Promptuarium Hippocratis in locos communes

81쪽

Promptu.mum

duitas, petentiis fit humo bilis ita hepate gignitur , tum confestim hepat eos eteo dolore. Eadem propc est in hepatet, quicquid bulosi inest, ad te trahit, si ratione ro capi ig* derepente copiosa bili SeXtiterit, het par homini dolet, mituc 'Ex h. o. Sere & copiosa ex Ventre gignitur. Hoc enim si contingi s. Unde Durem in C*Rc--bilis proster multitudinem ad ventriculum se

T .nio doeet fieti quan- tur, & inde torimina in Ventriculo oriuntur, & ipsae, in reciprocaxion' pars quaedam per vesicam, pars Vero per ventrem so

lis sis, biti, , - ras procedit, sicque paucissima in homine existit, y

io etd dolorem inducei - dolores Eessant.. Carptim ex L. d. de Morb. pag. soa

b Arpatet sine minui ca- Pituita natura frigidissima est, sanguis vero calidis

es sysbo 'nie, 'i O , bilis aliquanto sanguine' frigidior. L. i. de

tione siccitatis , quae lima

tas illo, Bili, aestate & Autumno in corpore obtinet; od his e. d. aestate enim dc ea indiciis dignoscas, cuin hac tempestate homines sua sita i si iso ipQi xt bilem euoniam, & per medicamentorum po-s e vigent & hominum ti nes biliosa ie purgentur ; quod & ex febribus, & 'Au, binoso . Edi c. hominula si holoribus patet. Lib. de Nat. hominis.

Quibus pingue abundat , bilis flavae ' gignitur

am sic 'sti iumen- caedera supra in Autumno. rut, & sint aestuosa. Acuti morbi ex bile oriuntur cum ad L jecur contui

eenseatur confluere ad je- BiIis pallida in hepate manens, ubi in humano cortes si PT p .la L 1 redundarit, ipsum corrumpit, ejusque noxius est testina . Ad caput vero & inutilis incola , inquit Democribus Epheola de natura

I, Unde patet resecando- Haec quae Vides animantia Ieseco u minime Dei operum cadaverum a serum 3Π-- ra odio prosequens sed bilis ii naturam &: sedem in , At dum moderate gigni quirenS r nosti enim quod ubi haec redundarit, ut plinetur.&. bene Opurgam x Driris num hominum insaniae causa est &c. hujusqdq

caret suis usibus,3 etenim . , .

intestina ad excremento- morbi eXIItunt. Ex eod. Demochitotum dejectionem stimu- Epistola Hippocratis ad Dama metum

Iis lenrem pituitam de- Duiolis leu calidae Naturae refrigeratio , aquae pometergit, & exturbat, quae GO, & quietem agere convenit. L, 6. Epid. Seei. -

, sis heolaiatia: HIS imperis e calido corpori, cisto intema refrige

deduceret, x Fernelio. ratio COInparatur , Sole, igne , vestitu, aestivo tompq

82쪽

μppocram

externa nova. Contrario Fero lac contrarIa con- , Vult GaI. calidas naturas

Fbbi ieitanti quidem&bilioso , si bilis suo tempore vici 'scio o sur, vo

dispei hi fuerit, bono est. Sub cutem M vero effusa ac et xe post septimum diem. dispersa , aegro toleratu facilior , & Medico curatu ii Facit enim is legitionem promptior: effusa autem ac dissipata, & in unam ali- aut erysipelas ex diaquam' partem incumbens, malo est. Ex Lib. s. de

Alorb. p. l. 's. dolorem colicum nothum.1 o cui medetur semicupium bilem dispergendo laxatis poris.

