장음표시 사용
11쪽
quod utrael propositiones simul uerae ac simul salis est possunt. Sed nec satis quo obserua/tio solius aequi uocationis locautio ut contradictio fiat.Verum eodem modo proposivones tene ri necesse est ut utraque uel actu uel potentia sumaturis enim alteria Altera potentia sumpta si non erit contradictio ut,dorinit Socrates,cum domit:&,non dormit Socrates: si alteram quis in actu alteram potestate accipiat,uel adeo potius in eadem propositione utrumque sumat,contradictio non est. Ad haec non ad aliud atque aliud propositiones spectare debent, ut decem plura sunt,& decem pauciora. Nam utraque simul propositio uera est, iuxta decem,quinque,deinde uiginti locemus. Continget enim ut quam uiginti, decem pauciora sint quam quinque plura. Demum nec secundum aliud ais aliud ,ut Aethiops albus, Aethiops non albus,contradictio non est si alteram in cutis, alteram in dentium specie accipiamus. Haec proinde omnia 6c alia quoque plura obseruari decet si modo propriae ac germanae contraductionis nobis cura est. Quot porro haec,& cuiusmodi sint,in Sophisticis, quos conscripsimus, Elenchis declarabitur illic enim hisce de rebus definimus aduersus eas quas nobis sophistae inuehunt importunitates. Non enim istaec disciplinas existimare quis debet,sed impedimenta quaedam,dc tanquam summina rectam uiam apud Philosophos secantis demonstrativae orationis.
De subiem ετ praeditatiis enunciationum.
Uoniam uia sunt haec quidem rerum uniuersalis,illa ver Mularia. Dico au/tem uniuersale, suod in pluribus praedicuri natum est. Singulare vero,quod non.,t homo quid uniuersale est,Callias vero eorum suaesuntsingularia.Necesse est au tem enunciare cum inest aliquid aut non,aliquando surdem alicui eorum piae uniuersaliasunt,aliquando autem qu regulariasunt. Si ergo in uniuersali uniuersaliter enuntiet quis quoniam est aut non est, contraria enunciationes erunt. Dico autem in uniuersali enuntiareumuersaliter. ut omnis homo albus est, nullus homo albus est. Quando,otcm in uniuersalibus non nrauersaliter,nοηβη contrariae. quae autem signocantur, est esse alisvando contraria. Dic autem non uniuersaliter enuntiare in 3 quae niuersaliasunt,ut est albus homo,non est albus homo. cum enim uniuersales homo,non uniuersaliter utitur enunciatione. omnis nanque, non aniuersale se
ignificat sed Oniam uniuersaliter. In eo uero quod uniuersale praedicatur,id quod est,nniebaliter pudicari non est uerti .Nulla enim a frmatio uera erit,ino cum uniuersales prsdicatum,
uniuersaliter praedicatur. ut est omnis homo omne animal. Uandoquidem Philosophum una cum reliquis uirtutibus concisae quos breuitatis esse di studiosum decet ut non superuacantis,quod solet rhetoricae orationis artifices uerbis cir cum fluat:idcirco ex rebus alias niuersales aio, alias Singulares. Ac niuersales quidem dico ut,homo ambulat: haec etenim uox multa simul indiuidua concludit. Singulares autem,ut Plato philosophatur. Et in hoc sane de interpretatione commentario nihildum hactenus his de rebus accurate elaborauude caetero si quis has uoces exactius audire gestit,quoniam uniuersalium ac particularium diuisio incumbit, primum ab uniuersalibus auspicabimur. Universalium alia ut uniuersaliter dicuntur,ut omnis homo respirat: uniuersale quidem ob uocem homo multo rum comprehesiuam ut dictum eaeut uniuersaliter autem,ob,omnis determinationem,quae Mipsa quoque multas res concipit. Quoniam ergo priori uoci,homo multorum complexioniic prehensiva haec circunscriptio onanis adnexa est,tota compositio, quae duabus constat uniuersalibus uocibus uniuersale ut uniuersaliter appellata est. Alia rursum uniuersalia ut no uniuersalis ter dicuntur,ut homo respiratanon uniuersaliter quide quini omnis, determinatio non adiaceat: uniuersete autem,o uocem homo. Particularium autem alia, cum determinatione efferuntur, ut,aliquis non omnis: Alia incircunscripte ut, ilia legit. Quietiamnum singularia uotantur,
Maunis a particularibus determinatiovibus: quod illa destinatum definitum individuum de
12쪽
sgnant: hae autem indefinitiam. Iam uero sciendum quatuortae Deteminationes, Una uersales duas, Particulares totidem. Ac uniuersalium,aliam affirmatium,aham negatiuam ut, ni nullus Itidem quoque Panicularium,allam affirmativam taliam negativam. ut,aliquis,non omnis. 2Ex his igitur quatuor determinationibus, Uniuersalis Affirmativa In necessaria materia uerax est mentitur uero in eadem uniuersalis negativa, ut,omnis homo respirat, nullus homo respiraruera fuit omnis:mcdax, nullus. In impossibili autem uice uersi usu ueniuuera est etenim nubluS:mendaa omnis: ur,nullus homo pennatm,omnis homo pennatus. In contingenti uero ma
teria uniuersales ulrsm dererminationes simul mentiunturinec enim omnis homo lauat nec ite nullus homo lauat. Quoniam ergo Contradictio in omni materia uerum salsumque secernit id autem in huiusmodi determinationibus non deprehendituri idcirco ne has quidem Contradicentes dicere debeam, sed contrarias. Quando enim Contrariorum quaedam mediata,quaedam im mediata sunt, mediatis sane contrariis huiusmodi quae in materia tum Necessariatum Impossihili fiunt circunscriptiones similes uidentur. Quemadmodum siquidem in illis cuicunm alterum adesci alterum protinus aberat,eratq; prs sentia quasi usdam di in tetitus:nihilo sectu hic quo/que altera uerax est circunscriptio altera falsa:ac mendacium rei absentiae, uerum pri sentiae consimile est. Ivlediatu uero contrariis hae determinationes in contingenti si tua non absimiles sunt Ut enim illic contrarii a medio I: mites absunt, ut a susto album & nigrum:itidem etiam hic in hacce
materia determinationes comentiuntur. Unde uel hinc maxime hae circunscriptiones conci ariae
