Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

161쪽

saeferunt. Galli qui e Caieta eruperat, Molum Cr I trium doni caesis Histanis diripiunt . Arcem Sicam dum ' pugnant, uana fuit oppugnatio . Consaluus e Formiano motis castris,siupra Casinii arcem munita, quam e repti Culti erexerant, caesis direptiss Gallis recipit. Aquinum Gonqua profectus est. M isi unt a Consaluo Fabritius

Columna, π Ludovicus Petilianus , qui cu Columnensium σ Vrsinoru equitibus extremu ame carperet. In hos inuectus Aletrius sex capris,multis uulneratis reliquos in fuga uertit. Goyaga ex A quino motu castris,Fregellas De recepit. Cosultanti quidni agendu,qua peruadendum, multis in alvesci sententias tendet ibis plures dies consumpti sunt. Placuit tandem Lγri amne ponte com uto traduci copias. Fuere qui stri erant, quorunda qui Gonetagae familiares erat,opera admonitos hostes de siliis Gallicis.Na Cosaluus quasi no interfuisset modo, sed praefuisset extremiscosiliis,leue mox armatura equiratiis His anicu misit cu Petro Pacaeo π Fabritio Columna,qui aduersam hosti ripa tueretur: munitioneque longe lates perducta Gallos trasitu arcere Galli intemea ad traiicienda orim,ponte consterneba pilis Ili hanicis aeneis, I talicissme prohibiti. Galli quos Udem pilis uarie hostes infestabat. I tas accidit ut a Gulielmo Boleno Polano Aquitano equite, eodems sagittam emittendarum peritisiimo, Fabius Vrsinus sagitta emissa

necaretur. Interea a Fabritio Columna Galli qui Euandri arce cu Federico Mobortio retinebant, acerrime oppugnantur, cum Conyaga admonitus a Sadricurto qui

arcem magni momentι ad bellum aiebat,minime obsise sis auxibum tui petines ferre uellet. Pacta Galtim incolumitate dessituram Fabritio. Dissimili euetu turrim

Arnol. Ferroni Lib. III. T .

162쪽

LUDOVICVs Xo . REX ad oris fauces posita, cu fortiter admotis quos machinis Galli oppugnaret, Antonio Baseio urgente Histani dedere coactι Aunt,pacta quoq;suoru incolumitate. Iam pote co uto nequicqua hostes cu munitiones oppugnassent π ripa aduersa cedere cogeretur. Erat ita Gallica tormeta e superiore inferiores ripa initi ucta,ut ad potem emissa transeuntibus maximo essent auxilio. Et iam B peius cum delecta Helvetiora manu rea erat. Fabritius Columna m Ferdinandus Andrada in trasseuntes inuecti, uarie eos urgebat. Sed Alegrius et sadricurtu Cr Petrus M. edices, oe' Sancto tulianus una cu Baiardo

transiresii facile His anos σε Italos equites propellebant, cu repente Cosaluin cu robore exercitus aduolat.

Eius erat cosilium ut impeditos Gallos, m inopinantes aggressus,qui nondustum e transierat,cocideret. B eius Cr Ategrius,etsi numero inferiores,audacius siubsistere. sed Cassi machinis apissime a Consaluo dilositis, ne auxiliuiam transgresiis ferret prohibebatur. Quod Asegrius B peiusq; intuiti, Helvetios hortati, du et Galli serat cum Ategrio equis caesis peditu munus libetersiusiciperent.in tormeta hostiu bellica impetu factu ut ia Fabritius Collina'Andrada pulsi loco sese ad uos reciperet. sed ea ab Hugone Moncata egregie defensa, crGermanis militibus,tande ut Heluetqs Galli sq: ad suos redeuia fuerit. Caesi siunt e Gallis aut Heluetus quingeti, cetumsubmersi ex hostibus duceti desiderati. Petruae Medices in Gonetaga grauiter inuehebatur, que cumtione simulata,exploratis satis omnibus, traiiciendi alijs causam μέν aiebat: nunqua aute adducipotuisse, ipse

ut trajceret. Genesius Sepulaedaeo praelio comedat Ferdinanssi Nilesiae signiferi Hispani robur, qui machina bellica dextra amissa,vexillum laeua multis uulneribus