o e o est a flatu editus cum sci-

Quibus ilia suspensa murmurant, lumborum dolo- que multus existit,& cum resuperveniente , his alvi humectantur , nisi flatus erumpant, aut urinae multitudo superveniat. de detumescit venter. G. .ro in Febribus. o phor. Secp. g. lenm his. Praecordiorum dolores , & tumores recentes sine inflammatione murmur exolvit circa praecordia exortum. Idque potissimum si tim stercore, urina Milatui prodierit. Alioqui ubi ipsum per se transmissum fuerit, jtivat. Idque magis si ad inferiores sedes desce

derit. Ex L. Praenot. 8. '

Hippocratis sententiam

Cal acla , per alvum secedit, ta bilios a. educit. L. et arc

a. db Vi f. rat pa*. 32'. Alvum potius quam urinam ad experientiam Neapo- movet. 33 . Acrimoniam qeondam habet qua alvum movet, limulque ' boni lucci est. L. de sani degunt. Praeterea

s Cp. pae . Sq. f. semen ejus lumbricos ne-

Qui teptimo die brassicam comedit cum adhuc dissi- sutata e bo uin i 2,

culter spiraret. Circa abdomen emolliebatur recte' discutit & vini n*spirans effectus est, eique alvus exagitata. L. 6. Epid. Di ebrido.

Scci. 2. Text. 28. b Liberat enim insertus pulmonum praeseitim 1 - .

83쪽

Cartilaginosa asperae Arteriae corpora Bronchii dicta. L. de Vict. in Acut. pag. 368.

, Qui bubones vocantur Quibusdam dentes , quibusdam etiam ' glandula

eipiatur bubo de inguinis et, in pne Sect. I.

Abscessus veluti glandularum tumores, eorum qui- b. e. Celebri dum juxta dein locoruin tu Ide propagationes ducunt, atque aures, cordis dum sub amotiam aliorum speciem exhibent, ac piaecipue vis

ustissis ceruin, ac tum certe si maligni sunt. L. 6. Epid. Secl.

d. e. Etenim de bubonibui a. Text. T.

sit, ipsos esse minores mox- bi diuturnitatem ' praenunciant. Coac. TS. r. '' Ex bubonibus omnes f febres malae praeter diarias.FEtenim invaduat unac si ii. Secl. 23. Sed de glandularum tumores qui in o. 'accidunt, deteriores sunt, si in acutis statim g Pessimi sunt quod nul- quidem S remiserint. L. a. Epid. Secl. 3. . F88.

Iam vim habeant indicandi, quale quid Andronici filio recurrens et sipelas portendit, ut plenius infra in Crisi per abscepsum

Bubula Caro.

a Lac bubulum ideo grave quod abundet butyrcsua natura aestuoso, & caseo crasso & tenestii.

Carnes bubulce validae sunt, Sc alvum sistunt , nec facit c concoquuntur , quoniam crassi & multi sanguinis est hoc animal. Et carnes ore sumptae graves sunt, eaedemque & sanguis de ' lac. Quorum autem ani malium tu tenue est, & sangais similiter, eorum quo que carnes consimiles existunt. L. a. de Vict. rat., Melancholicae affectiones earnium bubularum elu

sinu, sententiam , at hic ingraVeleunt, ' quod earum nati ira luperari nequeat,

' λβ . ,2'. iugi quilibet ventriculus eas concoquere possit; holi, daugent quod periculo redic defungentur, qui iis d percoctis & qua bsiue crassioris su ci, vetustiS uxentur. L. de Cici. iv Ac . pag.

84쪽

mes inpori graves bubulae, porcinae

tiores. L. 3 3' carnibus commune , u

excoquantur & diu fet-

'Huccinae. r Reeensentur inter Conchylia, quorum succi alvum

Iussa in Lingua, infra Tingua.. threstis.

Frequens usus Hippocrati in subdititiis mulierum .

Aut rum , ' vide plura in Lacte.

