Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

141쪽

tu Do v I CVS XII. REX in Aletium Calatanam, Rudias, Oriam, M ottulas caesis qui in praesidio erant Italis'Hilanis, militi diripieta dedere. Caslectanetum,cusest ciues Gallicaru semperfuisse

partium profiterentur, uoluntaria deditione acceptum. Conuersam quoque in uerba Gallorum iurantes insiderecepti sunt. Eode tempore Ouetanos, qui praesidium Hi-stanicum expulsis Gastu receperunt,a Carolo Luxebumgo expugnatos diripiedosis militi datos quida prodidere. Paucis ante mensibus uenerat in Galliam ex Η 'ania rediens Philippus Maximiliani Caesaris filius. Is π Ferdinassi soceri nomine,et Maximiliani patris, Rege Lugduni agente inuisit, τ' cu pacis mandata haberest asocero diceret, benignissime auditus est: prius enim aduentus fui si efaciens uenturumsese pacis stabiliendae causa

scripserat. Haec pala. Clam uero cum Maximiliano patre agebat, ut Germanorum tria millia ad Consaluum misterentur. na horum robur Consaluus Helvetio peditatui opponere decreuerat. cia quos naues parabat Ferdinandus quas Histanico peditatu instructus Barolu mitteret.

Accidit ut quo te dre Philippus sequestri se pacis prosi-

teretur, eo per Aub ignium de rebus Apuliae Rex feret certioridis ut erat insubmittedis undis exploratoribus . callidus,per Ioanem Dalburgium Potifice V Vormatie-sem admoneretur de delectu Germanoru qui Confluo mitterentur. Ipsee Philippus ea eratprudentia, ut per delectos homines industrios e Belgis undishubmitteret qui sese in multoru familiaritate insinuado omnes rumorum uetos colligeret,atq; exciperent .pessiceret etia uel Iratia uel liberalitate Gallos ut eoru consilia nota haberet. Per hos certior factus no ignam esse R ege occultoru cosilio ram, uereri coepit ne uelut simulator a Rege retineretur, Arnol. Ferroni Lib. III.

142쪽

LUDOVICVs XII. REX aut idem sibi usuueniret quod Ludovico XI. Gallorum Regi,quisse Peronae in idem arbitriumque Caroli Bu

gundi contulisset. Itaque cu Rege collocutus,alienae cuia pae ne reus haberetur orabanse quidem ea mandata pacis qua accepisset asocero, afferre: si quid ille cla moliatur,ignorare. Rex qui etiam metu Philippi perseuos e plorarat, eo nomine vacuo animo σμluto esset, orat. Ne tamen ignarum se fraudis,atque adeo caudicem, funxv m qui illi credere putaret,fabella hac metu eius elusit. Compilatum ait a furibus fanum, die dixit foribus, quippe quae irrumpentibus istis aditum praebuissent, nee profano satis fideliter excubassent. Tum fores, iniquum esse aiunt se in iudicium uocari, quae terebratae σ couulsae uix tandem patuissent prius uero fanum ipsum accusandum quod fures ingressos receperit, tulerit diripientes, σpraeda onustos emἶ serit. Sunt qui scribant multo

antea praeuidentem haec Philippum,non nisi prius acceptis obsidibus in Galliam veni'. Armeniacus rursus Barolum admouet copias ter caὰuceatorem prouoias CF- saluum ad pugnam. At is loci munitione considens, pugnam detrectauit. Cum autem uideret Canusium redire Gallos,praemissiumquepeditatum m bellicaS machinas, Diducu Mendoctum ummo apud Hssanos loco hominem, qui cum fore equitatus abeuntium extremum ag- me carperet, emisit. Versa est equitatus Gallici pars Ale-grio duce in Histanos,nec uelocitas eis quibus concursare mos est, Gallis stabili pugnae assuetis, proderat. Ita pluribus uulneratis,duobus necatis Hssani equites adseuos se recipiunt. Vetere Galli:instarefugientibus: Medoctus suis reuocatis fortiterpraelium instaurare. Sed cu cohortes aliquot hostiles expasae in alas utroque latere Gallos dimicantes

