Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

191쪽

α tauit. si quis est uestrii milites,qui nouo hoc in Venetoris fusicepto bella novos hoste moueatur,u si cogitarit quo is longius arma proferimus, eo nos in opuletiores,at rei miis litaris imperitiores betagerere, m terrore si que habet.. - deponet: Cr se ipsem maiore proposito praemio ad cape M sienda belli praemia excitabit.Na σ cum eo hoste re pe,. uidebit quem uosseuperioribus annis,cum numero prae-M stare auseicio Caroli R egis uici lis, σ ex uicto praedais opima retulistis: oe' qui uos olim tot terrarus alia em

is hos iter in patria G penates facietes, perficVime Italiacri omni cocitata inuaserit. Cu eo genere hominu res est Ao-M bis, quos uana iampride incesiit cupido Caesam et Pois tisicu cr Regii funditus tollendora: quis unus po=bori minum memoria, maioru nostroruno bas nobis indu-- stria partosprincipatus inuadere no dubitarint. Propoia ranilum itaque sique obuiάeunta milites: nisiserte iuia mentem uobis uenit,futurum,ut sis rebus oppidisque ce-- tant, quae iamdudum occupata per uim psident. quod tantum abest ut efficiant, omnem ut prius moueBlapi- .. demquὰ dominationem etiam in posteru augeant: quἱ-que quo plura habent, acriuS quae non habet cocupiscui. - Q uid quod ignaue imi homines instructo exercitu no-- bis occurrere ausi sunt iactitantes uerba illa quide θe-- ciosa, terrorisque Cr minarum plena,sed in caput eors... si diis placet, recasura. Nos id a maioribus accepimus, is steti ut uirtute roboreq; in praelium progrederemur neque unquam audiendos putaremus magni cos istos uerborum funditatores,uerbis demum feroces,rei militaris. ignaros: quos telam potius quam tela tra flare deceat: quἱque imbelles, e latebris sivis eruti, metu exangues,

o ne primum quidem belli brepitum expectaturi sint.Tot

Arnol. Ferroni Lib. IIII.

192쪽

is meo ductu austicioque bella semper uictores gessi is

,, Enimuero aequum estfacta mea uestraque imitida no- ., bisproponatis,qui mihi Vorti rei militaris non im-

M peritum, π Mediolanensem principatum uestris armis is dextra que partum dederitis. Quod mearum fuit par- ,, tium,copias lectisiimas, auxilia fideli moru Helvetio- ., rum accersii .machinas Fuis locis collocaui: ne quidsid .. Issimis copijs deesse prouidi:locum quo equitatus expliis cari posset,delegi. Reliqua in uestrasita uidetis potesta-

,, te. Audete modo uincere, Deo Opt. Max. propitio pu - cherrimam de Venetis uictoria relaturi. Est locus que incolae Agnudellum uocant,ducentis fere ab Abdua passibus, inter Casilanum oe' Riuoliam. Vix paratae erant Gallicae copiae, cum repente Veneti Gallos ad praelium inuitare coeperunt, disuadente Petiliano cunctatore

isto quide. ped Gallicis bellis assueto. Nec illidet rellianteemtamen Concurrunipedites, ut aequalis aliquantulum

fuerit pugna. aperta acie collatis signis dimicatum ess. Rex ex sententia ducum tormenta bellica inter vepreta defixerat, ut putarent veneti nihil ab his sibi metuendum. At ea maximo impetu in eosprouolutareordines totos turbarunt ferocissimos quosique nec opinantes prostrarunt. Carol- Borbonius adolescens, iusu Regis ad Helvetios nonnihil ex pristina alacritate remittentesprofectus,maxime eos in hostes commouit. Tum d mum urgere etiam Galli. Immissius equitatus facile equitatum hostium loco depulit. Alvianus urgere, clamare, ultro citroque ad Nicolaum Petilianum mittere. Sed bellica tormentam Gallicus equitatus,nullum hostibus

restirandi locum dedere. ita uersi Veneti in fugam. captus Aluianus. Caesi ex hostibus ad decem hominu miulia.

