Arnobii Disputationum aduersus gentes libri septem. Quibus accessit eiusdem argumenti Dialogus; M. Minutii Felicis Octauius. Geuerhardus Elmenhorst recensuit & notis illustrauit ..

31쪽

is ARNosti ianv ERsus a NT snati pluendi ius habent, neq; eis inserere rationib. se possunt, quas inuenerunt hic agi, maiore ab autore tractari. O maxime,o summe rerum inuisi bilium procreator O ipse inuisse,& nullis unquam comprehcse naturis,dignas,dignus es vere si modo te dignum mortali dicendum est ore ovi spirasomnis intelligens'; natura, habere Magere nu- quam definat gratias cui tota conueniat vita genu nixo procumbere,& continuatis precibus supplicare. Prima enim tu causa es, locus rerum, ac spacium, fundamentum cunctorum quaecunque sunt, infinitus, ingenitus, immortalis, perpetuus, selus, quem nulla deliniat forma corporalis, nulla determinat circu scriptio qualitatid expers quantitatis, sine situ, motu,&habitu, de quo nihil dici&exprimi mortalium potest significatione verborum: qui,ut intelligaris, tacendum est,atque,Vt per

umbram te possit errans inuestigare suspitio, nihil

est omnino mutiendum. Da veniam rex summa

tuos persequentibus famulos: quod tuae benignitatIs est proprium fugientibus ignosce tui nominis &religionis cultum. Non est mirum si ignorarisa maioris est admirationis si sciuis nisi forte audet quisquam, hoc enim furiosae restat insaniae, ambigere dubitare,an sit iste Deus, an non sit: exploratacidei veritate, an rumoris casti opiniationest creditus. Audimus enim quosdam philosopha-di studio deditos, partim ullam negare vim esse diuinam, partim an sit quotidie quaerere alios casib.

fortuitis,&concursionib. temerariis summam rerum construere,atque diuersitatis impetu fabricari: cum quibus hoc tempore nullum nobis omnino super tali erit obstinatione certamen. Aiunt enim

32쪽

Di I. seriuentesaeocridicere rebus stultis stultitiae esse maioris Sermo cum his nobis est, qui diuinum esse consentientes genus,di maiolatant,cum iidem esse 'Ebeia atque huiussiora se trantM. Quid ergo, res tantas argumentis nitemur que elaborabinius oblittere Discedat haec μnge, atque a nobis procul, procul inquam ut dicitur,aueruncetur amentia. Tam est enim perieu losun argumεtis aggredi, Deum principerii comprobare,quam ratione huiusmodi osse illum,uellexosnbscere Nec quicquam refert,aut discrepa serrumne neges illum,an asseras, atq; existere fatealisci cum in eadem culpa sit,&assertio talis rei, ω abnegatio refutatoriincreduli. Quisquamne est hominum, qui non cum istius principis notione di in priminatiuitatisintrauerit,cui non sit ing

ritum non assi cum .imo ipsi petiὸ in genitalibus

matris non impressum, non insitum esse Regemat finiano is , M aoram quaecunq; sunt node--6tem Ipsa dehiqueti si animantia muta possent si in linguarum nostrarum facilitarein solui, immo si arbores glebar, sis sensu animata

vitali vocis sonituin quirentri verborum articulos integrare,ita non duce nartira, magistra non in

corruptifimplicixisti fide intelligersit esse

Scuti istorum dom. num solum esse clamaret 'Sed stustra nquilinos falso,&calanimoso inceappetitiscitaurie:tanquaeamus inficiasesseDeum maiorem cum ano sci Iuppiter nominetur.

optimus habeatiu&misimus:citaq; illi augusticema sedes, lapitolia constituerimus immania.'Dissimillic ubi que in unam speciem cogerio stilo conru Maeonia lini Nam Deus omni-

Qtens mei in una omnium, re communimo μ

33쪽

A Gio si Anya vs Enetas litar assensu,neque genituis itui; neque nouam inlucem aliquando esse prolatus,nec , aliquo ita pore coepisse esse,vel saeculo ipse est enim fons resum, ator taculorum aciemporirin. Non enim in psa persciunt,sed ex eius pereeriri se perpetua .