143쪽

dimicantes inuasissent,c Fabritius Columna cu ala integra Fubsidio Histanis uenisset multis uulneratis deF-dere animos ac sese inde Galli proripuere. Neque enim praemisiis ante alijs copiis Armeniacus auxilio eis esse poterat. Aucti seunt Hilanis animi foetici eo Auccessu. Captiui aliquot e Gallis abducti punt, inter quos Carolus M otta; que captius depugnae fuccessu procaciter disserentem, er Columnensitu Italorumq; uires extenuάtem

causam dedisse uol tsingulari certamini, quo totidem Gallos totidem Italis congressos uictos Italici sicriptores referunt,Gallicis dissentientibus .Nanque incerta utrosque uictoria rediise uolunt, cum omnes praeter legem dictam stadii inibus impetu equom euecti sint. Apud Castellanetuni, Petro Nauarro qui uicino Tarento praeerat,

oppidanos commouente non diu quies Gallis fuit. Dum enim Lanius Cyprecio θoliariscier ariete publice usnum exposito uociferatur,Galli qui in praesidio erat,quiabus praeerat Christophorus Rubrius Raden insumma perfidia flubmisiis a Nauarro Hilanis, nocte intempe iaab hostilibus uno eodemque tempore comprehensisiunt. Cr equis G armis stoliati turpiter oppido eiecti. Au-brius ita eiectus cu perfidiam Castellanetium uindicadam suadet,sacile Armeniaco homini m acri uehe- 'menti persuadet properet ad uindicandum tetrum facinus. Marius AEquicola cr Ioannes Monfernutus dissuadebant Armeniaco ne quid ste commoueret: facilem

tempore daturos illos poenas perfidiae. Ipsesi siesubducat

cum robore exercitus,non sibi defuturum in omnes occasiones interum Consuluum, quin aut Rubos aut Altamuram aut Fogiam mox aduolet. Armeniacus Castellane- . tum aduola ut exarserat ira γ' stomacho: quinde- Arnol. Ferroni Lib. III.

144쪽

LUDOVICVs XII. REX cim numum aureorum millibus,quae ciuespro expianda ea perfidia offereba contemptis, admotis machinis muri partem sternere incipit: at arcto adhuc ad irrumpendum loco, cum morae impaties immitteret undique Gaulas,oppidanis oe' Hilanis, quibus ex ima rera m deste- ratione animi acuebantur, hσud impigre resistentibus, suos reuocat, strata maiore parte mura uia uis possea

facturus. Haec cogitatem terret eques Gallicus M ericus Guarnerius,nuncians ni Rubos contenda actum de Palicio σ oppido. eo enim cum totis copiis Consaluum e Barolo progressem. Itaque retro unde uenerat, Rubos Palicio opem laturus contendit sed instructo exercitu: iam

enim assuetus Histanicis insidiis, ne diJes Galli a leui

hostium equitatu exciperentur metuebat. Hactenus ita rexerat res Gallicas Armeniacus ut fortitudinem Hi-

stant,misericordiam uicti dem soc*perstexissest false

rentur. Alerrius uel imperium ejusperosius,uel Apulorucommotus sermonibus, qui parum abstinentes familiares esse Armeniaci querebantur, non desinebat aperte figere maledictis Armeniacum: pertinere hoc ad exiEimatione Gallicae existimationis palam aiebat, ut aut Armeniacus eis uteretur quos abstinenteis praestaret, aut siste amicitiae deceptus esset, missos eos faceret: nihil interessepraedaretur ne Armeniacus, an eos secum duxi set qui ueluti inpraedam inuitatipro emissariis habeantur. Cum autem iactitareiste praedae π pecuniae maioris consequendae retentas Gallicas copias ad Castellane