Butyrum, rhus, myrrham, resinam paucam, ex his uteri ulcera colluito. Lib. de Nat. mul. alibi pas inter Medicamerata.

a Buprestis animalis genui specie ac viribus cantharidibus simile. a Butyrum coquii ac digerit , eoque solo parotides, bubones, & oris inflammationes saepe curaum tui in mollioribus corporibus. Ore sumptum con fert pulmonum expuitio nibus, etiam in pleuriti, de & peripneumonia. Ex GaI, L. 1 o. Simplicium,

itas, infra , in oculorum Osemus. Caelias aliis Morbis succedens.

V i insania corripiuntur , aut per se a morbisiberantur j is dolor ad pedes aut pectus subiens,

aut enemens tussis oborta insaniam solvit. Quod si insania soluta nil ex iis accidit, caecitas. a sequitur. L. a per abscessum calamita de Iudicat. pag. o, sum facta crisi . Grandioribus natu & quos jam calor deficit, partium resolutiones aut insaniae, auth caecitate Sgunt, Ex fine Stat. a. L. I. Epid. ciborum fastidio ,& cum

senes in eo statu nequeant piae imbecillitate excrementa capite collecta excernere seu vomitu , seu haemota hasta, dum ea det Ponuntur in vicinos oculos, caecitatem adferuuii Ga Dud hi .

85쪽

a Iuvenes acriotem possident calorem , pueri copiosiorem, inquit Galenus hic , cujus consulendus

Commentarius, a Certum est, si Tatiore trutina existi meis

tur non differre calidum primigenium a calido cae lecti, cum de eo hic loquatur Galenus ad Aph is. Sect i. Neque aliud quicquam praeter calidum innatum animal ab initio finxit formavitque , non

aliud posteam ad justam

magnitudinem perduxit, non aliud denique ad fi nem usque vitae aluit ac sustentavit, siquidem omnium actionum naturalia Auctor existit. Neque enim secundum Hippocratem praeter hunc aliud quidquam est animantium natura , ex quibus verbis inserre licet ex Hippocratis & Galeni mente Calidum primigenium es, se in singulis animantibus participatione quandam calidi caelestis seu aetheris quae animae substatiam primis istis Medici-Nae paretibus crassio te M i. Derva philosophantibus constituat.

S Promptuarium chexia, infra in Pituita, V Plisto b

Calculus, infra in Renibus es Vbica i

lidum innatum primigenium.

Qui crescurat,plurimum habent a calidi innati, plu- rimo igitur egent alimento , alioqui corpus eorum absumitur. Sectibus vero parum inest calidi innati, paucis propterea fomitibus egent. Hanc ob causam febres senibus non similiter acutae fiunt. Frigidum enim eorum CorpuS. . h. Ig. Secl. 1. Istud nosse con

venit, hominem prima aetate esse calidissimum , postrema vero frigidissimum. Lib. de Nat. hominis. pag.

Calidum , , Caeleste , Et ber.

De caelestibus rebus in sublime positis nil dicere attinet, nisi quantum conferunt ad demonstrandum de homine & de reliquis animantibus , quod ex his cohstant & procreata sunt, quodque animo sunt praedita,

& quod sanitas & morbus , quodque in homine inest boni vel mali inde proficiscitur. Nunc vero ipse sen

tentiam meam aperiam. Quod Calidum vocamus il mihi immortale esse videtur , cunctaque intelligere, videre, audire, sentireque omnia tam praesentia, tum futura , cujus pars maXima , cum omnia perturbata essent, in supremum ambitum secessit, quod mihi veteres videntur aethera appellasse. Altera pars locum

infimum sortita , terra equidem appellatar , frigida& sicca, multasque habens motiones, in qua sanc

inultum inest calidi. Tertia vero pars medium aeris locum nacta est calidum quid existens. Quarta pars ter rae, proximum locum obtinens humidissuria & crassissima. L. de Carnibus. pag. 2So.

86쪽

Hippocratis Caedo, Caligantes oculi, infra in oculorum A fecitibus.. Caletitium.

a Degusium eapillorum ex humoris penuria, quod plusibus explicat Gorreus.