193쪽

tu Do VICUS XII. REX sis.lia.multi capti utentes Galli usique ad Mesbum oppiadum persecuti sunt:praeda prope immensa. ex Gallis uix

quingenti desiderati. Aquitanorum Helvetiorumg opera qui Gallo militabant, multum ad uictoriam contulit, ut cr indu bria I enotari tormentorum magis5 i. Defunctos Rexsepeliri iusiit ,fanums eode loco aedificari ubi sacraferent annua, dque uectigalibus annuis dotauit. Rexero ligatis hostium copi*s,Brixiam,Crema,Cremonam,Bergomum,per Carolum Ambasianum recepit. Palicium misit vincentiam, qui er eam et Verona CV Pa-

uium Maximiliano Caesari reddidit: Pontifici quoque

curauit Ariminum, Fauentiam, Rauennam. Secundum eam uictoriam Rex Mediolanum red*t, nullo non honorum genere exceptus . Veneti nouo milite constripto

Patauium Caesarianis dolo caesis receperunt misiisque legatis ad Ludovicum Hungariae Regem, Henricum Britanniae,conuentumque Norimbergensem, pacis consilia cum Maximiliano agitabant:quae ille omnia respuebat, nisi Patauium redderetur: excitabatque Gallos ad ope ex foedere feredam. Palicius eo missus cum quatuor hominum millibus. ruola urbs aliquot menses oppugnata est. Veneri quoque Cr vincentiam Cr veronam ruslata

tentarunt. Hercules Ferrariensiu Dux venetos maxime

uetebat. Illi ad eam procellam depessendam duce Angelo Triuisiano contracta classem ingente in Terrarien-.pem miserui. Huicsilbsidio m pus est Carolus M olarcis cum turmis aliquot Gallicis: quorum ope Femuriensisse cile classem Venetam cr fugauit,et magna exparte intercepit. Lauretum etiam terrore recentis uictoriae Ue- .netis ademptum: fedperincomode accidit, ut depraeda inter gregarios mitites aliquot Italos et Gallos primum Arnol. Fereoni Lib. IIII. M

194쪽

LUDOVICVs XII. REX rixa, mox utrinq; , Italis Italos, Gallis Gallos iuuatibur certamen apertum intercederet: multaquese clade mutuo foedarent. Vnde venetis occasio data,clasiis quae ad Pollisinum Zabutirefcledae. Plures ita narran hostes cures conclamatas uiderent, triremes colligantes, in eam quae medio loco sita erat,quo facilius reliquae cremar tur, tenes iniecisse: ped Ferra risum aduentu eas ab incendio uindicatas, una tamen inces. Caelius Calcagninus triremes quindecim 4it captas, signa siexaginta relata: reliquaru nauium ingentem fuisse numerum homines caesos aut suo mersos supra duo milia: ex Gallis foederatis Ferrariensi non amplius quadraginta desideratos. Noluisse Alphonsium σ Hippolditum Ferrarie siusto certamini rem comittere donec aduenissent Ludovici Regissubsidia. Referunt σε eo praelio alii, Britanni Haneuudearii e minore Britannia, c Ventadorij Comitis e Lemovicorum finibus magnoru uirorum stectata uirtute. Iam veneti mi sis legatis Dominico Triuisia Qno, Leonardo Mocenio,Hieronymo Donato, quibus

da aliis ad Iulium Pontifice,cu eo redierant in gratiam, pacti futuris, Ferraria ut ei uicinas loca repetEti adessent. misits ille ad Maximitianu, Achilli Cron legam, qui eu Venetis cociliaret, Matthaei eligea in re Gurcesis Cardinalis opa ustus. sed legatis Gallicis supuenietib- irritae fraudes Pontificiae fuere. Properabant aute veneti Verona oppugnare. Sed Caesarianis diligeter excubias agetibus 'e ea lapsi rediere. Palicius ausio ex Germanis exercitulauitus est copias cu Caesarianis ad Lemni- acu, parte etia Ferrariensi attributa. Pollisinu etia V netis extortu est. Lemniacu quos direptu. Ad Bretillus coactis copiis Venetom, rursus Galli Caesarianis coniura