tum,uir acer ingenio augebat atrocitatem eorum, quae dicebat, uultu truci,cum accisas Gallicas copias,Rubos receptos, Palicium necatum m foedissime desertum ingentis pecuniae vana spe consequeta quereretur: π hac a

que illae

145쪽

LUDOVICVs XII. REX sin que illac uotitantem Armeniacum, qui tardus sit σpa rum efficax,ardentibus Gallis pugnae copiam non face-H: distractos tandem Gai spro praeda hostipraebitururipse ita stentiet posterius; cum fatis feriatum cessatione

torpere Gallum agnosset.Haec delata ad A rmeniacu varie hominem assecerat: repositurus tumen alio loco Al . Irio,publice tantu edixit, Quo in exercitu Imperator ru, moribus uulgi exagitetur, nihil esse salutare. Nihil esse quodsibi inuidiam paret ex familiarium sordibus tantum eos abesse ab avaritia π rapinis,quantum eum ab abstinentia :ρ randem aliquando pro istis dictus a Clis Aletrium ultum, ut ne impune illusisse in pe videaturi interea curet utres suum negotium. Alegrium quasi bellicis negoti Amolestis Croperosis implicatus si mox quaerere quo defungatur ruiturus,talibus curis. se,quod sit imperatoris munus, daturum operam, ut bene rerendae rei occasione eis praebeat. Multis bellis didicisse qua-do pugnadum sit. Quibus de causis Castellanetum profectus sit, Aletrio non esse reddendam rationem. Verba eius, uerba dum sint,st laturum, ne quidpriuata ea cotentione res hostiumsuperiores isti caeterum ubi in propens certamen ueniendum sit,facta verbis potion utura. Interea Consaluus cum quinque millibus peditu, quitibus trecentis snam celeriter e uicinis locis praesidia Hispanorum γ' Italoru eduxerato Nauarro e Tarento euocato,ca'sprope Rubospositis,admoris machinis, intrerspartes copias diuisit,ut una siemper pars,quiescetibus aliis duabus,oppugnaret urbe. Anceps diu praelium

fuit. Palicius urbem tuebatur cum centum Gadicis eoα tibus, una cum Amadeo Sabaudiano. Chabanem , cui Amol. Ferroni Lib. III. I

146쪽

Curiono cognomen, uηa cum Arturo Obuerio trecentos pedites partim e Narbonensi prouincia, partim ex Α-quit ama celeriter circumagebat, uisubire Hssanis murum prae incidentibus telis facile non fuerit. Nouem horis continuis, qui Palicii res gestas Gallice sicripsit, nam Mut pugnatum, equitibus Gallicis una cum Palicio pro uallo fortiter obsistentibus. Consaluus ubi animadue tit paucitate oppVnantium aequari certamen, Italos milites plumbis aeneis fortissimum quemque e Gallis impetere iubet: simul integras copias submittit. Vulnerati sunt Palicius er Curionus er Arturus . II tantali, per ruinas strati muri,alijscalis assensium parant:aduersus quos acerrime σ Gallici Cr Aquitanici pedites cocurrunt. Hostes σ numero σuiribus superiores partim perseemiruta,partim sicalis,iam multis pilarum plumbearum ictu necatis,irascendere. Ita Rubos Histrant recepere. Ex peditibus constat omnes aut necatos aut vulneratos: equitum maior pars uulneribus quoque conse Ela. Pulicius Ama deus Sabaudianus, CT Arturux

oliuerius er Curionis capti aetis HiJanu qui pro Palicio, Armeniaco sise potitos existimabant:Atque ita confedium bellam unius urbis expugnatioue. Rubos uictores permissu Consalui diripiunt. Reuocauit inde medio fere die milites Consaluus, cum attentari agnouisset earum mulierum pudicitiaquae ad aras confugerant. Eas Barolum perductus,non contumeliae exemptas, sed libidini ducum restruatas apparuit. Expleti libidine Hill ani eas tandem emissere. Sunt qui scribant, imparatum Palicium, cum uigilesparum siuo munere fungerentur, oppressum: multis tu me horis acriter dimicatu omnes co sentiunt.Reposcere interea Armeniaco captiuos ea mem

