Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

171쪽

nae,cui fuerat peditatus centum millia,equitatus centum Uriades alciferorum σ plauseorum decies dece millia,uirorum in camelis pug nantium idem numerus:aliorum camelorum ubi opus erat uicies dena millia naues in Busis ter mille: Elegantia uenustateque uerborum abundantes exteros,historiae ueritatem aiebat tra ΠΟΡΩ. tantumaue abesse ut aut quae de Xerxe aut Semira

mide scripsissent,uera sibi Upepersuadere ut CT in sacris

historiis er diuinu corruptos interdum numeros bellatorum uereretur: quos σ a Valerio Antiate vanissime auctos T. Liuius passim fatetur. Aiebat uero,Graecos,qui

pauca gessissent, disiertit me historiam scripsisse: Romanos sir disertescripsi*e,Cr res gessisse historia non indi-

rnas: Gallos, multa strenue cu Isissent, nihil literis ma-dasse. Aleandrum Rex,cum Lutetiae summo auditorum concursu Gophum Ausonianum primum, Cr Theodori Caetae graecae Linguae Inummaticas institutionen mox CrPlatonis Timaeu, ET M. Tullii Ciceronis librum de uni

uersitate enarraret: quingentorum nummorum aureo

rumstipendio annuo 'uerat. Ea liberasitate factam ea ut ad mansuetiorum Musarum studia plures conflux

rint. CumDoruallus narraret,uiolato iureiurando Ualentinum Borsum Caesarem a Consaluo persidisiime rotentum, CT uincitam ad Ferdinandum misum:Ergo ait posthac pro Punica,Eustanicam fidem seu mus celebraturi.Narrabat Copus Basiliensis medicus, Regi accepti*mus,ex ueteribus scriptoribus, Ceruos qui ex sicilia in Calabriam ac Rhegium urbem transsarentper Vatem desiderio pabuli, longitudine natationis defessos, quod Amol. Ferroni Lib. III.

172쪽

LUDOVICVs XII. REx 1ς ' onus capitis super aqara ex tantis non facile perferant,

ad leuandum laborem rationem hanc inire.Natare quidem ordine cunctos, unius ductum alio ponatium soquente: ita uideri exercitus imaginem, congruo ordine incedentis. Inter natandum uero singulossuper anteri res caput imponere: Ac si accidat ordinis decurione antia imo labare, mox hunc in tergo locari, alium uero decurionis in locumsubstitui,quasi nouus tergi ductor dees ratus sit: Ita repraestentari aciem, in qua Aubignius temgum, rontem Crinianus regat. usique adeo etiam ad ce uos militaris disciplina transitisse uideatur. Haec narra

tem intuitus Rex, risu diffluens, non mirum igitur si pud Rhegium cerui, disciplina astuque militari posse res,Gallos crista feroces deuicerint. innuens Gallos miliatari potius astutia, quam robore, Apulia Calabriaque depulsos. Dicebat, eum qui Potificib. his qui bedo potiusquam pietati student,primus arma ,sodalibus sancti risuitae instituta prosis equos permisisset, o 'militarem em caelestem disiciplinam corrupisse. Cum audiret Armeniacum espliclim deperire puellam Neapolitanam quae uultu esset adeo modesto, adeo uenusto ut nihilsupra:Graue esse aiebat Inunnu uoluptate, quae eademsi cocupiscat quoru sit copia angustior. Pragmaticos forensis uariis cauilla impetebat. Itas ualde laudabata θicis angurus eius restoseum,qui coseleti quid oculis maxime prodesset, restodit, Si pragmaticum patronumque rarisiime uideris. Ipse Lutetiae persaepequum Liliatis subselliis ius dicebatur, intererat, patronosique disertos

non illibenter audiebat. E os tamesutoris artificium impudenter sibi uendicare aiebat: Nanque quod putoris in proprium,dentibus alutam producere: hoc patronos in dia

