장음표시 사용
271쪽
lib. s. eo. s. quibus apud illos quidem sicut a Iulio Polluce memoratum est, eandem incurrebat poenam, qui navali bello,quam qui teriustri. situm ordinem deseruisset: apud hos vero legibus cautum crat omnium grauissimis, &seuerissimis, ne miles a praesidio decedat, neuel una relinquat, aut e castris ei fugiat, vel discedat longius: sed explorato sub signis; non modo in acie prodeat, sed lignatum
& pabulatum vadat; omnia denique non alit,quam si coram hoste versaretur, caute prouidenterque suscipiat peragenda.vim ita ,. de Liuius non immerito dicet, Ufusuarium meretur, qui signa relinquit,aut praesidio decessit.& Cicero tertia oratione in Antonium si consul ille, suarium meruerant legiones,quae Consulem deseruertit,
quamobrem quicumque dux apud Romanos disciplinae militaris rigidus exactor fuit,vel sustuari; poena, eos qui simile aliquid c&- misissent plectebat, ut Scipio Aemilianus,qui militem extra ordinem deprceliensium vulgato ad rem militarem exemplo,si Romunus ciuis esset itibus , si vero externus Fusitas caedebat: vel ijs de si priesertim locum in pugna,aut stationem a Tribuno assignatam . deseruissent, pedes, aut manus detruncabat, ut Aufidius Cassius, qui maiori exemplo fore asserebat,iniserabiliter vivere desertore, quam hunc in crucem tolli,vel alia morte assici, ut Iubae, & Cyro
s. Nimirum ignauiam tuc puniebant,quae fugae, omniumque ma-c m inae ε, ximo dedecori aditum patefacit, non ignorationem eius disciplinae , quam Aeneas taciticus apud Aelianum definit Mentiam, lib. 1.e..ia. besiica motionis, & Vegetius caeteris exercitationibus dissiciliore esse censet, cum illud magis quiddam esse dicat quod ordinem eruare discunt,ct υexillum suum in tantis permixtionibus, in ipsa prolu-Fone comitantur nec inter doctos aliquis error exiuit cum multitudinissit tanta confino: & certe quod in propugnaculis obsiei uare si, cet, quae sorma quim materia tutiora redduntur, illud ipsum ii exercitu quoque fieri consueuit: quem iusta aciei dispositio, aeordo,longe firmiorem reddunt quam quae uis alia res quae in ipso depraehendatur, ut exemplis eorum populorum suaderi potest.
qui semper ordinis in acie seruantissimi fuerunt, inter quos Romani, suis legionibus uniuersum orbem subegerunt; Macedones vero suis Phalangibus innumeras victorias ex potentissimis hinstibus retulere; non utique aliam ob causam,uisi quia perpetuum semper,
272쪽
semper, ac inuictimn pugnandi ordinem seruarunt ;'quemadmodum de Romanis Cisar in primo bellorum ciuilium testatus est, ubi postquam de Afrani militibus dixit quod ordines os noxia,
magnopereseruarent,rara dispesque pugnarent sipremerentur pedem referre, loco excedere non dubitarent; demum de suis loques talia subiungit hae tamen ratio no os perturbat insuetos huius generis p gnae ; circumiri enim sese ab aperto latere procurrentibus AEngulis ambitrabantur ripsi autem suos ordinesseruare seneque a gnis disedere , neque e graui causa eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere ; S equidem cum huius ordinis summa multum etiam 1 milite dependeat, qui Hammata, seu loca, ut hoc verbum accipere videtur D Hieronymus, unicuiqtie in acie desinata, custodire debet, hinc est quod Tyrones ex veteris disciplinae regula,ut dispo
si o consisterent ordine, neue aut conglCbarent agmen, aud laXarent, S condensati spatia pugnandi amitterent, in campum dedim, cebantur; S e catalogo ut erant vocati, ita in ordinem veniebant, faciebatque primo simplicem, S extensam aciem,nullo sinu, nulla curuatura, distabatque aequali, & legitimo spatio miles a milite, tum iubebantur illam repente duplicare, eodem ordine conseruato ad haec ut quadratam subito aciem efficercnti, eademquem OX in trigonum , seu cuneum mutarent, aut in orbem costituerent, omnesque immutationes, conuersiones, inflexiones, reuolutiones, & restitutiones repraesentarent, quae utiles esse possint, ad subitos hostium superuentus, quos a latere, vel fronte, aut tergo intulerint sustinendos . Atque ut haec praestarent copiae tam pedestres,quam equestres,certa vocabula,& formulas ordinationis habebant, in quibus explicandis, ita praeclare versati sunt Acilianus magni nominis Sophista, Mauricius Imperator,& tertius ab illis accuratissimus Rigaltius in voce Σ--τα ut omnes eruditi gratiam illis dcbeant operae tam praeclare, utiliterque collocatae; non minus certe qu. in Onosandro cuius consilium est ex elegan cipi i, sti tisinna versione doctissimi eiusdem Rigallii, ut disponantur utili xςsci. milites in armis; illii uepraecipua curarum isa M.asiduo Uupe