147쪽

rede, qua conuenerat inter eos initio belli, i ue conceptis uerbis, si quis se sciens periurio contaminaret, satis ostendit Consaluus se fidem utilitate metiri: iusiurandum π deos pro nugis habere: palam enim, uiolatas prius a Gallis inducias querebatur: clam,his redditis la barerem Histanicam aiebat. Itaque equiter excepto Palicio oe' Cur tono longa diuturnaque custodia asperuauit. Pedites priuΥ curatos, crudeli exeplo remigιbus Η stamcismoparonibus adiunxit. Inde cκm redvsset Barolum,Cr Armeniacus haud longe a Rubis abesset, Cais

'Panetorum perfidiam identidem accusans, qua factum esper ut perius adesset, ita consilia bellica disposuisne quid nisi exquisitis omniumsentenisis moliretur. Α esit huic uulneri recens terror. Nam Caesarem Borgiam Valentinum iam fidem cum fortuna mutasse ferebant, er qui omnia Regi quem Mediolani inuiserat, recep rat, exauthorato exercitu uana simulationepromptissimos quinque esuis ad Consaluum ire passus ecl. Recreauitspes Gallicas Aubgnij interea uictoria. Is cum sciret Hugonem Cardonium e Messina Rhegium soluisse, fusio Iacobo Sanseuerino, Didam Ramim,quia Frantisto Harcurtio ad Terinam obsidebatur,liberato:Teri na quoque Lupta, ne iterum Gallis praedae esset, uideret

Iongius protr purum, disquirere coepit quo pacto feroriam eius contunderet. Erant cum eo Claudius Grigna-

. nin chunc alii Grignium uocant, prodijspeque volunt e familia Iacobi Brimei Grignij, qui olim nobilitatus sit

animi excelsi cir inuicti magnitudine, eoque nomine a Philippo Burgundiae Duce inter equites necteris aurei ad criptusὰπ Francisicus Matherba. Pedites Aquitanos Arnol. Ferroni Lib. III. 1 3

148쪽

: LUDOVICVs XII. REX sc 'Helvetios, qui M. octingentorum numerum exple bant, Matherbae committit: ipse equites cum Grignano qui quadringenti erant, partitur . Fixerat Hugo ea ira ea planicie quae a Terina projicitur. Aubignius explicat mox late equitatum, uti hosti terrorem incutiat, neque paucitate copiarum animaduersa tu ductor euadati.

Dextram cornu Honorato Besemiano π Alphοηρ sa- Iernitano principibuF, quasi in Lunae Drum gradienti

bus committit: Laeuum Griniano cum paucis cataphnactis equitibus, maiore uero parte leuis armatum. NI

dia ipsie acie graditur, robur cataphractorum equitum ita ducens ut salernitano cr B semiano facile iungi posset. At Matherbam aptis me ad Helvetiorum phalangem σpeditatum Aquitanicum, qui sagittis perite

ςmittendis ualebat, una leuis armaturae equitibus a iunxerat . Hugo quoque Cardonius cum detrectati nem pugnae, fugae comitem esse uideret, nondum communitis castru, sise ad certamen accingit. Emanu est Benanidio committit dextrum cornu, Theodoro Tri-

uultio laeuii, partitis inter eos Siculis π Italis Histan Fque equitibus: in media acie aduersus Aubemumsubsistit cum cataphractis Aragoniis equitibus, quom alissaliquot ueteranis iampridem exae io Neapoli M ompen serio utebatur: pedites Hispanos cr Siculos Antonio Laeuae comittit, homini eousque belli cupido ut tum d mum ea hora se felicem diceret, cum ostendendae Hi Janorum uirtuti occasio pediti His uno daretur adue sus Helvetios σ Aquitanos tot uictoriis praeferoces. demptoque hoc fulgure Gallici nominis circumlaturum

ubique Histanos arma iactitaret. Congress utrinque acriter pugnabant, eaque celeritate ab utroque cornu

