Arnobii Disputationum aduersus gentes libri septem. Quibus accessit eiusdem argumenti Dialogus; M. Minutii Felicis Octauius. Geuerhardus Elmenhorst recensuit & notis illustrauit ..

21쪽

cunisi ei muti subiriem monuexione κω desistae arbitria r pertinere ad vos quicquamacum Uyi fiunt,non parilitersint,sird id leniussus mam redeant refer intiirq; toti inquiunt, causa mala omnia adierunt, dc intelitus comparatu bstipe is frugibu Rogo cum hicinctio, non taloniniari vos hi probe, inventiam spicitis manu vitasq; mendac:i 8Trς nyrrunt annifer E.nainusvel usau d, ex sese

se Christianin terrarum in orbe censerirnuti quid oninibus his armis continua fuerunt bella, contunii sterilitates ira x innain terxis, milla otin vilitas aut abundantia rerum suu Hoc enim primuisfiiciendum est, ei quinosargui perpetuab S i ges calamitiiteo iissehas. nunquam oti,iam respi- asse ino talia,& sine vi,is sva dicitur, .Pis,multi

demus mediis his annis, mediisq; temporibus,ex vi bs hostibusinnumerabiles essemctorias eporqtatiis prolat imperii fines,&m Restati, reda-

inaudita numinis nation dis menuri ex In , Minos annorumfuisse prouentus, visit ira, amun abundantias rerum tantas, ut commercia stuperet 'niuersa pretiorum utoritate prostarata' in1

admodum enim res agi, dc usu ad hoctempus,

nus qui duraret mortalium H non omnia, quae v

sus posceret, ubi ustraret fertilitas rerum 8Sed fidiami aliquestisononnulla in necessitatibus te pora. At relaxata sunt abundantiis Orsiisconia voluiitatem quaedam bella administrat . cvictoriis postmodum successibusque correista. Q Abi modicemusi a Marum suarui a deos modo

22쪽

modo memores esse , modo esse rursas immemores siquq tempore ae Ust, i esse dicuntur, siqvitur ut abundamiae tempore irati&elissiciles non sint atque ita perducitur res eo,' vicibus L Mici pona , Lx per vitii: MMinintegrum seisi per ostensi Mun recordationem restituant.

nammas, Persa , Scythas, iccirco voluerut deuinci,

quod bi renidi degerent in emi gehu C stipia, qu aachnoduli Roma-ri , m habitar ni degerent in eorum qumpige i iii s Christi mi si in res,&locustas effervescere prodigialiter voluerui, quod r tione, 3 imili habitarent in matum νω tibus Christiani: in Hispani , Gallia Uur eodeni tempore horum nihil natum est, cum innumerivium enti' bis quoqueU QR pud Gerulos, de Aquitanoa Mimini causa siccit tem satis ari dii is misissem it mannocui mec si mplissim sM- im religio sinitiis his quoque in regionibusve t reto Si in ciuitate vii Rali rum imm

, annonariaom itate non tantiun corpori uonostri, Veru etiam e istianos dixi

Netidios reddideriint' u cuncti nihilo isti habere debuerunt, sima, uinis a nos sum: nationibu enim summa lxx ecem cum inco letta desinite no-

23쪽

magna sit meum nomen in causa est: cur nihil ima pedio ut sit seracitas maxima' iit in bellis accipiatur vulnus ego dicor afterre fortuna, cur ducl-lcs cum pereunt, laeuum augurium non sum, nec aduers' res bonas mali ominis obscoenitate traducor 'Et tamen Omagni cultores atq; antistites numinu, sicut cu irasci populis Christianis augustissimos illos asseveratis deos ' ita non aduertitis, nouvidetis,astechus quam turpes quam indecoras numinibus attribuatis insanias Quid est enim aliud irasci, quam insanire, quam furere, quam in ultionis libidinem ferri, in alterius doloris crucem, efferari pectoris alienatione bacchari ' Hoc eigodii magni norunt, perpetiuntur, sentiunt quod ferae, quod beluae, quod mortiferae continent venenato in dente natriccs. Qu'd leuitatis in homine , quod terreno in animante culpabile est,praestans illa natura, S in perpetuae virtutis firmitate consistens, scire asseueratur a vobis. Et quid ergo sequitur necessario, nisi, ut ex eorum luminibus scintillaecmicent, flamma aestuent, anhelu pectus spiritum iaciat ex ore, ex verbis ardenti. 'busti brorum siccitas inalbescat ' Quod sι verum est istud, Mest exploratum, cognitum, efferuescere deos ira &huiusmodi anotus perturbatione iactari,immortales, S perpetui no sunt: nec in diuinitatis alicuius existimatione ponendi. Vbi enim est ullus sicut sapientibus videtur affectus,ibi esse necesse est passionem.Vbi pasto sita est, perturbationem ostentaneum est consequi. Vbi perturbatio est, ibi dolor& aegritudo est. Vbi dolor&aegritudo est, imminutioni corruptioni iam locus est quae duo si vexat,adest Vicinus interitus,