Qui calvescunt, ii sane phlegmate redundant, quod

riet coitum in capite agitatum d incalescens,in fum- b Existimat Hippoetalea Teuticula illapsum , ipsorium radices exurit, ita ut bili effluant. Eunuchi autem ideo non calvescunt, denda, ut minus fit mirum quod neque vehementius mPVeantur, neque phlegma e si se a, in coitu incalescens pilarum radices eXurat. 1. de Nat. re calvitiem. Celabre au

t tem dicterium militum

pueri pag IF P . Iuli j Caesaris, quo calvi Eunuchi neque podagra laborant, neque CalV1 fiunt. ties pet hibetur indicium Aph. a 8. Sect. 6. uicamque 'Calvi fiunt his masenae sal curiis. Urbani serviata

P .i i . O . uxores moechum calvum

uarices a non fiunt. Quibus Vero calVis magnae Vari- adducimis.

edu fiunt, hi rursus capillaxi sunt, Ibi , .sb Sq- . up A. ' 'E Varices qui in calvis apparent , nisi magni fuerint 'Si

surorem iis portendunt. L. a. Epid. circa finem. Secl. s. Aristoteles eandem

e sententiam mutuatus fue-H I i ait ab Hippocrate.

alx , alcaneum. d Quoniam humor pravi s

& corrodens in capite rem s i tinetur. Mercurialis hic.

Qui ab alto desilientes calci cum Vehementi impetu innituntur, iis ossa quidem diducuntur, v enuae carne circum ossa collisa sanguinem effundunt, tumorque ac dolor multus supervenit. Neque enim hoc 3 os exi p psi mallimum

guum est, subterque e directo tibia promictet , & Conam iii pede. Eae Rulano. munionem cum venis & nervis magnis habet. Huic

quoque ossi posteriori parte tendo annectitur, unde syderationis periculum impendet. Quod si accidat, toto h aevo perdurat. Nam qUae aliae sunt syder attones, velut ubi ex negligentiore decubitu calx nigrescit, te rum idui, aux ex insigns diuturno-ve tibia: vel femoris vulne te quod calci communicatum fuit, cive ex alio morbo diu p iis hi iis e thysti supini recubaeri aegri, eae diuturnae & molestae sunt& quae saepe recrudescunt, nisi diligentia & longa quiete curentur. Quare quae hujusmodi syderationes contingunt, eae praeter aliam noxam corpus quoque

87쪽

o Promptuarilam

a ob si pathiam calcii in sumIDIIm d discrimen adducunt. Febres enim is per nervo' i modum acutae superVeniunt, assiduae quidem cum tie ab a iii 'um corde uir more & singultu mentem tentantes, & quae pauci, de febres, cum diebus aegrum e medio tollunt. EXistunt quoque ve. u. ut Ticotes&con narus, fundere solitarum livores, eae evulsiones. velut ' nauseabundT sanguinem refundunt, & cancto dista 'ae propter compressionem occupantur. Carptim ex L. i, expuunt , ac v/si di fanis. oet. TF3. TFq. L. de Art. 8 8. O ex Muc l .

munt , more eorum qua hius abundi evomuisti u ooν - .

dem. Gat. Adolelcentem p ex asperam viam maturato cursu calcis dolor coepit, interiore praesertim parte, quo loco nullus abscessus factus est , qui humorem cogetet.s obgangitenam seu de-Quarto tamen die locus stiniversus nigricabat: adta. mortuarum ' qn- R tum usque astragalum dictura & eavitatem illam quae g Qtie. s. est ad planum pedis quod c ibo: vocatur. Quod dentia gratum fuit non disruptum erat s verum prius 8 me, dio sublatus in totum post cursum eto, diebus. L. i, Epid. pag. IO S.

Cammaris, infra Cancer pisu.

