장음표시 사용
281쪽
obviam in itinere habet corpus , praeter a rem, qui ea adhuc eli liquidior: non obstantibus tamen illo pondere , illoque conatu, quem aqua adii et ut in motum redigat se Pnon impediente aeris liquiditate, quem iusta
se habet, motus ipsi est impossibilis, & aer
ipsi non minus resistit . quam corpus durum
quo phiala cum vi fuisset obturata. Quid igitur impedit motum Aquae ρ Εxinde est , quod
Aer & Aqua eo verrendor in situ, ut quemcumque adhibeat conatum Aqua ad se movendum , non possit Aerem determinare , nec
aliud quoddam corpus ad occupandum ipsius locum eo ipso, quo illum relinquit, momento : etenim ex quo illud potest, hoc est, ex qno paululum inclinaveris phialam cum motu aliquo, ae per consequens exigua quaedam linea aeris se poterit insinuare ad latera aquae, motus sequetur proportione habita spatii, quod aer repleturus est. Igitur supponere non debemus . ex quo corpus aliquod est liquidum semper dispositum esse ad cedendum
motui aliorum corporym: versim etiam non
magis supponendum est se ex quo corpuS ali-Quod durum est , & duris corporibus circumdatum, non posse dispositum esse, ut moveatur , quod hac ratione probo. Supponamus Globum quendam cavum, Per sectE plenum, partim aquae, partim Plurim rum corporum durorum omnis figurae, dispersorum ab omni parte in illa.massa aquae. Cingitemus omnia illa corpora quiescere. - Quinniam aqua replet omnia spatia, quae sunt inter illa exigua corpora, concapimus partes istius Aquae omnis generis figurarum , u sunt spatia, quae
282쪽
quae replent. . Ita concipimus in istis spatiis eXjguos Aquae globos, exigua triangula, eXμ guOS cubos, exigua hexagona, &c. Suppo namus nunc illlam Aquam, & omnes ejus par aes aθitari. Cum rationem habuimus figurae partium Asiuae ante motum, facili concipimus, Omnes illas figuras mutari in momento motus uehoc est, exiguos Globos aquae in duo dividii Hemisphaeria, Cubos aqua suos angulos Per- dere&c. Ex istis exiguis partibus, ii ve duris, sive liquidis , unas multum motus recipere,
alias pardm; & tandem omnes tali modo se
invicem determinare, ut ne minimum quidem fiat vacuum, . ac simul ubi una ex aliquo loco decedit, altera eodem momento eum subinistret ; atque haec omnia facile fiunt propter facilitatem , qua praeditae sunt Aquae partes L ab invicem L separandi Ita in primo illo momento motus concipimus , fa- ustam esse mutationem longὰ pIurimarum figurarum : illam mutationem non esse factam, nisi fractione vel separatione partium : illam fractionem factam esse motu ,. ac motum fieri non potuisse absque illa fractione: conatum, quem adhibuimus in motum concitandis iis
nem : fractionem alicujus partis esse productam immediatὲ ab aliquo eκ corporibus d ris , sive ab alia parte aquae: exempli gra tia , angulum cubi alicujus non esse separatum reliqua massa, vel alia parte, cui adhaeres , bat, nisi ope alterius partis quae se inter binas illas mediam posuit, vel quae locum ejus adeo adcuratε occupavit, ut persectε spatium ro
283쪽
pleret e & tandem unicam rem potuisse impedire fractionem & motum; hoc est, si par tesva ratione inter se dispositae fuissent, ut unis suum locum relinquentibus , aliae nequivisessent eodem tempore illum occupare et cum enim Omnia ante motum plena sint , enecessitate est , ut omnia sint Plena in
Jam supponamus; omnem illam aquam, &omnia illa exigua corpora in eundem reponi statum . in quo erant ante motam; & cogite mus in locum partium aquae, quae occupabant omnia spatia intra corpora dura , subrogari alia corpora dura, quae pr&cish spatia Occupant , quae occupabant partes aquae; vel sup ponamus solummodo, aquam congelari, V rum absque ulla diminutione vel augmentomasse. Supponamus praeterea, Deum cona tum adhi re movendar isti materiar & eindem tempore operam.dare dividendis omnibus ejus partibus praecisheadem ratione, qua L tes aquae, quarum locum occupat, diu, sunt in momento motus. Nondum suppinno motum , vertim tantummodo conatum ad eum producendum; nee ulla contradictio in isto conatu est : contendo autem, eX illo eo
