Iulii Castellani Fauentini In libros Aristotelis De humano intellectu. disputationes, siue lucidissimi commentarij, ex doctrina Christianorum auctorum, ac philosophorum antiquorum descripti. ..

51쪽

organo,veluti in subiecto proprio, fundantur, ut praeter aliorum sententiam interpretum in vi i. Cap. sequentis libri declarabimus , in intellectu vero solum, tanquam in vi ac potes late eos longo studio, & experientia sibi acquirete, S exercentesiiti sint. adhuc tamen Simplicianis valde obstat hic locus quippe: qui intellectu nostrum a phantasmatibus solum intelligendi captare occasionem velint, eumq; , cum scientis habitum sibi comparauerit, phantasiam veluti insequentem habere pedissequam, cum nulla istius ope amplius indigeat. Quamobrem, si pereunte animali adhuc etiam intellectus remaneret, scientia quoq4 ac c teri mentis nostrae habitus su-Peressent. Nec satis est, ut possibilitas intellectiis deleatur, cum quia eiusmodi possibilitas ex sententia Aduersariorum est accidens Saduentilium quoddam intellectui; & iccirco subiectum scienti dici minime potest: tum etiam, quia secundum eos vivente adhuc homine destruitur possibilitas,& remanet scientia in intellectu, cum ab hac reiecta silerit possibilitas, & mens nostra exoptato habitu decorata. Caeteriam, ut omnis dubitatio & scrupulus euellatur, qui hac in re nos stimulare posse liqui intellectum semper inter operandum phatasmata necessario inspicere asseueramus, duo alia subi, cimus Aristotelis loca , in quibus ille apertissime fatetur, intellectus nostri interire substantiam. Εκ quibus tibi etiam perspicuum fuerit, quam optime hic philosophorum praestantissimus sibi semper ubiq, costiterit. Prior igitur locus e in XX. tertii de Anima contextu, ubi inquit, nos minime reminisci, es quoniam passivus intellectus corruptibilis est . Non sum nescius, quid hic Averroes,& Simplicius commenti fuerint. Sed infra in tertio libro nos ostencemus, quemadmodum intellectu hic passivo subllatiam & naturam intellectus nostri, qui Potentia appellatur, intelligere debeamus. Alter locus est in XXX. sectione Problematum problemate i ii l. ubi

manifesto asserit Aristoteles, humanam mentem a Natura gigni, ac deinde etiam perinde laedi, ut c tera Naturae opera

lacerantur.Rilae tamen, si esset perpetua, neq; Naturae opus

diceretur, neque ab ulla re laesionem aut detrimentum Pati

posset.

52쪽

us a' Natura nobis ιmpertitis adnumeranda, uic. mssne' gerens instrumenti et exterae omnes, scientiae , artess nostra epers βιnt; mentem

ipsam opus essὶ Naturae fatendum est. Ac paulo post subiungit

Ita etiam mens, quae res naturalis est,non pretinus, scdιn senectutexme' nobis contingit; ais tune potis mum consiuinatur σ absoluitur nis detrimento aliquo lacera laesa i sit, quemadmodum caetera quos operi f e - -

νου Naturae. Hactenus satis copiose demonstrauimus. intellectum nostrum Potentia gigni, ac destrui secundum substan- ου .Hυ propriam,& no secundum tantum eius possibilitatem, aiebant ut Simpliciant. Iam vero de secundo intellecti talia serendum est, qui intellectus in habitu ab iis nuncupatur . Nempe hic intellectus in nobis gignitur eo modo. quo infra proprio Cap. ostendemus e nunquam autem extinguitur, A J nisi cum homo interit: quippe qui solo nomine ab eo intel I lectu de quo paulo ante locuti sumus, diuersus est ; cum intellectus in habitu nihil aliud sit, quam intellectus Potentia, qui homini scienti similis euasit,& persectionem suam ade- P plus est. Quod si vivente etiam homine Simpliciani hunc --- interire velint,cu ei intellectus Agens, tanquam forma. con ι - τοι iungitur, atq; intellectu in habitu semper actu intelligens euadit intelligentia, eos iterum animaduerto, illa fingere, & comminisci, quae nunquam docuit Aristoteles . Hic enim .ia - , ε εμ nullum alium in intellectum Potentia aduenire actum signi My ficauit praeter eum, de quo in v i i i. contre. disseruit, atq; ι u.' tunc intellectum nostru in νουν κατ' ε ργΗαν appellauit; ta a fidi A c. metsi pleriq; latini omnes, & Simpliciant eum intellectum in habitu vocare consueuerunt. Si vero intellectus noster,ue - Ο