173쪽

facere aiebat. Itaqueprincipatum adeptus multastatuis quae uidebatur utilia ad litium anfractus tollendos.sed

ea adhibitu prudent imis hominibus utriuyque ordinis. Nactus ad Bructu Lutetiae, senatores Parisienses quisese pilae ludo oblectabant: acriter increpitos, siposthac d prehenderentur, pro senatoribus habiturumsessipatorum loco edixit: pertinere hoc ad maiestate Senatoriam putassi minus occupati ludicris publicis uideretur. Feruente adhuc bello Neapolitano. Rex,ut Ferdinadum adseua tuenda reuocaret uerteretque eum in cogitationem domestici belli, ex Gallia cr Tectosagis equites accersit, pedites conscribit : his copiis praeficii Riuium tribunum militarem eumque mittit ad Ruscinonem oppugnanda. Paucis ante annis Galli quoddam cashrum incenderunt id salsiarum nome accepit, olim etiam Salpularum. Femdinandus loci naturam cotemplatus,Petro Nauarro aut horriruderi ueteri lapidibusque confractis nouis adhibiti uccurrit, reliquias colligit, adhibit que Regio apparatu operis, breui casti um instaurauit: mun*tque ualidissimis propugnaculis, loci natura arcem alioqui munitissimam, magna eorumsocordia qui Leucatam speriori loco oppidum Regio nomine obtinebant,qui neque aedificantes arcuissent, neque Regem admonuissent. Ri-uius late diductis copiis obsidebat salsulas,Ηisiani sepe

erumpunt ex eo loco plurimum uero proficiebant in repellendis uulnerandisque Gallis emisiis aeneis tormentis.

Sunt qui scribant, cum Galli unum e propugnaculis expugnassest crederent, id quidem corruisse, incendio tamen ab hoste clam immisso oe' ruina Gallos plerosis oppresses,defensoribus in partem aliam arcis momento te.

Amol. Ferroni Lib. III.

174쪽

poris,ut couenera receptis,qui inde mira se artificiosubduxerant. Rivius animaduertens, praelium iniquius esse

sus,nec tam e multum profici propter loci difficultatem, suos reuocat quasi abiturus.Hilani mox erumpunt,sed a cassis fugam simulantibus nunquam in insidias praecipitatisiunc facile ad Fuos se recipientes. Extremum erat intereludere hosti commeatus, progressos longius excipere,atque eos intra munitiones continere: idque diligenter a Gallis curabatur. Interim tame leuibus decusoniabus utrinque certabatur,ubi Cr plures desiderati sunt, inter quos Rupipotius , qui Regι gratissimus erat, pila plumbea emissa necatus est: simulque uulneratus Αθri- montanus,qui vicecomitis Orte sis nomine notior est. σTerridus. S ed cotinuata obsidione,cu adesse Ferdinadus diceretur multa secum trahens peditum equitumq; miuba, seque Riuius acri morbo uexaretursoluta est obsidio. Fuere qui Tribunum auro corruptum soluisse obsessionem uellent. Id falsum fuit,rumore tamen vulgi exagitatum. Est enim ea Gallicae plebis in iudicando leuitas uti ignara consiliorum bellicorum, si quid minus succedit, mox in proditionem culpam omnem uertant,multά-que ex opinione confictus rumoribus,pauca exueritate aestimet. Alijstribunt pactis induciis Hilanos in siciliam a Ferdinando missios, ut inde iunctis uiribus Apulia Gallos pellerent. Paulo antea miserat Rex ad Iulium Pontis. Max. legatos,qui ei de Pontificatu adepto gratularentura. operamque tuam deferrent: obsequiumq; ex hiberent quale pium Pontificibus Gallici Reges exhibe- resolitisiunt. Legati hi fuere Petrus Pictonicus, sanes&nalerianus, Pontifices Ebredunensis, cir Ruthenensin N artinus Retius que,Neapoli extorre Rex in patria Parisiem msienatum adlegerat:Cr Gulielmus Budaeus qui

