장음표시 사용
31쪽
tes. Primus dicitur potestate intellectus,& ille est, qui extra se progressiis est, ct a propria substantia procul abest, nec potest absq; labore, S sine occasione phantasmatum intelligere. Secundus est intellcctus in habitu, vel intellectus secundum' actum, ut vocat Aristoteles, qui vehit scies homo euasit. S soriamas atq; rationes,quq in eo sunt. quotiescunque velit, se ipso contemplandi vim habet. Tertium Agentem vocant. que dicunt esse vim huius intolligentie praestantiorem: quippe qui extra non labitur sed in seipso manet,& omnes in se rationes ac ideas retinet, quo silmpta a phantasmatibus occasione eas reponere valeat in intellectum potestate. Quamobre addunt isti, cum hic intellectus agetis non solum intelligibiles formas illuminci,sed eas etiam in potestate intellectum recondat; preterea cum in illo impetu, qui extra sit, seiunctus quodam modo sit ab eiusmodi formis , simulq: iisdem progredientibus
colligatus, per belle eum simul tanquam artem, S rursus tan-quani habitum, ac lumen facere Artitoteles tradidit. Siquidears ab eis quae efficit separatur, lumen vero ab iis,quq illustratur,&habitus ab ijs, quae habitum possident, minime seiungi videtur. Eiusmodi vero intellectus agens est alterius intellectus, qui potestate dicitur, habitus S persectio etenim, cuin huic, veluti forma, copulatur,eκ utroq; sit intelligentia sem-l er actu intelligens; tiincq; hoino beatitudinem illam & Ω-icitatem adeptus est, qua postrema dc ma Xima frui possit. Tandem isti eo moti fundamento, quo firmatum cst , omne quod ortu habet, necessario quoq; ad interitum venire,' aiunt hos tres intellectus, de quibus supra locuti sunt, in homine re Humaniis quidem intellectus ea ratione, qua intelli-
,. gentia est,&secundum substantiam propriam, ac simpliciter ut utar eorum verbis incorruptibilis & a temus est; secundu quid autem , & ea nomina, quae iam illi sunt attributa in singularibus hominibus destruitur: siquidem intellectus quatenus possibilis, quatenus in habitu . quatenus agens dicitur, interit, quoniam quatenus possibilis, quatenus in habitu quatenus agens in nobis etiam gignitur. Haemest Simplici j,& eius Sectatorum opinio, cuius capita facilius e& clarius, quam fieria potuit,
32쪽
IIBER PRIMVS. Tpotuit, recensuimus, cum saepe ipsius mei Simplicij,& Sectatorum verbis uti nos oportuerit. Hanc etiam eande prope esse cum Averrois sententia, inquiunt Simpliciant. Quod eis concedentes videamus modo id enim maioris est momenti an Aristoteleis dictis respondeat.
