장음표시 사용
371쪽
364 MINUCI FELI Isquerquero quateris, cum febribus ureris,cum dolore laceraris, noli tum conditionem tuam sentis non tum agnoscis fragilitatem pinuitus miserinfirmitatis argueris, nec fateris Sed omitto communia ecce vobis minae, supplicia, tormenta, iam non adorandae, sed subeundae cruces ignes etiam,quos: praedicitis,4 timetis ubi Deus ille'Qui subuenire reuiuiscentibus potest,uiuentibus non potest Nonne Romani sine vestro Deo imperant,regnant,fruuntur orbe toto.vestrique dominantur ' vos vero suspensi interim atque solliciti honestis voluptatibus abstinetis; non spectacula visitis, non pompis interestis:conuiuia publica absq; vobis;sacra certamina, praecerptas cibos,& delibatos altaribus potus abhorretis. Sic reformidatis deos, quos negatis non floribus caput nectitis; non corpus odoribus honestatis: reseruatatis unguenta funeribus: coronas etiam sepulchris
denegatis, pallidi, trepidi, misericordia digni, sed
nostrorum deorum ita nec resurgitis miseri, nec
interim vivitis Proinde si quid lapientiae vobis, aut verecundiae est,desinite coeli plagas vi mundi fatavi secreta rimari: satis est pro pedibus aspice-,ir maxime indoetis,impolitis,rudibus agrestibus: quibus non est datum intelligere ciuilia , multo magis denegatu est disserere diuina. Quanquam si philosophandi libido est, Socratem sapientiae
principem. quisquis vestrum tantus est, si potuerit,imitetur eius viri, quoties de coelestibus rogabatur,nota responsio est: uod supra nos, nihil ad
nos merito ergo de oraculo testimonium meruit
prudentia singularis quod oraculum idem ipse prcsensit,iccirco uniuersisse esse pretpositum; non quod
372쪽
quod omnia coperiss sed quod nihil sescire di 'i confessaei eritiae uinina prudentia essHoc fonte defluxit Arcesilae, multo post Carneadis Academicorum pluinnorum in summis quaestionibus tuta dubitatio; quo genere philas phari, caute indocti possunt,& docti gloriose. id simonidis lici nonneadiiuranda minita& lectanda cunctatio' qui cu de eo, quid, 'ua, les arbitraretur deos ab Hierone tyrano quaerer
tur,primodeliberationi die petiit postridis biduuprorogauit, mox alterutantum admonitus adiunxit posti emocii causastantae morae tyrannus insereret,respondit ille, quod sibi, quam inquistis tardi0spergeret,lato veritas fieret obscurior.Mea suoque opinione, Daeli mi dubi visunt, olin . quenda sunt: nec tot ac tantis viris deliberantibus temere dc audaciter in alteram partem fereda se centia est,neaut anilis inducatur superstitio aut mnis religio destruatur. Sic Caecilius,&renidens nan indignarimus,mas tumorem iis impia relaxaverat 9 Et quid adhaec ait a det Oi auris homo Phuatinae prosapiae, ut pistolum prae opuli, ua postrem philos phorunis Parc inquam, in eum plaudere: neq; enim prius uiliare te dignum est concilitate sermonis, a 'trinque miniis fieris peroratum; amri . mecum non laude sed veritate disceptatio vestra nitatur. Et quanquam magnum in modun me subtili varietate ua delectarit oratio, tamen utius moueor, non depraesenti actione, sed de toto ge
nere disputan si quod pleriinq, prodi Otium
viribus,& eloquentiae potestate, etiam perspicuae veritatis condit ''tetur Ἀ-
373쪽
est auditorum facilitate qui dum verborum lenocciniol rerum intentionibus auocantur, sine dilectu assentiuntur dictis omnibus: nec a rectis fabsa secet nunt, nescientes inesseri in incredibili ve- runa,&in veri sunt limendacium. Itaque quo saea pius Te uerationibus credunt, eo nequentius aperitioribus arguuntur: sic assiduὶ temeritate decepti, culpam iudicii transferunt ad incerti querelam , ut dato natis omnibus malint uniuersa suspendere 'nam de fallacibus iudicare. Igitur nobis prouidendum est, ne od o identidem serui
num omnium laboremus: ita ut in execrationem
dc odium hominum plerique simpliciores efferantur. Nam incaute creduli circumueniuntur ab his, quos bonos putauerunt: mox errore cosimili iam suspectis omnibus, improbos metuunt etiam quos optimos sentire potuerunt. Nos proinde soliciti, quod utrinque in omni negocio disseratur, ex aliera parte plerumque obscura sit veritas, ex altera lateat mira subtilitas, quae nonnunquam ubertate dicendi,fidem confess, probationis imiatetur: diligenter, quantum potest, singula ponderemus, ut argutias quidem laudare, ea vero quae recta sunt, eligere, probare, suscipere possimus.