175쪽

erat a siecretis,s' literam nore innotescere incipiebat hi amicisiime exceptiseunt. Multi quos qui e Neapopoli rediere alutato Pontifice,Res eu optime cupere credebat:sed emicuit inter omnes Batardus, qui omniu ora oculos in se magnitudine reru gestam couertebat. Co- salui de hoc est iudicium, Plures Gallis equos esse albos, pullos,rutilos,oluos,castaneos,leucophaos, unicum uero Balium cna Gustica lingua Baiardus equuτ, qui latinis balius aut badius est,dicitur, paulula immutatis liateris:hos cr at stadices uocauere. Baliosporro Casiluae medicus equos magnopere comendau innuens non unue multis Gallicis equitibus esse Baiardum,potius inter tamultos lyectatae licet uirtutisprope singulare . Rex antea anno M. D. II. VII. I aled. Septebr.e Mediolano

tota multitudine obuia cu infulis effusafaustaque omnia acclamante Genua ingressus est,fummo apparatu exceptus. Is ciues per Philippii Raue nil admonuerat ne lorius sibi obuia iret,locuq; designarat quo illi occurreret, obuii Genuense actisunt Regi, Brixio Iustiniano gratias agetriae urbe in clientela Regis de dete. Procubentiabus Genuestibus,Rex mox, data dextra Iustiniano,cosiurgere omnes iubet. venere Genua cii Rege Borgia Valeri-nin Caesar,Regulus No ferratus, Ludovicus Salassem Reguluae, Iacobus Triuultis, Philippus,Rausanus qui Genua prorege agebat: Petrus Giesis Tribunus militaris, Dunensis, Ligniacus, Τrimosius, Chaumontius, P tr- Fuxeus, CT plerique alii: Iulianus, quem diximus postea designatum Potificem: Raphael Sanctogeorgi nus,CV Federicus Saseuerinus Romani Purpurati, una cum Georgio Ambosiano. Rex cum inuisissent loca munita, Cr quae opus uidebatur ad per edas munitiones οἱ Ferroni Lib. III.

176쪽

rarasse postulatis Genusum audiendus tandem uac uit. Delegerant hi VII I. uiros, qui quae in rem uidebatur publicam, consulerent, cT ad Regem deferrent' re autem hi Ioannes Baptista Grimalias, Umon Blancus, Andreas Cicero, An reonus Umariseus, Ambrosius Zerbus Nicolaus Spinula, Antonius Saulus,Stephanus Ruria. Petiere hi a Rege,libere ut mercaturum facere eis liceret in finibus Histanorum,qua ob bellum Neapolitanum iam conflatum arcebantur. Deinde ne magistratus. qui annui antea enmnt,perpetui ferent, ut acciderat in Danieliscanu a,qui Proregis amicitiasiubnixus,P-torem Genuae aliquot iam amnis agebat. Philippus R a-usanus grauiter posteriorem hanc petitionem tulit, ut fere utrinque in comitia exarserint,accusantibusque ciuibus scarampam qui pecunia reum emiserat,decreta eo

sit nomine quaestio, cui praeesse debebat Stephanus Pon-cherius.Rex ne quid populare deesset,quae petierant uutro detulit, ut nihil tam populare regno eius usum sit: Itast in priuati modum singulos prefando appellandoque demistrat. Quarto Nonaue Septebris,cumsciret Rex edictum publice a magistratibus, praesto ut omnes essent abeunte regem comitaturi, se ummo diluculo ante v bem egressus est quam illi conuenissent.Multi raptisi eadmisiis equis abeuntem sicutisiunt.Genuses quo teρα-

rentur beneuolentiam erga Regem, omni eum honorum genere cumularunt: praeconisique uocepublice edixerutier Senatusconsultosanxerunt ut is dies quo Rex Genua ingressu esse pro fesso deinceps annuatim celebraretur. Minuti sunt illi Regem strumissolo contactu mederi. Petrus Fuxeus Pontius referebat e olim cum Stephano spinula cr Bernardo Fusco Senatoribus Genusibus,in