Si ΜPLICII OPINIO DEI TRVI Tu R. cap. III. Uoniam nobis controuersia est cum maximis
Aristotelis interpretibus, ct Philosophis; ideo Aristotelis loca, quae huc pertinent, silmina cu diligentia perpendere debemus eaq; percurre- . 'tei fortius quibusda aliis nos figerc oporici pedem ; si illud tamen iuuenci praeitare possim t. quod lassi huc-u', boues non secerint. A primo igitur Simplicii& Sectatorum dicto eXordiemur, ac deinceps propositum ordinem Persequentes caetera ponderabimus. Inquiunt illi, humana mentem via in tantum numero cile. Quod sane clictum penitus Aristotelis verbis aduersatur , quae in. x i ι Primae Philosophiae X l vi i i i. contextu leguntur . Inquiti hi stillusophus. si plures sint e c ut sumines, principiam .uonuulpecος
modatur serie quid unin erit, numero a uicin plura. Hunc locum
EXcellentissimus Patruus meus cuius optimi qua dem viri moria e& recordatio semper mihi valde iucunda erit prior me addunit, ut plures elle numero humanas mentes demon I siraret, dicens hic aperte Aristotelem confiteri, plures esse nuro animos nostros, ut sunt homines. Verum, cum Simpliciani per plures hominum sorinas cogitati uas quae quidem vox in corum eli ore triti stima & no intellectus accipere possint interpretando quamuis nulla sit etiam haec eX positio nos diligentius perscrutari oportet verba Philc sophi : nam validiori quidem ratione eodem loco Simplicio occurri potest. Porro eo contextu Aristotcles caesum rari indum i unum tantum numero esse, & non plures demonstrare contendit, itaq; argumentatur a destructione consequentis ad illius d structione,
33쪽
IVL. c ASTl L. DL HVM. INTI L. structionem, quod antecedit. Si plures mundi sint numero, αὐ- ρ γ homines, plii res quoq; erunt numero, dc eaedem specie in , primae eos cientes cauis: atqui non sunt plures numero pricientes causie,quoniam prima mundu coelum moueris
imis. - causa ab omni materia separata est, igitur nec plures etiam
numero coeli, siue mundi fuerint. Iam vero, si mens humana tantum numero, atq; eκ ordine intelligentiarum, quae
. A humano assistat orbi,vana procul dubio test atq; inanis naec Aristotesis demonstratio . Siquidem, ut humana intelligentia pluribus numero hominibus assistit, in eisq; varios ac di-ersos concitat motus ratione voluntatis, quid prohibebit, ne plures etiam numero coeli ac mundi reperiantur, & una primaria tantu causa, quae eos omnes verset ac moderetur quin- ,- limmo hoc facilius primaria mequi causa poterit, quippe quae ,- - ab omni materia ac potestate seiuncta est 'Addas, eadem ra ''V , --ώtione aliud prorsus ruere funda metum, quo eodem. xii. libro firmatur ac stabilitur numerus mouentium numero eorum, ein: quae mouenturά Hic S tertium subiungi argumentum po-
test , quod maxime, ni fallor, etiam Simplicium torserit. Hic
enim cum velit, intellectum nostrum ea tantum ratione intelligere, quoniam a phantasmatibus excitatus in se ipso residen tes ideas earum rerum, quas Percipit, contemplatur, si unus antiam numero in singulis hominibus fuerit, hoc necessario consequetur, ut plures ac diuersi homines incumbentes eius dem rei intellectioni, nunquam inter se discrepare, sed eius-
Het elligit: neq; phantasmata, cum ab eis species intellectus non recipiat, impedire possunt, quin eiusdem rei eadem prorsus Mantur in omnibus scientia Sintellecti'Illud igitur valde
- - : rari oportet, quod tot Clarissimi viri non modo in philoso teras etiam artibus ac disciplinis tot varias delinac penitus inter se discrepantes sententias habuerint. Quare Simplicius istius nobis causam varietatis explicare debet. Sed illud modo consideremus, an recte animus noster ad numerum intelligentiarum ascriptus fuerit. Profecto eiusmodi dem sententiae semper esse debuerint . idem enim est nume- ro intellestus in singulis, eaedem numero ideae, quas solum in
