De vasculis libellus, adulescentulorum causa ex Bayfio decerptus, addita uulgari Latinarum uocum interpretatione

31쪽

quemadmodum uasa illa esse solent in quibus acetum recondimus, quae angusti sunt admodum oris. Plin. lib. I6. cap. 39. Manins clirius iurauit sie ex praeda nihil attiagisse,praeter guttura figinu quo sacrificaret. Gel. lib. II, Guttura Samjum imprudens, inanem, tanquam si esset oleum, alteri. Cantharus,proprium Liberi putris poculum: erat autem ansatum,lit coiiij cimus ex Virgilio, qualis esse solet lagoena. De Sileno: Et grauis attrita pendebat cantharus ansa. cantharus autem nomen esse nauigis ostendit Macrobius ex Menandri testimonio,ad cuius βrmam poculum Bacchi sectum erat,nomens inde acceperat. culigna catoni uas potorium quo messores utebanatur,atq; in foenograeco reponebant,ut bene oleret. In eo autem tanti in uinum reponebatur. crater,cruteris,ung hanap. Virgilis crateras magnos stituunt,er uina coronant. Idem,

Crateruas duos statuam tibi pinguis olivi. Pro cratere pocterem posuisse uidetur Plutarchus in uirita Alexandri,de Glauco medico: Quem inquit Alexanxander in theatro absentem nactus,caprum pridit assilistum, CT ingentem uini pbcterem haut . Nisi pro maiore ex ampliore uast fumi videatur. Lagoena,une bovicille,uas fictile,quo ceu potorio ututur qui per aestitem ata; ardores maximos in agris nogotiantur. Ea si mr,in quit Budaeus, qua hγdriae fictiles hodie a Bellovacis importantur, cruchos de beartuaγs. atercti enim collo distenta aratris laxitas, iterum sensim ad

32쪽

ad imum gracilleficit. Martialis, Nulla cathenatu pila est praecincta lagoenis.

' , rasa uinaria ii quibus uinum ad nostros usus repoV nere solemus. Quo in loco etiam de illis uasis uirinarijs tranabimus, quae mensuram certam continere μαὶ Inter quae etiammira ann eranda nubi uidenatur ea quae a Columella libro .capite r .uasa defrutataria appellunturinempe ea in quibus defrutum uel sapum, ς hoc est uinum consumptum Cr decoctum ad tertiis parao res infundimus:uel etiam uasa destum conjiciendo utilia

Cr accommoda.

in ca&s, ung caque, amphorus duis Cr bessem capit: l hoc est, odenos congios Parrhisinos. Fuit autem cadisma apud antiquos turbinaria ex Plinio: id est, cono, er strobγω,Cr nuci pineae similis. Ouid. 1.Fastis Promit fumoso condita vina cado. Virgilius,

vina bolim quae deinde curis onerarat Acestes. Icadis etiam utebantur antiqui ad salsamenta condienda. τη cirnea, uis uinarium, quo vinum e cadis detraheb tur. uulgus Italorum simile quiddam uocat, ung bocuLis Plautus, adus erat uini nde impleui cirnem. Congiim,quaminios quaternos continet, Graeci choara dicunt. Sextarium lingua nostra vernacula nulla ratione π uocauit ung festier de uiti.

urna, hemiamphorion seu semiamphora quoque dissi citur: quadraginta enim urnae,uiginti amphoras ualent ex supputatione columellae. Sedecim autem urnae, mom

33쪽

dium nostrum faciunt,id est,quatuor et uiginti brachor.

Brochus uero, a uerbo Graeco dicitur, quod fundo signiscat:est autem uas fundendo vino accommota datum implendis, deplendisq; culeis, Crio conditoririjs, Cr uino quocunque modo transuasando . Grieri oenophorum ex eo appellant, uino comportando aptum sit. Iuuenalis: Tandem illa uenit rubicundula,totum Oenophorum sitiens,plena quod tenditur urea. Sed ut ad urnam redeamus,ueteres inuenio urnis non solum ad uinum Cr aquam usos, sed etiam ad mortuorumi Cr concrematorum cineres reponendos, cuiusimodi anis monimenta pa*m in Italia reperias. unus etiam ad suffragia utebantur. Virgilius, Quolior Minos urnam mouet. Vmae quoque praeritoriae meminit Iuuenalis sat . 1 Vrno praeterea oleatariassctiles cato ponit. Amphora, vinarum Cr aquarium uas . mod aut

etiam aquarium esset,ostendit locus Horatij in Arte poetica: -amphora coepit Institui, mente rota cur urceus exit

