Werböczius illustratus sive Decretum tripartitum juris consuetudinarii inclyti regni Hungariae

171쪽

lPARTIS I. Ti Tu Lus 67. Isr. cessa Iuris, pro se Vendicabit, & posteritati suae juste , meritoque applicabit. A)g. 2- Et si frater ipse defunctus filias, &uxorem post se relinqueret, & bona sitia sexum

scemineum non sequerentur, ita Videlicet, quod prius vivente fratre praemOrcuo , & progenitorum quoque suorum temporibus reale Dominium aliqua sueminarum in eisdem bonis non habuissset; tunc easdem filias, infra tempuS maritationis earundem, uXOrem autem , sieu relictam illius tamdiu, quousque sub nomine, & titulo Domini, & mariti sui vixerit, S tempust Viduitatis suae peregerit, eo praecise Jum, Si modo, quo frater ille defunctus, dum supervi-Veret, Victa, & amictu , OmnibuSque,' Vitae ne-l cessariis, juxta bonorum illorum exigentiam eda-Care , pro Videreque , & conserVare, ac honeste tandem filias nuptui tradere: Uxorem autem

c si voluerit nuptui pariter tradere , & insuper

Dotalitium, acres ParaphernaleS ejuSdem persolvere frater ipsie superveniens de jure tenebi tur. Idem quoque de concractibus, B sieu fraternalibus adoptionibus c ubi de eo contractu manifeste constat est sentiendam: Nam licet irater praemortuus, haeredibus ex suis lumbis descendentibus caruerit, haerede tamen desti tutus , qui mores or legitimus appellazur, nondum deiecit. 3. Secus tamen est de illis fratribuς, qui ante siexaginta, aut centum, ducentoS, Vel

172쪽

plures annos in bonis, S JuribuS eorum pol sessionariis divisi fuissent, Sc a tanto jam tem' Pore Vix etiam genealogiae sux lineae memoria haberetur, sed solo quasi nomine fratres con division tes dicerentur. Nam in hoc casu ea Lege procedendum est; prout in facto lurium possession riorum per deiectum isseminis aliquam rum decedentium, a Majestate Regia impexr torum procedi sinet. A Quod violenti occupatores bovorum iteru mviolenter de illis uici pos vi.

TITULUSITrhi , si quispiam hominum se in Dominium

talium bonorum , & Jurium possessionariorum Violenter ingereret, ingredereturque, quoVis modo immitteret, quae in alterum, non ipsum derivata fuissent; tunc ille, qui Vim , Jusque successionis tu illis bonis habet, intra anni unius integri revolutionem, etiam pQr p 'tentiam, & parem violentiam ipsum occupaz2- rem de Dominio eorundem ejiciendi, & exelu,riendi habet facultatem. Quoniam in hac parte: Him νι repellere licet. B

f. I. Transacto vero anni uniuS spatio a processu iuris contra occupatorem eum 3SerdHebebit, sic eum praetextu Π debit in occuputio'

mi, usurpatiouis c) hujusmodi bonorum ,

173쪽

PARTis I. TiruLus v. 169hrevi Evocatione, Vel insinuatione mediante, in Causam attrahere poterit: ubi eo directo m do, quo ratione bonorum de manibus suis propriis occupatorum fieri solet ; Violentus occupator eo quod jurisdictionem alterius Vi,& potetalia pro se vendicavit) in siententia capitali convinci debebit : Si tamen actor bona illa Jure siue- cessorio ad se devoluta tui isse comprobaverit. A f. a. Et idem est tenendum de illorum quoque Jurium possessionariorum violenta occupatione , in quorum reali Dominio quispiam adiuturno spatio perseverasset: Quod scilicet spoliatus ipsie occupatorem de illis pari violentia, si poterit, intra unius anni spatium ejis

ciendi, di expellendi habet auctoritatem. B D. eυ ula: NIL, JURIS. Et qualia bona

iterum iu do utem, vel vinctutem redeam ἐTITULUS 69. Ut terius sciendum , quod, si in serie literarum aliquarum Fassionalium claustula illa: Nullum Pus, nullamve Puris, re Dominii proprietatem prose reseruaudo, e c. aut studiosis , auc ignoranter inierta fuerit, tale jus possessio, narium, super quo videlicet hujusmodi Fassio- iacta extiterit, nunquam in eum, qui Fastionem

174쪽

IN PARTIS . TITu Lus 7 . fecit c etiam sine haeredibus eo, in quem Ju li: suum transtulerat, obeunte de caetero rene it chetur, aut redundabit, sed collationi Regiae Majcstatis penitus subjacebit.