manere in ordine item it discant quis progredi debeat,quo imperanulssuo loco,quot cys comitatus,denique vel leuissimo nutu, signis amitent in ordines singuli, tum vero doceantur agmen producere Contra Bere inclinare in lauum iu dextrum latus:manipulos,traducere diu lderes
273쪽
dere, condensa civel etiam vicibus alternis accedere , ct recedere mcutenim ut idem auctor subiungit, quem eo lubentius adduco, quod nihil me iudice, vel subtilius excogitatum, vel venustius translatum in hanc rem asserri potest, qui Musicorum in Irumen- ιον tim principiys adbuc erudiuntur,quando aut tibiarum foramina , , aut neruorum interualla,digitorum pulsu discernendasunt saepenumero alia aliis digitis a que ulla concentu premunt, inconditὸ, ct langviri nendo articulos, segniter quoque tollendo vix neruos intendunt; atqui iam frequenti cura ct usu totam artem probe callent, Danu ad numeros compsta, celeri leuitate ubtiliter agitata iliarum satus in libet aut comprimui,aut laxant ribu que facilepesreput. Umili quoque ratione ordinumseruandorum insueti, O ignarios multos errores, ct amfractus, vix tandem disposte conquiescunt,qui mero communibus animis cons rare edoctisunt, dat gno de repente uasnaturali motu i pers eruntur in ordines, aciemque pulchrὰ concinnatam componunt. Quibus praeceptis quodnam aliud exesn-plusubijci dignius potest quam Iulii Caesaris qui non ut perator exercitum Veteranum,uictoremque maximis rebus gestis sed vi Lanista Tyrones gladiatores condocefacere visus e l, quo pede se reciperet ab hoste,& quemadmodum obuersii aduersarijs,&in quantulo spatio resisterent,comminarenturque, ac prope quo loco, & quemadmodum tela mitterent. Neque remimus Gesare id egit Philopoeme insignis equitum Magister, is enim teste Plutarcho suos turmatim in latus conuertere,& in terga obvertere aciem, & flectere docuit, ita ut totius circumagendi globi dexter tas unum corpus repraesentaret,suo se contorquens motu,nempe grande in iis rebus momentum latere prudentissimi duces intelligebant,& tape integros exercitus perijsse, oborta in tuis motionibus parua aliqua confusione, cum palantes,& dispei sos milites , longe facilius sit in fugam conuertere, aut proste meret mutente ferro, quam dum illos. Defendit numerus unctaeque umbone Phalanges. quamobrem rerum usu quotidianaque edoctus experientia PH-
lippus Macedo suis militibus praecipiebat,ut densis ordinibus iu-ctisque decertarent, nec disiungi alios ab alijs, di iis parique paterentur ;& Saraceni apud Paulum Aemilium cum vim & impe tum equitatus perferre non possent,astu se in fugar potius quam
274쪽
metu coni jciebant, ut insequentes temere, ac neglectis ordinibus dispersos hostes, redintegrato proelio facilius superarent. Quinimo scribit c ampanus Braccium Montonum ducem sua tempestare clarissimum, non alia ratione, edito in subiectis Aquilae
campis memorabili proelio, i S sortianis & Pontificiis copijs fuisse superatum, nisi quod superbo fastu hostes contemnens,non illos aggredi voluit, elim 1 te inuicem seiuncti, dispersique errabant, sed tempus illis dedit, ut omnes simul conglobati, & iusta acie is compositi secum pugnare possent. Denique si quis in bellorum rationes diligenter aduertat, proculdubio inueniet is, nihil vnquam absque ordine feliciter in illis fuisse attentatum ; ct certe quod depugna campali, ct velitationibus diximus, idem probat Virgilius de urbium obsidione, & propugnatione his versibus
Omnis per murum legio sortitapericlum Excubat, exercetque vices quod cuique tuendum es.
