Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

241쪽

FRANCISCUS I. VALE. RS X ny riseis inferendo , imperiis Constantinopolitani infulas libenter Pontifex deferebat Regi sed is σ Antonii Pratiani iuriiraefecti re aliorum usus consilio eas cotempsit. Hippobtus Essensis unus e purpuratis Alphocli frater suadebat, dum uires integrae essent udia exterorum parata regnum Neapolitanum, Rex armis inuaderet. Sed cultis domesticum otium domum reuocabat. Unde Pontifex in condonationibussacris elargiedis hberalismus in Regem fuit.Inde magna uispecunia parata s,quae in Tornaci ab Anglo receptionem insumpta est,tantaque fuit eo tempore contionatorum impudentia ue ijs co donationibus,haereditate ut illam caeleste cernere neminem posse pala iactitarer, unde odio pecuniae in alios uresis insumptae uilescere coepit tantae rei authorita3. Mamtinus interea Lutherus exortus est,homo maxime Pontifici infestus,s' qui ad ei concitandam inuidiam omnes rumorum uentos colligere confluesset. Is uelut unguis in hoc ulcere existeret, timulator fuit eius tumultus Germanici,quem pii omnes nondum placatum dolent: eum Po-tifex habito patrum concilio abstentum pronuntiauit aeris interdixit omnibus,qui eum aut tuerentur,aut μο- perent. Nec tame minus Federicus saxoniae Dux, aliis

Germani principes hominem fuerunt: qui σ eopostea

progressi siunt,Pontificem ut ipsum in ordinem cogerenti Institutas amanctiones ueterum apertere ceret nouorum ipsi dogmatum asperiores. Coetus augustus Acade miae Parisiensis iure eum male de religione sientientem a Pontifice ex sancta hominum communitate exterminarum prodidit, doctrinam : istius ei modi esse qua nesliberalis si neque ex ipsis diuinorum libram hausta fontibus,s talem plane quaepartim ex Husiitanorumla Arnol. Ferroni Lib. V.

242쪽

pRA Ne Is Cus I. VALE. LEX tis ex Valdensium, ae caeterorum olim factiosiorum da-

natis iam commetariis corrogata uideatur. Atipin hanc

recentem flammam iniecti professores bonarum literarumulti. res exagitata apud uulgus . clamitatum a multis Erasinum Roterodamam huius tumultur causim fuisse hausisse ex eius libris occasionem reliquos, cum tame ille editis libris multis,nihilsibi cum his esse,nec unqui' re commune profiteretur. Nec dubitauit aperte pro deri sacerdotum palam impiam uitam, Theologorumsive cilium, Sodalium quorundam non amplius feredam ρο- rannidem,huic tempestati locum fecisse. Dum politiorum literarum cultores inuoluut fidei negotio, acrius multos irritatos: potuisse aequis conditionibus initio res componi. At alterius partis semperinpetus vergentis pervicacia alterius quorundam odijs π intempestiuis clamoribus,hacusis progressam tragoediam:aegre ussedari pose'. sperandum tamen Deo optimo hortante promouen-

res futurum resipissentibus illis etiam capitum aliquot dogmatumquepalinodia retinentibus,pontificia ut ma-iεJati debitum illi tandem officium exhibeant. Rex paulo antea auctus Ludovica ilia in Galliam compositis rebus rediit. Carolum Boilonium Mediolani relinquiti co-

uenerat cum Venetorum legatis Antonio Grimano, Do

iuuaret ad Brixiam σ Ueronam, quae a Caesarianis te nebantur,recipiendas. His ex pacto auxilia perentibis nulla interposita dubitatione,peditum tria millia,equites mille exveditos,una cum Lautreco puxeo mittit Bor-bonius. Seg cum Maximilianus Caesar Henrici Britan

niae Regis hortatu,qui pecuniam ad bellum Iuneditatu rum siepollicebatur,adiuncto etia Ludovico Vortia Maximilian