195쪽

LUDOVICVs XII REX soni obviam hosti properarsit .sed leuibus aliquot praeliis

utrinq; demu certatu est. denis nonihilsimultatis inte cessit inter Maximilianu er Ludovicu: ob quaesectum est,Rex ut Roma miserit Robertu Briconnetu σ Albertu Pium Carpora Comite ad Iuliii qui etsi benigne legatu respodi nihil tame remisit interea de belli quod adornabat,apparatu. Mox tame recocitiati sunt Regii a nimia alius aute cotracto exercitu, Mutina recepit,

Miridulam,qua Ioani Francisio Pico reddidit. Marcia Antonia Columna ingrum clasbe ad Genua oppugna- da misi factione excitatus Octaviani Frego si Nicolai Doriae ex uia. In Ferraria quos classem mouit,Iacobo Papie si Cardinati imperio attributo. Sed cu Genua acri Gallorupraesidio teneretur, fugata Pontificia classici irrita oppugnatio fuit. Antea ut scripsi, essapo in hoc lepus quidi rejciut, Ferdinadus His aniae Reae Ludonicia sua Onae inuisit: amboq, sacro pane una Fuscepto, coceptis uerbis foedis sanctissimu pepigerunt, quod mox a Ferdinado uiolatu est Tribuut illi oes industriam, animi 'agnitudine,ingeniti acuti mii,prudentia,csictatione: iurisiurassi uero religione ab eo culta ipsi etiam Hillani negat Cosaluus ipsesaepe questus estpostea: deceptus,ut aiebat, Ferdinadi π iureiurasso cocepto verbissacrosanctis,et θηgrapha manu eiusobsignata: utposthac haudit pide iocaretur, exacturum hea Perdinando iusiu ra dum in eius numinis uerba cui fidem habeat,notas altius in eo labem parum βηcerae sidet, quo morbo omlim Histani iudaimo infecti laborarunt. Sunt quiscria

bant, accepta Germana Fuxea uxore a Ferdinado, 'o

dus adiectum ut regnu Neapolitanum iure quo optimo. Arno Ferroni Lib. IIII. M i

196쪽

litiscriptores conssantisiime aiunt. Rediit cir e Neapolicum Ferdinando Consaluus . ad huc cum misit essent Ferdinandi nomine qui cum eo suppurarent rationes eius temporis quo Neapolim rexisset, rationibus ille breuisesime intulit innumeras mriades auri in explorato-

res demum collatas: ac magno uir animo, Renunciate,' inquit,Regi quid mihi dederit: quid ego ei reddiderim, ' meminerit inermem Crsqualtidum peditem. Apuliae ' Calabriae parte debilitatam accepi. Reddidi uictor esto rentemque militem lolsjssiuperbum: reddo iam floren- ' issimum opulentissimumque regnum. Si tam exigue CT

exiliter ad calculos admininnutione meam reuocet, re-

petam σ ippe quae a me erogata sunt, CT in eu profe-

m. sed haec postea acciderat: Iulqq; artibus Ferdinam dis mox a Ludovico alienatus est. Rex in Gallia redi rat: mortuoque Carolo Ambasiano prorege Mediolani. acri homine Cr industrio. Gastonem Fuxeu nepotem cui Nemoresem principatu attribuerat, Prorege declarauit. Is adolesces erat annos uix egressus uiginti caterv prudentia senili,animos tu ad bella paratisii mo,rectores ueri attributi sint a Rege, qui ferociente adolescetiam coerceret. Paucisque etiam postea mensibus fatofunctus en Georgius Ambasianus Cardinalis, cui reru omnisi ad ministratione Rex perfacile tribuebat, uir GT prudens CP teperatus: CT quo uino-temere ullis nouis tributis plebs Gallica onerata sit. Hic Regi imprimis iucudus msuauis fuit: ille Regi proximus,seu seria tractare sieu r laxaret animuxum eo in cubiculo solus,comes itineris semperfuit. Regi quos nata est eo tepore Renata filia, nuptura Ferrarie i. Huic pater lusiricus adhibitus Iacobuae