vi nihil sit in bello reliquum quod ordine non iuuetur perfici,
Iam vero si huius in acie neglecti pericuIum magnum est, lon-gξ tamen maius videri potest quod ex eodem errore in agmine mel itinere contingit, ut Isidoro in hac voce morem geram qui exercitum ad iter instructum agmen proprie appellari testatur :nam ut inquit Vegetius in confictu armati fiunt, O bosem cominus vident, ct ad pugnandum animo veniuntpraeparati ; in itinere minus ammatus, minussique attentus es miles ; Osuperueniente impetu vel fraude repente turbatur. Nimirum quia multi coire interse propter viarum a ngustiam & Impedimenta scepissime non possunt,& unicuique tantum serendum est, quantum ab hoste imminet periculi, multaque insuper sunt, quae sciunctos ab alijs iacilius indiscrimen adducunt, ut via invia, vada fluminum ignota, loca ardua de montosa,syluaru ambages , 5 n his aut alibi hostium insidiae,praedonum latibula, rusticorum surentium turbae,cohortesque armatae ad vindictam; adde sitim,Solem,puluerem, commeatus inopiam, & plerumque in hostili solo aduersa omnia atque inter tot angustias deproeliensiano male ominabere,praesertim si a
soci' fato,vel errore disiuncti sint λ prosecto tam iniqua est militum conditio,dum in itinere versantur aut ignoto, aut impedito, tropulus illequi migrationis suae exAegypto nubem & ignem ψuces
275쪽
ue . . uti duces h b ebat d uctorem praeterea quem interroget Hobabum . cap. io. V. 1 i. fili um Raguelis sibi depostat. noli inquit illi Moyses nos relinquere , tu enim nosti in quibus locis per desertu m castra ponere debemur, O eris ductor noster. Quare non solum Imperatori prouidendum est ut Moysis exemplo peritos itinerum duces secum' habeat ἰ ut exploratores praemittar, qui viarum angustias,& nemorum saltus invios perlustrent, ne quod in ipsis per insidias detrimentum accipiat , ut quantum satis erit commeatus, procuret ', aliaque praesidia itineris tuto faciendi suggerat. Sed militis quoque partes erunt, dicto se obedientem & expeditum ad omnia praestare,nuim
quam extraxiam deflectere,nunquam excurrere, nunquam morari, putareque, sibi,modo in ordine persista , nihil obijci pos tam ardum & dissetile, quod non aequo animo serat , vel superet: si aurem vel minimiim ab illo discedat,multa statim impendere pericula,quae nulla postea arte vel industria declinaresossit. νι. . f. b. Atque Ut dissicultatibus & periculis obuiam irent Romani; multa sane excogitauerant, veluti secure incede di & exercitus inso R-- . longissimas etiam prouincias traducendi praesidia; nam agminis seipsi' ut inquit Seruius duo genera seruabant, quadratum unum quod immistis etiam iumentis utique 'poterat consistere ; & pilatum alterum quod nec iumenta,nec impedimenta admittebat, sed inter se densum erat,quo facilius per iniqua loca transmitteretur. Praeterea solebant singulis diebus siue eastris legitimum iter con sic re, quod quantum &cuiusmodi fuerit, possumus facile coniecti ra assequi ex Vegetio, si quidem ut ille inquit militari gradu, -- ginti millia passuum horis quinque dumtaxat aestari co cienda fiunt, pleno autem gradu, qui citatior en, totidem horis viginti quatuor peragendasunt. Denique si non fallit Iosephus quemadmodum plerumque solet, praeter arma, gestabant insuper ea strine omnia , quorum in itinerδ usus esse potest, serram videlicet, Cophinum, sarculum,securim, sitnem, falcem, catenam,triduique, aut si Tutilium audis dimidiati mensi,de si Ammianum ouisti dierum ciba- ria, quibus non unqua vallus addebatur ligneus videlicet ille palus duos,ut aPolybio describitur tresue ct a ummo quatuor ramos h heus quo in munitione castrorum utebantur: ita ut si horum omnium pondus diligenter ineatur, facile rationem illius superet,
quod a Vegetio laudatur,dum iriqim pondus quopu baiular qu ad
276쪽
adfixaginta libras, ct iter cere gradu militari frequenti mὰ cor
