiam ali cruerunt. Nullus enim post mortem animus ab eis ostenditur, qui sit periles sit, Sc singularium hominum respiciens delectationem , aliam fine vitam degere beatiorem possit. Uerum , quoniam haec
est gimplici opinio , quam superiori Cap. polliciti sumus examinate, iam cana diligentius consideremus, ct ostendamus etiam, ut quam longissime ab Aristoteli ea veritate
29쪽
IVL. c AST1 L. DL HVM. IN TE L. st MPLI cII OPINIO. Da et VI TM . cap. II.
V M Simplicius obscurum, & inuolutum dicendi genus semper amauerit, difficile est ex ipsius verbis propriam de Humano Intellectu
sententiam elicere. Equidem semel bis, atq; iterum legi istius in tertium librum de Anima commentarios, & semper fere nonnullis in locis hunc inter-Pretem egere interprete iudicaui. Quid tamen vere ex huius sententia de Mente Humana sit decernendum, visus sum eXacte planeq; percepisse G dictis Eruditissimorum Hominum, cum quatuor abhinc annis Patauium alia potius de causa me contulissent. Quamobrem ego breuibus Simplicii opinionem recensebo, ut eam ex eius verbis colligere postlim , atq; Vt audiui Patauit aperte copiose, luculeter explicatam ab iis,
qui ut philosophiae,& optimarum artium stii diis c teris valde Praestant ita sane complura Simplicij tenebricosa dicta illustrarunt, claraq; & apertissima reddiderunt. Simplicius igitur , atq; ij, qui illum praecipue sectantur, & eius sententiam, plicant, Humanam Mentem unam tantum numero esse dit in intelligetiarum ordinem collocant; tametsi eam longe omnium infimam,&humano orbi assistere arbitrantur . Quam etiam homini nequaquam dare esse affirmat
ita loquuntur Philosophi,& saepe eorum verbis facilioris do, , tuinae gratia uti nos oportebit sed aliud statuunt genus ani-
mae, quam Cogitatiuam vocant, a quo informatur homo:eX cogitativa enim & corpore organico, tanquam o materia &forma conflatur homo: ex mente vero dc homine, tanquam
eX nauta , & naui, nobilius quoddam, atq; diuinum compositum oritur: quippe quod intellectus nobilissimam ac diuinam tantum homini operationem praebet .Addunt praeterea, humanum intellectit m formas S rationes omnium rerum in seipso possidere, ut etiam aliae intelligentiae obtinent. Etenim arbitrantur isti, quaecunque nostrae, vel diuinae mentes com- Prehendunt, ea tantum de causa intelligere, quod illoru omisniuml by Coo le
30쪽
Lt BIR PRIMvs. 6nium ideas Sc rationes in se ipsis contemplentur. Cum vero mens humana sit infima & ignobilissima omnium intelligentiarum, hoc sortita est aiunt isti ut extra se progrediatur, recedensq; a substantia propria ad humana corpora labatur : a Qua quidem indignitate caetere omnes remore sunt. In eiusmodi autem lapsu, tametsi cum ea formae etiam illae, & ratione; progrediuntur, in stultitiam tamen ac ignorationem cum sui plius, cum omnium aliarum rerum decidit. Siquidem cum mole corporis opprimatur , omem amittit persectionem , &naturam potestatis assumit, fitq; tabellae non scriptae consimilis. Quae nihilominus iterum consequi anaissam nobilitatem appetit: sed eam non recuperat, nisi cum in rationes illas, quae in ipsa existunt, conuersa fuerit, & acquisierit habitum, propter quem mens deinde seu intellectus in habitu vocatur. Duobus enim modis volunt intellectum nostrum no Ivlicum CPPulari Priori sane, quando in ortu, quamprimum. φημί, an
cogitata ua introducta fuerit, cum nobis pueris i ungitur, & sin alis nautae, 'ui ingressus est nauem, sed nondum opera- αδ-
eur: altero vero modo nobiscum coniungitur, cum et conte-
plandi, et agendi habitus consecutus fuerit. Uerum hos ha --hitus dum ille a ssequi, & in pristinam reuerti persectionem ra contendit indiget phantasmatibus 'hantasmata enim appel. GT, Iant Philosopha rerum imagines & simulacra, quae a sensibuam primuntur in phantasia ) non quidem ut ab illis speciescipiat illaq; intelligat absurdum enim putant, si intellectus 2
aeternus a phantasmate caduco perficiatur verum ut ab eis casionem sumat contemplandi formas, quae in ipso resident unaq: cum eo progresse sunt. Atqε eiusmodi quidem ratio- ὸ ne intellectus, antequam perfectionem suam adeptus sit uti Vtur phantasia: cum autem persectus fuerit, nulla amplius
phantasiae indiget, sed eum eκ se ipso intelligentem phantasia insequitur, perinde ac orbis sequitur intelligentiam , quae ues tum subratione finis mouet. Ad haec asserunt isti intellectumst i
nostrum , quanquam est unus tantum secundum rem, tria ta insic Ms ,1 men sortiri nomina & rationes: tres enim in nomine repertu