postquam scientis habitum acquisiuit, maiorem adhuc per fectionem asseqin posset, & fieri semper actu intrelligens in- ptellectus, utiq; Aristoteles, postquam de intellectu secundu S actum disseruerat, statim hac alteram intellectus nostri μύκ 8, 4, sectionem nobis eΝplicasset, cum hic locus tanquam pro- prius & peculiaris huic rei debeatur; nec tantam animi nO- ' nitri prestantiam , summamq; felicitatem tacitus ullo modo P no pneteriisset. Uerum haec Averrois, ac Simplicii commenti-j- Min,

53쪽

'. sutilisq; sentetia satis hucusq; rationibus nostris euanissit, f atq; iterum magis propter eas, quas infra adducturi sumus, , - ,δ euanescet. Iam perscrutari oportet, an Simpliciani idem recte de intellectu Agente cessierint, ut huic certamini, quod nobis cum illis est, aliquando finis imponatur. Profecto si ε Aristoteliis verbis fidem adhibere voluerimus, nunquam iris 'Mellemini Agentem gagni, aut interire dixerimus: siquidem Q inristoteles cum istitis naturam explicat, eum prorsus ab oms ni materia separatum, perpetuumci; & immortalem esse fa-retiir. Neci; hic possunt effugere dimpliciani, quoniam lisclar verba non de intellemi Agente ea ratione, qua Agens dici rur, sed qua intelligentia est,a Philosopho proferantur: pro in nrterea Aristoteles in tertio de Anima commentario de intellema Agente, quatenus intelligentia est, minime dispuit rat, ne limites Naturalis Philosophi transgrediatur. Eo au-

i in loco ii 1. de Antina a inspicienti pa

rere poteri, quemadmodum ibi Plutosophus inlinera prP et . stantJam Agentis intellestias exponat hunc sane cum altero

uet. comparans, Potentia qui dicitur intellectus. Quod eniimbscri inquiunt Simpliciant,intellestiim Agentem,'quatenus Ages st, in Socrate S Platone gigni,ac interire, minime aflirman dum est: etenim cum intellectiis Agens secundum substan- nam propriam sit purissimus amis,scientia nimirum secun- . . Ux actum , atq; , ut uno eum explicem verbo, sit Deus Opt. MaX. quemadmodum infra a nobis demonstrabitur,x nullam ei prorsus tribuere murationem possvnius. Et quamuis intellectus Agens singularibus hominibus multo posterius intellectu Potentia coniungatur , eo scilicet tempore, cum phantasmata in phalasiae organo retineri, ac pcrcipi ab intelles tu Possibili incipiunt: nihilominus eiusmodi copulatio vere intellectus Agentis ortus appellari nequaquam potest; quemadmodum illius etiam verus dici nequit interitus,

cum quis perit singularium hominum, Sin iis Agens desinit illustrare phantasmata. Quod si pertinaciter tueri vellent Simpliciani, cum singulares homines intelligere incipiunt, ac deinde occidunt, quendam ortum, atq, interitu