dici debeant,g, simul mentiantur. Nam hoc ipso mediatis contrariis similes sunt, quae nunquam simul cum intermedio sunt sed ab eo abesse possunt,uel adeo quod contraria dicebantur,queno ge lates a se ipsis distabant:atqui longissime,omnise nullus distant:ideoque merito Contrariar Uocentur. Ea autem quae Materiae appellantur, sciendum habitudines se quasdam quae aut penitus prsdicatum subiecto conectunt,ut Socrates respirat: Aut in toriam etiam alienant,ut, llias uolat Aut qua partim annectunt, partim etiam abiungunt,ut homo auar homo non lauat. Istos porro habitus Materias uocare philosophi dignati sunt,ς, pronunciatis subiacerent,&i Ipte simn te cum illis smul existerent. Omne autem subicctum aut materia plane quaedam 'est aut cum materia proportionem habet. Quomam ergo quatuor subiecta iam uisa sunt, niuersale ut uniuersaliter. Vniuersale ut non uniuersaliter, Definitum Particulare, & Singulare, de hisque omnibus aliquid prs dicituripraedicatum quoptempus consignificat:tempus autem triplex: tri hus unumquodq; subiectum temporibus uariare debemus. Atque hinc nobis duodecim num m oppositiones existent. has quo iussum tribus sylvis partiri Min trigintalax numero promo
Vere contradictiones. Quibus iterum ex infinito subiecto geminaris, septuaginta duas contradi Gones reperiemus Uirmationes uerora negationes ascen rum quadragintaquatuor Uerum quando in prs sentia contradicentes propositiones inuestigamus, nec eas in his quae uniuetialem habent circunscriptionem repetamus,nuncubi sorte has in indefinitis inueniemus sed cum he ut monis processu docebitur,particularibus, circunstantiam. s. habentibus reicularem pro si/tionibus similes sunt:mmculares autem non contradicant,utpote quae in contingente materia simul ueraces existant: sed nec contrariae quidem sint, quoniam contrariae in eadem .s contingente materia simul mentientes reperiantur ideo mea quidem sententia similes ipsis indefinitae neque contradicunt,neque contra sunt Uerum enim uero ea quae significantur . praedicata inter cum contraria esse licet, non tamen protinus a praedicatis interim contrariis integras propositio/mes esse conti aetas dicere oportet: nec enim ex his contrarietatem figurauimus. Ecquando igitur quae significantur ad uetia sunt: ecquando non Nempe in priuationibus&habitibus, ut Socra/m uidet Socrates no uidetio in aliis aduersam prorsus uocem no sortitis ut,Socrates respirat, αλ crates ambulat.nullatenus praedicatorum contrarietas deprehenditur. In contrariis autem n minibus t,homo albus est homo albus no est.& talibus,contraria esse ouae signifitantur aliqua/do licet. Qui tandem igitur contradictionem reperiemus, si circumeundo determinationum ue/stigia legentes de circumlustrantes rem quaesitam uenati no sumus sciendum igitur in angulari/bus duntaxat e regione cimanscriptionibus indagationem contradictionis fore, in determinatio/ne puta,Omnis,cum no omnis:& nullus cum aliquis. Nec ullum hoc conturbet quod in mare
ria impossibili utrsque mentiantur,omnis homo volat,n5 omnis homo volat. Etenim,nOOmnis,
cum omni no aduersatur,paniculae aliquis arquipollensed cum omni oppositum est, nihil aliud eluae habet,quam ut partem omnis labe et Quomodo uero labe mar omnis: ninurum
13쪽
particula no infitiatrice. Aut enim omnis aut no omnis atqui omnis,non omnis igitur. Aut rotrorsum inuertens dicito atquino omnis omnis igituraut enim Cmnis aut n5 omnis. Postquam enim tribus materiis adponitur omnis, in tribus quoque no Omnis ipsum subuertet. Nam ipsas per se determinationes nihil materiar attendendo intelligere conuenit. Sunt ergo ex det rina rionibus aliae particulares .alin niuersales uniuersaliter aliae Uni uelles no uniuersaliter: ut est albus homo n5 est albus homo. Nam cum homo uniuersale sit no tamen uniuersaliter enuncia tio quoniam omnis circunscriptio uniuersalis adiuncta no est, usurpatur. Sciendum porro noeundem Articuloso Determinationes sensum inuehercised Articulos ipsam negotii speciem re/prssentare:Determinationes particularia,&singularia,ac in totum mortalia dcmonstrare. Si enim
dicam.qui cogitabundus est animo prirseiu bonoque semper est ipsam assumpsi speciem qu flamper utique est species enim incorruptiles. Sin autem dicam, omnis cogitabundus animo sociam nodis per est panicularia quae no semper sunt sed corruptela exolei cunt notauit. Nam,omnis, no uniuersale significat, sed quod uniuersaliter quod iuxta Platonicos sic intelligendum est n5 particularem homo nocem omnis adiunctum uniuersalem secisse:sed uniuetialem antea uniuerasaliter ipsam accipi indicasse. Nobis autem sic placet,no oportere iuxta Platonem omnis determi nationem quantitate discreta pratalitam, de multitudine quos dictam, formae ac speciei hominis singulari ac unicae adplicare. Quinam enim appellatio multitudinis designatrix singularem indi/cabit naturam Domnis igitur no uniuersalem iane illam naturam notat, quae ante multa est: sed nec eam quidem quae in multis, uerum uniuersa indiuidua quae utique ipsa merito forsan unis uersalia dicantur,ad sngularia quaeque collata. Ergo omnis no unam designat singularem natu/ram, sed subicim illi insecabilia. Ceterum ne quis eorum qui in hoste sorte commentarios inci dent,arbitretur quemadmodum indefinitae propositiones cimiscriptiones sortitae aliam pronunciatorum speciem edunt,sic definitas quoque propositiones in unaehrsali prsdicato assirmativum omnis etiam praedicatum adeptas, aliam posse proposit:onum formam reddere: sic pote si quis huic omnis homo animal circunscriptionem omnis animali addat, dicatque omnis homo omne animal Etenim cum uniuersale sit praedicatum ut animal,uniuersaliter de homine, omnis deter minationem praedicare no solum non est uerum, sed huiusmodi etiam omnino profatum inconλstans est xa logica ratione alienum. Nam si omnis ut mea est opinio id speciem ed indiuiduo rum numeriam designat qui ompis homo omne animaliair,nihil aliud dixit quam unum quoslibet homini subiectum individuum omne animal este atque ita