Variarum lectionum de re medica libri tres / [Sallustio Salviani]

81쪽

ardentes. quandoque ad hecticam ma

rasmum . . . . r

Et quare dicetis vos, ista corpora bi ola, calidata sicca , dinicillime tollerant inedia kab ea maxime laeduntur. Rei pondeo hoc esse triplici de causa, primo quoniam in eis maxima fit resolutio caloris, spirituit, quare plurimo indigent alimento, alias incidunt in intopem, animi deliquium Secundo quoniam cum talia corpora simicalida Misicca Metiam inedia cxiccci, ideo

periculum cst, ne ab inedia adeo incalescant, exciccentur, ut incidant in febrem ardentem, vel in ethicam, aut marasmu , hac ratione tactum est, vitalia corpora quam primusvit cibanda , quia cibus humectat. prohibet corum superfluam exciccationem Tertio quoniam cum in istis corporibus biliosas, continuo a bile, quae reperitur in O-rum veni S,eleuentur vapores acies, mordaces, qui ad cutim delati, non olum cum uaignea caliditate excalciaciunt plus iusto, edet iam sua acrimonia, mordacitate excitat rigorem, sed delati ad interna partes, ut aduena S, excalefaciut humores plus iusto inquibus cum introducta fuerit ista caliditas non naturali S, ignea, acris,&mordax statim in humoribus accenditur febris, eo modo quo tib a ea tibi diximus Sed cum diei magis eXc Iccet, coctiono is, excalefaciat illa corpora, ideo talia corpora biliola, ex inedia citius,& facilius incurru t

rigorem sebrem ad praeseruandum igituro talia

82쪽

talia corpora ab imminenti febre sunt cibalida, nec diu torqueri debent fame, inedia, de ratiocst, quoniam preter ad quod cibus humectat etiam reprimit, prohibet, ne illi vapores eleuentur, remittit acrimoniam, unde non pariunt rigorem, nec febrem.

.. - 'ς Α λ xyg030rporibus biliosis, calidis, siccis loquitur Gai in quibus iii principi

o, accessonum, praesertim illarii febrium, quae ortuna ducunt ab illis vaporibus, eo modo quo diximus, concedit panem madefactum m in quia reprimit illos vapores, ex remittIt eorum acrimoniam : Vnde postea non excitant nec rigorem, nec febrena hinc etiam

tactum est, ut si antequam superueniat sebrista rigor causatus ab illis vaporibus, cibaveris aegrum, praeseruabis eum a febre, rio ore, si dum adest febris, rigor, cibum exhibeas

Imminuetur febris, quia remota causa febris,

quae est vapor ille acris, remouetur Tebris rDicamus igitur, quod corpora Biliosa valde calida,&scca, si febricitent,prs sertim in state ex ira, moerore, labore, vigilia c. cibanda sunt in principio accellionum, &parum ante futuram accessonem, de istis corporibus, a , . 'qVς0β GRὶ dicit, is cum cuipiam futura es- essio eu ciband ueprohibuit accessone,&non superuenit, alios multo si dicito ci-baui in principio horroris, quibus enim incipientis accelli in is, aderant tria plomata, as omnibus, panem ex vino dilutum exhibui de horrorem statim inhibui, debre prohibui

Tuanto

83쪽

quanto vero hos citius cibaveris, tanto in agis febrem prohibueris, quod si paulo aliqua

do morere, ut que febris non solum, sed et calor multus aduenit, lim Galenus L paulo infra sic dicit,licet sint corpora sina, si plusiaculum abstineas a cibo maiorem calore sentient, talemque, ac tantum,ut dubites, an hac

febre appelles: Midem Gai posuit duo exem o,

pla, in quibus in principio accessionum, aegruci bauit.