infinita semper conxinuatione procedunt. At Ve

ro luppis ex t ut vos ferris ire pautem habet &- '

trena,auos, aulas, fratres nunc nuper in utero matris suae formati ,ab iuriis mentibus doconsum-:

inatus decem ignotan ibi in lucem sensu irruisse vitali. Ergo, si liae: ita sunt. uppiter esse Deus qui testicuin illum esse perpetuum constet,& per .ibeatur altera vobis, dieshabuisse natales. i. i pauefactus re novaJampnt talam extulisse vagi' tum ' Sed sint ut vultis inum, nec maliqua vi numinis, M aiestate distantes: ecquid ergo iniustis , ersequimini nos odiis' Quid, ut o initus pessi uitii nostri,qminis inhorrescitis metioncisi,quem

Deum colitis,cum με, s aut quid in eadem aus . vobis ess contuditis familiai MOS:inim Gari

fusi:ismos nobisρEtenim si vita religio est, i

Uoisquecommunis,cessat ira coelestium: sin noli sint missintselis:manis et nescire &, , Millos seum vitiem Iouem non esse ipsis clartim ' est indignationibus numinum Sed ' inquitis, icci odii vobis infesti suist,quὁd omnipotentem coistis Deum sed quod homine natum. quod personis infame est vilibu Jo is suppliciointer' i emptum,& Deum nisse conteiicitis, Sadhuc creditis,& quotidianis supplicationibus ad- .ratis. Si 'obir iucundum est amici,edisseri r qu, pam sint hi dii qui a nobis Christum colusirim re

34쪽

fatua Fauni uxoriBona dea quae licitur,sed in viiii flumen repunt, inaliteis Numici cum Mus . pisciculis de nis Escaevius,4 L mxWN Cri,nideisse natus, Sex eiurali mine praecipitatus 'Mercurius utero fusus Mai et quod est diuinius candidi arquit navi Apollo circumlati per i asinatris, a iii

. intulis errantibus vix tulit Dionea Venus proIe ει ι

viri matereuiuia, Troici,atii, intes hydras 'μ ,ublicatrix pin Trinacita fit,ibus Ceres nata, H luein storib.legendihoccupata Proserpina'Th uanus, a Tyrius Hercules hic in finissius epul-

tus Hispaniet, flammis alter concrematus Oetaei Sy id ridae Castore*, eclitos unus domitare con-

Uerus, alter pugillator bonus, crudoinempe, . rabilis cestu,igne o fulgores marint,vi ouorum progeni dii' Syri pis PH onnesi: in AEgypto Serapis nuncupatus ' sithiopicis inita bis ius uam ereiaspi xum Matim coniugemu transgredimur Opis sobolas regias quas in librisy' atristoxes vestri,quae sierint, quale ,vobis edis lentibus praerilitarum.Hiaergo ς' nobis accipi,&existimarimoni mune, Vul r u . accipiti auribus &obliti pauloante sortis si ,,ῖς' int&conditionis cuius, id, quod tibi conces iam impotiri alteri nolunt Haec est iustitia coelitum hoc orsi iudicivilis ictum ρ Nonne Muth g uotis est atque auaritia: g nusi'N'nobtrech tio

bis innas aliorum spremi, in conin xλ

35쪽

ARNonii ADVERsus GENTES humilitare calcarii Nattim hominem colimus Quid enim, vos hominem nullum colitis naitime Non unum,di aliun 'non initia meros alios' quinimo non omnes, quos iam templis habetis, citris.

mortalium sustulistis ex numero coelo syderi-.busque donastis Si enim forte vos stig:t sortis eos humanae, conditionis fuisse com nurius re phrate antiquistimas literas, eorum scripta percurrite, qui vetustati vicini, sine ullis assentationibus cuncta veritate in liquid prodideriant Iarii

profecto discetis; quibus sua guli patribus, quibus

matrib. fue int procleati, qua nati in regione, quagento,quae fecerint, egerint, pertulerint, a stirarint, quas in rebus obeundis aduersorum senserint, secundantiumque fortunas Sin autem scientes, teris esse gestatos frugibus eos victitasse terrenis. nihilominias tamen nati hominis obiectatis cultu: res agitis fatis inius as ut id in nobis costituatis esse damnabile, quod SI 'ipsi vos factitatis:aur, quae vobis licere permittitis, consimiliter aliis licitum esse

nolitis. Sed concedamus interdum manum vi stris

opinationibus dantes, unum Chi istum fuisse dε

nobis, mentis, animae corporis,ss. 3gilitatis,& conditionis unius: nonne dignus a nobis est tantorum

ob munerum gratiam deus dici deusque sentiri Si enim vos Liberum,qubdisum repererit vini,si. quod panis, Cererem, si AEsculapium quod herbaruna, si Mineruam qubdoleae, si Triptolemum: Quod aratri, si deniq; Herculem, quis ieras, quod Hires, quod multiplicium capitum superauit comescuitque natrices, diuorum retulistis in coetum: onoribus quantis assiciendus est nobis, qui ab e roribus nos ni a.nis insinuata veritate traduxit: qui