Quod uero magis uinarium fuerit, ex hoe liquet quod de B otioso imperatore dicitur, qui cum sie fustendisset, dictum est, non imperatorem, sed amphoram pendere: vino enim plus satis indulgebat. Murtialis,

Amphora non meruit tam pretiosa mori.

Amphorae forma teseraria fuit, Cr in ceruicem graci I

scens. Ex Catone. singulae autem amphor decem in

octo quartarios nostros capiunt,hoc est sextarios Roma

34쪽

ba nos duodequadraginta. Romae praeterea in angiportisae, er anguin uicorin amphoras miles collocatas fuisser memorie proditum est, in quibus uesicae commeantium, fas ut inquit Suetonius,exonerarentur. Hinc cati Titi, oriratoris dictum in oratione pro lege Fannia, Dum mem αδ iunt,inquit,nuola est in angiportu amphora, quam non impliant,quippe qui uesicam uini plenum habeant. Dolia,inquit Nonius, uasa fiunt grandia, quibus vias num reconditur. Cato,Vinum in dolijs hoc modo uaenita re oportet. Varro de re rust. contrudatur in dolia pieta na vinaceorum. hoc est,acinorum Cr feminum, quae in is uuarum granis continentur. Ita enim appellat cicero inus liseo de senest Porro hoc genus uoli prius ab antiquis culpar dictum Varro in Nonio asserit. Sesquiculeare do e i lium, columella triginta amphorarum dolium appellat. , Ventrosa autem dolia eodem autore fuerunt. Quinα

etiam olearia dolia fuisse affirmat lib. V I. quorum inaratis gnitudinem culearem fulse dicit. Cato de re rustica, jαρ Eos conculcatos in dolia picata indito. Dolia picata apis pellat,pice illita,po Ret. Linter,genus dolii rusticani. Tibull. lib. i. Aut mihi seruabit plenis in lintribus uuas. Est etiam Iiis gnum cauatum instar nauicula. Unde Cr pro naui accia

Cupa, une culle, maius vas ligneum ad uinum condita dum,ea forma inquit Budaeus qua lucus torcularis. Plinius Itb. x3. cap. x. Ergo uini Di tanta uis est,ut desceno

ut dentes in cupus enecet. Lucan. .

35쪽

cupis enim naues fulciebant dum resarcirentur . cupis etiam ueteres usos ad bibendum uinum restri Nonius ex Naevio, quemadmodum cIathis: atque a cauponiabus dictas refert, qui bis cupis, poculis utebantur. Nία uius, Duas cupas mero planus exhavsh. Fortasis erunt eius formae,cuius fiunt uasa illa argentea vel stane quae gobeleta uulgus uocat. Quadrantal,in quit Festus, antiqui uocabant dii bomram,quod uu ped;s quadrati,octo er quadraginta sextarios capit. Plautus,

Anus haec sitit, quid ita sitit modica est,cupit quadrates.cγbium a Graecis dictum, ex Budaeo, ud3 illucquod prisci Latini quadrantes appellabant. Dictum cγbium, quia eius medium aeque patet in omnes partes: quod geranus a geometricis cγbos dicitur. Modius, ung F, Gallicum uocabulum est erdorum Cr liquidorum mensuri non modo pristum, sed

uarium pro locorum uarietate nomen obtinens. Mod autem nostri mensura X X X v I .congios nostros capit, quos uulgus sextarios nulla ratione appellat. Medimnus,ternos modios Romanos continet: num uulgus uocat per oncopen,une mimne. Modius autem Romanus non dispar erat ei mensi rae,quam boeotium uocamus,ung boeseau. choenix uetaro fi odius dicebatur, ung d di boeiledu, ut illud obiater dictum sit. Bud. culeuue, line pippe, modios nos bios duos er siemis crapiebat:id est exaginta, Romanos. continebat autem amphoro uicenas: hoc est urnas quadragenμ. Magnum autem