I. Verumtamen si Fassio absque clausula praenotata celebrabitur, sive in mutua, & concambiali bonorum aliquorum petmutatione,ili sive alia perennali collatione, utpote pro Drvi Istiorum remuneratione prout plerumque sistet aut alia quavis rationabili ex causis, datione, in I scriptioneque, Vel obligasione, tunc eo ex hu-limanis sublato, & haeredibus, aliisque legitimisissuccessoribus destituto, A cui collatio, aue quae-Ivis inscriptio bonorum ipsiorum facta fuerat,rur fas & iterum in illum, qui Fassionem fecerae, vel bona ipsis contulerat, ejusdemque haenedes, S posteritates universos quoniam Juris succos serii proprietatem,& Dominium pro se reserva Verat, nec a se in alterum perpetuo transtulerat ) ipsis bona devolvuntur, dc Juri pristino ei- sective derivantur, aeque redintegrantur.

Quid sit concambialis permutatio v) bouorum, lin quare fit ad inventa '

TITULUS IO.

Quoniam autem semper concambiali permutatione bonorum, &Juriam possessionariorum mentio habita est: Hinc siciendum, quod l

A Atque ab intestato deeedente. Com. Sos. bis o De Concombio a itur per ψ. seqq. titi

175쪽

PARTIS I. Ti Tu Lus 7O. IZDilconeambialis bonorum permutatio, est jurium 'lpomellionariorum duarum,Vel plurium partium lsibiipsis vicissitudinaria commutatio , & in al-cerutrum legitima translatio. I. I. Adinventa autem est; tum propter quietioris status consiequmdi iaculcatem e tum Propter uberiorii tructus percipiendi emolu-

a. Plurimi namque bona sua in longinquis partibus a loco Residentiae ipsiorum magna adeo distantia, & intercapedine sita habent, ut plus ad provisionem illorum ponere creantur, quam de fructibus eorum percipere possint,

Nonnullorum autem bona propter poeentum perniciosiam , & Violentam Vicinitatem in extremam devenere des lationem. Plerique vero ratione talium bonorum continuas habent lites , ScontroversiaS, ut ne noctC quidem propter

eas quiescere possint. Ita ut longe plus jacturae, quam utilivatiS inde reportent. 'si. 3. QuAFROPTe R quilibet possessionatus homo de bonis, S Juribus pos Sestionariis suis Concambium sibi utile, & proficuum Pure liberaeque Ab facere potest, contradictione filiorum, ac filiarum, vel fratrum suorum simplicited

non obstante.

g. q. ATTAMEN portio illa, quae in concambium sibi dabitur, in fratreS generazionaleS vel condivisionales s deficiente eo fratre, qui concambium secorae devolvitur, tanquam alia

176쪽

1 et PAR Tis I. Tiru LIIS II. portio sua, perquam commuzatio concambia. iis facta suerat, quae in ipsisS fratres vigore Juris successerit derivanda erat.

Qui si eoueambium fraudulenter, di simulatefactum, celebratum fuerit '

TITULUS II.

VSrum quia plurimae iravdes in huiusmodi

concambiali bonorum permutatione per plero,que fieri,& committi consiueverunt: Qui- ldam enim bona in praejudicium, & jacturam

fratrum siuorum non Vere,neque juste, led ficte, Sc simulate vendere pariter ,& alienare praeten dentes , ne fratres ipsi bona ejuscemodi ab emptoribus, ne dicam faeneratoribuS, pro se repetere , & Juri eorum vendicare, appropriareque possent, titulum, vel colorem concambialis

permutationis quae justo, & recto modo libere fieri permittitur ) in literis, seu privilegiis Fassionalibus inseri procurant,Jus aliquod possessionarium remoto in loco, vel sorte etiam propinquo situm, & adjacens peremptorem, sieu finerato rem in concambium sibi datum esse profitentes , tamen Dominium hujusmodi Juris possessionarii ad modicum solum tempus ut fraus ipsa in terim palliaretur aut nunquam pro se vendicabunt, sicque fratres eorum , ad quos successio bonorum ,&Jurium possessionariorum ipsorum hoc sub titulo alienandorum spectaret, defrau ddares, illos exhaereditabunt, etiam eo dure pos

177쪽

PAR Tis I. Ti Tu Lus 72. 173sessionario, quod venditori per emptorem in concambium dari simulabatur,atque fingebatur, apud eundem emptorem perpetuo remanente. g. I. Ne igitur fraus dolus cuspiam patrocinari videatur, A postquam hujuscemodi fraudulentum concambium fratribuS Ven dentis, di bona ipsa alienantis innocuerit, mox ad instantiam ipsorum fratrum, i,cta primum legitima super ea re Evocatione ; sola communi aestimatione eorundem bonorum praemisso modo alienandorum mediante , unico tamen semper termino octavati; actori hujusmodi bona per Judicem reddi, adjudicari, restituique debebunt. Quando concambium nullo modo post retractari Z

TITULUS 72.