36쪽

vel caec passim sine ulli rectore gradientes. ab deruptis, ab deuiis, locis planioribus reddidit: Qui, quodirugiferunt primo atq; humanogeneisti salutare, De monstrauit quid sit, quis, quantus, de qualis, qui profundas eius atque inenarrabiles altitudimesi quantumnostra quivit medi critas)capere'intelligere permisit Sc docuit Qu3. qu Utore, quo patae mundus iste sit constitutus S conditus ecli benignissime sciri ini natiuitatis eius exprompstgeniis, llius aliquando co

us solis genitalis feruor ascitur. Cur luna semper inmotu indenis creditur animalibus cautis lucem semper atque obscuritatemresimes Animalium origo qQ a sit.rationes quassabeant semina. Quis ipsam finxerit hominem, quis informarit, vel ex materiae quo genere constructione ipsam confor- inauerit corporu Quid sitsensus,quid anima.as urit tinaanossponte, incit ipsissuasit&pro creata viscerib.mortis particeps degat, an immortalitatis perpetuitate do insit. Q si status nosm neat, cum di lutis abierimus a membris Victurine nos simus, an memoriam nullam nostri sem

smi recordationis bituri mni arrogantiarns constrinxit nostram, elatas supercilio seruices modum fecitHae infirmitatis agnoscere Qui an mantia monstrauit informia hos esse vanis opinionibus fidere: nihil compreh hum habere, ri

hi stire,& quae homo sita sunt hinoculos, non videre Qui quod omnia superauit,vi trans resitan est munera ab religionib. nos falsis rigione traduxitia vera quia signis inertib.uq exvilis mos orniatis laxo ad sydera subleuauit coeliam:

37쪽

verba atque oratioinuin colloquia miseere Venerabario caecitas nupor simulachra modo exfornacibus prompta, incudibus deos doc trinileui bricatos ciet hamorum ossa, pitu uras , veternosis in arboribus taenias: si quando conspexeram lubricatum lapidem, Me oliui unguine ordinatu, ta quani inesset vi praesens, adulabar, astabar, dche , nescia poscebam nihil sentiente de trunco rec eos ipses, diuos, quos elle mihi persuaseram, afficiebacontumeliis grauibus cum eos esse credeba ligna, lapides, atque ossa, aut in huiusmodi rorum habitare materia. Nunc doci ore tanto in vias veritatis

inductus,omnia ista,quq sim,s o digna dedignis

sentio,contumeliam nomi ni nullam facio diuino: dc quid cuiq; debeatur, vel personae, vel capiti, inconfusis gradibus atq; authoritati,in tribuo. Ita ergo Christus non habeatur a nobis deus' nec qui omnium alioquin yel maximus potest ex gitari, diuinitatis assiciatur cultu, a quo iamdudum tanta Maccepimus dona viventes,&expectamus,dies cuvenerit, amplior Sed patibulo assis interiit. Quid istud ad causam Neq; enim qualitas & deformitas mortis dicta eius immutat aut facta, aut eo minor videbitur disciplinarum eius autoritas, quia vinculis corporis non naturali dissol itione digressus est, sed vi illata decessit Pythagoras Sa- mitis suspitione dominationis iniusta viuiis cocr matus in fano est: nuquid ea,quae docuit,Vim pro- .

mam pra diderunt, quia non piritum sponte, sed

crudelitate appetitus effudit ' Similiter Socrates ciuitati suae iudicio damnatus capitali affectus est

38쪽

ria expulsus e vi aesti innumerabiles alii gloria, dc virtute, dc Mustimationepollentes, acerbistimaru mortium ex peristaeformas:Vt Aqu- nius Regialus:nunquid idcirco post vitam iudic tisunt turpes qui nonpublicuege fato u,sed tis asperrimo genere iacerati, excruciatique perierunt' Nemo unquam innocens male interentius