197쪽

rebus Triuultius. Pontifex in Fereariensem patrem bellum gerebat: mediaque Deme Gallos N irandula eiecit. In Ludovicum Helvetios concitarat, Maximiliano ortia authore. Fuxeus cum illi uix bidui itinere a Meiliolano abessent, praemisit Carolum Contium cum expeditis uetitum cohortibus. Hic hostes urgere nuc a temgo,nunc a fronte instare,prosus ut implicare eorum iter uideretur. T dem illi Contiu insidiis positis circumuentum cum aliquot equitibus obtruncat. Post Contii mo

tem de Palicii sententia legatos mittit Fuxeus ad Helvetios. hi si in patria redea duplo maiore pecunia promittut g pollicitus sit Pontifex. Nec mora,pecunia accepta, redeui. stabat in armis rigida hyeme loricatus Po-tifexgrauiterque consternatus Helvetioru reditu, nun-ooque clasis Venetae Femuriam infestantis,oppressae:nihil tame de pristina ferocia remisit: pergitqad Bononia

occupa dam,ad quam Fuxeus cotendebat tuenda, Paulo Capella cum venetorum copiis opem ferente. Comittitur praelium. Veterani Galli cu Orone Italico cogressi. Nondii uentu erat ad primum reli iactum,cum Pontifex una cum Purpuratorum Episcoporums comitatu disii-patur. Veneti fugientes ab agricolis direpti Aunt. Ioanni Bentivola Bononia Fuxeus reddidit, ea lege,comiter ut Gallicam maiestate conseruaret. Neque huic praelio adfuisse i ullum crediderim, neque exteri aiunt proximum

uero fuisse certisiimum sed extra iactum teli. Fuxeus cuPontificem Iulium facile intercipere posset, fugiente ρ-

qui noluit. Tantum coegit ut quos abstentos pronuncia-rat,diris illis Pontificiissolueret. Non cessebant Venetia Ferrariensi oppugnando. Palicius ad opem ferendam properans, ad Belgaerem Palatium Femuriensibus co- Arnol. Fereoni Lib. IIII. M iij

198쪽

ma acie cohortes aliquot Histanas locant, ea que Gallis opponsit. Atrox caedes utrinq; dedebatur. Mox tame fusi fugatiq: Veneti instatibus Gallicis equitibus siunt. Pal rius mox Mediolania rediit ad fama Helvetioru iterum

aduentantiis. Erat in Gallia Cardinales aliquot, Bemardinis Caruallussanctae Crucis Cardinalis: Antoniolus Getilis, Federicus Seuerinus, Gulielmus Brisonet ,Fra'

risius Borgia, Renatus Pria: quidam alij. Hora comtio em Maximilianus Caesar,et Ludovicus decerni Patrii conciliam uolebat. Id primu Turonis, mox Pisis,deinde Lugduni coae Til est,ubim multa in Potifice decreta sunt, ille interea absteros oes iudicaret, dirari; -- precationes uelut explaust, o effundens: Renum etiam Pria omnibus dignitatibus priuas, reliquo dii omnes, ni in urbe rediret. At illi,praecipue Federicus seuerinas,cur abessent no leues sibi causas propositas aiebat, cu multis precibus a Matuano et Triuultio colendiset Iulius, uti ex itinere reuocatos coprehenderent. Indictu aute fuisse Pisanu concibu, Iulius 'st iureiurado in lye recepisset post bienniu antequi Potifex renutiaretur,id se coactum ni indiceret, unicuis ius indicedi tribuis,. Ipse interim cu Gallo pacis cosilia simulare quod intuitus Federicus seuerinas nihil non tetabat. Sed callidus voti fex, nollese agere de pace per abii quam scotu oratore arebat,cum interea CP Iacobum Papiessem Cardinalem, Franciscum Auxitanensem Cardinalem crudeliter impeterer, quorum alterum Papiensem crudelisiime necauit: altera ex uinculis causam dicere coegiti. atq; ut Pisanu conciliit dissolueret, aliud ad Luter anu indixerat Inaecto ad Lateranum concilio pauci adseuere e Gallicis Germanic que