mors

24쪽

- - mniafilitem, & cunctis adimens sentientibus vitam. Qiud. 'quod isto modo non tamum mos lauravi fervidosci vertim qi d ab diis con- istes procul esse dimotum, iniquos inducitis, iniustos, aequiratis vel modicae nullam prorsus .esinere rationem.Quid est nim, inini sti . quam in alios irasci, alios laedere, de liominib. donqueri,&innoxia dilacerare frumenta'Clius

sium nometi odisse, dispendiis omnibutivi. .

. befactare cultores 'an nunquid iccirco in vos etiamsolunt, ultionem consergatis illorum Ergo humana p ocima dii quaerunt, vestra fuerim altertione proteo idonei non sinitips,qui propulsam defendere suas valeant contumelias. Quinimo si . Verum est dere illos ira,rimitte iiij restatem siti,defendam se pii atque in ultionem maiestatis offensa intestinas exerant, expra iam

centissimo frigore possunt aurisWstilibus, pos

umere, atque ab omui penitu em re mortalium aut si malum consilium est aras edi nm vi, emittant ahq dii dignation 'quod esse liquiduincunais posit innititumis' sitis habit re sub coelo. V ast x Mundas trihyi tudines aduersas nobis, nis imbribus vestra irrigent rura et pluuia rim quiri

cunMe iuniis et nostri ab agellati qωnt. Lanitia curent vestra numerosis Reblaus multi, icari, sterilitatem infausta . 'isPecua ii in- μαει huis vestri, Rivinem plenam autumnitatem fundi: at ex nostris ea pumi muri

25쪽

j, ARNOBII ADVERos cENTO in obibeant palmitis rorem Ad extremum divisi anum,investro orepraecipiantsuam fruges retin re naturam: at vero in nostro mes amarum sis o learum fluent rancescere, M sub ipsis potu libris in ac Muperfidiam vinum repente mutari Q dcum minime fieri testificentur,cs ipsae,nec ue πά- nus ad nos quicquanti, neq; ad vos plurimum redundarevitalibus obeneficiis constetaibido quet tanta est inimicos atque hostes deos eis conten dere Christianis' quos in rebus tristissimis , atque

Si, uin vobis p.rmitti tis, ac sine ullis assentati sibus dure verri sunt haec, verba sunt , res immo per calumnias credit . non cognitionis alicuius te-

ci l u

digni sunt, neque irascuntur, neque indignantur,' Muod alteri noceat, insidiosis machinatio--μα onmes reum est ininhies . Ae ilegia cuncta trascendens, iente-cr detobeatitatumestaturam isagitum aliquid pii, tare, si se sibi aliquis adulatoria humilitate ii abmi lat& si fuerit non factum, despectam se credere,

pusillum est 3e exile, vixet illis conueniens, quos iam 'dum experiesia doctorum darmonas appetulat,mho, oisi e codilinia &anhurionilinii tWe xGote conditionis suae sorte versari.Vestra

giocus credita. Quinimb,ut verius proloquar,haruspices has 'bilis. Eniectores, arioli, vates,&niihi uiuision avi conciniuiuere sanatici mi suae artes intereant aene stipes exiguas consult ribus

26쪽

ribus excrutantiam faris, siquando vos velle ori venire in inuidiam compererunt, negliguntur,dii clamitant In templis iam raritas summa est . Iacent antiquae derisui caerimoniae, in sacrorum quondam veterrimi ritus religionu n ouarum supersitistionib:3s occiderunt. merito humanufi genus

tot miseriarum angustiis premitur, tot labor uia a

cruciatur aerumnis. Et homines brutum genus;&

quod situm si ab lumine est, caecitate enita ne- queuntev videre audent asseuerare filii os, quod

vos credere non erubescitis fanti Ache quis nos tamen dissidentia responsionis, tranquillitatis exi stimet deos donare muneribus innoxias affigere his metes, atque ab omni porturbatione dimotas, concedamus, sicut libitum vobis et intendere iii nos iras,sanguinem ilics sitire nostrum,&sam dudum nos cupere mortalium stibmovcrede seculis.