Infanis est nec turpituditus alicuitu commacul

tur nota,quino suo merito poenas grauessed cru 'ciatus perpetitur tacitatem Et tamen isti, qui hominem noscoleremo te functum ignominiosa ridetis monne Liberuna&vos patrem inebratim ab Titariis dissipatum fanorum consecratitatis Nonne Est lapium medicaminum repertorem, postpmnas, supplicia fulminis, custo .dem nuncupauisti. praeudem sanitatis, dinis,&salutis 'Nonne ipsum Herculem magnum facrificiis,hostiis,&thure inuitatis incenses quin ipsi vos fertis nivini aristisse post poenas, & concrematum infunestis busticetis Nonne illum Auin Phrygem abicissum spoliatumviromagnae . tris in adytis deum propiti im,deum sanetum Galloru conclamation e testamini Nonne ipsum I mulum patrem se toru manibus dilaceratum centum, Quirinum esse 'artium dicitis,&s cerdotibus puluinaribus honoraris,i in aedibus adoratis amplissimis, post haec omnia coelum ascendisse iuratis 'ut igitur ridendis vos estis inisi homines grauissimiscruciati

emptos deos putatis,&colitisci aut, si certaestri

uo, cur id vobisfaciendum pinetis

39쪽

mittite scire,quibus istud causis, attonibusquestatiamus Natum hominem colitis.Etiam si esset id verum i locis vitiis erioribus dictum est tamen pro multis in tam liberalibus donis, quae ab ea Drosccta in nobis sunt, Deus dici appellariqued Derer.Cum vero deus sit re vera, sine ullius rei dubitationis ambigito, inficiaturos arbitramini nos esse , qu- maxime illum a nobis coli, prae sdem nostri corporis nuncupati Ergone,inquietatiqilis furos,iratus,vi percitus Deus ille est Christus Deus respondebimus, &interiorum potemtiaru Deus:&quod magis infidos acerbissimis doloribus torquear,rei maximae causea summo rebead nos millus. Postulabit forsitan insani viri riosior factusci an se ita res habeat, quemadmodum dicimus, comprobari. nullames est com probatio quam gestarum ab eo fides rerum, quam virtutu nouitas: domnia victa decreta,dilsolutaci, fatalia, o populi gentesq; suo geri sub lumine nuse lo dissentiet idere quae nec ipsi audent falsitatis arguere , quorum antiquas seu patrias leges vanitatis esse plenissimas atque inanissimae superstitionis ostendit. Occursurus forsitan rursus ςstcu' aliis multis calumniosis illis, puerilibus vocibus: magus fuit, clandestinis artibus omnia illa perfe- est: AEgyptiorum ex adytis angelorum pot*ntium nomina.&remotas furatus est disciplinas. Quid dicitis o paruuli,incomperta vobis,& nescia temerariae vocis loquacitate sarrientes'Ergone illa,quet gesta sunt, daemonum fuere praestigiae,&magica rum artiumludii Potestis aliquem nobis designa r monstrare ex omnibus illis Masis,qui unuuam fuere

40쪽

Demper si cula,consimile aliquid Christo millesimaei pane qui fecerit qui sinevila vi carminum,sne herbarum&graminum succis,fines, ita aliqua obseruation sollicita sacrorum,libaminun te porum Non enim vigemus , quaerimus, quae sese spondeant facere, vel in quibusgeneribus a chirum seleat omnis tuorum doctrini experientia contineri. Quis enim hos nesciat aut imminentia studere praenoscere,quae neces io velint nolint seu ordinationibus veniunt3 aut mortiferam immittere quibus libueriti bem, aut cuniliaruindirupere charitates:aut sine clauibus reserare, ut clausa sitit in ora silentio vincire,autin curriculis equos debilitare incitare,tardare,aut Uxo ribus,

liberis alienis siue illi mares sitit, siue fomines

generis P incocessi amoris flammas, Ac furiales immittere cupiditates Aut si utile aliquid videantur audere, non propria vi posse, si deoriam, quos i uocant, potes ate. Atqui constitit Christum sine Vilis admitticulis rectum, sine viliustione, vel lege, omnia illa, quς fecit numinis sui possibilitate fecisse. Et quod proprium, conse taneu, dignum Deo fistrat vero, nihil nocens, aut noxium,sed opiferum sed salinare, sed auxiliaribus plenum nobis. testatis munise liberalitate donasse. Quid dicitis iterum 2 ergo ille ira ortalis, aut unus fuit e nobis, cuius imperium, cuius vocem popularibus1 quotidianis verbis missam, valetudines, morbi, febres, atque alia corporum cruciamenta fugiebant' Vnus fulti nobi cuius praesentiam, cuius visam gens illa nequibat ferre merserim in visceribus daemonum, conterritaq; vi noua membrorum possessione cedebat V s