243쪽

Emiliani fratre bellum Mediolano inferre tanta rerum commutatione motus ad suos rediit: quippe ad M aximilianum magnae ex Germanis Helvetiiss copiae conuenerat: Isq; admodu magnis diurnis atque nocturnu itineribus confectis,non longe a bsediolano peruenit. Bombonius tanto periculo commotus ad Helvetios Regi 'deratos fidelissimos exfuis mittit,qui auxilium peterent, Mediolanoque egressus primum ad Abduam properauit. Ibi certio adius parata quidem ab Helvetiis auxilia,sted tardius properare, Maximiliano copiolassiuas noluit opponere. Mediolanum autem rediens iam gliscentem seditionem compestuit. Ex triginta tribuι ciuibus, qui in Galliam ad Regem mittebantur,tres eo tantupemnenerant,reliqui ad Maximilianum cofugiebant,hos ex

itinere retradios occidi ille iusiit. Adventu Borbonii temriti Mediolanensis, qui iam Bartholomaeum Claudiu tribunum rerum capitalium ad urbispraesidium relictu oppugnare parabant,consilio immutato cum Gallis de urbe tuenda consilium ineunt. Iam Caesar prope Marignanis castra locarat, elati siqueste certa uictoriae ex Borbonii fuga, urbi contulit castra. ueritus Borbonis nesiuburbia sibi pro castris occuparet, ea quod a se teneri non posse iudicabatine cui essentum Caesarianis,incedit. legationes ad Helvetios nouus circummittit ad eos pagos, quos seu periore anno Rex pacaverat:missas ingenti pecunia paludament sique militaribus auro argentoque egregie co- textis, ad iter mox eos extrusit. Properantes hi postico castri excepti sun Maximilianus occasione aucupabatur, incitatus promisiis Galeatii Uicecomitis , siqui ta demeae urbe erumperen Gallosique inuaderent. Ea syefrustraturam esset, nos uisa ratio ad Mediolanum oppugnanduArnol. Ferroni Lib. V.

244쪽

eommorandi,ne dum in eo esset occupatus, circunueninaea teuo ab equitatu Gallico aduetante laboraret Ad haecum Borbonium aggeres duxisse es imparatum a commeatu uidere diutiuae eodem loco tantae copiae ali non possent,Brixiam adiit. ciues pacti ingenti pecunia ut castra alio transferret impetrarat. Inde Laudem praetervectus urbem hostiliter diripuit atque incendit dubitas an in venetos tantus copias duceret. venit interea ex Anglia ingens pecunia Maximiliano: Eratis perhumanuaeo' liberalis,neque pecuniae cupiduae. Baltheo quos Gemmanicoseuccinctis,gregarios milites humani ime audia ebat .siquis egestatem deplorare nummis e balineo δε- promptis egestati eoru ubueniebatnraros bella capessebat,nisi cum re numaria laboraret. Igitur ingenti pecu 'nia ab Angli accepta, cum unus de iis qui erant ei as cretissetito tristior esecretatusq; ab eo quid fronte contraheret χιul inquit non doleam, qui tantam pecunia

inter tot milites diuisam euolaturam mox videamurrisit illi. laudatos eius consilio. omnibus ignaris uelut literis acceptis, quibus in Germaniam properare iubebatur ob Ladisiai Hungari Regis mortem repentinam,'camuheproripuit frustatis militibus.Borboni- extremum aDmen Caesaris carpens,impeditos tardiusique properantes oppressit:Reliqui Caesarem sicuti in Germaniam rediere. Visiunt Galli fideli ea in expeditione Venetorum opera, itaque mox ad Veronam recipiendam cum eis mi us est Lautrecus.ibi congre*fex equites Gallici cum totide ex IIssanis uictores rediere. In iisfuere Cicheus R eo familιaris,Moularcusqquidam alij,quos imitatus Pomperanus inermis cum inermi hoste congrediens uictor

