장음표시 사용
311쪽
Adfert deinde rationem quandam istius inaequalitatis motus Planetae, & materiae coe-Iestis illam secum rapientis: scilicet, ait, li-cEt exigua corpora istiusmodi, qualia sunt partes insensiles materiae coelestis, simul conspirantia, ad agendum contra majus aliquod, possint habere pares ipsi vires , tamen numquam possunt essicere, ut illud adeli celeriter moveatur undiquaque , ac illa moventur , quia qubd si conspirant iti nonnullis ex suis motibus, quos cum ipso communicant, certissimi in aliis disserunt, quos cum ipso Com municare nequeunt. Vel nosmet ipsos fallimus, vel illa ratio mera est ineptia, saltem relata ad rem, de qua agitur ; & una ex iis artibus , quas animadvertimus D . Carteissium passina adhibere utilissim ε ad Lectoris caliginem obfundendam, ipsumque Cesan dum debilitatem alicujus conclusionis necessariae ad suum Systema, quam sentit quidem, non vult autem, ut percipiatur. Tunc enim adfert aliquam plausibilem comp3rationem . ipsi quae inservit praeparandae menti re cic randae, ut ita dicam, imaginationi Lectoris, licEt nonnumquam illa nihil factit ad praecipuum dissicultatis momentum: adjungit statim , ad eam defendendam, aliquam rati nem abstractam , quam pauci possunt , Vel uolunt operam dare ut examinent penitus, praevidens equidem , illos jam mediam' par tem comparatione victos facili se daturos exiguae cuidam veritatis speciei, quam i psis quasi per caliginem videndam exhibet in sua rati ne, quae saepe revera nihil est, nisi, merum B-phisma. Et hanc quod attinet: quia refert, ari
312쪽
cARΤΕSII. PARS IV. - exigua Corpora, quae majus aliuod propellunt , diversis praedita sint motibus 8 Quid refert , num cum ipso non commu uicent omnes istos cliversos motus, modb satis virium habeant illi propellendo . modb illud corpus
nullo modo iis resistat, modo omnia conspirent, sicuti hic supponimus cum D. Cartesio, 'ad cum ipso communicandum motum , de quo agitur, & modb ea concipiamus omnia adplicita ejus superficiet ea ratione, ut ipsum Propellant versiis eum locum , qud ipsamet propelluntur. Certε enim hisce circumstantiis positis, concipimus, illud pari cum iis cel ritate debere ferri. Interea e principio tam param firmo, ve- Iuti hoc est , concludit materiam coelestem debere essicere , ut Planeta suum circa centrum rotetur, & componere parvulum coelum circa illum,quod movetur eodem tempore quo maximum. Versim ne hanc suppositionem ejus in dubium vocemus, quantum vis pessimε Probatam, sequamur potilis ipsum in suo ratiocinio: ac ut videamus, an sit legitimum, imaginemur nobis Terram T. veluti suspensam in vacuo, & exhibeamus nobis circulum quasi coelestis materiae latitudinis diametri Terrae , qui cum impetu delatus instar tor rentis illam simul secum rapit : verim quia supponitur, illum illa celerius ferri, existimo idem,nos concipere, licEt non multam op eam legibus determinationum motus navaverimus , illum torrentem coelestis materiae ita occurrentem Terrae, erelligio in duas cerusuriam partes, &duo quasi brachia, quorum
hoc supra; illud infra Tertam decurret; &si
313쪽
concipimus illum torrentem profunditatis ae qualis vel maroris, quam est diameter Terrae, ifore se ut diffundat undiquaque per superficiem Terrae , supra, infra, & ab omnibus part .hus. Unde sequitur, ipsum nullum impres.sorum illi motum circa luum centrum, immo etiam ipsi ablaturhm, quod si habet, omn1hus lineis istius torrentis inter se invicem in a quilibrio constitutis. & se opponentibus deis terminationibus , quas in Terra reperiant Contrarias suae. Jam nobis videtur, ubi hae
314쪽
ratione res explicamus , non esse compar tionem quandam, quam exhibemus, verlimper&ctam quandam ideam ejus quod fieri d
Dei in motu materiae coelestis, quae Tellurem circa Solem in gyrum rapit. Quare igitur vult Cartesius. materiam cs Iestem, quae Terram secum rapit, seque adplicat superficiei ejus a latere Δ , currentem illa celeritis in integram cuti ere ab A in
B, & dimidiam partem non ire ab A in D 3 impossibile enim est , rem fieri S concipi alio modo. Verum id si eo modo debet fieri, b-euti de eo dubitare non possumus, non datur amplilis Vortex : quandoquidem materia , quae fertur ex A in D impedimento est illi, quae fertur ex A in B, ne redeat per C D. P testne quidpiam dari evidentius, ct sensus ma- .gis feriens, quam haec demonstratio Versim supponamus, ex impossibili, m teriam quae venit in A, omnem declinare adfluendum versti B , fieretne tum Vortex Non , prosectb: etenim illa e B in C progrediens , ct in C adveniens debet recedere aeentro sui motus, & invia sua persistere veris D, eujus ratio est ita Principiis D. Carte-
si, quia locus est totius parvi circuli, quem illa occepit describere, in quo minus reperit resistentiae. Primo , quia materia , quam