34쪽
LIBER PRIMUS. eiusmodi dictum praecipue labefactatur eo argumento, quod iam vulgatum saepe, ac sepius adductum est. Qui fieri potest, ut audeant Simpliciani, humanam mentem in numero intelligentiarum reponere, si in xi i. Posinaturalis Philoso
commentario neq de hac, neq; de humano istius orbe ullam Philosophus omnino mentionem secit i Nulla me her '
cle ratio inueniri potest, qua eam loco adducto praetermis
rit Aristoteles : propterea quod ibi, ut determinet numerum cantelligentiarum, perscrutatur, quot sint numero motiones' ct corpora, quae cientur. Quo autem motionum , & corporum, ς numerum reperiat, ad Astrologos sui temporis, nempe Eudo Num,& Calippum recurrit. Et postquam sphaerarum numerum eκ sententia Eudoxi comemorauit, acceptauitq, Calippi additamentum, qui xxvi. sphaeris Eudoxi alias septem addiderat, ipse alias it. perscrutatur dc addiicit, quas reuoluentes,seu restituentes orbes appellauit. Itaq; c estium orbiuin summa numerum concludens eos quinque & quinquaginta esse determinat: inquit enim. Omnes igitur sthera' defrentes, o deuoluentes quinque erunt er quinguuιnta. et Paulo post. Multitudo igitur sthaerarum sit tanta. quare π yubstantias ipsas,et principia immobilia, atq; etiam senstitia tot esse exitimare, censint eum est
rationi. Uiderint igitur Simpliciani, si humanus orbis prael reundus erat Aristoteli, qui omnes cuiuscunque orbis sphaeras exacte & accuratissime considerauit,& alias xxii. addidit illis, quas antra Eudoxus, & Calippus statuerant. Futilis enim est ea responsio, qua inficiantur isti, locum primae Philosophiae adductum humani orbis, ac eius intelligentiae tractationi peculiarem esse, cum eiusmodi negotium ad librum Animae reseratur. Siquidem ex Philosophi sententia primo de partibus Animalium , &ii. Physicorum commentario ad Naturalem
po tantum pertinet agere de ea anima, quae est natura. atq; de ii μ . et r formis, quae sunt in materiam immeris,scio. quibus verbi
quidem homines Simpliciani eiusmodi ratione i e .
lfugiant: dicunti enim scientiam de Anima inter Natura lem ac Diuinam medium obtinere locum . atq; in hac de ho minio forma, quae ei dat esse, v', ad quaestionem quid est
35쪽
tra flari : de intellectu vero , quo ad Si est fuerit quaestio declarata. Neq; enim ignorant, qui ditates uti aliquando necesse est, ut supra notata inuis, tritis, dc vulgatis verbis Philosophorum quae a materia separatς sunt, ad solii in Metaphysicum ptinere. Carlcrum ii dicentes talia maioribus laqueis inii oluutur . Nam Aristoteles vi. Primae libro Philosoplate de hac media scientia non meminit: quippe qui tres solum costituit scietias, quae contemplantur, Naturalem nimirum, Mathematicam,& Diuinam; ac pariter sanxit tria cnc tantum genera definiendi, ea motus ratione, quod in rebus, quae sciuntur, triplex imi enimus ellis discrimen: quedam enim adeo materia sunt implicata ut sine ea definiri nc'ucant: quaeda vero quanquam in materia versantur; nihilominus absq, ea considerari possunt: tertium genus eorum est, quae ut a materia seiuncta
sunt, ita etiam absq; illa definiuntur. Nec me sugit, Simplicium per mediam sciciatiam non intelligcre mathematicam:
illippe quod Animae scientia de substantia tractat, quae alias uni altrologiae inter Mathematicas relicta suit. Ucrum, ut media iis c scientia penitus deleatur, astero iterum Aristotelem, qui librum de Anima inter commentarios de Partibus, ac de incessu Animalium , libellumq; de sensu &ijs, quae sentiuntur, collocauit; nec non ostendit in libro de Partibus, Naturalis Plutosophi magis intereste de Anima . quam de materia
animalium disputare. Atq; eiusm6di dictum nihil offenditur ea dubitatione, quam paulo post de intellectu movet Philosophus: immovi hac mediam scientiam tuentur, asseruntq; , intellectum nostrum esse intelligentiam, nullo modo ratione