procursum

149쪽

LvDOVICVs XII. REX ss'. Q procursum ut machinarum bellicarum opera inutilis fuerit. Hugo ipse ante equo insigni uectus,exemplo suo Iatis siuos hortabatur. Aubignius ubi aequari pugnam uidet, Grignano imperat uti expansa a la in trauersos Histanos Siculo que pedites incurrat Is celeriter inuectus Marte pedites disitat. Is terror obiectus hocli Matherbam impulit ut magno impetu Helvetios π Aquitanor truderet, qui perculsis honibus instantes, pedites in fugam uerterent. Hugo, quum equitibus labarent animi,ita acriter obsistebat ut quosdam e suis prehenderit, aduerses in honem uerterit . Tu uelut redint rata es pugna. At Aubignius cum ala cataphractorum Scotorum ita sie intulit utpulsi loco hostes perturbatis ordinibus in fugam uerunt. Ita undique fuga facta. Gaiali multis diis fugientes perpecutisunt,multis in itinerem caesiis CV captas,dum incautius per montium angustias euadentes consectatur.Grignanus necatus est: Auis 'bignius uix uno atque altero stipatus comnes enim in praedam intenti hosses sequebantur facto impetu ab Hi stanis aliquot equitibus captus en, nec agnitus: mox tamen opem ferentibus equitibus aliquot Gallicis crItalicis,qui Salernitano militabant, ad unum caesis Hi-stanis liberatus ecl. Ferunt iugulum Aubi ij iterum atque iterum ab Histano equite petitum, sted Ioannis studiat Albaniae Reguli,uixdum adhucpubescentis,opera,qui reliquos celeriter ad opem ferendam euocarat, seruatum. Relata quindecim uexilia militaria capti M. trecenti, mille caesi. Galli supellectili omni imped men-ssique hostium hunt potiti, cr Hi Janicis equis ducentis,

quorum iacturamgrauiter Cardonius tulit. IUUepro- Arnol. Ferroni Lib. III. 1 i3

150쪽

LUDOVICVS XII. REXripuit in locum altum, cui Bubalinae Mottae nomen: I eoque diffisus longius in Siciliam rediit. Aub ignius mox Motium Bubalinam, dedentibus see oppidanis,m Pentadat' tum Locroru oppidum ui expugnauit: quia hyems instabat, dimisiis in hyberna copuis, Armeniacum mox certiorem facit de uictoria adepta. Elato aute Gri-rniani defuncti corpore ad Bubalinum Mottam,militari pompa cir captiui H 'ani Cr relata ex hombus u xilla feretrum praeibant. Ita illius funeri iustis magnifice μιutu,reliqurique equitibus, decursiones quoque militares habitae. simul cum Grimam corpore elata quos sunt aliorum corpora. In his quinquaginta equites fuere

notissimae uirtutu pedites centum. A d 'nerat paulo antea Petrus summuntius in quo enuisu rima eruditio,

cum eruditione iunctus urbanitatis lepos adsalutandum Aubignium: que precibus illius hac funebrι onum tiones re imorum virorum exequias celebrauit: Ma-M xime uellem proceres, vivum potius Grinianum quam mortuum , reliquosique forti silmos commilitones caesos, is laudaremus ed qηoniam ita natura comparatum,ut corm pus fluxum. animum immortalem nacti euocante deos. Opt. Max. corpus humo, animam caelo tandem aliquare,, do reddamus, enitendum est nobis ne ulla posteritas me- ,, moriam fortisiimorum uirorum in obscurare taciturniri tate nostra psit; quandoquidem uita defunctorum in m uiuorum quodammodo sita e si memoria. Atque ut omit-- tam σ genus Cr auos π proauos haec enim ut si len-- didissima sint, ita aliena sunt, maiorum simi nonFro- rum Grinianum ipsi semper scitis apud puos charum ,, apud principes magnum, apud uos summa beneuolen-- tia fuisse. Missus prima militia ad Cordeum, omne me