I Trhi , si pater , Vel frater quiSpiam concam bium aliquod secerit: & filius , aut fratrum aliquiS eo concambio sicienter, & sine juridica Iζclamatione, Vel prohibitione usus fuerit, fructumque bonorum permutatorum realiter per- Ceperit, concambium ipsum postea filius, Veli frater ille retractare, nequibit; v) usus eui realis in hac parte in vim cessiovis cosseu'fusque xrazsibit. C

iacta reclamatio semper opitulabitur. Com. Stasi. bifi

178쪽

174 PAR Tis i. TITu LuS 73. M in concamsiis pecunia superaddatur, utrum talia bona yus foemineum quantur f

IT M , qui Jura possessionaria modo concamἄbii permutata, quantitate, frumiositate, &valore non semper aequaliter sibi corresipondet , ideo solent plerique, quorum bona, & Jura possessionaria minoris pretii, valoriSque existunt

ad ea, ut concambium aequale fiat , summam aliquam pecuniarum stuperaddere s unde non

nulli putaverunt , hujusmodi Jura possessiona ria eo quod pecunia addita est Jus foemineum aeque, Veluti masculinum sequi debere rQuod tenendum non est. I. Nam Jurium possessionariorum conservatio, & sequela nou a ramo , pecuniae sci licet additione, A ) sed a radice, & origine acquisitionis, S inventionis suae judicanda censetur et Et ob hoc in tali casu homines socini,nei sexus non nisi de pecuniis superadditis portiones suas rehabere poterunc. Propridias autem, &haereditas aurium ipsiorum posscssionariorum sexui masculino Calva manebit. Is a. Et hoc verum est, si ex origine, &yacrice ejuscemodiJura postilionaria sexum stamineum non sequiantur. super ea namque ambiguitate: utrum a iqua Jura possessionaria sexum foemineum aeque, Veluti mascu inum,ssequi de-

179쪽

PARTIs I. Ti Tu Lus 74. Ipsbeant , nec ne i semper ad originales liceras, quibus bona ipsa acquisita , & inventa fuerunt ,

recurrendum est.

Quid valeat EVICTIO, A seu expeditorio cautio pra assumpta t

C Eterum quoniam in concambiali permuritatione bonorum, ac Jurium possession riorum Expeditoria cautio , quae apud Legistas cautio dei vicZione nuncupatur, inieri, & assumi plerumque solet. B) Si igitur partium aliqua legitime requisita, alteram partem juxta prae- assumptam, Tutoriam, Expeditoriamque cautionem in Dominio hujusmodi Jurium possessionariorum permutatorumad VerbuSquospiamcausiantes, & legitimos impetratores constervaret non poterit; tunc Jura sua possessionaria in concam-bium alteri parti data si restant in sipecie reddi, & restitui; si vero a manibus ipsius partis alienatasortesuerint, & recuperari nequiverint , tunc similia jura possessionaria, quantitate, ac fluctuositate, di valore juribus alienatis aequi pol-

bu Scunque onerosis literis naturaliter inest , nisi partes aliter convenissent. Com. syst. hic. Si eXPressse assurripta est fiat, certis condi tionisus; blice servandae sunt. Quia omnis Contractus a conditi ne Legem acciPiι.

180쪽

pollentia parti damnificatae , quae in Dominis illorum conservari nequibit, dari, statuique

debent.

s. I. Et hoc verum intellige, si Expedito ria cautio Fassionalibus simplici, communique modo inserta fuerit Nam aliter, si claustulavsia Expeditoriae assumptionis cum coditioni- lbus, & articulis aliquibus posita, declarataque extiterit; tunc ipsα eaedem conditiones, articulique positi in hac parte observari debebunt. a. Et hoc idem intellige etiam de caeteris Juribus possessionariis sub expeditoria ipsa cautione per quempiZm alienatis , vel legitime venditis. Quod nimirum, si emptor bonorum in Dominio eorum per Venditorem conservari nequibit; tunc similia bona, qualitate, quanti clitate, fructuositateque, & valore illorum loco lsibi dari debebunt. A

Qui intelligantur per legitimos impetitores

ΡEr legitimos Veto impetitores accipiendi,ac intelligendi sunt causantes, & processu Ju

ris agenteS: non autem Violenti occupatores, S manu potenti procedentes. Nam contra tales non tenetur quis alterum in Juribus ven- uitis conservare. v A Cons. a. 3 16ς 9. Nisi se ita obligasset. Quo ea se post factam talisinodi

bonorum violentam Occupationem,&ex bonis e e-