Sed si non est molestum, non graue, si communis ossic ii res est, non ex gratia , sed ex vero disceptationis huius disceptare mornenta, audire a vobis exposcimus, quae nam sit haec ratio, qui causa φ propter quam in nos tantum C dii seviant superi, &alperati homines inardescat. Rethgiones,inqui-i rint', impias, atque inauditos cillius terrarum in Orbe tractati, Quid o participes rationi; audetis

homines proloqui, quid offutire, quid promere

temerariae vocis Hesperatione teratis ' Deum prinia i cipem, rerum cunctarum quaecunque dunt domi num,summitatem omnium summorum obtinen -

. rem adorare, obsequio venerabili inuocare, in re bus fessis totis, ut ita dixerim, sensibus amplexa ri, amare, suspicere, execrabilis religio est&in

fausta, impietatis sacrilegii plena, caerimonias

27쪽

. ARNO Ei AdvΕRsus GENTES antiquitus institutas nouitatis suae superstitione sontaminansi Hoccine est quaeso audax illud faci, nus&immane, propter quod maximi coelites a- culeos in nos intendunt irarum atquς indignationum suarum Zpropter quod vos ipii, cum libido incesserit squa,exuitis nos bonis, exterminatis patriis sedibus, irrogatis supplicia capitalia, torquetis,dilaceratis.exuritiet ad extremum nos ferisvi bel- luarum laniatibus obiectatis' Quisquis istud in nobis damnat, aut in aliqua ducit criminatione ponendum .is haud nomine appellandus est homi , nis, quamuis ille videatur sibi, haud Deus esse credendus est, quamuis ipse se esse similem profitea,tur. In vatibus profanis nos impios Dodonae'us Iuppiter nominat in ipse dicetur Deus, atq; in or-

dine coin putabitur numinum 'qui aut summo ser-

uientibus regi crimen impio talis assingit, aut sibi torquetur maiestatem eius, cultumque praeponi' Delius Apollo, vel Clarius, Didymaeus, Philesius, Pythius,&is habendus diuinus est'qui aut summu Imperatorem nes it aut ignorat a nobis quotidianis ei precibus supplicari qui si pectorum secreta, nesciret, nec quid in intimis senstibus contineam

agnosceret summum anaen inuocare nos deum.&ab eo quod postulamum orare. - a tribus potuit

scire, vel ipsus vocisiano, qua utimur in precibus, noscitarς. Nondum ast locus ut explicςna omnes istos,qui nos damnat, qui sua vel unde sint quaris tum pollini, vel nouerint cur ad Chrru i pausant mentiqnem, discipulos cur erus inimicos habeant desinuisosci quod tamen humanum pollicentibus i sensum una pariter definitione figamus , nihil su-

mus aliud Christiani, nisi magistro Christo summi

28쪽

J g s ac Principis veneratoreum consideres,liud invenies in i ita religione versari Haec totius summa est actionis: hi propositus terminus diui- florum officiorum, hic finis, huic om' est x moroorostornimur hunc collatis precibus aiata

ioci usta, & honesta, Mauditu eius condigna de

oscimus; non quo ipse desideret supplices 'nec

e, aut an et substerni tot millium venerati enividere utilitas hae,noma est commodi sui Ptiones xipe stans N in quia pronia dculpas,dci ad libiditus varios appetitus vitio sumus inficinitatis ingenit ζ, patitur se s mper nostris cogitatio nibus concipi vidum ill um oramus,4 mereri

ui contendimus aiunera. accipiamus innocentia:

'luntatem, Uab omni nos labe delici orunt Onia Dium amputatione purgemus. dd: citis o sacri, quid diuini interpretes iurird melioris ne sunt caii sae, qui Grundules adorant lares. Aios locutiόs, Liberitanos quana sumus nos onMaes qui Deum colimus rerum pat rem, atque ab eo deposcimus rebus fessis languentibusq; tutamina Et illicati sapiente inrudentissi in vo bis videntur,nec 're

que genios, qui linausos reuerentiu atq. Bellonas

Nos hcbetes, si olidi , fatui, obtusi pronVnflamur c bruti qui dedidit viis nos hc cuius nutu&χ oKrio O;nne quod est, constat,ac in sententia susperpetuitate defixum est. Hanccin sente' tiam promitis banc legem constituitis hanc pr-ulgatis, ut honoribus assiciatur amplissimis quis' is esuos adorauerit sermulo,' crumii mereatur Eic tremam quisquis ipsis dominis supplicarii in ciui

29쪽

ublic fiunt scortis meritoriis quondam atq; in julgarem libidinem prostitutis, nun timesin dignationis in diis est. Templa fetibus, scarabeis, bc bucculissublimitassent eum fastigus silent i . Dis nimiinum potestates necliuore afficiuntur vllo,quod sibi comparatas animantium vilium c spicilint sanctitares.Nobis solis sunt inimiasperrimi Dii hostes,quia patrem veneramur illo .

rum per quem, si fiunt, essedi habere substanti summunis milestatisque coeperunt, a quois,

deitate ut ita dicam sortitos esse se sentiunt, ni terrum numero cognoscunticuius voluntatς

bitrio. inertiae, ibita, necsolui possutit, nee interire Nam si omnes concedimus unu esse pri cipem solum , quem nulla res alia vetustate temporis antecedat, post illu necesse est cuncta&na .ra esse prodita, in sui nominis prosiluissen - ram. od si fixum Eratum est, erit nobis ἄ- sequens confiteri , deos esse natiuos, dirim-espererum fonte ivssui originem ducere. Q iis sunt natiui, geniti, Minteritionibus utique periculis 3; vicini Axenim ess credulurimmortales, perpetui, & nullius unquam piratam finis. Ergo

istud munus dei patris&donu est, ut infinitameruerint idem esse per saecula, cum sint labiles solu- qem concionis toto'rhe contracto oratione haου

humisi ingeni ingratissimigone impiae religionis sumus apud vos rei.& quo Ξc put rerum colume venerabilibus adimus obsequiis , convitio utinam vestro. infausti minei' nucupamur'Et quis magis rectius horum feret invidiam nominum,quam qui aliumρος hocDeum,

30쪽

hiinuites dicimur' quod ab A vel missi, Vel la

caecitate huius in corporis continemur'Non'trodancedimus,qubd spiramus& vivimus,ab eo ad nos venit',iq; ipsa viuedi essicit nos essem antinalia .gitatione motariῖNonne ab hoc efflaut causae,per

quas nostr fulcitur sidus, inarsi munificenti m-luptat lusidus iste in quo degitis, cui est aut quis eius vobis attribuit fructum possessionem retinereimis, ut subiectas res cernere, vicoriumctare, ut considerare possetis publicu illud lumen dediti Quis, ne fixa pigritiae bipore torpescerent elemeta vitalia solis igneis costituit ad reru incre menta futuros'Solem Deum cu esse credatis,cori uelitor eius, opifice-q; non quaeritisilain cum apud os dea sit. non similiter scire cultati, genitor eius&fabricatorquis sit'Nonne cog xatio vos si bit considerare: disquirere, in inua possessione versemitiis cuia in re siti. cuins ista sit, quam fatigatis terra ' cuius aer iste quem vitali oci'

caris spiritu ciuiis aliutamini fontibis ius liquorei quis ventorum disposuerit fimina' uis Mosi, excogitaueri nubes γη

M ugiferas potestateis rationu proprietate disti xerit4 Apollo vobis pluit, Mercurius vobis pluit Asculapius Herculas, in Duuia rison mubrium tempestatumque finxerunt ' Et hoc fieri vi potis st, cum inimi o profiteaminiosti eos, cinoque tempore sensum arripuisse viti lam Si enim temporis antiquitate mundus e anteuenit, iri quam nati sint an noum Myluuias tempestatesque natura, nullum serius