ibi motam a Philosopho diluere possunt. Ibi dubitat Aristoteles, an de omni anima ad Naturalem pertineat disputare, statuitq; , non esse istius munus agere de intellectu: quoniam deca tantum anima, quae est natura , tractare debet. Si autem ageret de intellectu, de omni porro intelligibili tractaret, &ita nulla praeter Naturalem scientiam relinqueretur philosophia, hoc est, prima superflueret Philosophia . Eadem igitur ratione aduersus Simplicianos sic argum utor. Si humanus intellectus esset intelligentia , de eo agens Naturalis de intellectu
36쪽
OBIR PRIMV s. 'lectu separato ageret , igitur superuacita erit Postnatura-ralis scientiar mi ippe quod Naturalis de omni intelligibili , nimirum de eo, quod est materia implicatum , S de eo, quod est separatum, tractauerit. Idem profecto sequetur absurdum, si Animae scientia inter naturale, Diuinamq;
media constituatur: immo tunc etiam superflueret naturalis
Philosophia. Neq; hoc possunt absurdu fugere Simpliciani quippe volunt in libris de Anima agi de intellectu, qui est a
materia abstractus, neq; est naturae quem nihilominus intellectu in Philosophus loco adducto in libris de Anima doceri
negauit.ibi enim Aristoteles de Humano tantum intellectu non ambigit: verum sub nomine animae, S intellectus quaneunqi accipiens animam,& intellectum dubitat ratione metis separatae, an scilicet de hac per se, quatenus nullam omnino rem naturalem spectat ad Physicum disputare pertineat. Quod apertissim dostendit eis verbis, quibus alendi, sentiendi, mouendi'; virtute cunctis animalibus concessa, vim deinde intelligendi asserit in nullis omnino reperiri, subiungi N. . nulla rem a materia abstractam a Naturali scietia posse cosiderari. Non latebat aute Philosephum, quoda intellectu pretditu este hominem, de eoq; in libris de Anima disputari. At qui Simplicii aiunt c5sectatores, de humano intellectu in libris de Anima tatum agi, quo ad quaestio si est fuerit explica 'ta. Res mira liqc est. Humani intellectus natura et qui ditas in comentariis de Anima no docetur, nec etiam de ea agitur in
x i i. Primae libro Philosophiae, igitur, quid sit intellectus noster, qui est praestantissima huius inserioris mundi forma, nulli bi tradidit Aristoteles. Sed perpendant ij, obsecro eos, diligenter, cum valde acuti, nec ullo modo insulsi homines videri velint. i i i i. &. v. tertii de Anima libri contextum e vide- rint qumpe, si tantum quaestio si est ipsius intellectus decla--- ω
retur. porro iis duabus particulis substantiam , & naturam intellectus nostri ita aperte planeq; explicat Ari stoteles, ii enihil amplius desiderari possit. Iterum legant. κ v i i i i. x esq; eiusdem libri conteκ. & sane cognouerint, ea, quae ibi in- 'tellectui Agenti tribuuntur, non ad quaestionem si est per
37쪽
nere haec enim x v i l. ac X v i i i. contex. fuerat absol uta sed Praecipue naturam & substantiam intellemis Agentis explicare. Et quamuis nos eiusmodi Agentem intellectiam una
cum A andro Aphrodisiensi . homine in hac philosophia
Proba tissimo ac nobili, Deum Opt. Mrκ. esse existimemus: . attamen infra declarabimus , qua ratione de intellectu separato usq; ad quaestionem quid est in libro de anima egerit
Aristoteles, nec tamen sententiae paulo ante adductae libri de Partibus repugnauerit. Nunc rursus, ut animum nostrum a numero intelligentiarum remoueam, in mediu assero eum locum. vi i j. Physicorum , ubi concedit Philosophus, coel lestia corpora mouentes causas per accidens ab alio inoueri Posse, non autem per accidens a se ipsis: quoniam hoc soluin formis euenit.quae intereunt.quod tamen humans etiam in m telligentiae continget tametsi haec ratione subiecti non constabit quoniam motis nobis omnia pariter, quς in nobis sunt, mouentur, ut in primo de Anima commentario scriptum est apertissime. Addo hanc vltimam rationen quae seme / , Pera vero Peripatetico valde constans ac firmissima iudicabi ur mens humana esset intelligentia, aliquo tempore eo