genisum iuniores. Verum quia multos ante me de his bene sum- cienterque dixisse video, abstineo propterea calamum ab eorun dem explicatione quem mihi , ideor quasi ex meo penu pro ferre posse elegammimum D. Ambrosii locum, in quo militaris '
itineris rationem Omnem, vel nostris etiam temporibus recepta,
ac longe tutissimam complexus est, hunc tantum .in medium aD sero . Miles cum ingreditur viandi ordinem. non ipse disponit bi, nec prosuo arbitrio viam carpit, nec voluntaria captat compendia, ne recedat as nil sed itinerarium ab imperatore accipit O cuia dis i lud, praescripto incedit ordine, cum armis uis ambulat. certaque via conscit iter, ut inueniat commeatuumsibi paratais diae si alio ambulauerit itinere. annonam non accipit, man nemparatam non inuenit; quia Imperator ijs iubet haec praeparari omnia qui sequuntur , nee dextra. ne ni ita apraesumpto Dinere declinant:meritoque non descit qui imperatorem suu equitur I moderate enim ambulat quia imperator non quo ibi υtile sed quod omnibus possibile considerat, ideoque Ialiua ordinat triduo ambulat exercitus, quarto requisit die: eliguntur ciuitat s. in quibus triduum, quatriduum O plures interponuntur dies in aquis abundans, commerci, sirequentantur: Oita sine labore in citur iter donec ad eam Urbem perueniatur quastus regalii eligitur, in quas is exercitibus requies mini ratur. At vem cum ea nunc se offerati casio, de Lanoso illo Anni-
balis traniitu per Alpes in Gallia in Italiam, dicendi, qua nescio an ccmmodior vlla obijci milii in hoc opere pertexendo poterit; Aumb libenter haucarripio, ut ex deleeta multosviri vanitate, qui sibi falso persuadent scopulos ingentes, montCSque integros, igne. psci aceto fuisse in ea expeditione ab Annibale perfractos,ostendam μ' 'consequenter, quam prona sit in nugas hominum natura, quae nihil non recipit,etiam ex eorum genere quae absurda sunt,& fieri nullo modo poli unt,modo sit aliquis,qui se ex insania,vel ignoratione,ipsorum auctor in Sassertorem reliquis praebeat. Haec vero de Annibale fabula non unum modo, aut alterum testem nacta est, sed celeberrimos antiquioris aeui scriptores ita in erro- rorem seduxit, ut ad haec usque tempora sucum secerit veritati.
quis enim Liuio tam nobili historico fidem de illa montium didit. tione non habςret, dum qu si praesens tuisset, ipsam his verbis 2 ob
277쪽
ob oculos repraesentat ' inde ad rupem minuendam, per quam via una esse poterat, milites ducti, cum caedendum essetfaxum, arboribus circa immanibus deiems,detruncatisque fruem iventem lignorum faciunt eamque cum Ois venti apta faciendo igni coorta esset, succendunt, ardentiaque saxa infuso aceto putrefaciunt,ita torridam incendio rupem ferro stan ut , molliuntque anfractibus modicis clitios, ut non iumenta filum , sed etiam Vlephanti educi possent squis item non credat Plutarcho asserenti, tantopere Annibali in hoc montium transitu laborandum fuisse, ut quibusdam locis; ingentia saxa igni acetoque putrefacta , sibi aperuerit iter aut quis. sublestae fidei tot alios scriptorcs accuset Appianum Eutropium , Aemilium Probum,Ammianum Marcellinum,Paulum Orosium,& alios qui de hac hiitoria cum superioribus conueniunt ac tan-dcin etiam Silium Italicum, & Iuuenalem, qui velut tantae molis operi reserendo impares fuissent, eius narrationem quasi onere partito ita inter se diuiserunt,ut quod historici destrue lignorum igneque ad excoquenda saxa succenso, dixerant Silius hoc mindo reserat. Non acies, homsue tenet sedprena minaci Praerupto turbat ct cautibus obuia rupes...' β' Stant clausi, moerentque moras, O dura viarum Nec refouere datur torpentia membra quiete, Noctem operi iungunt, ct roboraferre coactis Approperant humeris, ac raptas collibus ornos , Iamque Ubi nudarunt stud densissima montes, Aggessere trabes, rapidisque accen us in orbem Excoquitur mmis scopulus, mox proruta ferro Dat gemitum putris resoluto pondere moles ,
Atque aperi essis ignoti regna Latini.