54쪽

Agentem ἱmellectum p. ti, caueant primum, ne essectum notium iistellectuis divino tribuant, qui ab eo sine ullo ἄ--dio proficiscariiri ac deinde, ne in eundem transfer alat issa nouitatem, quot propria est singularium & caduco ruiti Iho- is

minum. Intellectus enim Agens semper ac perpetiad pharetra

tasmata illuminat, eaq; ama intelligibilia reddit. Et licet licidie in te, vel in me ea collii strare incoeperit ob id tamen notollitur, quin sit sternum ita egregium & preclarum illius beneficium neq: hac de causa ullum enectit in nomina, aut g

nus ortus ei ascribere debemus. Quod item de obitu intellectus Agentis asserunt aliter quidem se habet, ac ipsi arbitrantur . Nam intellectus Agens, cum eum tantum ad Socrate, vel Platonem, ac reliquos indiuiduos homines retuleris, qua ratione in eis deficit si tamen eum deficere , concedere veli mus quatenus Agens nuncupatur, eadem porro , quatenus intellectus est, ac substantia incorporea & immortalis deficere dicetur. Nec ipse valoo irigenio meo comprehendere, quo fieri possit modo, ut intellectus Agens, cum Socrates interit, quatenus Agens deficiat,&adhuc, quatenus intelligetia est, ratione eiusdem remaneat Socratis. Mihi quidem eo tempore videtur, si qua ratione est Agens, desierit esse in Socrate, nihil etiam amplius, quatenus intelligentia est, cum eo habere commercii. Probabilior sane videretur esse altera ratio,

qua asserunt Simpliciani, intellectit m Agentem , quatenus Agens est, in homine deleri, quando, ut forma , intellectui

Potentia coniungitur, nisi haec copulatio, tanquam vana &futilis , iam explosa a nobis fuisset. Quare superuacaneum est amplius in hoc libro aduersus eam disserere : si qua enim dicenda superfuerint, ea in v i i t. secundi libri caput, differre oportet ubi veram & propriam Aristotelis sententiam eκplicabimus de humana felicitate. Haec sunt ea, quae Sim-Plicii. eiusq; Sectatorum opinionem praecipue labefactare, ac penitus destruere existimavimus . Complura alia aduersus hanc haeresim a nobis adduci potuissent, quae copiose alias a doc tissimis viris fuerunt examinata: sed ea fortasse noadeo Simplicium torquent, nec opinionis suae sundamenta E a euertunt

55쪽

gl ivt. e Asret L. 2 1 HVM. INTILeuertunti. Iam vero nobis aggredi opus est adi illi uxilii 'xeritiae explicationem , quam vere dc constanter de Huma- . . no intellectu tenuisse Aristotelem, opinaninra Sed, eam ut distinctὰ & ordinatiui, quoad eius fieri possit, expotatinamus, Paulo altius nos ordiri, oportet, & es

i Puta me

56쪽

FLORENTINORUM, AC SE NEG

Praestantisiimum,

- IVLII CASTELLANII FAUENTINI

de Humano Intellectu

siquam homines. pR Ag STANr is si Mε COS M E multiplices, , a L praeclaros Naturae,& coelestium corporum essectus admirantes coeperunt primum philosophari, de quas ignorabant , humanarum, ac diuinarum reru causas indaga

re sue Persas, siue Assyrios, seu Cestas,sive Aegyptios,sive, quod ego arbitror, hos Graecos fuit se volueris) ortae sunt, & paulatim ereverunt illae artes ac disciplinae quae nos ad bene beateq; vivendum insormare consueuerunt.C teru a veteribus illis admodum antiquis Graecis ab iis enim praesertim Philosophiam,& omnes ingenuas disciplinas habuimus vso; ad Aristotelis tempus vera methodus & ratio latuit philosophadi: siquidem omnia, quae ad disserendi Artem,& Naturalem, ac Diuinam scientiam, S ad Mores hominum attine bant, liucusq: confuso,& sine ullo ordine eκplacata fuerant, .&Poetaru fabulis obscii rissimisq; allegoriis occultata . Unde omnes prorsus Philosophos, qui aetate Aristoteli antecesserunt, nullam nobis persecte Planeq; tradidisse earum di-io: d i stilinarum