Cancer , Carcinoma,

, Canctos occultos GaI - Cancros ' occultos omines melius est non curare, his intes praetatur ei qui Curati enim cito pereunt, non curati longius tempus iis, puta palato, sedem Abderae cuidam inulteri cancer in pectore existit, '. Testistio M.tiauta est 'illa sanies effvebat subcrueiata. Intercepta a si in Ex iis velo qui sum-tem fluXione mortua est. L. i. Epid. in Fine , & T

nia corporis parte confi- si uiri eos solum curare ' m. o

tentandum est, seu secan- iam Caraeruin si a fauetibus habebat, ultione per oleo , seu urendo , qUQ' b convaluit. Ibidem. IIIo.

veto aggr*dinum Trum se, & caedera. In hoc manu,&.ni ut ulta ti num me- medieta est adinota , tandem vero ex irritato medica dicam exposca id , ii mentis ' cancro febris adorta est nec ante morxom

ii nant , in omni cancro k'mediis agonistici abstinenres. Apae hic citatum. b Ergo non omnis Cancer asonisticam crum latronem iet tuit. Ferio aut causticis medicamentia.

88쪽

Hippocratis. MCancri viales marini

NOTAE.a Cancri fluviatiles quovis teinpore eduntur , at aestate meliores, & uberiores plena Luna. Humi indum ac modice Iefrige- alimentum praebent, marini qui minus commendantur. Card.c. p. L. 3. de Sanitate tueudasCancti iluvitiales praesertim, sed& marini alvum movent & urinam provocant. Sale conditi siccant &attenuant, & alvum dejiciunt plerisque. Ex salitis sicueissimi quidem maxini, deinde fluviatiles , palustres

maxime humidi. L. a. de Vict. rat. pag. 3 et T. Si gracilem febris urat, febrem exolvito h cammaro & caetera. Ex Lib. de sic. in homine adducenda innitis ratione 'rorum.

Cani , Caniciis

Cani 3 ob id contingunt quod longo tempore permeante in homine humido, eo quo humidissimum est secernitur,&in summa cute illabitur, ita ut attracta candidiore humiditate , pilus quam antea candidior evadat, ipsaque summa cuticula eo praesertim loco inquq cani sunt, quam in quovis alio candidior existat. de Nat. pueri . pag. Is i. ubi plura. Canis ' Sdidis . Gulas Canicula. A ri . I

e V a Quae in aestatem Incidit illustiissima stella , La-

Sub cane & ante eanem difficiles sunt medicatio--vocatur. Hac

' I. ra aliqui etiam canem vo,

neS. Sce t. q. . , abutentes nomine

Eadem hac ratione aestate a canis ortu O. dierum totius syde iis quod canis

spatio a Pharmacia cavendinn , sed potius clysmis utendum ubi opus est. Alioqui idem discrimen immi-dine. ex GaI. ad i. Text.net. Libello de pupeato iis Remed.

bub canem tellus magni, venti calidi, febreS in qII I eo est o dicetum. ro,

bus aegri sudoribus diffvebant aurium tubercula multa postiquiorum

Q T ' Iuli l. & xo. pDorum Autis aderant. L. S. Epid. pag. IOS . gus i. Ex eod. Gal. nunc ve; ocum anni supputatio tot recta fuerit, a vigesima Iulii ad finem Augusti durant. Ex Mercuriali hic. Hujus, ex Plinio, ni ii otestas urum ni ita subvertat , terras exsiccet, feras & varia animalia opprimarib Marini proprie

Cammati, a Canicies affectio est pilorum, qua cani fiunt a frigido pituitosoque cerebit excremento. Hanc curis , moerore: metuque repente intra horae vel noctis unius spatium con tractam ostendunt Histoloria apud Schenhium.

89쪽

-- a Promptuarium

Canis, Catillus, Canina ,

Catulina Caro.