continget Socratem. homi nem,S bouem,&equum esse. Et quidem ego huius additamenti absurditatem in una duntaxat propositione coargui:tu uero optime ac circunspecte auditor,cum quatuor subieceris determinationes de semel unam in propositione eadem conduplicaris, deinde alias etiam summutaueris,Min sedecim propositionum numerum subduxeris, geminam determinationisi ditationem po teris,no solum eam quae,omnis homo omne animal,enunciat mentientem reperire: sed & hanc, nullus homo non omne animal,&,aliquis homo omne animal,&,non omnis homo nullum mi mal.nec solum intim mentientes materia ut in alia sorte uer etiam sint:uerum in tribus quoque ex aequo falsas. Mihi autem satis suit ex prinia propositione reliquas tres more philosophico,& aquam clanculum indicare. Quoniam etenim aliquis circunscriptio pars est huius omnis menti tur autem propositio quae omnis homo omne animal dicit, una quos secum istaec fallam hanc, aliquis homo omne animal cocludit. Si enim omnis homo omne animai,falsa est multo quoque magis' Aliquis homo omne animal de reliquis autem duabus negativis simili modo falsis propositionibus,ut,nullus homo n5 omne animal,& no omnis homo nullum animal, hoc dicere habeo: hanc quidem, nullus homo n5 omne animal huic omnis homo omne animai,aequipollere. Quoniam enim est omnis aut n5 omnis sublatum autem est n5 omnis, idcirco per hanc deter minationem nullus omnis ui uicissim inductum est,ac laetum nullus homo omne animal.Quia Uero In necessaria materia,nullus uicissim .omnis obducit reliquum est totum omnis homo omne animasthaec autem n5 omnis homo nullum animal huic aequi ualet, aliquis homo omne ani mal.si enim no omnis est aliquis:sin autem nullus ob necessariam materiam omnis itas haec, omnis homo nullum animal eadem est cum hac,siquis homo omne animal.
' E Opponi autem a stirmationem negationi dic contra orie, sae nauersaliter signis 4 ridems omam non uniuersaliter.ut omnis homo albus est, non omnis homo albus est: llus homo albus
14쪽
est, aliquis homo albus est. Contrarie vero niuetialem assimationem ivniuetialem negatio/nem ut omnis homo ructus est, nurus homo iustus est.
De regulis oppositorum Quiscirca has quidem impostibile essimul esse veras. is vero opposita contingit aliquan/
do in eodemsimul esse veras.υ non omnis homo albus esto aliquis homo albus est. Quaecun eigitur contradictiones uniuersalium sunt uniuersaliter necesse est alteram esse veram vel salsam, quaecunque in singularibussunt,ut est Socrates albus:non est Socrates albus. Quaecunque autem in uniuersalibus non uniuersaliter,non haec quidem vera est,issa verosassa est. Simul enim ve
rum est dicere, quoniam est homo albus,requoniam non est homo albus:υ est homo pulcteris est homo puliberas en turpis est,non est pulcheriosi fit aliquid, non esst.
Illae inquit ex propositionibus secudum cUtradictionem, quae uerram salsumque partitur,op/ponutur,quotquot uniuersaliter significit, eidem praedicato quod no uniuersaliter: ut est omnis homo albus, omnis homo albus:cum enim uniuersaliter sese habeat omnis mo albus sublatio per no omnis homo albus perpetrata est. Nam ues ista omnis lik,no omnis:uel cotra haec noomnis,istam,omnis subuertu in quibus utrobique idem praedicatum albus. Eodem sese m c do habet,nullus homo albus,&,aliquis homo albus. Idcirco autem hae propositiones a me cotradi/ceres appellatur.quoniam cotradictionis dignitatem habet. Quid uero istud Nempe in omni materia uerum ac falsum discernere. Omnis autem de nullus in cotinget sylva quoniam simul eme/riuntur,cotrariae uocetur no etiam cotradicetes. Et quia costructie cum huiuscemodi circustatiis propositiones i necessariae impossibili materia uerum salsum scodiuidunt, cotingeti comm tiuntur:necesse est propositiones ipsis ad diametrum succedetes,oppositasse ideo dictas,no usque adeo ex oppositionis specie,quam quod sedes e regione sitas sortitae sunt,i omni iuxta materiai rum Ac salsum compartiti Proinde cosectum est, particularibus durarate uniuersalibus ut uniuersaliter propositionibus, scilicet angularibus, debere nos cotradictionis uocabulum costituerer omnis homo omne animal, falsa semper: nullus homo omne animal uera semper aliquis homo omne animal medax semper:omnis homo nullus lapis, ueravi impossibili dutaxat materia: nul/lus homo nullum animal i necessaria doc5tingeti:aliquis homo nullus lapis uera i impossibilis la:omnis homo aliquod animaliueia semper: nullus homo aliquis lapis, uerit impossibilualiquis homo aliquod animal uera semper:omnis homo no omne animal, vera semperinullus homo no omne animal falsa sempecialiquis homo no omne animal, vera semper:nct omnis homo omne animal uera semperin5Omnis homo nullum animal, in necessaria Sidtingeti no omnis homo ali. quis lapis,uerit impossibili sola:nsi omnis homo no omne animalimedax semper in uniuersalibus autem n5 uniuersaliter quid dicedum est multam enim nostram sorte garrulitatem Platonicidissiparent asseretes has quoque cotradictorie aduersari,propterea quod haec utique homo ambulat,isti aliquis homo ambulat:& haec rursus homo non ambulat isti,nullus homo ambulat,
uipollet. atqui aliquiso nullus cotradictorie cotendunt.Platonis porro colanetandi i hanc sunt opinionem ab huiusmodi ratione perducti, indefinitae propositiones cum detema inatis collatae, materiae proportionem obtinent specie siquidem a determinationibus indum tuaquamdiu ergo indefinitae suerint formae tandiu sunt exortes. Quado ergo nobis materiar ad det rinationem comparatae laquam speciem, esse cospectae sunt materiis utique specie formatis cedunt, inferiorisbusque ac deterioribus formis propinquae sunt. Proinde quoniam in affirmativis determinatio nibus inferior ut te particularis est aliquis quam omnis,finitima prcculdubio est propositio affirmati vi indefinita homo ambulat isti aliquis homo ambularii negativis autem determinationibus sequior no omnis quam nullus proptereas, i parte dicatur atque adeo uicinior uideatur haec homo no ambulat huic nyomnis homo ambulat illi cotra inferiorem nullus asserui quam n omnis cum praesertim nullus rei prorsus absentiama interitum inseratino omnis autem partem subruat partem etiam subesse permittat. Ego uero illis ita respondeam digniorem esse, utilus.quam no omnis:hoc ipso quod uniuersalior sit:quadoquidem idogica ratione rio rerum exi stetiam aut absentiam .sed uoces potius aliquid uel euerretes uel astructes quaerimus. Et quemadmodum omnis angustiorem ac digniorem esse dicebamus,no solumo affirmatio foret, sed etiam