177쪽

LUDOVICVs XII. REX Is . 8reu fermone uenisse ut diceret rebellione postea Genuen sium hecuta, qui nos suo loco explicabimus cile appa russpe quantu populari studio credendu sit. Eos uero narrare seolitos, culpa no penes populit, sedpenes paucos co-ritores uulgi eoe, praecipue uero penes nobilesGenuses. Eos aequo iure regi Rempub. indignates, ea fecisse quota Genuses non magis puderet qua in paeniteret. Itas inratio eius tumultus,qua incidit in annum M. D. VI. missos

a populo ad Regem legatos,qui nobilitatis iniurias, plebis querelam deferret: sed dicere exorsos, cum esset Rex inter satus,aliaque sibi praeuertenda esse dixisset, repul- ΡΠ eosq; infesta nobilitate purum postea benigne auditos. mi sum uero a nobilitate Genuensi stephania uiua udum cu tribus aliis, publice auditum. Vitionem irae eos, er occasonem cupiditatis explendae nactos Regem a cendisse in eos qui imperata facere parati essent, tantum de Raue uni Prorem; cr nobilium iniuriis quereretur. Itaque cum plenum minarum iraeque prostyum Regem maximis itineribus stiret, praecurrisse e ciuitate qui nu- iuret auidum poenae Regem uenire. ita irritatis Genue-sium animis, cum pauci hubdidissent ignem ac materiai sedition ad arma eos uenio: cumque iam positis armis

innocentiam riuitatis tutarentur, a*ematum Rege eam orationemataque cum Rauestanus cossionem his cuia

pae magis apud Regem profutura diceret, rursus ad Regem missos Cristophorum Cataneum m Quilicum Nigrum : Cataneum, oratione ad mitigandam inum Regis habita, ad extremum ita finiisse, ut diceret Genuenses se omniaquesua fidei clementiaeque Regiaepermittere. tum demum benigne auditos in fidem acceptos, metuq omni liberatoc. Ita uerborupotius s rerum,ni infesta nobilitas Arnol. Ferroni Lib. I L

178쪽

TUDO VI CVs XII. REX sceo Regem uocasset,certamen fuisse: multos tamen palam

di suasisenest omnino Regiae clementiae committerent, ne insultandi aduersis rebus eorum potessatem nobilitus habereti adeo sevitia imperii exuleratos animos, a-cile ut impetu irae concitari potuerint: cumque decerneretur omnia Regiae clementiae epe permitteda,ingemuiFfe multos conditioni suae ignaros Regiae clementiae; cum publicam causam a priuata non segregari iniquo animo ferrent. Haec a uiris grauissimis excepta,quando in Genuensium mentionem incideramis ferre libuit, posseriorem eam rebellionem ex uulgaribus historijssivo loco postea enarraturi. Ac mihi quidem uetera fusia dictaque maiorum nostrorum repetenti, cum σ Genuensium

reipublicae detrimeta intueor, σ aliarum ciuitatum nominores animo colligo calamitates, mirum uideri solet, unde tot nobilissimu ciuibus repente inuecta sint incommoda, quo ue tandem pacto, qui olim ultro Gallicu imperium expetebant,tam facile repudiet.Verisimillimum uero uidebatur=perioribuspeculis uiguisse Gallica domi for que industriam: honestum de omni uirtute inter nobiles fuisse contentionem:certamen eis fuisse, domi ne

antiquiores prudentia'consilio melius,an foris iuuentus magnitudine animi ac industria res bellicas gereret Ita seniores,quorum uirtus multis magnisique rebus esset cognita,prouincks regendis praeponebantur: iuuenes ad maxima pericula adeuda paratisieniorum praemia ex- peectabant: ipsis ita educabuntur a maioribuae, ut equitando, iaculando, semper aliquid agerent quo a teretur uirtus: Nunc institui tur ad otium m illecebras: choreas ducunt,ram Irequenter uti ad ludum saltatorium non ad

militiam praeparari uideantur. epulis inflauedis Regiam magnificentiam

179쪽

LUDOVICus XII. R EX Uz 81 magnificentidm imitantur. Inde procax Cr Fuperbus sestus,pro rens blada unoquoque juggerente: ita deblijs.