Caninae carnes calefaciunt & siccant, roburque ita serunt, non tamen per alvum secedunt. Catulinae veto humectant, & per alvum dejiciunt. L. a. de Vicit. Hupag. 326. a Seu mediae aetatis. Pro Oplanio carnem canis 'majusculi aut caprae edat. L. de Intem. . cfect .pam. in Lienis affectu . spassim vero canina praescribitur in aegrotorum diaeta. Catuli na vero associatur pullo gallinaceo aut columbino Dicto L. de Intern . . ecl. in Nepatico Morbo.a Vis omnis cantharidum ' Cantharides.

des, ei, et, bi O Potionem aqua inter cutem laboranti concinnabis si id ani ho uta xxissm ablato A capite, pedibus, & ali,

nos horum ei, si ieiebri corpora eX tribuS aquae cyathis contrita exhibueris. D. medicamentis urinam De acu t. pag. 3s . Cantharides sine alis & pedibus tri- h. . f. M pede iiij id bis is q- eX Vii, albi hemina exhibeto. L. de interis. Ah

alii contra , at nos totas feci. pag. 3 8. indimus. Gal. L. D. Simmi icium

Capilli. ( iunge qua infra in pilis , Ir, chiasi eae glandulis. J

ui ri''sum, eus uia' Capilli' ad hunc modum oriuntur. Ab ossibus & ce- palpebrarum, quidam post rebro ejusmodi incrementiatri provenit. Ab eo scilicet rhua8. s.' latinos quod circumcirca existit, in quo pinguis ni- corpore innascuntur. hil est , ut neque in nervis. Si quid enim pinguis inesset Hotum ela fiet tesu *Xustum esset. Ac forte miretur aliquis cur insa triplex, quarumdam aX illis & pube, & reliquo corpore pili multi succresi i. um in. h. . ut xethpec est ratio, quod ubicumque in cor- in barba, fuliginosorum P reglutiriosum existit , ibi a calore gignatur. L. Pe

corpore & circum glan- Qualem humorem caro attraxerit, sue album sive: omni e,etem hi, di sirum' uigcum, talem h colorein pilus imbuit. L.

moris sui ideam referen- pueri, pag. res i.

90쪽

aue biliosis gavi sunt, pituitosis albicant. Crispitudo autem vel rectitudo matellae vel humidioris dispositionem indicavi. eod. Laum in

Capito inter pisces maia notae. Capparis.

Tum cortex tum semen potenter expediunt ' pul- a Lienes induratos etiam monuin infartas. f. e Morbi pag. HT8. F. Nalibi passim. Gai. I. Similis

Caprina Caro , Haedina.

Caprinae sunt bubulis leviores, & magis alvum deiiciunt, quia exangues magis & humidae. L. a. de me p.rat. pag. 32 S. Captinae carnes omnia quae bubuliS insunt' vitia ha- a Sunt enim aeque eoctu bent. & cruditatem. flatusque & ructus mapis mo-

- , natuosiores nidorulentos

vent,& choleram gignunt. dum autem quae odoram ructus movent, cumque

tissimae, solidae & suavissimae, eaeque optimae percoctae, Miseres sint & calidiores,&frigidae. Quae vero insuavissimae, graveolentes, & iei ita suti qui '' . durae, eae pessimae , quinetiam recentes. Optimae etiam fiigidae calidis piae: sunt aestate, Autumno vero pessimae. de Victu tu Acutis . pag. 3sq. put. Capitis ' conformatio. Epid. Docet capita exigua

, 1 semper mala, magna velo

Hominum capita neque inter se similiter habent, men bona. Exemplo peti neque suturae capitis omnibus eodem loco sitae sunt. V sui; V erum cusus parte anteriore caput prominet ( quod

fit dum capitis pars rotunda plus reliquis eminet huic is uturae in capite ad literam T similitudinem a natura

sunt rum comparatae. L. de Capitis ulnerabiv. pag. sero. b Ad libetioremfuliginum Capita suturas habent, alia quidem tres. alia* qua- Opi xion*m, xu , & Thera, . . que propriae ossa Cranii iam plures habent, hi capite melius valent. L. secernentes,& tres crata

riorum qui acuminato sunt capite , partim quidem moide secemit; passim auiunx valida cervice , qui sum caeterorum membrorum, '