natu motum & fractionem flebere secessaribsequi , atque en tibi quibus utar argumeu-
Ex illo, quem suppono , conatu , sequi debet motus & fractio, 'nisi aliquid illipeo, mento siet. Iam vero nihil impedit: dispositio enim ad motum & ad fractionem eadem est in hac hypothesi, in qua non nisi clura λγmno corpora, quae in praecedenti, ubi so' Popo
284쪽
pon corpora liquida duris commixta; ac si oppositio adversiis motum & fracticinem, quam nonnulli in ultima sibi fingunt, in vin ejbilis esset. , invineibilis esset etiam in pri
Qoippe , si in prima hypothesi corporum
liquidorum mixtorum cum corporibus duris eqgitemus partes eo modo protrudi & determinari, ut una in motum redacta, altera n quiret ejus occupare locum eodem momento, Concipimus fore , ut numquam fiatimotus& partium fractio : sicuti id evenit in experimento phialae, de quo antε sum locutus, quia, clim omnia tum supponuntur plena , omnes partes simul resistunt motui .singularum. Ve- . rum simulac concipimus, partes istius materiae tali ratione propelli & determinari, ut si
una moveretur, altera eodem momento ejus
locum occuparet, & alia hujus d 6; tum concipimus, motum & fractionem debere in- fallibiliter sequi impulsionem. Jam , in secunda hypotnesi corpbrdm durorum, supposito Deum propellere & determinare partes illorum corporum praeeis E eodem modo , quo Partes a lude fuerant determinatae in prima hypothesi primo momento motus & fractionis; evidens est, ubi una moveretur , alteram evectigio ejus Occupaturam locum , quoniam Praecisε propellitur & determinata est, velut illa aquae illum quae locum caperet.. Igitur motus sequi debet in secunda hypothesi, ac in prima. Omnis hic in eo disserentia sita est, quod partes aquae clim sint divisa facillimae , non eΣiguus requiratur conatus iis move dis..
285쪽
dis: S partes corporum durorum clim sint di. visu dissiciliores, opus conatu foret multb majori: uerlim Cartesio , si lubet, licet, supponere illum infinitum ; atque illa resistentia, quam Deus reperiret, mn esset omnium in genere partium contra divisionem singularum: quam sanε resistentiam invincibilem deprehep. dimus in pleno etiam fluido: verlim tantum modo resistentia unius oujusque partis propriae suae divisioni , quam concipimus distinctissi-αε non esse invincibilem. Ut uno verbo. dicam, motus & divisio eorporum durorum possibilis est in pleno, m eo, qubd concipiamus diversas partes illorum
corporum propulsas versus omnes partes imaginabiles spatii, easque concipiamus. determinatas eo modo, ut si una moveretur, alia
locum ejus repleret e vestigio , absqne hoc enim motu est impossibilis etiam in fluidis, Shoe posito necessario requiritur, etiam in corporibus duris. LicEt haec euplicatio , lis dicebam, mihi vera vidUtur demonstratio, non tamen peto ut illam pro tali habeatis: contentus sum, si alia vos solummodo dubitare faciat de certitudine contrariorum argumentorum, quae in illa materia vulgὼ adhibentur : nec despero, postquam illam cum attentione examinaveritis , quin aliquantb plura mihi concessuri sitis, quam quae nunc voS rogo. Re vera meis Academicis a me fatisfactum videbatur : unicus tant lim fere iis scrupulus haerebat, qui consistebat in eo qubd supponerent, in primo momento di visionis te figuram cubicam dedisse omnibus materiae Purtib .