36쪽

nutem uiat ex eo fῖlle apparet, quod in culio scorteo damnati lege Pompeiadum cane Cr Gallo, Cr Viperis insuebantur. culeos autem nune sesquimodiales habemus, id est, duodecim amphorarum, cuius uocabulam uulgare ad Latinum alludit. Quo genere Ligeris fluuij accolae utuntur. Est Cr aliud genus culei maioris captus, qllos tonmnellos appellamus uulgo.Budaeus lib. I. de Asye Columella lib. 3. cap. 3. Seneca uir excellentis ingenij atque Disctrinae, Euius in praedijs uinearum iugera singula culeos octonos reddidisse plerunque compertum effratrum autem est Gallos nostros, φιUMκνε; usq; adeo fulse in hisce vasorum, Cr mensurarum nominibus, ut etiam integra uocabula retinuerint: quemadmodum iri sequentibus dicemus, primum a minoribus ualsis inciapientes. Hemixestes, demdi festier, minima mensura ac miniamin uis uinarium a nobis dicitur quod uocabulum meα re Cr integre Graecum est, signiscat enim dimidiatum xestem.Xestes autem est hemina. cheopina,une cboppine, a Graeco mνsst,quὁd in ea tantum funditur,uel hauritur uini,quanti homo 'tibundum uno haustu ab umere posit. Lugdunenses

factam appellant, quasi Adcliam, quae duplex pintam

continet.

Pinn,ime plate,d Graecis deducta: illi enim pitdinam appellant uus quoddam uinarium, inde ex pitγna per oncopensit plina: nos autem transtositione literarunt platam diximum,4 πολ bibo: unde aliud quoque uocdac ι bulum,

37쪽

bulum deductum babemus, ung pion, pro potore Cr

Quartarium, une quarte, apud catonem, est congij sexta pars. Nos uero Doctum appellamus sesquisex rium Parrhisinum, quae mensura dimidio maior est urisna: id est,hemiola est urna brochi. I taque quartarium

dicimus, non quartam partem alicuiuε maioris mensurae, ut Latini uocauerunt: sed uus quod quatuor mensurus caperet,id est, quaternus cheopinus . Si ternarium,quod tres: ung post de trota chopines. Se Fem autem cane Lugdunenses, quam quartam vocamus, una oms. Sed haec omnia ex Budaeo,ne quis sal latur. Fidelia,inquit Noniu3,uus Samium ad plurimos usus: nos autem pro uast uinario utimur, quod lingua nostrae corrupto uocabulo uocat une silete, praesertim apud Trecenses: nam Lugdunenses pro cheopina accipiunt.

Fideliarum autem Trecensium forma est lignea, quemmadmodum cadisci. Plautus,Sed si reperero osses, nulli congialem plenam, faciam tibi fideliam: Eodem modo quo Plinius congiarium cadum dixit. Fideliae autem anaetiquorum qua forma fuerint,legise me non memini: sed fictiles er vitreas apud columellam legimu6. Orca,uus Histanicum Varroni, ictum ad similitudiis

nem murinae belduae,quae a Festo orea dicitur. Persius, Angustae collo non nilier orcae. Fuit autem orca, ut ego quidem coniectare posum, uas vinarium,okarium, salsamentarium , Cr salgamariunm. Quinetiam Festus uocat orcus marius teretes, atque

uniformi specie: quarum ratio non sua mensura, sed suasorma

38쪽

hmia constat. Orcis adhuc hodie salsamentarij negoci

tores utuntur. '

Diota, uassctile, utrinque ansatum, tisimum fera vindo vino. Horat. lib. i. carm. -atque benignus Deprome quadrimum Subinaci Thaliarche merum Diom. Quibus uersibus adducor ut credam, Diotam Sabinis in

usu Alsie ad uinum hyraudum in multos annos,quei admoduam hodie in Histanti feri solet. Ad quod munus propria etiam dolia pirata habent. ciborium, vas vinarium ad similitudinem fliorum colocasiae incuruatum, er Irae fctum atque expolitum.