Decedis inquit Caecilius 2 ossicio iudicis religiosi.
nam periniurium est, vires te actionis meae in atergressu grauissim disputationis infringere,cum
Octauius integravi illibata sabeat singula Si potest refutari id quod criminaris, inquam, in commune, nita fallor, compendium protuli, ut ex mine scrupuloso nostram sententia non eloquentiae tumore, sed retu ipsarum soliditate libremus: nec avocanda, quod quereris, diutius intentio,
374쪽
in toto silentio liceat responsionen Ianxiatii rostri iam gestientis audire Et Octainus: Dicam equidem, ut potero, pro viribus, adnitendum tibi mecum est, utcolinici l bem verborum veracium flumine diluamus. Nee issi mulabo principio ita Natalis mei errantem, agam,lubricam nutasse sententianiret sit nobis
ambigendum, utrum sua eruditio turbata sit, an vacillaverit per errorem iam interim deos dere, interim se deliberare variauit, ut prollionis incerto certior responsionis nostrae intem,
.lofundar iis Sed in uatim oves sitimio, non credo procul est ab eius simplicitate sib-tilis urbanitas. Quid igit 'ut qui rectam viam nesat, bi, ut fit. in plures una dissiliditur, hae .ret anxius, nec singulas audet eligere, nec uni-- sis probare: sic cui non est veri sabile iudia 4um,prout insitatuspicio spargitur, ita opinio dissipatur. Nullum itaque miraculum est, 60cilius identi nil contrariis ac remsnan .
tibus iactetur,aestuet, auctuetur quod ne haesul terius,conuincat redargum quamuis μ' taque sint, nec dubitandum ei de caetero est,nia vagandam. Et quoniam meus frater erupit agi di
se re, stomachari , indipiari. dolere, illi retiacis, Pauperes,imperitos, de rebus coelestibus disputa.. Miatonines holmines sine dilact laetatis,sexus, dignit vis, rationis ερ sensus capacesvi habiles
creatos, nec fortuna nactos, sed natura indeptos
375쪽
ues Mi Nuci I FELICI sclaritatem habitos esse plebeios indoctos seminudos at vero diuites facultatibus suis illigatos, magis aurum suspicere consuesse quam coelum: nostrates paupei es, commentos esse prudentiam,&tradidisse caeteris disciplinam. Vnde apparet, ingenium non dari facultatibus, nee studio parari, sed cum ipsa mentis formatione generari. Nihil itaque indignandum, vel dolendum, si quicunque de diuinis quaerat, sentiat, prCferat,cum non disputantis auctoritas sed disputationis ipsius veritas requiratur: atq; etiam quo imperitior sermo, hoc illustrior ratio est: quoniam non fucatur pompa facundiaevi gratiae, sed, ut est, recti regula sustinetur. Nec recuso quod Caecilius asserere inter praecipua connixus est, hominem nosse se, circumspicere debere, quid sit, unde sit, quare sit,
utrum elomentis, concretuS, an concinnatus ato
mis,an potius a Deo factus, formatus, animatus. Quod ipsum explorare,&eruere, sine uniuersit iis inquisitione non possumus, cum ita cohaerentia, connexa concatenata sint, ut nisi diuinitatis rationern diligenter excusseris, nescias humanit iis nec possis pulchre gerere rem ciuilem, nisi cognoueris hanc communem omnium mundi ciuitatem prςcipue cum a feris beluis,hoc disteramus, quod illa prona,in terramque vergentia, nihil nata sint prospicere nis pabulum mos quibus vultus erectus quibus suspectus in coelum datus est, sermo& ratio, per quae Deum agnoscimus, sentimus, imitamur, ignorare, nec fas, nec licet ingerentem sese oculis, ed sensibus nostris coelestem claritatem. Sacrilegii enim vel maximi instar est,
humi quaerere, quod in sublimi debeas inuenire. Quo
376쪽
ornatum non diuina ratione perfectum volunt: sed frustis quibusdam temere cohaerentibus co globatum:mentem,sensum, ut denique ipsos non habere. Quid enim potest esse tam apertum, tam confessum tamque perspicuum,cum oculos