57쪽

tur accessit admirabili ac prope diuino ingenio praeditus , &sumen orationis autenm subdent misso teles, qui cuncta Maiorum suorum dicta diligentissime perpendens, ct firmissimis sensuum vestigijs rerum inquirens veritatem . in summa caligine & tenebris iacentem .ves uti sol , a rendit 'callu strauit Philosophiam ; eamq adhuc paruulam, ac prope nudam , & balbutientem ad prouectam usq; aetatem ingenud& liberaliter educauit, aureis & purpureis induit vestamen iis, ac ita celeri & mercitata lingua formauit, ut de quacunq; resine ulla haesitatione loqui, ac disserere posset. Inter Omnes vero laudes quibus perpetuo Aristotelem usq; ad coelueXtollere debemus, ea praecipua est, quod hic philosephorum praestantissimus uniuersant philo phiam, quae omnes

ante Permivra q&cosusas habebat partes, ita ordinauit, praeclareq; disposuit, ut nihil nos utilluc, ιι usi commodius, nec aptius ad eam adipiscendam ab humano vnquam ingenio habere potuerimus . Hac, ni fallor, adducitis ratione vir doctus in primis I acutissimus Averroes in Phusicae Auscultationis prooemio Aristotelem vocat sapicntissimum Graecorum omnium, eiq; hanc egregiam, Si liminam tribuit laudem , ut Naturalem. ac Diuinam Philo Phiam, & Losicen hic seliis inuenerit selusq; adium mam deduxerit perfectio lnem, cum ea, quae usq; ad illius aetatem ante nierant scripta a Philosophis nec Logices, nec Philo phie vere partes nuncupari possent. Sed prster l, c si aliam quoq; , po T ENTI sSi ME D V X, Parte inspeXeris, in qua de vita hominum &moribus disputatur, profecto noueris Aristotelem, nihil om nino praetermisisse, quod ad hanc uberius, ct pulchriori ordine, quam alii secerint, pertractandam , S perlecte absoluendam Oectaret. Quid 'non ne etiam Aristoteles Oratoriam, & Poetitam artem ita ingeniosd ordinatim; S aperte tradi dit nobis, ut pariter in hoc scribendi genere apud Grecos,de Latinos Aurhores, iudicio Grauissi inorum Hominum, primus palmam acceperit incc minus hodie, postquam .huius Rbetorices, SI

58쪽

L i 3 E R s 1 C W N D V s. Rhetorices, & Poetices commentarii a Petro Victorio, ac Vincentio Mailio Philosopho , Franciscoq; Robortello, tribus sane Doditissimis ac mei amantissimis viris explicati steriit, illius monitis & praeceptis vera ars & industria pateat oratorum,ac Poetarum omnium, quam splendescat eiusdelibris praepotens S gloriosa Philosophiat Porro excellens &incredibilis fuit, iLLVS TR issi Mε cos ME, magnitudo ingenii, singularis disteredi subtilitas, mira docendi venullas,& elegantia, maium c ordinarii,& pulcherrimum scribe di genus Aristotelis; ac inter eos, qui de philosophia, & optimarum artiu studiis bene meriti sunt, hic quide, si diligenter perpenderis,caeteris tibi omnibus longe praestitisse videbitur. Quare nos viri Aristoteli, cu eius potissimum diligentis, industriae laboribus, S sfudiis summopere deuincti simus, maximas agere gratias , ct maiores etiam semper habere debueri mus . Caeteriam , ut summa &perfecta tanti ac singularis gloria philosophi, quae huic quidem soli tribuenda est, exporientia magis eluceat, nos eum ordinem breuiter eXplicabimus , qui ab eo in Naturali philosophia obseruatus est, ut deinceps deueniam iis ad eam methodum, 'qua usus est in Anim tractatione. Hec enim prius omnia percurrenda esse duximus, cum ad percipiendam Aristotelis sententiam de Hu- Σο ini mano intellectu valde conducant, iurali in 1 si h l. cuius deinde explicationem istatim 'imaggredie-n Diari t. il lit