ipse rediit sed Citaeo π aliis irridentibus, unde poma

ingens

245쪽

inges iter eos orta simultas,ut aliquoips annis Cicheis

renouatis inimicit Adam cum Pomperano cogressus necatus si ipse PomperanW a Lorgio uulneratus,m iussa Regis,qui Cichei morte grauissime affectus erat,ad supplicium rapi iuJus. ped cum constaret alterum alteri u Iutpriuatu duellis prius denuntias, Borbonio adnite te, mitigatus en Rex. At Veronae conferti veneri, Galli uequa satis prius moenibus parsi ab fuit,quin urbe expugnarent. Iussu tame Regis inde reuocatus estBorbonius. Quae causa fuit,ut induciae paci fierentur cum Caesare, deligerenturque Carolus Histaniae Rex, i Francisius Galliae honorarii arbitri. His tandem ita statuerat, uti acceptu ducetis millibus nummum aureorum verona Caesarcederet proniorque fuit ille ad pacis conditiones accipiendas ob quinque pagos Helvetiorum nuper Regi cociliares, quibus quingenta millia nummu aureorum Rex miserat,ingentemquepecuniam in singulos annospronuntiarat. E oque tempore glistere caepisseditio apud Hilanos plebe in nobilitatem incensa. Ea res mouit Carolum ad pacem cum Gallo ineundum, ut is Ludovicam ilia uxorem ducturumst polliceretur, elusique matrimonij gratia remitteret Rex Carolo ius omne quo Neapolitanum regnum sibi eriti ac donec matrimonium contractu es.set centum millia nummum aureoru quotannis Respe- senis nomine penderet, eiusque rei ergo stonsores clusi Os c ' Viduos daret ideo Iubentius arripuit Carolus. quod uerereturadiunctis Heluetjs,Pontifice,Italiaes omnibus regulis,ne expeditionem ille pararet in Neapolitanum regnu,quod ei tum perfacile uin postea nec quisquam tentatum est. Borbonius posthaec in Galliam rediit. relicto Mediolani pro Rege Odero Lautrem, cuius opo nol. Ferroni Lib. V.

246쪽

L FRANCIs CVS I. VALE..REX s raco ciliati fuerant Heluetj. Senatus Gallicus Mediolanico'tutus Praeside Ioanes elua,cuius iudicialbatisiim. ubis uis uni. na quata in suidia quBos in odio reliqui fuisset,anima uertes, multo grauior atq; acrior in reuoc dis iudiciis ad pristina religionem usus e L Florebant eo tepore res Gallicae. Sed tamen perpetuo euentu plaudentis fortunae, fastu aula Regia abundare coepit. Multi inter blanditias rerum prosterarum minus iam cupiditatibus suis imperare: Si qηam uidebant eximis corporis lyecie cr decorete4m deperire: Italicas aliquot pellices palinm habere. Posthac anno millisimo quingetesimo

decim eptimo Regi natus est Francisicus filius, rexno si per fatalicuisset successurus. ei patres tum iri adhibiti

Leonis decimi Pontificis nomine, Ludovicus Medices, Antonius Lotharingus: Ambases infansfummo liendore apparatus ablutus est. sequenti anno M aximilianus Caesarfato functus est. dum commitia habentur de Caesare deligedo, uisa res est non indigna G Eica maiestate. Itaque candidatumst mox Rex ostendit qua δε ginta millia nummum aureorμm mittens ad conciliatapbi sis fragia. Prensabat unus Federicus duae Saxoni , sine fuco more Germanico. Acrior erat competitor C4rolus Maximiliani nepos Rex Histaniam, Austriacas familia commendatus.Fuit Legatorum Gallicoru tarda prensatio. Nampasiim,ita negabant,ut Carolo se debere profiterentur. Pontifex aperte Gallo fauebat si quid co- ferrepotuisset in eum, iam Ludovica Sabaudian Regis mater solicita erat de infulis Imperii, apparatu pompassolent. Arturus Go erω Praeste ius praetorio misesus erat ad res tentandus. is re nondum expedita in itinere obiit, non sine Regis querelis qui eo semiliarisiim