in coelum sustideris, oc quae sunt infra supraqbi straueris , quam es te aliquod numen praestantissumae inentis,quo omnis naturainspiretur, moereatur,alatur,gubernetur Coelum ipsum vide quam
late tenditui quam rapido voluitur , vel quod in noctem astris distinguitur, vel quod in diem solatus ratur:iam scies quam sit in eo summi moder toris miradi diuina libratio. Vide Manniun vis lis ambitus iaciat: S mensem vide ut luna auctu, senio, labore circumagat.Quid tenebrarum &quin minisdicam recursantes vices, ut sit nobis operis&quietis alterna reparatio 'Relinquenda vero astrologis prolixior desideribus oratio, vetquod regant cursum nauigandi,vel quod arandi metendique rempus inducant quae singula non modo ut crearentur,fierent,disponerentur, summi opi fidis, perfectae rationis eguerunt verumetiam sentiri,perspici,intelligi, sinesumma selertia, ra tione non possunt. Quid cum ordo temporum hac frugum stabili varietate distinguitura nonne aussorem suum parentemque test atur: Ver aequε
cum suis floribus di istas cum his messibus, 3e
autumni maturitas grata, hiberna olivitas necessaria:qui ordo facilEitu baretur,nisi maximar tione consisteret. Iam prouidentiae quantae, ne hyems sola glacie ureret,aut sola astas ardore torreret,autumni verisinserere mediumtemyrari
377쪽
mentum, Ut per vestigiastia anni reuertentis ocinculis innoxii transitus laberetur Mari intende, lege littoris stringitur: quicquid arboriim est , vide, quam e terra visceribus an maturi Aspice Oceanum, refluit reciprocis aestibus: vide sontes, m naut venis pcrennibus: fluuios intuere,eunt semper exercitis lapsibus Q sid loquar aptEdisposita recta montium, collium flexa, porrecta camporum , Quidue animantium loquar aduersus ipsottitelam multiformem,alias armatas cornib alias domibus septas,dofundatas ungulis. ωspicatas aculeis aut pedamceleritate liberas. aut elationupinnarum. Ipsa praecipue formae nostra pulchria ludo Deum fatetur artificem, status rigidus, vultus erectus, bculi insimmo, velut in specula,constituti, Momnes cieteri sensus velut in arce compositi Longum est ire per singulaenihil in hos lineatiembroriam cst, quod noni necessitatis causa sit,& decoris e quod magis mirum est, eadem figura omnibus, sed quaedam unicuiq; lineamenta deflexa: sic ksimiles uniuersi videmur.& inter se singuli dissimilas inuenim .Quid nascendi ratio, quid cupido generandi Θ nonne a Deo data est de ut ubera parta maturescente laci ei cant,& Vt teners eius ubertate lactei roris adolescat,Nec uniue sitati solumodo Deus, sed & partibus cosilit Britantii sole deficitur, sed circumfluentis maris te ore recreatur: AEgyyti siccitatem temperatNilus, amni sycolit Euphrates es notamiam. pro im- ribus pensat indu filunient serere inientem dicitur,4 rigare. Quod si ingressus aliquam do
378쪽
di partibus pulchriorsm Ni forte quoniam de prouidentia nulla dubitatio est inquirendum Ubias, utrum unitis imperio, an arbitrio plurimorum
coeleste regnum gubernetur: quod ipsum non est multi laboris aperire cogitati imperia terrena quia bus exempla utique de coelo: quando unquam regni societas aut cum fide coepi aut sine cruored iiit' mitto persas de equorum hinnitu augurantes principatum, d Thebariorum praemortuam sabulam transeo, ob pastorum4 caiis regnum de geminis historia notissima est:generi &loceri bel
la toto orbe diffusa sunt: dc in magni imperii duos
fortuna non cepit. Vide caetera: rex unus apibus, dux unus in gregibus, in armentis redhor unus: tu in coelo summa potestatem diuidi credas,&icindi veri illius ac diuini imperii totam potestate mycum palam sit parentem omnium Deum, nec princia pium habere, nec terminii: qui natiuitatem omnibus praest et, sibi perpetuitatem: qui ante mundum