15쪽
quod propria asseveratione nihil excludereta sic quoque, nullus priorem ac potiorem dicimus:n5 modo quod uniuersaliter efferatur, sed quod etiam nihil extra suam sublationem reliquat Itas uerum est enuciare est homo albus,& no est homo albus:rursum, est homo pulcher,&,no est homo pulcher. Ecqui uero istud cedo Mihi nimirum duo cotraposita Putrasque propositiones as sumito .atque ita dicito est homo formosus.&,.st homo deformis. utraeque prorsus uerae sunttit Ia ob itea: haec ob Thersitem. 6 ergo affirmationem de negationem secimus sed duas affirma tiones .etenim affirmatio quae ait homo est deformis eadem est cum ea quidicit est homo no pulcher: nam si turpis prorsum adeo nG pulcher est.Quoniam ergo hac est homo pulcher cum hac, homo est turpis simul uera est:haec porro,homo est turpis eadem est cum ista, no est homo pubcher Ergo haec.est homo pulcher,cii hac simul uera est,id est homo pulcher Rursum duo mohssumito est aliquid, fit aliquid. etiam simul utrsque uenae sunt: illa quidem ob hominem qui actu est: c ob cum qui in utero matris coformatur. At si aliquid fit etiam no est:nam etiam co uinctio S ,existetiae&absentiae significativa est.Quoniam autem simul veridicisunt est aliquid,
S,aliquid fit: fit autem aliquid huic aequipollet, non est aliquid: simul quoque est aliquid, cum lia non est aliquid uerax erit.
Uidebi ruraula ubito inconueniens esse:iccirco quoniam videtur ignificare bycnon es homo albus simul ei haec nullus homo est albus. Haec autem nesze idemsignificant,ne e mul necessa/rio. Manifestum autem quoniam vita negatio vnjusffirmationis est.hoc enim idem oportet nega re negationem, quod a Uirmati assirmauit , o de eodem vel de aliquosingularium, vel de aliqua uniaeoalium vi uniuer1alitur,vel ut non uniuersaliter. dico autem ut est Socrates albus, non est Socrates albussi autem aliud ali uid de eodem vel de alio idem,non est opposita delerit ab ea di/uersa. huic vero quae est, omnis homo albus est,contradictio est, illa quae est non omnis homo cibus
est vero quae est aliquis homo albus est, illa quae est nullus homo albus ejitai cutem. θυο
homo albus,illa quae est,non Ut homo albus.
Videtur autem inquit, protinus scilicet inexplorato perabsurdum en quod a nobis dicitur,negationem utique indefinitam negationi particulari definitae aequipollere. V enim homo no ambulat isti,nullus homo ambulat assinior uidetur verutamino idem designat cum praescrtim illast particularis,utpote incircuscripta, dc particulari assimilis determinacionti hac autem,uniuersa
lis. Si enim re uera indefinita negatio idem cum,nullus significasset cum indefinita affirmatio idecum,aliquis clesignet omnino uetitatem sempero medacium discriminassent indefinitar propositiones:quemadmodum particularis Hrmatio aliquis & uniuersalis negatio nullus:atque etiam simul de necessitate nullatenus uerae esse possent. Sunt enim quaedam haudquaquam eadem sed quae tame simul uera posset. Nam Me no possibile est hominem alatum esse,no eadem est cum hac necessarium hominem no esse alatum: bar tame simul ueraces sunt. Quoniam ergo om nes propositionum oppositiones exposuimus, nec harum ullam omisimus:quoddam inuentum B taquam cdsectarium ex his deinceps commeti sumus: Omni affirmationi negationem Opponi, uni affirmationi unam quoque negationem e regione esse occursuram No enim iniquum est,
duo uni opponeremec coturbari ouenit,quod omni opponitur nullus,&,no Omnia. Opponun tur sane haud eodem tame modo.sed hoc cotraductorierillud cotrarie. Id enim erat cotrouersum
ac dubium,an duo similiter eidem opponatur quod nusquam ullus reperiat. Nec si quis cum ex subiecto ac praedicato propositionem cosecerit, deinde propriam illi ac suam negationem dederat,
ac postmodum alienam commutarit,uel adeo praedicatum aut subiectum uariatat:iam ex eo se diuersas unius assimationis negationes secisse putet. uerum huius homo ambula una negatio est, homo no ambuIat. hae uero,honio nodisserit,aut equus n6 ambulat aliarum ainrmationum ut negationes. Illa utique huius homo disserit:haec istius equus ambulat. Nd enim affirmationis ter ni in negationibus immutari debent:uerum idem priditatum de eodem inficiari subiecto oporeotye idem subiectum utrisque subiacere proloquus. Id uero huiusmodi in oppositionibus obseruari labet tum singularium tum uniuersalium uniuersalium aio aut indefinitorum dirunt uer salium duntaxat dictorum, aut uniuersales habetium solum circuscriptiones, & uniuersalium ut uniuersaliter mihi nuncupatorum. Et exempla quidem perquam manifesta sunt, ut est Socrates
albus,no est Socrates albus senim aliud in negatione infitiaberis/ut ab alio subiecto idem praeiditatum
16쪽
dicatum divides,ur,Socrates ambulat, equus non ambulat nam diuersa proculdubio subiecti sunt. ac unum praedicatum isaduersam affirmationi negationem, sed ab ea prorsus aliam res des Nec id solum in singularibus uidere est, sed dem uniuersalibus etiam ut uniuersaliter. Nam huic propositioni omnis homo albus,una opponitur haecino omnis homo albus,contradicto et huic autem, aliquis homo albus h. ec,nullus homo albus: si liter huic,homo est albus,haec,nctest homo albus,nG contradictorie utique,sed subcontrariae.