199쪽

LUDOVICVs XII. REX ss'. st Germanicisique Porificibus, paucis exceptis quos postea

Maximilianus recociliatu cum Iulio amicitia misit co-

ο Ludovicum opprimendi. Primo patrum c tu qui fuit quinto Nonas Maias anno millesimo quingentesimo tricesimo, uidius Viterbiesis Augustiniani ordinis praefectus, uirpraeter uitae sanctimoniam diuinarum literaru peritissimus,uetereque Italia dignisiimus, cuius conciones ad populum grander erant uerbis, decorae sententiis,genere toto graues, Vetus illud prudentis hominis callens, cum Regibus principibusique aut omnino nolo quendum, aut quaesiunt optima loqui oportere, dicere prior a Iulio Pontifice iussus, utilia miscens dulcibus, Cr auribus etiam aliqua dans Pontificis, hortatus est coetum ad emendationem prioris uitae,iaciteque ad a ma in communem hostem nostrae Dersuasionis uertenda, . hac oratione. si quis est qui admiretur,quod cum totis magni Potifices eruditissimi sanctipsim que uiriseedeis, ego potissimu coetui huic hortando praepositus sim, qui

' neque prudelia, neque eruditione, neque dignitate sini , cum altis conferendus: is si prudelissimi Pontificis meis . consilii rationem cognouerit, unas illud quod imp ν, rauitprobabit, π in his profecto laboribus uolsitatem ,, nostram minime reprehedendum putabit. Multum sane,, interfuit,quamobre ego no uirtute ulla alius praepositius... sed quadam superiora tum temporum tum actionu ra-M tione, V tanqua a causa ipsa inuitatus uidear,qui priis mus hoc constictu telu iacia, sacrosancti Laterane sis., coetus aulicia capia. Na cu annis ab hinc circiter uigin 'ti quatis in me fuit, et perexiguae uires fultae diuina ope M.tulere, euangelia populis interpretatus sim, prophetaruis uaticinia aperuerim, Ioanis uisionem de Auccesu Eccle- Amol. Ferroni Lib. IIII. M iiij

200쪽

.- LUDOVICVS XII. REX M se,uniuersesere Italiae enarrauerim,acsepenumero af- firmauerim eos qui tunc audiebant, ingentes Ecclesiae et ,, agitationes cr clades usuros, illiusque emendationem' in forte tandem aliquando constecturos:Nuncpar esse ui . , sum est, ut qui haec dixerat uetura, idem uenisse testeturi,, σ qui toties exclamarat, videbunt oculi meisalutarias, tempora,iam tandem exclamet, Viderunt oculi mei sa- ,, lutem, aut certesanctum piumque principium expecta-M M ingabnutionis. Dicam itaque de curis aconodo,

., quam Ecclesiae commodasemper sit, CT quam nostris te- ,, poribus necessaria. Principio quis non uidet rerum alias ,, diuinas esse, caelestes alias, alias humanas ' Ac diuinaei, quidem qnod siunt motuS ac mutationis expertes,emenis datione non egenti caelities uero atque humanae,agita-- tioni obnoxiae in Durationem deseerunt. Nam luna cub, ad solis commercia uenerit, Sol cum a cancro in brumari deficenderit, quasi agno mortalium dispendio. damna, ab integro reponit: cogunturque praescribente natura ,, lucis iacturam rependere: CT quicquid cadendo abstu- ,. lerint,ascendendo mortalibus re timere. Quod si caele-- stia siderum itinena,quanquam perpetua, immortalia,

is sempiterna,quandiu architecto Deo huius fabricae teris renae placuerit, redeunt tamen restituunturque: quid-.M nam tertium hoc faciet genus,utpote Juxum,caducum, is mortale' Profecto aut interitu cito pereat necesie est, autis continua innovatione reficiatur. Quod enim est cibus is corporibus ut uiuant, quod steme generibus ut perpetuaia sint,id praestat humanis animissiua pro tempore emeDis tio,cultura, disciplina. At quemadmodum si pratis imis bras . si hortis aqua aut puteos, si agris cultum, si uineis is putationem,si denis umentibus a menta subduxeris, illa