fuerit sibi ipse pro mundo: qui uniuersa quaecunque sum verbo iubet, ratione dispensat, virtute consanamat. Hic nec videri potest, visu clarior est: nec comprehendi, tactu purior est; nec aestimari; sensibus maior est, infinitas, immensus, S soli sibi tantus quantus est notus Nobis vero ad intellectum peci us angvstum est:&ideo sic eum dignε aestimamus , dum inaestimabilem dicimus. Eloquar quemadmodum sentio:magnitudinem Dei, qui se putat nolia, miliuit: qui nola vult minuere,
379쪽
non nouit.nec nomen Dei quaeras: Deus nomen
est.illic vocabulis opus est, cum per singulos propriis appellationu insignibus inultitudo dirimenda est Deo, qui solus est, Deus vocabulum totum est quem si patrem dixero, terrenum opineris: si regem,carnalem sis ceris:si dominum,intelliges utique mortalem Aufer additamenta nominum, de perspicies eius claritatem.Quid quisl nium de isto habeo consensum 'Audio vulgus, cum ad coelum manus tendunt, nihil aliud quam Deum dictini:&,Deus magnus est: & Deus verus est:&, Si Deus dederit: vulgi iste naturalis sermo est, an Christianiconfitentis oratio 'de qui Iouem pri cipem volunt,sessiviturin nomine, sed de hip testate consentiunt. Audio poetas quoque Unum patrem diuibi atque hominum praedicantes, talem esse inortalium mentem, qualem parens mnium Deus induxerit. Quid Mantuanus Maroe N mne apertius,proximius erius: ncipiis ait coelum,di terras,in caetera mundi membra spiriat intus sit,&infusames agitat. Inde hominum pecudumq; genus , dc quicquid aliud animalium. Idem alio loco mentem istam spiritum Deum nominat. Haecenim eius verba sunt:Deunt nis reper omnes terras tractini maris, coelum, pro findum. Vnde homines, jecuris, unde imber, Pres. Quidaliud& a nobis Deus, quam mens,dcratio, spiritus praedicatur 'Recenseamus, si placet.disciplinam philosephorum,deprehendes eos, etsi sermonibus variis, ipsis tamen rebus in hanc Vnam coire&conspirare sententiam. Omitto illos rudeses vete es,qui de suis dictis sapietes esse meruerunt: Sit Thales Milesius omnium primus,
380쪽
qui primus omni u de coelestibus disputaui .is Mia tisius ThalesJrerum initiu aquam dixit: Deum ain. tem eam mentem, quae exaqua cuncta formau rit:&altior sublimior aquae, spiritus ratio, quam ut ab homine potuerit inueniri a Deo re dita Vides philosophi principalis inobiscum peniatus opinionem con sisnare.Anaximenes deinceps, .s post Apolloniates Diogenes, aera Deum statuunt,infinitumi immensum Horum quoque similis de diuinitate consensio est Anaxagorae, to descriptio domodus, infinitae mentis Deus dicitur.Et Pythagorae Deus est animus per uniue sim rerum naturam commeans, intentus ex quo etiam animalium omnium vita capiatur Xenophatem notum est,omne infinitum cum mente,*eum tradere.&Antisthenem,populares deos multos,sed naturalem unum praecipuum Speusippum,uina naturalem, animalem, qua omniar gantur Deum nosse. Quid Democritus quamuis atomorum primus inuentor,nonne plerunq; n
ouam , quae imagines fundat, intelligentiam, Deum loquiturὶstraton quoquἡα ipse naturam. Etiam Escurus ille, qui deos aut ociosos fingit,
aut nullos, naturam tamen superponit Aristoteles variat, Mailigna tamen unam potestatem nam 1nterim mentem, mundum interim Deum dicit. interim mundo Deum praeficit Heraclides Pomticus quoque Deo diuinam mentem quamuis ua..HE Hlcridit.Theophrastus &Zenon. Chrysippus cleanthes, luntri ipsi multiformes, sed ad
unitatem prouidenti. omnes reuoluuntur. Cleanthes enim metem,modo,himum modo aethera plerunque rationem Deum disseruit Zenon