visendit in illo puncto jam in motu est verssisT, S ex se ipsa ipsi locum cedit. Secun d b, quia illa, quae est inserilis, hoc est inter D de C illi resistit . & impedimento est , ne d scendat, clun sit illa mulab gravior juxta D. Cartesium. Ac tertib, quia circulus C Z est ejus locus naturalis juxta eundem Philota-N 1 Phum,
315쪽
phum Fluet itaque potitis verssis Z, quam versds D, & per consequens non essiciet Votin
supponamus vero praeterea, Vortitem fieri, & materiam suumi cursum conficere ab Ain B, ab B in C & ab C in A , iste vortex conservabiturne omnino non. Etenim unum horum trium obtinet: vel est sortior Vortice Solari, hoc est ν materia ejus tendit sortiti ad recedendum a suo centro , quam illa Vorticis Solaris, quae est ab Susque ad D , tendit ad recedendum a suo, vel miniis sortis est, vel aequalis viribus t Si miniis fortis est, debet destrui ab illo Solis. Si fortior, debet destruere illum Solis. Restat igitur , ut aequis sit viribus, necessarid opus est , Cartein sus id supponat: vertim qua ratione nobis id probaturus est , haud dico demonstratione quadam non tantae quaestioni eum subjicere volumus ), sed poteritne vel minimam adferre conjecturam , quae verosimilem nobis reddat hane suppositionem. An non contra Possemus plures rationes adferre . ad istam suppositionem destruendam 8 An non possemus ostenderet, si viatica Hii in essest inquελrtis ae ille Solis: & si exigui Globi, ex quihus componitur, recederent cum tantis vir, hus a centro Vorticis, Terram, juxta Pri cipia Cartesii, debere adparere quendam S Iem , S Iovem etiam; quia, quod nobis luineidum exhibet centrum alicujus Vorticis , motus est vehemens ejus materiae, etiam Ii- ait Cartesius, illud eqntrum omni foret materia vacuum ; an non possemus etiam,
imitantes stylum hujus Philosophi, conferre
316쪽
Vorticem Solis ab S usque ad D ingenti cuidam Mari, cujus fluXus contrarius qui fertur exigui fluvii descensui , cui Vorticem conferremus Terrae , illum cogit ad redeundum, ejusque aquas determinat ad motum planἡ oppositum illi, quem anil habebat. Jam juxta D. Cartesium, Vorticem aliquem destrui, &materiam istius Vorticis motum adsumere, ac dererminationem alterius Cujusdam, una eademque res est. Qubd si D. Cartesius posset probare suum Vorticem Terrae minima ratione earum, quas nos attulimus, vel comparatione naturali aded ac illa, quam mod5 adhi-huimus , ad ostendendum, meram esse ch maeram, se tutum eXistimaret advershs omnes impetus adversariorum suorum maxim E induin striorum Qubd si nunc difficultates examinatumhemus , . quae possunt oriri a parte exigui Planetae , hoc est Lunae consideratae in exiguo Vortice Terrae, forti non minores reperiremus.
Vide Auram exsibitam aure, pag. 29o.
Adfirmamus tantam, quod si supponimus, Lunam , ubi pervenit ad A., versiis B abripi , illam debere extra vorticem in C egredi. Etenim x. Illa est superficies exterior exigui Vortieis , juxta Cartesium. a. Illa conatur inde exire juxta magnum ejus Principium . motus Circularis. Contendit, illam non pos. se versus B egredi, quia materia Vorticis so- Iaris illo in loco levior est , illamque versda Centrum repellit. Nec illa magis descendet,
317쪽
juxta ipsum. versds K quia, ait, materia coelestis istius partis Vorticis gravior est illa, S pari ratione se opponit illius descensui: nos
ero, nos contendimus Illam exituram in C,
viam suam prosecuturam versiis T. Quippe in C dum est, illa non reperit resistentiam, quia materia C Z est illa sui circuli. quae jam in motu exsistit ad ipsi cedendum locum. Praeterea in illo exsistens puncto, illa actu cinnatum adhibet, ad recedendum a centro sui motos, hoc est a T , igitur recedet ab eo, quandoquidem nihil ipsi impedimento est , icuti in aliis punctis, S e circulo suo exiens illa determinabitur ad viam suam prosequem dum versiis Z , a materia quae est supra, & infra illum circulum ob rationes, quas adfert ly
Nihilominus his non obstantibus videmus equidem , Cartesio suas fuisse rationes , curres isto supponeret modo. Nimis longi provectum erat ipsius Systema et non deeebat, ut ibi gressum sisteret, idque in gratiam Lunae. Omnes primarii Planetae locati erant singuli juxta ordinem, quem apsis sua datsoliditas. Ipsa Luna locum usum repererat in circulo Terrae. Exiguum quoddam incommodum repertum est, scilicet oportebat, ut illa circa Terram raperetur , & Per consequens esset nunc in eodem circulo cum Terra, nunc
verb non. Requirebatur ad id exiguus quidam Vorteκ. Est haec unica & optima ratio, quam habuit istiusmodi Vorticem conficient di data opera; nec alioquin solis leges Staticae umquam ipsum adegissent ad novos illos sumtus faciendos. Non
318쪽
Non tam diu immorati fuissemus huic arti Culo , nisi ipsum habuissemus pro praecipuo rapite Systematis Cartesiani , & pro fundamento magni istius aedificii, quod nostro a vo a tot hominibus existimatum est ingenii humani opus coryphaeum. Iam ejus dispici
mus momentum in. consequentiis, quas inde sumus deducturi.