163쪽

arce tis extulerit. Galli in ea ra regress de integro consiliu oris traiiciendi inibat. Sed Goraga cupesissem Gallissentiret, uel Sadricurti co uitiis comotus a quo paediconi; nore insignitάρ fredebat, uel quod sanciri

curtus iactabat ut abducto siecu robore Italicam copiam uires Gallicae minuerentur, abdicato thonte imperio abii culpa coferens in Galloria contumacia,nihilsiuo egressum ste officio dictitas: sied hactenus ea erant consecuta quae Demi aduetanti,tissique pam bello aptis imputari poterant. Eius disices et hostibus au hanimi, et ex hac ste deturbati Galli no leuiterperculsisiunt: σωmen,ut in rebis fluxu, Fumma imperii detulere ad Ludoeuicum Sala ora regulum, donec Regi aliud placuisti exteris tamen multis, quiseretibus rebus praesto fuerat, deuolat ibis ad hostes see recipietibus. Dems deinceps adeo imbribus frequens, locis praesertim cornosis a deo utrorus copias ilixit, ut Cosaluus totpro ripa ex tractis munitionibus, eas deserere Grad Susa se reciapere coactus sit: Galli,qui totiesw ori trajesedo cemia' abeute hoste nihil deliberaret de tra iis, deteriores locos etparu munitos ueriti. Tetaueratis prius perfringere Gallicuponte,in eams opera couehi iusserat lignem munitiones, quae impetu amnis emisse seuperiori loco pote perfringeret. Betomatius cu cohortibus Aqui- tunicis paruis nauiculis trajcies, elicuit omne eum apparatu, eis abduxi caesis qui adornabant Hispanis, nauigiolisque aliquot depresiis ratibus abductis. Cosaluus cum haec frustra expertus esset, Prosteri Columnae consilio deliberat de incendendo ponte Gallico. Ad id traiectoriam nauem deligit, eamque lignis exilibus, Iulphure utraque parte intinctis, ingentis alia materia 7. AmoL Fereoni Lib. III. Κ q

164쪽

LUDOVICVs XII. REX ss. sua,resinata, σ piceata,coplet: bancque maximΟΡ-nitu incitata ad pontem emittit: irrito conatu, cum C Calli dolo intellecto leuιbus machinis emisiis uenien rem arcerent, Cr ignis ab Hilanis temere illatus, crantennas σ latera π foros proramque ipsam,resinatumquem piceatum omnem apparatum prius cosiumeret,quam ponti Gallico nocere posset. Galli interea Demissaeuitia plures absumptisunt. Vigiliae multos conficiebant: Heu uetiorumque affecta laboribus corpora,cr equi pabuli inopia consiumpti.Tot rebus oppressi, cum neque pecunia aversa lipedia a regqs Quaestoribus bona fide exoluerentur, Salasus constituit peditibus rehctis,qui munitiones tuerentur, equitatus robur Caietam deducere.

Fremere pedites, obiici ρ hostium insidiis,stipendia non

solui, allecta iam omnium uigiliis corpora. Permulsit Salasius iras eorum: reque iterum deliberata constitutus uti cr pedites cir equites in Dberna deducerentur. machinae uero bellicae fluviatilibus nauibus impositae

sunc eorumque auehendorum cura mandata Petro Me

dici. nam is, licetplerique id munus detrectarent quasi periculi plenum, receperat: futurumque potius ut uitas' obaretur ab hostibus, s si machinis potirentur, edixerat. Atq; ut receperat,ad extremu praestitit. Nam uiatiles naues machinis onustae, in ipsis fluminis faucibus,proris auersis cir undis dantibus locu una cu eo inplensique aliis obrutaesiunt: tametsi Medices iam cu initio littora agitata uetis intumescere,ac resonante undis fragorem murmur uideret, CT audiret increbrescere, eautius pestea cura explicare potuit. Iam Consaluus ut erat ad exploranda Gallica cosilia callidissimus, Cr exploratores plures ingetipretio deuinctos in Gallicis ca-