4 Quoniam igitur una affirmatio vni negationi opponitur contradictorie ετ sunt hae di/ctum est:αφιοmum contrariae aliae, σιρος sunt illa dictum 6s:ο suoniam non omnis vera vel 1 lba contradictio e bar e Fando uera uelsassa. De assis timetu negatione una. . Una aurem affirmati renegati est,p ae unum de unosignificat,uel cumsit uniuersale uniuer/saliter,uel nonsimiliter,uin omnis homo albus est,non omnis homo albus est. est homo albus,non est homo albus. nullus homo albus est,aliquis homo albus est si album unumsignificat in uero duobus unum nomen positum 6t, ex pribus non es unum, non est una animatio,ne evna negatio iussi suis ponat hoc nomen, tumca homini C eso,quia uni alba est haec non esst una a firmatio nec uina negatio. Nihil enim doert hoc suam dicere quoniam bt homo equus, albus hoc autem nihil
disseri quam dicere est homo alba dies equus albusta ergo hae mustasignissicant,riunt plures, manife)tum est quoniam ετ prima uel multa uel nihilsigni icat,nesue enim est aliquis homoaequus. c. Quare nec in his necesse est hanc contradimonem ueram,idam verosalsam esse.
Quod una quidem assirmatio uni negationi c5tradictorie adversetur. i. opposite, 6 quaenam hae sint,cdtradictorie nepe aduersantes puta omnisvi no omnis, aliquasvi nullus. ad hoc quolesia praeter has cotrinae, quaenam illae sunt,omnis,scilicet, & nullus:tum quod no omnis utra aut falsa cotradictio cubi quoque oppositionem audi, ac tibi uelut in aenigmate per haec uerba indefinitae innuatur,quae quidem ideo quod propositionibus particulares ha tibus determinationes aequipollet, si cotradicut nec uerum ac falsum discriminat: Sic enim intelligo, no omnis uera aut salsa tur etiam uerum ac falsum indefinitae n&dividant, quod mirum cum particularibus circuscriptionibus c5sentiant xcMurrant:ecqu do rursum illa quoque diuidat: i necessaria nempe id impossibili materia:hsc uniuersa mihi iam duri sunt. Una autem est affirmatio de negatio, quae neque subiectum cognomine habet neque praeditatum: sed unum praeditatum de subiccto
uno similiter uel in uniuersalibus ut uniuersaliter, uel minime. i. uniuersalibus ulmo uniuersali ter,uadelicet indefinitis,comostrat. Exempla uniuersalia ut uniuersaliter,omnis homo albus,nul/lus homo albus. Uniuei lium autem ut n5 uniuersaliter,est homo albus no est homo albus insiomnis homo albus est aliquis homo albus est. Nam una est quidem certe proposito, aliquis ho/mo est albus,modo album unum significare statuatucisin autem nome unum sit, duo tame huic subiecta,quae alioqui huiusmodi sint,ut nec mutuo coniugari oste,nec item unam efficere naturam possint, qualis est terrenus canise marinus: nam duo sunt haec subiecta uno ipsius cinis uocabulo designata nullatenus ad unius naturae corpus di effectum coalescetia: si ergo ita sese ha/hent nec subiecta reperiri queunt,ex quibus res una costruatur,quod sane possunt rationale mortale metuo disciplinicapax:haec enim uniuersa mutuo Ggruunt, speciem unam,scilicet hominem,reddunt:tunc nec una assirmatio nec item una negatio est. Etenim si quis exemplum utcumlevissimum, sed tame quod ueritatem retegere sit esticax,sibi sumat hominique, uerbi gratia, ocequo unum nome ponat quod sit tunicae deinde dicat, si tunica alba aut tunica no est alba: nec unam ammationem nec rursum unam negationem efficiet.Quoniam ergo tunica equum S hominem sigmficat,nihil interest atque si dicas, est equus & homo albus. nec tame,&,co uinctio huc incurrem,unam fecit propositionem: sed cum est homo albus, de est equus albus dixit ut Rui eius propositiones distingueret,&in duas tribueret ammationes, utrique est, uerbum adiecit. Si igitur hae est homo albus,& est equus albus, no unum designat,sed multa: ideoque multae lanuninai TlIm prima quoque,tunica est alba, quae his aequipollar,nec ipsa unum sanificat. bonum
17쪽
rs ergo unum fignificare sublatum est,restat ut aut multa aut nihil. Sed qui adem nihil significa/bit dictio quam excosesso ut signifitantem aliquid statuimus: Reliquum ergo est ut multa desi/gnecimulta autem solum significant, propterea quod ut finirionis queum partes in unum S de conuenire Lagredi nequeant,aut etiam unam reddere speciem,aut de scipsis uicissimi dicati. In finitionibus enim: partes finitionis de definito uniuersaliter praedicatur, ut animal uniuersa/Iiter de nomine,ct rationale ac mortale item Ad haec,meti de disciplinae capax: quae de ipsa quos de seipsis inuicem cum in particulares descenderint voces divitur aliquid enim rationale mori, k:d aliquid mortale,rationale:& aliquid mortale meus de disti plint capax. Igitur propositio usait rationale animal mortale nactis & disciplinae capax una est. Quod si sorte album de multis ducatur nominibus,sed de quae simul c5sentare,ct de seipsis inuicem praedicari ualeant homo tamen 6c equus nec mutuo ad unius speciei essectum cosiliantur, nec item inuicem laseipsis ad morem partium finitionis praedicantur. Ideo mihi dnctum est no enim est aliquis homo equus Proinde nec in hisce propositionibus,quae in aliquo habent termino cOMOminaxonem .hanc quidem esse ueram,illam autem ese falsam propositim em necesse est.