286쪽
Semper rebellem reddebat ea circumstantia it lorum imaginationem. Ad haec iis dixi, modo vel tantillum vellent animum advertere ad ea, quae ipsis modb explicueram, clara viderent , illam circumstantiam non emcere particularem dissicultatem, verlim, ut eos plane omni molestiae eximerem, me fidem ipsis fa- 'cere , numquam te hanc suppositionem fecisse: posse ipsos ex psopriis verbis tuis de es convinci: in libro Priacipiorum te nihil aliud supponere , nisi , partes materiae non fuisse omnes rotundas: ac in Tractatu de Lumine, te iis adtribuere omnes , quae sub imaginati nem cadunt , figuras. Indigitavi iis etiam ea loca. eosque feci ut consentirent de exigua fidelitate, vel exactitudine certorum Auctorum, qui ita tuam doctrinam exponunt pro ingenio suo , & modo ipsis maximi commodo , ad eam cum utilitate impugnandam. Deniquettribus, ut ajunt, verbis tuam ea de re iis eXplicui mentem , quam semper hujuscemodi fuisse credidi: scilicet, Deum in prima
agitatione & divisione materiae fecisse partes omnis generis figurarum, quas propulerat &
terminarat in omnem partem , & in omnia spatii latera: ac exinde ex illis confecisse corpus quoddam liquidum , cujus postmodum
sumsit certas quasdam magnas portiones, ut eas in gyrum ageret, & ex iis faceret Vortices , in quibus maxima pars exiguarum Pa tiam insentibilium eos componentium circa suum centrum rotabantur. Illo motu perpetuam inductam mutationem partibus materiae , Clim unae suos perderent angulos, aliae
inter se unirentur & cohanerent simul. Cum
287쪽
te me credere. idem fieri singulis momentia inter partes insensibiles omni cororum liquidorum : ac exinde te conclusisse exsistentiam & differentiam trium tuorum ElementOrum. Audeo mihi polliceri, mi Domine, te non admisdum malε contentum fore cle meis
responsis , & agniturum . qudd si inferiorsum plurimis tuis Discipulis ingenio & ae mine judicii. vix dari qui me vincant attemtione, quam tu exoptas, tui Lectores ut adferant ad lectionem librorum tuorum, ante
quam suum de iis judicium ferant, &praestrimis antequam adgrediantur illos impugnare,
vel defendere: ' ἀVerlim ut pergam rationem 'tibi reddere mearum congregationum: haec, de qua jam modo locutus sum, duo effecta produxit. Pr,mum , ut paululum nostri Peripatetici revenirent a mala illa opinione , quam de tua doctrina conceperant, quam hactenus habuerant Pro contradictionum plena, & absurditatum, Quae omnino non poterant defendi, S pro Systemate, quod se ipsum subverteret. Ait rum ut serio operam darent duo vel tres ex subtilissimis , re maximo acumine praeditis, lectioni , & examini librorum tuorum, ubi revera dissicultates offenderunt, quae mihi magnae videntnr, S super quibus, ut tibi ab in xio innui, cogor temet ipsum consulere. Etenim fateor . quantumvis primo successu elatus essem aquam mihi hetetisse, & indigere me summo illo, quale tuum est acumine, & perspicacia, ut memet his eripiam dissicultatibus.