165쪽

LUDOVICVS XII. REX Isstris habebat certior factus fuerat de eoru in Caietam disice . Itaque Liuiunt Vrsini consilio,parte alia Lym, assiun iis copluribus nauiculis,atq; inuice colligatis. q. peribusq; constratis, doliis quos applicatu ponte facto traiyit copia3 imparatosq; Gallos nactuτ, g Sugi ii strecepera caesis istis oppido potituri sal pus interea cu robore copiaru Caieta properabat. Accelerat Ferdinatas Andrada cr Didoctus N endo cius cum leui equitatu hostisi,ut extremum abeuntiu agmen inuadat. Petrus Temralius Baiardus solus acriter diu impetu hostiumsi tinuit, donec adessent cr Bernardinus Adurnius et Gradimontanus G Sannocolumbanus, cum alis aliquot Gallicis'Italicis circa lapides ponte Formianum, quio diu impetu hostia pluribus quos necatis fustinuere. Ais ubisatis intelligur luius os progressos,fensim stquos Caieta recipiuillaribus tame desiderat is,in quibus i Adurnius occisus est cir sanctocollibanus uulneratus,vna cu Busere et Boviaelio. Cosaluus ad Caieta oppugnanda contendit, no ignarus fumeti inopia,ut in tanta multitudine, urgeri Gallos. Galli quoq; cu ingrauesceret nona, seis insumma difficultate numaria, ne frustra obsidionis incomoda perferret, Sancto iuba nu miseere quislutato Co aluo narraret non indignae militaribus hominibus coditiones offerretur, Caieta cessuros: secus,potius no indigna Gallico nomine morte

oppetituros. Remissent Caieta cu eo Petrin Navamus, Dida cus Medoctus, Petrus Pacaeus,cu Salalso tiasactur radem muttis diebusTriuultius, Basseius et Ategrius eu Cosaluo collocuti esset, his legibus urbs dedita est, ut Galli oes, Itali, Heluetj, qua uisum fuisset, uel terra uel mari cu omnibus equis impedimetus ubeia in Galliam Arnol. Ferroni Lib. III. Κ ι

166쪽

gniusa ormatius, m reliqui captiui, qui Neapolim abducti set,liberaretur. No potuit impetrari a Cosaluo ut Matthaeus Aquaeuianus Grsiseeuerint liberaretur Diserte tume additu est,integra eoru causa Ferdinadost nareturi de his neq; Ferdinadus,neq, Cosaluus suppliciusumere posient,donec per legatos Gallicos cu Ferdinata Reae egisset. Ei rei peragedae octo mehespiaturisiunt: His postea pacς inter Reges c5ciliata,liberati sunt.Traianus Caracciolus cu omnibus sevis liber emispus est: his qui a Callis capti erat iberati. Eo pacto Galli in Galba rediere: salassus tamen in itinere defunctus est. De r ijs Quaestoribus,qui pecunia avertissent, decreta peculatus quaestio: Ioanness Herouetus peculatus damnatus esti Sadricurtusque Gn Basseius m Ategri*,quasi re male gesta,diu aula exclusi; uui: Ategrius tamen intra paucos

menses in gratia rediit. Sed cy' equitii pedituq: stipendiu praesem fraudauera usu interea equitiι numeru δε- feretes. Ssit qui scribat Aub igniu σ plerosis alios ali

riu captiuoru facta permutatione redditos: uoluis unacu A ubignio captum prius Ategriu,liberatai. Hero uetus.

ab ipsis Gallicis Italicus praefectis ita aiebat fraudari

stipendia, ut nunqua copiae eo quo debebat numero ui-iderentur,quin min transuectone publica alii aliis equos commodaret. Ludovicus Dursius cu eo foedere uti posset,ea fuit animi magnitudine, ut expasis uexillις resonatibus cru Ompanis Venusia egressus rustra obnitere Antonio Laeva in Gallia redierit. Huc alii Ludovicii D axiu B erro eruuoiat, uerene an duom nosa cosan deles. paru nobis exploratu est. Is et si ob Armeniaci amicitiam