Defuturis contingentibus. . In iis ergo Faesunt, quae sunt, necesse est a firmationem vel negationem veram esse, vel Jujam. In uniuersalibus quidem unetversaliter jemper hanc patim vera sum verosalsem esse:rem his Faesingularia sunt pzcmadmodum dictum est in bivero quae in uniuersalibus non
. niuersaliter dicuntur non necesse esst um est temo debis. Insimularibus ver Osuioris,nonsimiliter. qam si omnis a rmatio ei negatio Vera versalsa est,stomne necesse est se,uel non epersuare si hic dicatsusurum se alipiad,se vero non suturum dicat hoc ipsum,mani essumi est, quoniam necesse est verum dicere alter*m ipsorumst omnis 6 rmasi vel negati vera elsul Ia est,utraqFe enim non erunt simul in talibus. Namsi verum est dicere quoniam album vel non al
bum necesse est se album vel non album. Eis est alba m vel non album,verum erat, irmare uel negare. Eis non es falsem dicit, Mum dicit,non est quare necesse 1 aut affirmationem aut negationem veram eis velfalsam i igitur nes est,ne t,nec agortuna,nec utrumlibet,nesque
erit,nes no erit: ede necessitate omnia,O no utrumlitet. Aut enim Fidici verus est,aut sui negatrimiliter. n.velferet,vel nonferet: virulibet. n. bil magissicuti noscse habet,vel habebit.
Hactenus nobis sermo secudum re uera spledidum* tenuit cursum. regia cosulari*, prope dicam uia pro ratione enucleatarum a nobis oppositionum progressus est:deis aero autem singularium in tempore suturo cum sylva cotinget repugnatas occurrit oppositiorquae haudquaqua similiter cum resiquis oppositionibus itum angularibus,tum indefinitis, in tribus iuxta tempori/hus per omnem materiam sese habet. in his enim quae sunt,6 quae Dista sunt.i.in praelanti prae/tetito necesse est omnem oppositionem uerum ac salsum discriminare: i uniuersalibus quidem ut uniuersaliter id est,determinatis omni .puta,&mo omni aliquod nullo,semper hanc esse uera, sum uero salsam iuxta omne materiam, de Pomm tempore: utri his etiam cotradictionis maiestas seruetur Aci singularibus quos,si praeteritum repus,&irisens sumpseris,similem deprehe/de Guadictione: uniuersalibus auremo uniuersaliter dictis. i. indefinitis no necesse est i omni materia uerum falsum,discernere. nam i coringeti,ambae simul uerum profantur: propterea quod hec utim homo ambulat huic,aliquis homo ambulatu&'sc te, homo no ambulat isti,no omnis homo bulat cosimilis est. De his aute saepenumero iam dictum est. In singularibus uero iitrucis scilicet si cotradictione singularium materiam csi getem ac futurum tempus sumpseris, arcnita dixeris Socrates lavabit Socrates no lavabit et quinde necessitate alterutra pars uera sit nomo inficiabiturino tame ullus definite utrum erit,praenovit.No similiter autem ita intelligere dehes quod sane singularium oppositio etiam futuro iuxta materiam cotingente falsum utrum distinguatio tamen perinde ac contraductiones reliquae. Hae etenim certum ac definitiam habent f. euentum illae indefinitum d incertum. Verumtame quadoquidem nonulli sunt,qui cotingens ab ipsis duellere sedibus instituerunt: omnias i necessitatem redigere tentarunnhis profecto re/s dere ope precium est Sed tame prius quae horum obiectio si exponemus. Num cium, Nis
18쪽
hil coturyter aut esse aut futurum:sicque inducunt. Etenim si cum negocium aliquod futurum si nostrum alter,aliquid fore, alter autem nequaquam illud idem sore asserat: quoniam aliquid lare,& aliquidio fore cotradictio est omnis autem contradictio partium alterutram ueram ha herihorum alterum esse uerum necesse est quod si horum alterum esse uerum est necesse:at astarmatis aut negatis ueritatem rerum existetia sequitur: de necessitate ergo erit quod fore praedicta est. Neque enim posse in singularium oppositione utrasque simul propositiones uerum muciare. Nam id indefinitu quidem cotingebat de quatinus omnis cotradictio aut affirmationem ueram
habet aut negationem alteram eius portionem euenire necesie est. Et qui suturum sorte puerum aut aliud etiam quidpiam album fore aut album no futurum,nsi album lare,dixerit, ueruna eniiciauit, qui futurum album album iste di xit,ct qui no futurum, re pernegauit Ac ut uerbo
rum fidem ueritatemque rerum existeria sequebatur: sic etiam rerum existctiam uerborum co/mitatur fides Eteniinisi albus aut no albus editus est puellus quem uel album uel no album fore praedictuin est:lare album asserere uerum erat, aut etiam lare album abiurare. Erutueritas exi os . . . stetiam &existeria quoque ueritatem comitatur: itidem etiam mendacium ineati stetiam, Si nexi tr Vstetia medacium subsequitur. Si etenim albus noluit, qui album fore praedixit,emctitur:ac uice . uersa qui album fore negauit si albus suit. Quocirca his necessario coficitur rationibus aut affir/mationem aut negationem ueram esse. Quod si ex necessitate omnis assirmatio aut negatio uera est uel falsa: asseueramus autem di inficiamurndinsuturis solum sed in praesenti quoque et nihil ocergo nec est,nec fit uera fortuna uel utrocun modo. tingens siquidem triplex est frequetius, s 3
aequabile rarius. Illud crebeminum ut hominem in senectute canescere. rati siquidem quibus id ν ιρον Nnocolingat. Circa quod arse natura sane uersantur.Nam hae raro aut aberrant,aut frustrantur: rariam.
saepenumero autem finem assequutur. Hoc instequetius,ut qui lotum exierit,in thesaurum incladere. Rati enim incidunt. Circa quod fortunavitassis uertutur. Illa utique a delectu pendens hic , scitra propositum factus. Alii uero cocingetis pars aequabilis est ut lauare nouuare,&huiusmo di. Ergo utrumlibet ad squabile cotingens reseredum Aequabiliter siquidem utroque devergit: sertum autem ad rarius cotingens. Sed ne incolingetis partes omnia uertamus, uiriuersum di xerim nihil aut sore aut no fore:ac fore idylua necessaria, temporeque suturo, quod semper erit, intelligedum est: no sore autem cosi militer in impossibili. Quod porro nec erit, neque no eritico tingens est. Nam cotingens ob dubiam utroqueversum propensionem, nihilo magis aut erit,aut
non erit. Ex necessitate igitur omnia.& non utrumlibet: necessirio enim de puello quia ibusna stetur,uel qui sore assent uel qui negat uerax est. Nisi enina de necessitate horum alteruter ueraxeset,pati propensu ac aequabili puer albus fieret,aut no fieret. utrumlibet enim praestitu tam ac fi/nitam non praede seri naturam,sed nihilo magis aut sic, aut non sic, uel in praesenti uel futuro, se . aut habet,aut habebit.