. Consequentiae demonstrationis precedentis. . Prima consequentia spectat Astronomiam , ει Plaenomena Planetarum. Primb enim, Vortice jam sublato, Luna non amplitis circumagitur circa. Terram , quandoquidem jUxta D. Cartesii .unica causa, quae eam fi Cit rotari circa Terram, est ille Vortex, qui eam abripit. Secundo quatuor Satellites J Vis ista excident dignitate , quam non possi dent, nisi quia semper circa ipsum gradiu rur , idque opitulante Vortice peculiari, qui adscribitur .illi Planetae, aequε ac Terrae in magno Vortice Solari. Etenim omnia , quae diximus de Vortice Terrae , & Lunae, debent adplicari Vortici Iovis & ipsius Satel
Duo haec satis magni momenti sunt in Astr nomia , ut fidem facere possimus , Mundum Cartesii planὰ non nostrum esse, verum ab eo omnino disserre. Secunda consequentia spectat sere in genere omnia primaria Phaenomena inferioris hujus Mundi , quorum hic non nisi praecipua, &intellectu facillima attingemus. Non nisi ope Vorticis Terrae Cartesiani post Praeceptorem
319쪽
suum explicant corporum gravitatem, & r tionem reddunt motus, quo praedita sunt, ver-ssis centrum Terrae: quippe exempli gratia,
aiunt illi, ubi lapideria in altum projicis, infra se ille detrudit massam secundi Elementi. S aeris suo volumini aequalem. Jam illa massa multd majori pollet agitatione, & aptitudine
majori ad motum, & per consequens majori vi ad recedendum a centro sui Vorticis, quam la-Pis , qui non continet fere, nisi tertii Elementi materiam, o proinde ille debet a materia secundi cogi, 'ut descendat verssis centrum Vm-cis, hoc est verssis centrum Terrae. Igitur cum veritate dicitur, sine illo Vortice corpora gravia sore ut non descendant, contra vero adscendant, & illo in casu mira videremus. Iuxta novum systema, Sol, quantumvis a
Terra remotus, non in tuto versaretur, quod
si adhuc ii reperirentur populi, qui moles
ferentes se ab illo uri ardore radiorum, certis quibusdam temporibus convenarunt , ad in sinita numero tela in eum conjicienda. Isthaec enim tela e Terra jacti versds Solem, sibi obviam fierent in circumserentia: Vorticis ejus, & in medio istius materiae secundi Elementi , quae omni conatu tendens
recedere a centro sui motus, cogeret corpora
minus. quam illa, motui apta, ad tendendum Uersus centrum, hoc est versds Solem. Iam illa tela essent corpora sic satis miniis apta adimotum , quam materia secundi Elementi, igitur illa ea cogeret vershs Solem ire, quod sanἡ a miraculo non abludit multum. Atque eo in casu, facili rationem redderemus eujuudam experimenti, quod P. Mersennus olim
320쪽
scripsit ad D. Cartesium se instituisse, quod
in eo consistebat, scilicet, si sciopetum Per- Ehis. 3.pendiculariter versus Teniti, explodatur , Tym. 3. globum non recidere denuo : hino enim iste
lobus indubii usque ad Solem abreptus suiG
Ex illo Systemate, ubi vellemus iter obire, non dico ad globum Lunae , sicuti Cyranus Bergeracius, verum ad ipsum Solem , nihil
nobis foret facilius. Opus esset tantummodo, ut caput perpendiculariter versds Solem converteremus, & deinde aliquem faceremus exiguum saltum, ut nosmet ipsos in motum concitaremus, &occasionem daremus materiae Vorticis Solaris, quae in Terram impinge
ret, nos insta pedes propellendi. Iuxta Cartesii principium, illa nobis impressionem daret , quae nos momentulo usque ad illud A- strum perduceret. Ut uno verbo dicam, Corpora gravia non descenderent amplisis ver- Slis Tellurem, verum Omnia versus Solem feris
QVid dicemus de fluxu & refluxu Maris, qui est ex optimis locis Philosophiae D. Carte si, & in cujus solius gratiam deberemus vi eem istius Vorticis dolere : etenim favente isto Vortice , D. Cartesius , S Rohaltius mira narrant super isto impenetrabili, naturae Phaenomeno. Non tantam integri dependet de Vortice, versim etiam de figura istius Vorticis , quae data opera elliptica facta est, &unicε eam ob rationem, licet ab initio fortε illa mens Philosopho non fuerit. Numquam enim Poeta Tragicus melitis, nec majoricum industria suae tragoediae praeparavit episodia,