Respondeamus ergo in Ora d, Qt xx ' ,hii. dietionem, quod sententia Hi poc in Aph. 4

in accessionibus abstinere oportet, non est v- niuersaliter vera, quia in corpore picro colo bilioso,calido, sicco, praesertim ii febricitet ex ira, labore, vigilia, inedia, quia in isto casu, cibandum erit in principio accessianum: quod enim talia corpora ab inedia maxime . de rati laedantur, sic docet Hi poc inediam veto mo Vio 3ρ

lestius ferunt, qui parte superiore picrocoli existunt id est biliosi, sic exponit ibi Gal. Confirmatur haec eadem sententia, non solum ab Hipo dudicit, inacccisionibus absti . nere oportet, na dare cibu nocivum est, sed a liue libi etia dii sic dicit, nec inaccessionibus, quae moribus. certis stati sue diebus, circuitu que fiunt cibaria porrigito, neque sumere cogito Alibi Π ib. . exposuimus nos Hi poc per accessionem in eum. ιι.telligere principium augmentum, fatum particularis accessionis, quasi diceret Hipo c. in principio augmento, in statu hirticularis accessionis,abstinere oportet a cibo quia dare

84쪽

dare cibum nocivum est, sed de his ibi expoliendo aphorismum Hipo longius pertracta

uimus.

Hic tamen notandum est, quod ea quo hactenus diximus, vera lint indicatione sump-pta morbo, quod semper in accellionibus abstinere oportet, nam dare cibum nocivum est, sed indicatione sumpta, a virtute res ali contingere potest, eo quia si in principio accellionum, vi reus sit adeo debilis, ut non sit apta posse tollerare extremam inedia, perdurare sine ullo cibo usque ad declinatione, tunc in tali casu, ratione virtutis,cogitur medicus cibare ipsum aegrum, ante declinatione ne succumbat,&cum in principio, Sstatu litvalde periculosum cibare ipsum aegrum, ideo tunc debet medicus cibare in augmento,&in media parte augmenti, quando pedes calidi isti mi sunt, uniuersum corpus iam calidissimum sentitur, Mnea tali intempestiua cibatione prorogetur accestio, maximum sequatur nocumentum, ideo tunc temporis debet uti medicus uti iuvalde tenui , ut qui inquantitate paucus sit, in qualitate optimi lucci, ex facillimae digestionis, Qui est ius pulli panis lotus in aqua, vel ptis sana ordeacea in pauca copia ad hoc ut cum tali pauco cibo, pollit facillime expectare cenam, aut pradium, usque ad morbi declinationem : Sed si virtus acta sit cum non multo nocumen ro, tollerare extremam inediam usque ad declinationem, tunc dico, quod nec brodium,

85쪽

LIBER PRIMUS. et

nee panis lotus dandus erat in augmento. Indicatio mittendi sanguinem, non ect desumenda a morbi magnitudine, nec ab atate, tuom muniter credisti , sed a causa morbi cap. VII.

IN dicationem, & scopum mittendi sangui

nem desumendum esse morbi magni u-dine fatetur comunis opinio, lualido in ni morbo magno conuenit mittere sanguine duabus seruatis conditionibus, prima si adlatvirium robur, ita ut vires aptae lant polle Ol-lerare sanguinis mimonem: Secunda florue

rit quae aegrotantis aetas, lac docet Hi poc in Gai tib . da acutis morbis sanguinem detrahes, si vehe curandi ramens morbus videatur,floruitque egrotantis μκtas, virium adsuerit robur miraturque se V UfGal.inc .cur hanc sententia non scripseri Hipoc inter aphorismo, cum in parui verbis vis magna comperiatur, quod aptior iliam is conuenire soleti nunc vero unam ipsam in paucos tandem relatam scopos, audi sanguinem enim primum detrahes, si maius tibi videatur morbus, nec refert si vehementem vel magnum morbum dixeris Secundo sanguinis detrahendi scopus eli, si aereas fio ructat, neque enim puer, nec senex, sanguinis sustinet detraetionem, etiamsi morbus, quo pia laborauerint magnus fuerit: Tertium co- pu non praetermisit, qui facultatis robur exi