Amplius autetnsi est album nunc,verum erat disere prius, Oniam erit album.Quares Terfuit verum dicere prodlibet eorum quaesuffusum, quoniam est, vel erit. Si aut semper verum fuit dicere, quoniam est,uelerit,non potest hoc non esse,vel non1 usurum esse. Quod autem non po
test Onfieri,imp ibile est Onsieri. Et suod impostibiis ecthnon fieri,necespe est fieri. ma igi
tur Faesutura sunt,necesse esseri. Nihil igitur utruml bet ne sue a1 Ortuna erit: nam se a Jortu
na,non ex necessitate. At vero nec quoniam neutrum verum est,dicere contingit,ut suoniam neque
erit,neque non erit. Primum enim cumsit affirmatiosalsa,negati,non uera erit. Et cum haecsal a sit,contingit affirmationem non ueram esse Albaec,si uerumst dicer suoniam astam es , ma/gη m,oportet esse utrumsae. Si uero erit cras, oportetore cras. Si autem neque erit, neque non
erit cras,non erit virulibet . ut e it nauale bclisi oporteret enim neq; feri navale beta, neque o ieri. Ad haec si est album nunc Quispiam autem ante huius albi genituram, album fore praedixit: uere utis album fore asseruit:proinde eorum quae fiunt, unia quod, re uer erit affirmare. Quod fias in praesentibus S suturis uerum est dicere uelis uessore impossibile hoc certe non essest modo uerum est.aut nosore Etenim fieri no potest, ut quod re uera futurum est non fiat: quod aute fieri no potest ut no sit uel suturum sit ide estissimpossibile noese aut nosorαAequi pollet etenim spossibila no fieri ct necessit fieri Oia igitur jsutura sunt necesium est fieri:qis ex crisitate omniaria sortuna de unumlibet subulas .si enim a sortunam utique a necessitate.
19쪽
Et quemadmodum in singularium cotradictione impossibile est utras dimul propositiones,
ras reperirnsiorium utrasq; limul salsas inueniri iuxta est impossibile. Ncque enim neutrum ire rum esse dicere licet,puta neque erit 'eque no erit d est affirmationem di negationem metiri. Et huius oppugnatio expeditissima est. Nam alioqui cotradictionis dignitas extinguitur. Acciditque ut cum affirmatio sit falsa no tame uera sit negatIO,aut cotra,cum falsa sit negatio,no cotinuo ue risit affirmatio. Verum ad priorem rationum dubitationem nos etiam pressius eorum opinio/ni,qui cotingens subuertunt, patrocinates, redire par est. Nam supradictis hoc quoque attexunr, o inducunt, Si uerum fuit nasciturum puellum lore album aut magnum dicere, utrums iuxta
album de magnum esse oportere: rursus, si quispiam dicat quod re uera cras erit,cras fore, iblud ipsum cias suturum esse oportet quod si neque erit nequemd erit cras hoc est ipsum esse aut no esse,ne sic quidem erit utrumlibet Uerbi gratia, Si quis praelium nauale cras fore, aut trysoreditat, orteret no fieri praelium nauala,neque no fieri r fieri Hoc uero aenigmati assimile est: sic autem habet. Et ut quod dictum est apertum fiat,ut aduersus obrogate cotingens, de inserentes,
Utrasque scilicet propositiones metiri posse, rationem accingemus. Nam aduersus illos dicere ha/heam. Quadoquid iotradictionis dignitatem no respuitis,sed eam admittetes etiam salsas esse propositiones ponitis,uobis ipsis contraria,& se mutuo collitati,coficietis. Si erum dixeritis,nauala praelium cras erit aut no erit alteram propositionem ueram cofitebiminu uera igitur assirmatio statuatur,qua ait, nauale prauium cras erit.atqui si neutram neque affirmationem neque negationem ueram pronunciabitis,propositio colam 5 uera est de medis: hoc ergo ipsum tanquam per aenigma innuit ut nauale prael:una Oporteret enim neque fieri naumachiam neque no fieri: nofieri quidem ob cotradictionis prs rogi uiuam:ia erum,uerbi causa,verum e classe negationemzatqui eam quoque falsam esse continget.