Quore,desidia inficiuntur, ' uanis assentationibus Opinionibusque delinitum animum molliunt; ut iam ue- ιmum uetus illud reddiderint, quo dictum est, Aetatem parentum peiorem auuferre nos nequiores,mox daturos progeniem uitiosiorem. Alea cr stillus in manibus est ro magistris uitae influenda ,agmen canum Crauru. Si qui adhibentur re tores formandae iuuetuti, obsequentiores quam par sitferurunt ipsi temporibus. Ita dumβumptus sunt ingentes, ad rupinas conuersi, tu'-ti malitia peruertere urbes expilare, decoras omnia labefasiare assuescunt. Tum demum riuitates exterae, dum ab his quos ad sescunt, innocentium abstinentiάm que expectant, Gr tranquilliorem reipublicae latum, nomodo id non adeptae ped in Fummas miserius direptionesequest incidisse uidentes,sacile dominatum norsum expetunt. Nec mirumsicum ita instituti ad gubernacula a cedant,teneant clauumsedeant in puppi, nausia a ficta plerunque audiamus. Id quoque indignissimum, ubi uel de regrauisiima agatur,ita obsieptum esse adιtum,ad aureis magnatum a 'dentibus siemper, Cr occupatibuae eorum latus eis qui plus posunt,paucissimis,apud quos omnes frendunt recidisse potentiam, ut nescias miserior ne sit eorum conditio quorum querelis occlusitur aures, an ipsiuae qui tribus aliquot aut quatuor ita cingatur, ne mancipi ortu,quae dominoru facta siunt nexusastis animi cir abiecti, Cr arbitrio carentisse ostruuli *ecie potius , s eius in quo elucere post maiestas, exhibeat apud que nihil minus polleat s ipsius iudiciu Cr uolutas, cim Aiagatur uera,et hac atq; illac impellatur paucisiimota Amoc Ferroni Lib. III. L ij

180쪽

LUDOVICVS XII. REX fassurris:qui eum esse quaeaum in animu induxerunt armu, quam maximefluis potius spublicisseruire como, dis neque ullum, qui je in eorum committat idem,nisi captato undique lucro seu bleuare. qui si magnitudine rei stinet occuparint eius animos,difficilis postea ais haud scio an ullas aditus ueritati relinquitur. Distulabat haec

olim Bessario Nicenus cum Ludovico XI. RUGaderat I oannes Ua querius praeses Lutetiae, cui Rexide Philosophis usu aiebat uenire quod his qui medendi curam sibi uendicant, qui acuissime quidem de causis principiisque morborum disperant, magnamque partem in his occupati sintillia eoru perexigua sit oratio qua medeantur aegris. Tum Bessario, magni esse negotii ait, ad rationem ueram peruenire. Quo enim maior ingentius hominibus acutissimis adess, eo maiorem humanis animis Uulendi parere a Musiliam se tamen ex pruderum le-chone consulere,aduersus tales assentatores id imitetur

princeps, quod poeta sapientisiimus, aduersus Sirenum

catus, quaesuauitate aut nouitate quadam π uarietate cantandi reuocabant eos qui praetervehebantur, ab Viripe ait factitatum, ut obturemus aures neque pate fuciamus eorum blanditiis, adhibeamus uero ianitores ac custo des fidissimos, rationem nempe ac iudicium essecun lectum, uera demum libenter excipientes ore que occludamus bis quae ueri solum speciem referunt: uanos ramores uana que fusticiones, Gr utilitatis imaginem, Cr cautionis minime necessariae titulos obdito eria peμsulo excludamus. Vbi quid igitur defertur uel a familiarisiimis ad principem, Aubmota amicitia familiaritateque adhibeat in consitium prudentiam: excutiat rem Esam: eograuiore animi contentione rem uoluat, quoi infructiores