Horatius α. carminum,

Obliuioso leuia musico

ciboria exple. Seria quoque frinam certam vasis denotat, non cere tam mensuram. VM erat uariae capacitatis, ad inultos

risus accommodatum, puto tamen oblongum jispe, excolumella multis in locis . Ac si nobis coniectari licet, er aliquid diuinando consequi, ego putarim oblongus er fictiles ferias Aisse, ceu urnas quasdam , in quib&s aquam abstruabant,donec pacatior Aisset: qui mos hoα die quoque Romae perdurat. Liuius, Et in uico hinris,fntem tanta ui aquae fluxise,ut ferias,dolias velut immpetus torrentu tulerit. Terentius, Serias omnes relevi. Inde ferisId.Persius 4. Seriolae ueteris metuens deradere limum.

39쪽

VASA A QV A RI A.

INter uasa aquaris,non solum annumerabimus ea quae frigidam continere solent,Cr in quibus aqua gestiri,aut cum quibus hauriri aquassolet: sed etiam ea in quibus aqua igni calast.

Vrceim, ius diminuitam urceolus:uM aquaritum,ut tamen urceus esset ad frigidum,urceolus ad calidum. Inaede urceoli ministratorij apud Martialem. Vrcei quoque sunt ex iurecon ulto,quibus aqua in aenem in unditura . B. Manisternam Plautus urceum aquarim uocat. Abenum autem uel aeneum,ung coquemari,cucumant vulgus uoca uas ad parandum aquae calidae potum. Ho , rat. z. epist. -empus sub noctem gelidam lignis calefctat abenis. Niliarim quidam uocant ut inquit Athenaeus in teratio, cuius etiam meminit Palladius. nonnulli Graecor , uerborum animes ἰπνολ cκτα appellarunt i,ναεcii-mmPollux ahenulum vocat. B. Ηγdriam Latine vocamim urnam aquarium, me cruricte.Ηγdria etiamnum utebantur antiqui ad ferenda cosligendas suffragia. cis. 4.Verr.Vt quot essent renutum tiat tot in hγdriam fortes conqcerentur. Eius etia usus erat ad colligedos cotinendosq; mortuor- cineres. B. calpis Plutarcho in Marcello idem quod bdidria esse videtur. Herodotus item pro uast aquario sumit.

craterra Nonis uus hauriendae aquae proni rnor tulam vocamus. Quo vocabulo etiam utitur Plautu6,

Si hanc situlam accepero, omnem illi puteo animam inmtertrax

40쪽

intertraxero. Plinc lib. x.cap. 43. de coruoram induis stria,Tradendum,inqui putauere memoriae quidam,uia

sum coruum per sitim lapides congerentem in situlammon ent in qua pluuia aqua durabat: sed quae attinisgi non posset, ita descendere pauentem, expresisse tali congerie,m potaro sufficeret. Huius autem e i dimitanutivum sitella:eratq; vasculum in quo suffragia populi eosligebantur in creandia magistratibws.cic.pro coranelio, Neque maius est Iegere codicem, quum interceri datur, quum sitellam ipsam se ipso intercessore destrare. Nili mauu legere cistellam, quod mihi sane comm dius uideretur. suturnium,urceolus seu guttus ex quo aqua in per uiuam dijstilla ung golitteron,ung biberon. Petauium autem uas est in quo pedes lauantur uel ex ipsius uocabuli indicatioci ung basin a lauer Ies piedet. Mailuuium quos Mus patulum, in quo munus abiciuntur,ung basin a lauer Ies malas. Pelata nonnulli a pelluendo dictam putant: Varro a pedum latione:Graeci π iv κ πελiis dicunt itaq; verius a Graeco deduci putabitur. Q uinetiam uas illud in quo pocula Iauuntur, Graeci Πα - ο vocant. B. Trallelm,uas quo manus perlauntur. Trullam quos uus fulse aquarium ex aere Corinthio feri solium con citur ex Plinio lib. 3 4. cap. a. Sunt errago uasa tantum Corinthi quae illi elegantiores ii sic os Ipendo tranfrui modo in lacernus, modo in trulla nullo munditiarum restectu . Sed er trulla uas est uinariri dis ditam quod usu teratur:uel, ut alij putavere,ac I transivo