satyr. ro. quod Vero addunt de aceto, Iuvenalis his versibus confirmarit Additur Imperdis Hispania, Pyreneum Transilit; opposuit natura Alpemque niuesque, Diduxit scopulos, ct montem rupit aceto. sed experi mur nunc ecquid viPlautino more loquar,habeant hi scriptores aceti inpectore cum tales fabulas reserunt, quas ego dum in scholis audirem a Paedagogis, ne quidem unquam proba
re potui, multoque minus postquam Polybium legi, historicum
278쪽
Deus bone qualem, & quam bonis omnibus ac sapientioribus viris probatum & acceptumi cui uni potius quam caeteris, vel eo nomine de hoc transitu credendum est; quod si quis est qui res
gestas apte literis mandare possit, iraque eas exponere, Ut magnae utilitates inde capiantur,is sine dubio est, qui & carum usium habet M loca in quibus gestae sunt undique perlustrauit. Unde cum Polybius animo his dotibus lassicienter exornato,ad scribe- dum accesserit, ut ipsemet cum de eodem Annibalis transitu loqueretur, his verbis testatus est, quibus de rebus nos quidem eo audacius scribimus , quod ab dis didicimus, qui ea tempestate rebus interfuerunt, ct ea loca isυidimus, ob eam solummodo causam eo profecti, ut Alpes conspicaremur, quae malum i socordia haec erit, rem quam non modo non scripsit ipse, sed quam male ab alijs scriptam fuisse docuit, & conceptis verbis exagitauit, in scenam ct orchestram reducere Θ quare operae pretium est attente considerare quibus ipse rationibus ; veritati, etiam tum cum res ipsa propemodum adhuc in oculis hominum erat,male habitariac demum a Liuio, caeterisque striptoribus,qui longo post eum inte uallo fuerunt, peius tractatae, suffragatus est. hoc loco inquit Ariptores quidam , dum magnitudine rei perterrefacere legentium ani morsudent ; non animaduertunt labist in duo ab bisoriae lege alie
nissima: si quidem amascribere, O planὸ inter se repugnantia coguntur usimul enim Annibalem, quem Os entia rei militaris, cranimi magnitudine omnino inimitabilem volunt; omnifprorsus con- Aty, atque rationis expertem OHendunt .simul nullum exitum meu-dacio reperientes, ad Dras O Deorum Alios confugiunt. nam cum iteν Alpium adeo immensum, atque asperum ciant, ut non filum equitibus , impedimentis, atque Elephantis, verum etiam ipsis leuis arsematurae peditibus invium, inaccessumque ι: aurea etiam tantam
in eos istudinem esse dicunt in nisquis deus aut heros ducem se is
neris praebeat, procul dubio omnes copiae per loca praerupta eant perditum aperissime in utrumque labuntur errorem primum enim quis ducum Annibale imprudentior erit 2 qui tot copiis talique exercitui praefectus in quospem omnem bene gerendarum rerum reposuerat I ne
que vias aeque loca vi is asserunt, nec qua iret omnino, nec ad quos tenderet,sciebat Nam quod coereri pos maximos conflictus, etiam
in summa despcramnercrum Gnsatiatu: id sifecisse Annibalem,
279쪽
in tanta spe, itastorente exercitu volunt . quo quid ineptius dici te H ξ at quod de solitudine, atque asperitate locorum dicunt: apem tius etiam mendacium indicat, neque enim referunt, υς Galli Rheni, accolae, non semel, neque bis ante id tempus in Italiam venerint; neque ut olim cum magno exercitu superatis Alpibus, in si dium Cisalpinorum contra populum Romanum vires aduocarint, neque ut ipsis etiam in Alpibus multorum hominum gens habitet. Sed haec omnia ignorantes , Deum quendam inquiunt apparuisse Annibalie ite quemostrasse, quosit ut Tragoedis potius quam bisoricis miles videatur. ex quo Polybii loco, quem ideo totum laudaui quia vel sol is, veritati tuendae satis esse potest,mirum quot aliae nugae,& mendacia scriptorum praeterea deteguntur. Nam in primis visionem eam falsi arguit, quam vulgus hominum factam Annibali credebat deinde eorum errorcm conuellit,qui Alpes non antea patefactis, primum quidem ab Annibale proprio conatu apertas fulta arbitrantur, ut inter reliquos Plinium etiam existimasse haec ver . ba denotant. Dein Salasfarorum AuguHa Praetoria, iuxta gemianas Alpium fauces Graias atque Poeninas. bis Poenos, Graiis Heseculem transiisse memorant.& Florum quoque ac Virgilium in eadem opinione suisse certum est, cum ille dicat, igitur obi semel se in Hispania mouis illa grauis O luctuosa belli Punici vis, atque tempe Ius, desinatumque iam diu Romani ulmen Saguntino igne conflauit Alpes, ct in Italiam ab illi abulbae altitudinis nivibus: velut cocto missa defendit. hic vero sub persona Iouis per antecessionem
hunc Annibalis transitum praemonstret hoc modo. Adueniet iuIIum pugnae ne accersite, Tempus, Cum fera Carthago Nomanis arcibus olim Exitium magnum, atque Arpes immittet apertas.