I ratem intelligeret modo, quo c erς faciunt intelligentis: sed
hoc nunquam exequitur; perperam ergo ad numerum ascribitur intelligentiarum . Siquidem intelligentiae subito stasti inq; semper intelligunt, cum separatae mentes tempori minime subij ciantur: intellectus vero noster semper indiget tempore, dum intelligit, ut nos alias clarissimis sententi js Philosophi demostrauimus ea nostra disputatione, quam Paucis ante diebus edidimus aduersus Quaestiones Academicas Ciceronis . De qua etiam rea nobis infra 'disserendum erit,
quoniam hic locus magis est eiusmodi proprius contempla- . Iam tertium Simplicii dictum a nobis perpendendu . M videtur, quo inficiatur humanum intellectum homini prγ
bere et se, dc alterum statuit genus animet, a quo informatur. homo; quae sane anima ab eo cogitativa vocatur. Quam etiantuus hac tu parte ille Arabs Doctissimus asseruit, ais linguere. Intentι enim indevitavim repriis utor ι diui uerbis) a forma ima sinati a
38쪽
sibilibus communibus σ propriis, Cr reponere ea in memorativa. ἐκσιν comprehensionem esse mitis stiritu siem, qu imim.irmative. Figineura prosecto omnia & meret nug . Nullibi enim Philosephus
de eiusmodi egit cogitatiuar sed ne ullam quidem de ea metionem fecit in suis de Anima commentariis. Quam veDij bon F negligentiet nomine accusandus esset longe omnibus prsitans &ingenio,& diligentia Aristoteles si de inter nis externisq, sentibus uniuerse Ac particulatim disteruillat: hanc vero silentio prςteriisset animae faculta em . que virtutibus sentiendi valde pristat, &eli propria hominis forma Quod vero Aristoteles hanc nunquam m animo cogitativa habuerit, eo pr sertim loco .iii. de Anima patere poteli, ubi Philosophus a C L. vsq: ad CLX. contextum discrimen flatuit inter omnes animet facultates, quibus verum Sc falsum comprehendimus. Porro ibi Aristoteles primum segregat intellectum a sensu: deinde phantasia in ab intellectu: tertio autem loco ostendit, qua ratione diuersa sit phantasia a sensu, ac reliquis anime viribus, quibus verum Pronunciamus, aut falsum, nempe a icientia intellectu , & opinione, nec non
ab opinione cum sensu coniuncta . Ibi nulla prorsus habetur mentio de cogitatiua ; quod tamen Plutosopho , necessum erat efficere. Atq; δώνοια, quibus vocibus in ea partes pe utitur Aristoteles , mentis ac intellectus noliri vires dicuntur, neq: ad inferiorem animam referri
Polliint. Eo quidem in loco, nempe C L U. particula, Axτου Aristoteles seinei quod affirmare possim phantasiam intelligit: quod veteres Plillosophi Mentis voce phantasam quoq significarent . Uerum ς υπολη ιος queni-cunq, intelligendi actum comprehendit Philosophus; nccea vilia modo imaginationem . aut aliam vim mente inferiorem vult nobis significare . Atqui tueri se etiam nequeunt
Simplieiani dicentes ibi cogitatiuam sub phanta signomine, cum huic valde similis sit, ab Aristotele suille comprehensam: quoniam, si hoc esset, eo magis deinde astricius suis. set L hilosophus ad ottendendam inter utranq; differetiana; C a cum
39쪽