247쪽

utebatur. Designatin tande Caesar Carolus Austriacus. Enardo Marca maxime adnitente, qui palam in mores

Galli multu coferebat leuissimis de causis,ille hostis, cum pater oe fratres Gallis amici mi essent. Et Leo pontifex

per Thomam Caietanum unum e purpuratis, admonebat Germanos, prohiberi Carolum Imperij petitione ueteri professione unus idem σ Romanum Imperium, Neapolitanum retinere non posset: itaque eo nomine postea is legibus solutus e Laurea etiam pontifici Neapolitana pensione. Franciscus Sammasallus cuius consilio in constuetudine quotidiana magnopere Rex delectabatur,celeriter cursu publico ad Potificem missuτέ'e Regem ipsium rediens impleuerat. Et Leo quidem natura probus erat,qui principem Romanum probe egisset,liberalitate regῆsque alijs dotibus nulti inferior, uenationi deditus,uoluptatu sine alioru iniuria cupidus, acpauuantea allectis in purpuratoru collegium multis, ingente uim numorum cotraxerat, ut CT ex indictione simulata belli Turrici. sed Iuliani Medicis opera toto pontificatuusius, acris hominis,simulatoris iuxta ac disiimulatoris: multa effecit utposteritas in eo Pontifice desideraret.Inde Regi natus alter filius Henricus Regsuccessurus. Eodemque tempore clatros cancellasq; argenteos obiectos

fenestrae ad sanum diui Martini Turonici, evulsos multi minatistuncIacobi Samblachiani consilio,non sine plebis querelis, μt tandem uindicem diuinusacrilegui poenas asablachiano sum se iactatum sit.Et annus quide agebatur millesimus quingentesimus uicesimus,cum ultro citroq; misiis legatis foedus initum est cum Henrico Angliae Rege, iniecta metiones'onsaliorum inter Franciscu R ab filium,σfliam Regis Angliae. Inde ad urbe cui AN

248쪽

dea nomen conueniunt ambo Reges. Vna cum uxoribus

σ θlidore, eas popa ali, ut plures religiones in plures annos Cr seu tu potuissent. Tabernacula tria magno stlendore excitata sunt loco messio inter Ardea σGU-nense cashrum: alterum Gallo, alterum Anglo,aliud Thomae Vulpeno Cardinali, quo uiro familiarisiime Anglus utebatur.Fama est dum proximi essent Reges, necta locus esset destinatus colloquio inummo diluculo petasatu Regem comitatums tribus tantum ministi is, Caletium properasse,Aulumq; inuisisse,eum cum lectulo decumberet excitatum a minoris, stynante Rege disicinctum tunicatumque adhue necdum dato statio ad dominica uestemsumendam obuia illse. Eadem comitate usum Anglum Regem nullo stipatum satellite inuisisse. Mox ad

Ardeam conuenere,ea usi familiaritate. Vt ab iis initiis profectum amorem non modoserua turos ,sed auctaros Reges coniectura omnes angurarentur. Er Angli a Gautis toto triduo magnifice opipares excepti siunt, σGadu ab Anglu, alio triduo profusis epulis acceptilroceribus

utrinque dona danata. Vt propinans Borbonio Anglus pateram aurea egregie caelatam dederit, qui ut erat An-

sis iniquior minus aperte quidem repudiasset,sed eo noexaudiente ignaros ueluti ei assideret munus accepit Carolus Barrandus, homo dicax scurrilique dicacitate solitus risius Regi excitare. Quae causa fuit, ut quod alii certum fuisset exitium allaturum indignante Borbonio, huic ob morum fessivitatem festiuisiime cesserit: eos topore Philibertus Chalonius Auregiorum princeps,in aula degens ob aduentum Thome Vulpeni Cardinalis Lutetiae hospitium mutare coactus,trauissime id tulitndet

laque ad Regem querela cum se rideri putasset,irample

249쪽

FRANCIs CVS I. VALE. REX s rr nus ad Caesarem traffugi eis amicissimus fide imi pysea fuit. Et Carolus quide Caesamadadu consillia belli