stit, neque enixi in i s, qui aetate norent, cum

86쪽

s DE REMEDICA

languent perpetuo robur apparet, hec Gal. Quod clarius Gal. lib. de curandi rat. per sanginnis missionem cap. 13. ii dicit, morbi igitur magnitudo, una cum robore virtutis primo mittendi sanguinis scopi fuerunt, ille quidem quae facere oportet indicans, hic vero taquam illud non impediens, interdum enimai reetus, sanguinem mittedum esse iubet, virium tamen imbecillitas prohibet Ambobus autem Ῥsse scopis praesentibus constat, ut dicium est nullam plenitudinem crudorum humorum tantam, talemque esse, ut hoc remedium impedire queat, haec Gal. Ista tamen communis sententia, quae ab omnibus hactenus recepta est, non est adeo tuta quin patiatur infinitas dim cultates, adeo graues, ut cogar recedere a communi sentctia, latio dubit ad est primo, eo quia non videtur verum, quod a morbi magnitudine, sumenda sit indicatio mittendi sanguine, quia non in omni morbo magno, conuenit sanguinis missio, sed pro maiori declaratio

ne videndum est, quid intelligat Hi poc.&

Galenus per morbi magnitudinem. Gal. fatetur duplicem esse morbi magnitudine primo enim modo morbus dicitur magnus in quantitate, ut magnus humor, maxima inflammatio, quae maximam occupet latitudinem : Secundo modo dicitur magnus in qualitate, quando vires superat aegrotantis, hoc autem dupliciter fieri potest, ut mor

bus vires superet, dilabefactet, primo ratio

87쪽

m partis ste etae, quando is morbus sit in parae Principe, tunc ratione partis atreetae, dici-itur magnus licet per se, de ratione quantitatis sit paruus, ut inflammatio, licet modica fuerit, si tamen sit in oculo,aut in cerebro, vel iecore ratione loci, partis at feci dic tui magna Secundo modo superat vires, diciturl magnus, quia sit mali motas, malignus dei pestilens, ut sit vipera mordeat partem exti e- unam, ignobile nostri corporis, iste est morbus magnus, non ratione substantiar,& quan-' titatis, nec ratione partis affectar, sed dicitur magnus, quia est mali moris, pestiles, sicc illigatis tripliciter dici morbum magnum, primo ratione iubstantiar, vel qualitati. Secundo ratione partis arsectae aertio quia sit mali moris venenosus, testilens. Ex his dico non esse verum , quod indicatio mittendi sanguinem sumenda sita morbi magnitudine, quoniam quam plurimi sunt morbi magni, in quibus tamen non conuenit flebotomia,4 probatui. Primo iis pede vel in manu scirrus Acst' suerit magnus, aut sit Edema factum magnu, vel inflammatio iam faeta confirmata, ita vi nihil amplius fluat, tu in istis morbis magnis, non est mittendus sanguis, quoniam ex

sententia Gai in illis morbis solum uiuunt mittendus est sanguis, sed ubi sunt in faeto esse in umores non amplius fluant ad partem

asse etam, non conuenit flebotomia, cum per

sanguinis ussione, non possit euacuari, causa

88쪽

coniuncta iaciens morbum, nisi aliquando, di valde raro ibi fiat missio sanguinis vique ad mutationem coloris, uti pleuritide docet Hipo vel secundo ratione derivationis D te secando venam in parte affecta, ut fit in An- . ' Ἀ- iri dolore oculorum c. ut docet G l Sed haec proprie non dicitia sanguinis milito

cum in tali derivatione, educatur potius anguis purulentus . corruptus, quam sanguis existens in venis, de quo nos loquimur. Secundo si in iecore orta fuerit magna intemperies frigida, iste estinorbus magnus ratione partis a sectae,in tamen non conuenit sano uinis militio Tertio in morsu canis rabidi , ut serpen-tis, non couenit Flebotomia,&tamen est morbus magnus, Similiter nec in Hydrope, licet sit morbus valde magnus, nec in heotica, conuenit mittere sanguinem, eroo indicatio sanguinis mimonis,non de ium tur a morbi magnitudine, quia si hoc esset

verum, ergo in omni morbo magno,inittendus esset sanguis, quod tamen est salsum, ut

probauimus.