eum phantasiam a quacunq; alia cognoscente virtute distingat: propterea quod loco adducto Alrstoteles earum ani-mq potentiarum, quq similiores inter se esse videntur, diligentius varieratcm ac discrimen inquirit. Equidem nescio, qua ratione vir alioqui accerrimo ingenio Simplicius eiu modi cogitativa finXerit, cum in iam citat partis initio C L. contextum cum superioribus connectes dicat, Aristotclem, cum post sensuum disputationem ad aliam anini vim iudicandi potellatem habentem transire vellet, resto ordine ad imaginationem, quae sensui pro&ima est, accessisse. Sed, postquam Philosophus de phalasia egit, statim ad intellectus nostri tractationem aggreditur. O rectum , praeclartrinq; Ordinem , dc dignum tanto Philosopho. Debebat ne a phan-- rasiae doctrina quam primum ad intellectus disputationem trascendere, si cogitatiua inter phantasiam & tutelleitiam medium occupauerat locum t Eiusmodi meliercle figmentum, licet Do itisimorum virorum suerit, adeo notum cst, ut su-Peruacaneum sit illud destrii ere'. Quartum succedit Simplicii dictum, quo ille asserit humanum intellectum ideas & rationes omnium rerian, in se ipso possidere quod omnium fanc intelligentiarum vult esse propriumὶ quas ideas & rationes ei opus est contemplari, si intelligere velit. Latissimus hic mihi sese campus osteri reprehendendi Simplicium. Hac enim Platoni aliquado ita addictus fuit, ut in Peripatetica diis sciplina valde peccauerit. Porro Aristoteles tot locis eiusmodi .labefaciauit ideas, penitusq; destruxit. ac eas toties tum ratione ortus rerum, tum scientiae causa vanas atq; inutiles esse
demonstrauit; ut, si istud idem in praesentia vellem ostendere, ea mihi frustra,& sine laude repetenda essent, quae iam trita isc vulFata sunt in scholis Peripateticorum. Ego tamen duo tantum addiderim loca, quibus Simplicius ab Aristotelea veritate penitus desciuisse, videbitur. Scribit Aristoteles in .κ i i. Primae Philosophiae commentario, in ijs sinu vateriam non habent. idem esse intellectum, rem, quae intelligitur,ac ipsam intellectionem, probatq; Deum Op. Max. solum se ipsum intelligere: quoniam, si quid aliud praeter seiplum
40쪽
ipsum intelligeret ab 'eiusmodi re intellecta sumeret persectionem, nec esset omni urerum, quae sunt, praestantissimus, neq; in supremo,& altissimo unitatis, simplicitatis, nobilitatis gradu collocatus . Consideret ergo simplicitis, an haec permanere possint, si in Beatis Mentibus, ac Deo Opt.Μaκ. rationes, rerumq; ideae reponantur. Non me lardi, Clarissimos viros existimasse, Aristotelem in idearum positione a Platone praeceptore suo non discrepasser ego vero istud auderem nunquam confiteri. Etenim cur Aristoteles in priori Posteriorii libro eas τερετιγματα appellat Cur eas toties in Naturali,& Diuina Philosophia ita aspere insectatur, ac destruit Z Cur in primo Ethicorum libro assirmat, se veritatis amore coactum esse, Praeceptoris sententiam de Id eis resellere Θ Minime decet virum summum in maximarum rerum scientia, qualis fuit Aristoteles, aliud ore proserre, aliud autem corde sentire. Quod si etiam nunc id ei tribuere volueris, igitur Aristoteles ea debuerit argumenta diluere, quae contra Platonem adduxit: nam eandem vim habent 'aduersus ipsum , illumq; eadem ratione torquent. Proiacto Aristoteles , quanquam omnes sorinas actu, eminenti eX-cellentiq; quodam modo in Deo Opt. Max. contineri asse- .uerauit: attanaen noluit has esse ideas separatasq: rerum rationes : quippe qui nullam in summo Deo neq ; secundum re, neq; secundum rationem multitudinem ponendam esse censuit: sed eum statuit naturam unam tantum ac formam esse omnium eorum, quaesiuit, simplicissimam , nobilissimam,pefectissimam , in qua omnes ala aequinetiam formae splendescere dicuntur : quonia Deus est actu Omnia ea, quae sim elea longe nobiliori ac perfectiori quidem modo, quam ista tra eum reperiantur, perinde ac dicimus aurum S continere, & esse omnia caetera metalla, quae extra ipsum tuu niuntur. Hinc euenit, ut Princeps ille omnium Deus se ipsum tantum intelligendo omnia quoque alia intelligat, producat, conseruet, & admirabili ordine, summaq; iustitia adnunistret ac moderetur. Caeteriam, ut de humano loquar vitellectu, in quo tota praesertim controuersia versatur , via deo