Nostii isti per binas hebdomadas mihi Ghil
contra tuam doctrinam proposuerunt; S tres vel
288쪽
quatuor congregationes, quas is hoc temporis intervallo habuimus , elapsae sunt explican do tua dogmata , & resolvendis nonnullis quaestionibus, quas movebant mihi super certis quibusdam rebus singulat ibus in libris tuis. in quorum sensum non satis se penetrare, vel credebant, vel saltem credere fingebant. Erat id stratagema quoddam, quo utebantur, ut me in insidias adlicerent: percipiebam equidem parvam illam conjurationem , quae line dubio mihi aliquam creasset inquietudinem, clim negotium mihi intercederet cum industriis omnino hominibus, nisi caussae bonitas , quam defendebam . mihi animum erexisset. Tandem ante hos binos dies apertε suam exin, posuerunt mentem , & promittentes. mihi, , vel minantes intra breve tempus se refutaturos maXimam partem tuae Metaphysicae & Physicae, dixerunt, velle se pri md a Vorticibus. incipere: ita enim caput tuum peti: & credere, suppetere sibi argumenta ea super re . quae essent evertendae tuae Physicae radic
Clim tamen non minlis humani sinat & honesti, quam industrii & acuti ; & Haeterea:
erant persuas , algumenta sua admodum. esse classicilia , ut molestiam & confusionem mihi eximerent, quam piaevidebant fore ut Ofaenderem in iis solvendis , non me cogese voluerunt, ut e vestigio ad ea responderem :vertim satis habuerunt scripto contignata ni rhi ea exhibere , ut dato otio responderem solummodo illa mihi legerunt , ut viderent. ecquid caperem sensum i pirum ; ac fateor ti-Di . Quantumvis magnificὰ me gererem , ni-
289쪽
hilominus magnas me iis habuisse gratias exanimo , pro ista parvula indulgentia , qua
utebantur erga me : etenim non niti per facta argumentantur, vel per principia verbolenus
deductae libris tuis, quos inter se opponunt, quosque demonstrant se invicem subvertere ratione quadam aded plausibili, &verosi mili, ut Cartesius sit oporteat , vel saltem me aptior, qui ad illa respondeat. Nunc descripturus sum tibi praecipua scripti .ipsorum con- tenta, ct propriis quidem ipsorum verbis. Sequentem ipsi fecerant titulum.
Disscultates cuidam Cartesiano proposita ab
nonnullis Peripatetieis adversum Sistema generale Mundi Cartesii. P Rimo, probare conamur, illum ordinem, in quem Cartesius materiam redigit , vel tria Elementa in suis Vorticibus, non posse ullo modo convenire cum praecipuis regulis motus, quas ipsemet dedit, nec cum proprietatibus , quas singulis istis Elementis adscri-hit. Ac exinde deducentur consequentiae quae planε destruunt doctrinam ipsius de natura
Secundb, ostendemus , modum, quo lumen explicat, nullo modo posse subsistere cum illo , quo disponit , non jam dicimus, Elementa sua in suis Vorticibus, verlim illo quo disponit etiam ipsos inter se Vorti
Terrio, probamus, in Principiis D. Car- testi,
290쪽
test , Terram aeque ac reliquos Plane tis non posse habere Vorticem proprium in Vortice Solis. Quo semel probato , Omnis pessum datur Cartesii Astronomia , & omnis ceconomia Mundi ejus terrestris planε ruina fatistit,
C. Supponitur initio magnum illud Cartesii principium, omne corpus in gyrum actum
fingulis momentis conatum adhibere, ut recedat a centro sui motus, & circuli cluem describit. x. Ex universali hoc principio immediat δsequitur illa particularis consequentia , scilicet in Vortice, ubi materiae primi, secundi& tertii Elementi in circulum circumaguntur, omnes illas tres conari a centro Vorticis recedere.
3. Deducitur adhuc ex eodem principio altera illa conclusio . in communi conatu, quem adhibent diversa corpora ita agitata, &inter se confusa, ad recedendum a centro sui motus, ea quae agitationis habent plurimum,& ad motum sunt aptissima , ea , inquam alia debere superare, se collocare in cireumferentia circuli , quem describit Vortex , Se per consequens cogere miniis agitata, & ad motuin ineptiora , qud verslis centrum d stentant. Qubd si haec conclusio non gauderet neces.sario nexu , & viisibili cum principio , ut gaudet , sussiceret, ut jure adhiberi posset, dicere . esse illam D. Cartesii variis in locis M 1 su