장음표시 사용
371쪽
366 Henrici de cieresi commentari .
, , pactum, quo bella pace composito panesis paciscentes Abi mustia amicitia incia m-ri vicem promutuus, b. s. 4o. Adeoque., quo illi , qui holles fuere, conveniuntis ut tuti essent publico nomine qui ab his, , ad illos venissent, ut tunc captivitate labri lata cessaret & postliminium. μοι. l. 3. e. 9. f. I 8 ra. 3. Eoque refert senten. M tiam Proculi in I. I. pr. captio. Huic autem Aederi amicula opponit Re. diu Ine amicitia. Quando nimirum so , dus belli duntaxat publici componendi. se aut cavendi causa initur, non facta menis, , tione amicitiae. Tale enim foedus nec A captivitati in posterum , nec postliminio, obstire. putat. Atque huc refert et itum
Pomponii , l. 3. a. F Od. Add. μοι. - d. c. v. 6 18 u 3
Atque hinc ita argumentatur: cum emmis dixit M. ι amicitia causa. osendit, U,, alia posse esse saeuera , quibus amuitia jus
nou i P. MAt in commentario ad d. e. v. 3 I'. si Notavimus, 1. nunquam talem nentemri exstitisse . quae pace facta piaed in li licenis tiam admiserit. Sane, a. omne se ristum, ,, quo bellum componitur, amicitiam comis,, prehendit ἔ ct disceptatio per vim tolli., , tu . Adeoque 3. cum ratione pugnat aDis sertio, jus praedandi post foedas , quo be
tum componitur . salvi vn esse. Diximus,, 4. Pomponium in d. l. . Foedis amicitia non opponere sederi Fue amicitia taleis enim concipi nequit , sed nudis amici. tia. De qua differentia , ejusque effectu, ,, late egimus d. f. I 8. Sed & s. admittendum non est, quod is Auctor ait , sardus amicitia ea resa initiam. HI nis ossaria amicitia comprehendere , Nis iis mcidus rumpi μα- , indeque iustam
is oriri belli carisam. Sane, leges amici tue,. nulla certa regula continentur; adeoque is definitum non est , quaenam sint ossiciari amicitiae. Inter leges amicitiae reserri olet . idem velle, ct idem nolle, labue is nite amico indigenti , &C. Quis autemri dixerit . eum , quicum talus amicitiae se contractum est , armis me cogere posse, is ut cum eo in eadem sim opinione ; ut is necessit: tihus ejus succurram , &α- Alio igitur modo c ciliari debent pi is culus.& mponius. Res ita se habetiis muter horum iuristonsultorum loquituris de casu , ubi bellum praecessit . quod is pace finitum est per taeua anticitiae.., Pomponius enim diserte supponit diu sum , ubi bellum cum gente non est. sed pax . adeoque ubi gens illa hostiari non eae Verba Pomponii haec sunt : Bais Pace quoque possim inrum datum est ι nam os cum gente aliqua neqiu amicitiam, ne is que ho pitium , neque foedis amicitia eam sa factum habemω , bi hostes quidem non sunt : quod ainem ex no ro ad eos peris, , venit . illorum fit; se' liber homo noster , , , ab eis captuι, serum j, N eorum. Idem. que es s ab iam ad nos aliquid pero Oniat ; hoc quoque igitur casu possim timodatum es. Apparet igitur, hic agi de gen.
te , Cum qua nec amicitia, nec isdus ami- itiae nobis intercedit: de populis, qui h stes non sunt & cum quibus pax est sese adeoque ubi plane quaestio non est de , , casu , tibi partes bella 'omposito foedis eam is trafum Me lege amicitia, Ne. quem, Urotius contra verba legis iupponit. bed est apud Proculum nulla quaestio is est iis bella per pacem eamposito; sed in ., genere tradit, postliminium non esse cum M Mnte. cum qua amicitia nobis est, aut , , foedus amicitiae, etsi nunquam antea belis tum cum eis fuerit ι & rationem addit :is Sterim quia inter nor, arque em , positari mimi opus est, eum V illi apud nos Ulifertatem Aram, ses domiumnt rerum sua.