59쪽

UM Aristoteles in Naturali Philosophia do-

rinam animalium, tanquam scopum, sibi proposuisset, postquam Naturae ordinem sequens, de Primis naturalium rerum principiis&communi earum motu, adhucq; de substatia, ct cur in coeli, ac reliquis quatuor simplicibus corporibus, quibus uniuersitas mundi constituitur, nec non de uniuertali Ortu , ac interitu rerum, dc mutua quatuor elcmentorum immutatione tractauit, addiditq; eorum corporum disciplinam, qliae in media,& suprema aeris regione , ac in vi sceribus terre duplici habitu gignuntur, reliquum erat, ut i Psorum animalium disputationem aggrederetur. Uerum, quoniam ei, qui persectam contendeuat animalium tradere cognitionem, operae precium erat liqc tria exequi, nempe ipsarum animalium in primis substantiam & naturam explicare, deinceps de eorum ortu, tertio aute loco de vita, & morte illorum disserere; ideo prius Philosophus de ijs omnibus consulam quandam nobis tradidit disciplinam in eis libris, qui de Hilloria animaliu inscripti sunt. Cum .n. multiplex &varia esset natura animal tu, ditie ς essent tu uiternae, tum eX ternae eoru partes,varii modi eorum ortus, ac dissimiles vitae,

victusq; rationes inuenirentur,& omnia haec plures ac diuersas in se haberetpprietates; satius esse duxit Aristoteles prius haec omnia generatim,& eo tantum ordine, que seruat lusioria, nobis enarrare, quousq; solum questiola ellabeo explicata fuisset: na paulo post distin iste magis Sc diligeter, ut Philosophum decet, omnium causas inquirit,&contemplatur. Cum igitur post eiusmodi historiam de substantia & natura animalium ei disputandum esset, quoniam duae sunt principales partes, quibus animalium substantia naturaq; completur, materies nimirum, ac forma , idcirco quam primum aggressus est harum contemplationem. Uerum cum materia semper

60쪽

Ha sempera forma subiici videatur, & ea , quq animalium est

propria . notior sit ipsorum sorina, que anima vocatur, atq; ingrediatur etiam illius definitionem .hac de causa Aristoteles primum in libris de Partibus, & de incessu Animalium commentario causas nos docuit omnium eorum, qu ad cor Poreas animalium partes attinebant. Quem etiam seruasse ordinem philosophum , postimus affirmare, in eorum tractatione, quae sunt eXpertra anime; quamuis propter natura istoru corporii imperfecta ita distinctus eiusmodi ordo apparere nequeat. Sed Aristoteles prioris, & corporeae partis animaliu causis explicatis Animae disputatione morsus est, qua in primo libro de partibus dixerat magis Naturali Philo Pho conuenire, quam materiae, hoc est corporis animalium contemplationem, quoniam ea dignior est nomine Naturae, quam animalium materies habeatur. Quamobrem Aristoteles, ut docte Themistius animaduertit,omne studium ac diligentiam, S postremas ingeniis sui vires adhibuit ad negotium Animae pertractadum adeo, ut propter eiusmodi disputationem magis, quam Propter caeteros comemarios, summa. tanti Philosophi eruditionem , praestantissimumque ingeniuextollerere, admirari, & colere debeamus. QEA DL c AusA ANIMAE SCIENTIAeaeteris fere omnibus nobiutate praestet.

Anta est Animae scientiae nobilitas atq; praestatia,& ex altera parte adeo laboriosa ac perdissicilis eli illius contemplatio, ut noluerit Aristo 'teles ad rem ipsam aggredi, nisi prius utrunq; Z horum veluti prooemio quodam ostendisset. A' priori igitur,& praeclare quidem, sumpsit exordium , ut homines ardentius ad studium huius scientiae cohortaretur. Anima autem cum sit sorina , animalium', persectio , ideo huius notionem dixit Philosophus & suoiecti ratione, &ανρι βεια demonstrationis inter caeteras uniuersae philosophi et

F contem