Iarum patrimonium occupari. Cociliari tamen Gallo uoluerat,dumseditiones Hilanorum coponit, Austriamser maiorem Germaniae partem seditionibus aestuare uidet. Factas stes ut ambo congrederentur, amici si me siquid alterum premeret transigerent: cum repente bese

proripuit Caesar, rebus iam suis compositis ferocior factus. Accendebat odia aulici, qui Caesarem ut Glidum apud Regem traducebat, matriss furorem referentem: Id ut erat ineptum,ita uerum fuit, matrem Caesaris perpetuo furorem laborassee. datos ei custodes qui furentem obseruaret quaest cu inedia conficeret, toto conclaui pase sim ordine miro tragemata Crsalgama custodes apponebat,quibus illa gustatis inediam depellebat. resipisices interdit,interdit omnia deiiciens: quae tamen ita costituta erant,ut facile deuici no possentiunde accidit ut quoniam illa intempestiuis horis saepe' nocturnis cibu peteret, ut gulis horis nocturnis σ diurnis epulae illipararetur. Et cum praedes pecuniae Neapolitanae causa Rex postulare exarserunt utrinq; eruperuntq; tandem odia malepressa: Leone praesertim Pontifice Franciscos Sμ tia ad Italiam recipiendam uocante Caesarem. Robertus Marchius Cedanum habitabat uicumsed castro munia

tissimo insignem: Ibi caseum depresso submitsoque loco

omni machinarum genere instruct*mum. Is Gallobemper amicus fuerat erat ei in armis pemper paratae aliquot cohortes. Accidit ut is cum Emeriano de castro Hiero cotrouersiam habereti eductis repente cohortibus ipse noAmol. Ferroni Lib. V.

250쪽

FR ANCI s CVs I. VALE. REX s7 solum hostes fugauit, sied colletas maioribus copi' in uiccina loca impetum faciens,populationibus uicos aliquot foedauit. Id Caesar interpretatus est quasi iussu Regis ea

patraret, misiisq; legatu impetrauit ut reuocaretur ab eo Gallici milites, qui iam Uiritonum obsidebat. Accensis tamen odiis cum uiolato foedere Anglis Caesare ad bellum hortaretur,utrinque bestum parari coeptum. Cil tamen Regem admoneret de Caesare nihil es, quod laborareti. ita Caesarem sustuci ase,ut seputaret praestare debere si quid in Gallos moliretur. Haec Rex intuitus, cus ditio apud Hilianos recruduisset,opems afferre Henriaco Nauarrae regulo Regi saluis cum C are foederis legibus posset, Andream Fuxeum qui Le 'arrous dicebatur, Antonium Turnonium aliosque plures,adiunctu ex Aquitania multis peditibus, equitatus Pictonico in regnum Nauarrae impetum facere iubet. Fuxeus celeritate Uus,priusquam Hi Janus copias contraheret, usus nobilium oppidanorums egregia vera Pompeiunam rec pitialiaque aliquot non ignobilia loca oppugnauit. Cum praesidia locis distonere debuisset,aut aucto exercitu alia loca expugnare uoluntarios milites Aquitanos omnesitonte dimisit, maioremq; equitatin parte ad suos remisit ac Granium profectus quod alii L Vranium,alii Iuliobrigum ueteribus fuisse aiunt oppidu carpit oppugnare. Hiliani ubi logius progredi hominem uident,se

datis heditionibus exercitum contrahunt, ei obuiam ueniunt Ille urbe oppugnas tantu abfuit ut hoste terreret, ut quotidianis eruptionibuς varie Gallos isti fatigarent. Quibus iste penuriaq; annonae fatigatin, cur prius no copuluerat,expectabat oportuna tepus inde sese proripieri, prius recepto Nauarrorum Regno. Post receptam Pom-