quamuis dubium sit, an ultimum istud hemistichum intelligi d beat de Alpibus primum apertis ab Annibale , an de ijsdem ab Hercule reseratis, quem Graeci fingunt primum Alpes transijsse,& quod de Annibale Romani dicunt, idem in saxis,& montibus diducendis praestitisse, sic enim Silius ex eorum doctrina Primus inexpertas adiit Trinthius Arces ;Seindeutem nubes frangentemque ardua montis v
Spectarunt Iuperi, longi que ab origine factis
InIemerata gradu magna visaxa domanum .
280쪽
ex nostris vero Ioannes Tortelius Aretinus parum existimauit opinionem hanc de Hercule tueri, nisi ad mirificae suae doctrina specimen, alias insuper ineptias, & nugas quotquota scriptoribus de Annibalis transitu excogitatae sunt, in unum congereret Salium inquit ille de Annibale loquens, Pyreneum transsit,stad
Alpesposteaquam venit, quae Italiam a Gallis seiungunt, quas nemo usquam cum exercitu praeter Herculem transierat . ita itinera ct loca lapiduas es comburendo O acetιm iniiciendo patefecit, ut ea Hephantus oneratus ireposset, quae cmma ex adducto Polybij loco penitus corruant necese cst. nam quod aliqui contendunt,ipsumno distineia reijecisse,quae de strue lignorsi, & aceto infuso ab aliis historicis reseruntur, verum quidem istud est,attamen caecus sit oportet qui non videt, Polybium generali quadam compraehensone refellere voluisse, tot tricas & afanias quae ab ineptis scriptoribus,de Annibalis perAlpes itinere dissentinata fuerant,quasque ipse sigillatim refellere,&cxplodere indignum sua grauitate duxit, quod ipsas omnes rationibus iis, quas initio suae narrati is Dis praeposuit, ac consequenti demum relatione rerum ab Annibale in Alpibus factarum , iugulari facili negotio posse, sibi persuasisset. nam clim in minimis quandoque haereat, & terrae inter angustas quasda fauces delapsae,quae iter suo obiectu retardabat, ac niuis, di aliorum impedimetoru meminerit, variosque labores quibus impediti. ac retardati milites fuerant recensuerit; qui tande fieri poterat ut operae oblitus esset,qua in scopulis, & motibus tanto conatu perfringendiis posuerant. Certe si uspiam istud facere debuit, id vero fuit ubi inquit interea υentum ad rupem alteram , quam neque Elephanti, neque iumenta pertransire poterant, quippe angustia natura via,recens terrae la us circiter ducetospassus angustorem fecerat , sed neque hic ulla mentio est ign s vel aceti, addit enim solummodo, de hinc multitudinem ad eam rupem qua
Cna esse transsuspoterat mundandam hortatus a vix tandem cum
maximo labore id peractum , quae vςrba si quis accipere velit de excisis arboribus, ct igne scopulis cxcoctis, nae omnino ridiculus fiet, cum potius via illa quae terra aggesta praepediebatur, ligonum ope a militibus purgata, & complanata fuerit. Vim
de cum Polybius qui in hoc itinere describendo ita sollicitus fuit, ut Annibali quid in dies,&per singula castra&stativa contig M Q- . rit,