Ategriopam aequus esset, positis tame simultatibus au-

167쪽

reuocaret in aula. Incidit bella hoc Neapolitanusecundum,in annu mille simu quingentesimu fecundis γ' te titi. Rex interea, qui militaribus uiris deditus , pam se tuus uidebatur eruditis, coepit eos quos praemiis in auam inuitare. Actu Synceris,qui cu Federico Neapolitu-nom rege uersabatur,liberali stipedio fouiti impetrau Gque a Ferdinado ut Neapolim redies avitis patemἱsque fortunis restitueretur. Inerat Regi cu grauitate iundius

facetiarum no scurrilis lepos: ut eius multu lepide dicta circunferatur, in quoru possesiione uulgus iam inuasit. Audiens unii ex Helvetiis seu is stipatoribus, diris con taxum Potificiis, cu aes alienii ad repus no dissoluisset: An ideo inquit, minus abstenti pane albo uescutur signis cans,plerisis qui calli a sequutur,parsi haec esse curae. Csi audi et galero causia Pont cla donatu indoeiam quenda ab Alexadro Pontifice: Bellii uero hisbione ait Potifice, qui nolim in purpura simia in pelli leonis asinos exhibeat. Eiusde est illud, deteriore esse coditione equo-ra,s asinoris: Quippe equos cursu fatigari π distrumpi, ut asinissacerdotia praefectianusq; ecclesiasticas e Roma referati signfias, ignaris hoibus ac nullo pa* delectu

habito, ut quisis prius Roma adcurrit,sacerdotioru uacua munera his coferri. Anna Regina tu uideret cupidine dominandi stagrante, multa see quos insitio moliri,uxori pudicae multa aiebat condonanda. Eandem acrius

insentem, tundendo adeptura se steranteire de*onderet Carolo Maximiliani Caesaris nepoti Claudia filiam, foedus aiebat uesi pacisci inter musculos domeicos σaturos. Atq; eide occineri eadeaequestudere, atq; adeo erga durus ita animu induxisse oessocrus ut eis iniqua Arnol. Ferroni Lib. III. K iiii

168쪽

LvDOVICVs XII. REX sc in ita rest 5ssiti. Ita ne uero tantidem esse putas, praeesse Britaniae minori obnoxiam ilium Gallicis regibus qu ti nuptam potentissimo Regi una nobilismi regni commodis frui v sene,inquisiclitellas asini, hippiis eqai praeferre t Principio m ceri S cum ceruis cornibis amplis insignitas a natura: At cum ceruae ceruus stest prae se ren indignatum Deum, ex cornes ut in ponerum prodirent imperasse. Solebat enim uel fabella uel apologo quid sentiret efferre,admonens Reginum,nesiua sibi insolentia potentia minueret. Cum audisset Franciscu Gallicum Caesarem, qui postea regno potitus est, magno aere alieno contracto, Regia quoque pecunia a Quaesioribus mutuosiumpta,anxium esse, tiones hae in i cum quo pacto referrentur,ipse quidem eum uacuo animo esse iusiit: hac tamen fabella admonuit. Equitabam αἱ patre proximus mihi uidebar oppido in quod perueniendum nobis erat:itaq; visis templi pinnis altiusculis,m e uia lunguerem,adpatrem conuersus,en iam, aio, confecta uiae peruenimus in oppidii aberamus vero ab eo loco multis stadiis isse ad me conuersius, adolescens inquit, ne posthac pinnis uisis templorum, iter te executum dis ris. tacite innuens indignum esse ut θeσθecie largiationis,nodsi adepti principatus commoda pepercepturuexistimaret. Cu honori uelificari Regio Iulius Potifex diceretur, no tam otiisuperfuisse aiebat diuo Petro, ut res Claudii Caesaris aut Domitij Neronis, quae adsee nihil attinebant curaret. Ex antiquom rebus gestis res gestas Philippi Macedonis Alexadri patris, vlpii Traiani

Caesaris maxime probabat. Unus e Sodalitio Fruciscano magni nominis cora eo cocionis, argutissmis di*utatiombus cocione clauserat,du in dubiu reuocat Dei t.