Quarto augetur dissicultas,quoniam al. fatetur quingentis in locis, quod in sinoulis morbis indicationes curative quid agendum hi, desum utura specie,&ab essentia piaus morbi, quia si morbus sit calidus, indiget refrigerantibus c. magnitudo autem morbi non indicat quid agendum, sed quantum agedum lit,ut in morbo calido indicatione ium- vin ab essentia morbi cognosco, quod conuex niunt

89쪽

LIBER PRIMUS se

niunt refrigerantia, sed in quo gradu, cin

qua quantitate conueniant, hoc cognosci -

mus dicit Gai ex magnitudine morbi, erg s Morbi magnitudo non indicat, mittendum eis sanguinem, sed quantum sanguinis mittendum sit Ad hoc, igitur, ut sciatis, unde desumenda sat ista indicatio, notandum est primo , quod

indicatio euacuationis , desumitur a causa morbi, ut a peccantibus humorious , eo quia id quod est evacuandum est humor peccans, qui morbum parit. in morbis. n. immaterialibus nulla conuenit euacuatio, ut in simplici intemperie sane materia, que curatur per sua contraria, alterando sane ulla euacuatione, cunullus adiit humor peccans Secundo notan dum est, quod licet dicatio euacuandi,desumenda sit ab humore peccante, cum tamen humores peccent, aut sua mala qualitate, de

hoc tripliciter vel quia sint corrupti, putrefacti, vel secundo licet non sint corrupti, nec putridi, sint tamen inpotentia valde propinqua ad futuram, Mattualem putredinem quales sunt humores, qui in febribus crudi dicuntur, ut alibi diximus, vel Tertio quia sint excalefaeti, vel refrigerati, plus iusto. Secundo modo dicu tur bumores peccares in quantitate, eo quia licet in qualitate optimi hiat, ii tamen aucti fuerint plus iusto, di in malo ri copia, quam conueniat: ista multitudo est vitiosa,&mala,& apta parere morb um. Plenitudo, ct copia humorum, sua mala qua lita

90쪽

Iitate peccantium, dicitur Cachochimia, plenitudo quoad vires, sed altera plenitudo, copia humorum peccantium sola quantitate, dicitur Plethoria x et ius, magis proprie dicitur plenitudo quoad vasa, eo quia humores adeo aucti sint inuenis, ut ob nimiam copiam cenae extenduntur,in quali ob nimiam dilatationem franguntur,&la

cerantur.

Tertio Notate, quod sicuti humores peccanti quanto, aut m quali ita duo sunt genera,aut species euacuationis,una qui fit,purganti medicamento, quae proprie purgatio dicitur, altera fit sanguinis milisione, quae nomine euacuationis, nominari solet euacuatio.

Quarto Notate ex Gal. quod purgatio, seu purgantia medicamenta, conueniunt humoribus sua mala qualitate peccantibus, nempe humoribus corruptis, illis, qui prorsus in pti sunt ad coctionem Sanguinis vero milisio, euacuat omnes humores, S praecipue competit humoribus peccantibus, sua quantitate, nimia copia, eo quia humoribus corruptis, non conuenit n. r. meth botomia, sic docet Gai dum dicit, nec ob- ς struetio , nec putredo, curari possunt per anguinis milis onem viqias alia remedia desiderant, haec Gai rationem huius alibi reddia

dimus no S.

Quinto Notate, quod licet multitudo humorum,curari ponit sanguinis mimone, hoc