44 Quae ergo contingunt inconvenientia,haec sunt, I baiusmodi alias omnis affirmationis, ne/gationis,vel inars,quae mimuersalibus dicuntur,ut univcrsaliter, vel in ys, quaesuntsingularia, nece Oe est oppVitarum hunc quidem veram esse,illum verosulsum.Nili autem virumlibet esse in idis,suaesunt sed omnia qsemieri ex nec irae. Quare neque consultare oportcbit, eis e nego Gam,pιoniamsi hoc quindem acimus,erit hocsi vero non hoc,non erit hoc. Nihil enim prohibes,o
in annum decies millesimum,hunc surdem dicere hocsusurum eqse,ssium vero non dicere. Quare ex nece sitate erit, quodlibet eorum verum erat dicere tunc. At vero nec boc disseris aliqui dixerint
contradictionem vel non dixerint. Manifestum enim quodsisse habent res etiamsi non hic sartim irmauerit qui Lisse vero negauerit. Non enim propter negare vel firmare, erit, Vel non erit: nec in decies metresimum annum agis serum in quantolibet temporci Dares in omni temporeficse habebat,ut alterum vere diceretur,necesse erat hoc feri. Et Vnumsιρdque eorum quae Iiunt bicse habebant,ut ex necessitate ieret. Si enim vere dixit quis,quomam erit,non potest non)ieri. Et quod1 actum est,uerum erat diceresemper,quoniam erit.Siqvidem haec impossibiliastini: M. demus enim 1sesuturorum principium, o ab eo quod conquitamus,atque absurd agimus πῖ oniam essomnino ini' quae nonsemper actusunt, sep ibile,s non essesimiliter inguibus utrunque com ,
ut quoniam hunc uescm postibile est incidi,υ non incidetu ed prius exteretur. Similiter autemo non inordi postibile est,non enim esse eamprius exteri, nisi possibile esset non incidi, quare finalysgeneratiombus,quaesecundum harusemodi potentiam dicuntur. Huiusnodi sane eorum, qui in diuersa sunt opinione aduersus cotingens obiectio est, quam
oppidoquam multa subsequutur absurda. Nam quae uero cotingunt incouenientia, haec &χ iuisodi alia, novit de iam recesitis audies, absurda sorte suspitatus ea quae aduersus eum qui G/latabatur dicta sunt: uerum quae hanc cocingetis subuersionem absurda subsequutur subseque/tia accipe:quae quidem processistimo explicabit. Quod si sorte interim ignota ut uobis coperata sermoni inserui dicem hae se subdens huiusmodi alia,ne miremini. Et enim cum philo*phus
-- philosophice sermociner, equidem noui suapte sponte uobia e uestigio ex coungeris subla/
20쪽
tione spectata suim quae indidem absurda sequeretur si placersic etiam mihi uerba intelliger
de trairesius quae uero sequuturiscouenientia haecd huiusmodi alia minc orationem auspicare. Si quidem omnas assirmationis aut negationis uel in uniuersalibus ut uniuersaliter dicitis, ut omnis homo no omnis homorauci singularibus, ut Socrates hoc ipsum est, Socrates no hoc ip/sum est necesse oppositarum propositionum affrmationis, inquam, de negationis, hanc quidem ueram esse tu uero definite adiicito illam autem falsam nihil autem uel ambiguum uel utro*propensum,quod omnibus utique philolbphis trumlibet uocatur sed omnia ex necelsitate uel sunt,uel fiunt haec & huiusmodi alia absurda sequiitur. Si enim ut ostesum est, illinc orationem mceperas, apte coniunctum 6 conexum cohaeresceri quod alioqui ambiguum uidebatur: illico enim quaeque absurda cuiusmodique dicamus ad manum praesto sunt: siquidem nec consultare oporteret,nec negociari. Nam si cotingens sublatum sit frustra deliberemus:in cassum negocia capessamus,quod vi negociari:de necesiariis enim Mimpossibilibus nec quis deliberabit, neque in totum negociis incumbet:nec apud sese agitabit. Nam si hoc fecero:erat hoc,ut si uirtutem elege/ro animi salus mihi accedet: sin minus hoc no erit hoc, id est, no alias ditescamus nisi potentatus quos uotant eorum affectimus. Verum quid ridem qui in cotraria sunt haeres aiunt intenim nihil uetato in decies millesimum retro annum hunc quidem dicere hoc fore illum autem non hoc:ita necessario sore utrumcus uerum erat tum dicere hoc uero est huiusnaodi assum ut quidpiam quod album est Dictum:deinde in eo ipso c5tradictionem fingunt esto Socrates albus puer, nostrum quispiam affrmationem costituat,Socrates est albus puer, alius negationem Socrates albus puer no est mox rogant num definite ac pristitute qui asseuerauit, ridicus suit inducuntque nihil obesse quominus idem etiam ante Socratis genituram quem nunc album esse puerum posuimus, cratem album fore puerum praesaretur,ac definite uerax esset.nam qui Deo quod al/hum effectum est uerum enuciauit, idem uel ante decies millesimum annum id ipsum euenturupraefatus Ueraxerit. itaque si definite uera erit,definite quoque,& state inficiator emetietur. Ex necessitate igitur manifestum erit utrum uerum tunc erat,id est affirmatio an negatio utracun*enim harum multo ante praedixerint reuera definite dixerunt. Ucrum haec quidem dicant qui in cotrario costituti sunt dogmate ego uero uobis hoc dixerim ad rerum eueta nihil cotradictionis
praedictionem colatre Neo enim quod praedixerint aliqui S ratem uel album puerum fore,
ues no album puerum ire idcirco Socrates albus uelidalbus euast. Etenim etiam si nulli prolatu anteuertissent ista me sua spote euenisset: no enim ob negationem aut ammationem res erutaui no erunt .sed ultio propter se ipsas emergeritum quod res Orationem reddit ueram no etiam oratiorem Noenim si quis uesante decies millesimum annum rei futuri: Gtradictionem ues denique paulo ante efferat ob cotradictionem res securimo fiet. Nam si in omni temporescilice prs senti praeterito suturo, sic se haberet cGtradictio Ut in tribus esset temporibus,necesse definire alteram eius partem esse ueram necessario id in omni materra fieret: 6 rurium unumquodque eoru quae fiunt sic se haberet ut de necessitate fieret: Si enim quod futurum est, quis p dixit ueros rurum quia uere praedixit .nd poterit no fieri: aurium,quod actum est,uerum esset futurumprs dicere Arquitio in omni temporeo omni materia circuscripte uerum enuciant propositiones aut mentiuntur. Nam in singularium cotradictione, si materiam cotinget 4 futurum tempus acceperis no definite ues uerum dices uel merietis sed indefinire.Quocirca cotingens erit. anus huiusmodi coclusio in commetario no posita est,tuopte tame eam antellectu supple. Siquidem haec impossibilia iura quae dicut qui omnia ex necessitate fieri sentiunt:Gspicimus enim esse cω tingens:quod tum uel ab ipsa rem actione liquetinct enim omnia a natura fiui sed est etiam quoddam futurorum a praeelectione,ct a negocii gestione principium:tum ex eo quod est omnino possibile esse,id est 6tingens dono posibile esse similiter in rebus illud quibus ex squo ues quiddam
fieri uelisi fieri licet.Quaenam porro sunt illae res G semper actu existetes Nam qu scu* semperasunt,ut,solem moueri,Sihominem respirare necessaria utique sunt:qus semperio agunt,ur,issem stare dc hominem uo lucrescere,impossibilia serututaqus uero no temper gut, sed interdum mouetur interdum qui escunt ea cocingetia sunt. Et quod i ambigetibus sit cocingens, i quibus utru*cStingit hinc manifestum. ut haec tunica cum fluxae sita dissipabilis substatiae re uera dio secari potest:sed quoniam in meo arbitrio est ut disiecetur,uel nodissecetur:quatum in me situm est,nunc n5chscindetur sed ante.i.IGgo ante tempore uel uredo uel gessido deteretur aut computrescetra ut impossibile erat diseratisic nodissecati. Quod autem possibile esset disserati Sc a me