169쪽

1gax.lecte daemon uiro integrae uitae appareat,isssest coli iubeat, sitispro Deo daemone habes coluerit,anum sacrosanctae persuasionis uiolatae crime inciderit' Eo audito qui magis deliraret uidissest nemine aiebat. Proinde futura uti posthac cocionibus sacris abstineat, nisi corionatores lites eas intersee bona ide componant. Aulico magni nominis,uxoris adulterium deplorate: Dirae, Inquit, Pontificiae,m' uxoris adulterium,siquis contempserit,nunquam sanum hominem comovebunt, CT de gradu' deiicient: siquis bis uel leuiter commoueatur, aculeum nocturnum diurnum s qui perpetuo haereat, relinquet. caeterum probi utroque mouetur. Gloriabatur,cu solliciti fusticionibus regnu, si tesum meis,perturbam no-uu consiliis Carolis tradidisset,idse Francisio foreti cratate oe' uiribuS iraquillum relicturis. Cum audiisse a senatu Mediolanensi postica libidine abusis m,exustum:

Pol inquit, uereor ne Mediolaneyes oes exuratur: teperuris poenam deinceps, nec nisi indubitatis probationibus reuinctos damnari iusiit. De magnitudine requentiaque hominu,qui Lutetiae erat,dsceptatiCr Stisco miranti quo pacto latin numerus homin:ι aleretur: Quin miraris, ait,quo ego pacto cu tot annos pessibus aeger iacea, pedestre tame certante ineam, ubi res exigit signi-sion hominu indushria et improbo labore multa perfici,

quae factu natura difficilia uideatur. Cu Stisacis, ut Grai perfacetus,et Regi gratisiimus, id uero se mirari diceret,quod Rex pedibus no careret,qui eos rasaepe exagit persubagitandis adolescentulis aulicis: Hac, inquit. ratione mebra tibi iampridem euulpa omnia oe sublata decuit a te toties in ide negotiis sollicitata. Antonio Vi-nontrita ex condicto uni quisque narraret quibus stu: Arnol. Ferroni Lib. III.

170쪽

tectum in aucupium quo aues Lasseret, desecedere solit se Tu uero ait haud omnino adhuc uitulina pelle exuisse uideris morans in eo socordiam aperta.Nam Gallisoco des stultos,uituli nomine designarefolitisῆnt.Libros

N.Tullii de Officiis, Catone maiorem, Laelium, Parado xa, oratiunculas aliquo in Gallicum lingua,etsipara deliter uersa siummopere exostulabatur. valde delectabatur M.Τusiiij dicto,quo Caesarem admonuerat,nusiam de uirtutibis eius plurimis nec gratiorem nec admirabialiorem misericordia: homines ad deos nulla re propius accedere, quam salutem hominibus dando: nihil habere nec fortuna Regiam maius quam ut post, nec naturam melius quam ut uelit conseruare plurimos reaque Francisio genero sepe inculcabat;conducere arbitratus, talitibus aureis eius uocibus undis circusonare: isque oc ri admonitionibus excultus clemetissime postea regnauit, etsi multis hostium domesticorumque insidijs exagitatus. Delectabatur Cr comentariis Iulii Caestris in linguam patriam euersis potius quam uersis: ita erroribis scatebant. laudanteque Hieroumo Aleandro clementiam saesaris,ipse quidem laude non indignam,caeterum temporariam σ alliciendis Romanis os elatam aiebat; exemplum afferes ex Vexeloduni deditione, cum deditis Caesar omnibus qui arma tulissent, manus praecidiPpetiuitamque concessisset:-Galliam ipsam pacata per se, 'ecie belli undique conquisita vexasser m stoliasset. Fidelitatem quos Caesarisse desiderare aiebat his in comentari,s, in numero aut caesoru, aut eorum qui ex umbibus ad bellu prorijssent,referendo. Aleandroque Xe xis numerum terre iam copiarum referente, quas fuis-