. rum aque, ac apud se retineant. Et ea- is dem aptiu eos nobis contingam. L 7. pr. H captiv. Frustra igitur Grotius supponit . ,, Proculum loqui de pacto, seu foedere ,ri quo partes paciscentes mutua amicitiae ODri ficia sibi promittunt. Nam r. ne verbum is quidem de bello per isdus amicitiae comis posito exstat. Sane, a. omne foedus, quo is hellum componitur, supponit amicitiam, I. Non omne tadus, quod amicitiae cauisisse contrahitur, supponit praecedens bel- , , lum; iniri enim tale tadus intuitu comisis merciorum, securitatis mutuae . &C. PONM est. optime nenippus a Maere, quori hellum componitur, listinguit, eum quiis N B. hostes nunquam fuerum, ata anticiis, , tiam sociali foedere inter se iungendama, coeunt. apud μοι. t. a. e. I s. 3. 4. sed ,, & 4. nec ex faedere amicitia, quo Beliumri componitur, necessario sequitur . officia , , amicitiae praestanda esse. Hinc si in finia
is dere amicitiae nihil de bello captis dictum . eli, reverti etiam invito amico recipi pos- . sunt, cujus rei rationem alibi explicavis
372쪽
. Caeterum , dubia. quae circa utramque se legem moveri solent, resolvimus supra L 3. c. s. s. I 8.stnod inter eateros solitis amicitia incium exigeret . hic etiam pacti iure prasiandum
.iI J A Dixi, si nihil praeter ossicia amicitiae
is praestandum esset, absque effectu fore pa. , , cstum. Dixi, omne foedus, quo bellumis componitur, amicitiae causa iniri; neque is tamen ideo jus postliminii circa damna, , bello data cessare, si de iis non trans,
i, istum, id est speciatim in pace de illisse id dictum non est. Et huc, in. refero multa , qua de injuriis non armatis , id contumelia, sese. das
sertari solens J Ex his ipsis exemplis a
se paret, tunc demum foedus amicitiae caua
, , sa initum rumpi, A itis foederasi laeditur. is Non autem laeditur si nuda ossicia aliari citiae negantur. Non Nero ad quamvis omnino pacem Iri Qua scit. ossicia amicitiae promissa non ., sunt; adeoque ubi Auctor supponit, jusis capiendi res, & personas eorum , cum is quibus foedus sine amicitia contractumo est , salvum esse, indeque & postliminuis um obtinere. At haec nec juri naturae , is nec juri Romano convenire, vidimus. Est enim foedias nou amicitia eausa, ut Pomponitis uos docti J . V. Ap. lib. a. c. is I S. S. s. Diximus, I. contradictionem se esse, foedus cum hoste initum. & pace se bellum compositum esse I neque tamen ,, inter paciscentes esse amicitiam, id est , , , manere jus praedandi. Diximus a. pom- , , ponium foedus amicitia non opponere Icmis steri Ane amicitia tale enim foedus non se datur sed amicitia ne sedere. Aliae enim
sunt gentes amica saltem, aliae gentes o foederata. At utraeque in eo conveniunt, is quod neutris praedare liceat, quia pax is cum iis est , nec hostes sunt, adeoqueri postliminio opus non est. Vid. svr. l. 3. Uc. s. s. I 8.
Id non neglectum , sed violatum putatur J,, Loquitur Cicero de inimicis reconciliatis, is & quae tit , an si quid post reditum in gra- tiam commissum est , imprudentiae, vel ,, pei fidiae assignari debeat; S recte ait, , , perfidia id assignari debere e at alia quae- ,,stio est, an rupta amicitia jus ei agendiis contra perfidum competat; quod nega-
mus nisi ius ejus laesum sit. Detrahenda quanitim feri potes fasio timvidia I si Quod explicat Gron. B. Sed
is gratis haec dicuntur. Rectius distinguimus. , , an jus alterius iacto illo' laesum sit. an
,, non. Priori solo casu foedus amicitiae r Mytum censetur, non casu posterion; st, solo priori casu ius belli obtinet, nonis posteriori. Nunquam autem jus alterius is laeditur . si tantum ossicia amicitiae deneis is gantur laederato : quod ex sequentibus is exemplis magis illustrabitur. Itaque perffona quamvis eonis a facta injuria, ita, quicum pax inita es, facta non censinitur J is Adeoque contra musis amicitiae peccatum non eme, neque illudis ruptum esse, videbitur et quod hactenus, , verum est, quia.cum conjunisti, foedus is initum non est.
Nise aperte ad ipsius sugillationem facta I J o Nam ipsi laederato tune injuria i
,, fertur : adeoque cum jus scedetati laedia , , tur, ipse reparationem injuriae armis p ,, stulare potest.
st n natinalem aquitatem in servis atroisciter laesis sequian ν leges Romana I Q Ut, , scit. laesio ad domini offensam pertineat, is si ad ejus sugillationem fusta suerit, L,, M. f. 3s. F miser S. 3. IV. EM. Adulterium , aut furum libidivi potiuH,, Immo hoc quoque casu rumpitur amicui, tia , ct foedus amicitiae : at praeterea iusis foederati violatur, dum ejus thorum vi
se lat, vel familiae stuprum infert. Hic igi- , , tur ius belli obtinet , non quia foedusis amicitiae laesum est, id est i quia ossiciari amicitiae violata sunt, sed quia jus alteis rius laeditur. Et iuvino rei esima nova potius cupidi ratis reum faciet, qtiam fidei las J fide is que ius belli in talem invasorem non ob--tinet quia ossicia amicitiae violavit. sed ,, quia jus foederati laesit; ct haec violatiori est nova belli causa Atroces sine mina cum amicitia pugnano 3,, Adeoque rumpi, putat, foedus amicitiae; is quia atrociter Dederato minari, pugnat, cum amicitiae, & benevolentiae reguli .is At nee ideo bellum obtinet , nisi ius se is derati laesum sit; quod ex formula minavi,, rum , ct intentione minantis dijudicariis debet. Ita nova ea a priscedente J Si nova
,, causa praecessit, minae illae non pugnantis cum amicitia, utpote quae per novam se illam causiam jam rupta fuit. At neque , , ex nova illa causa, neque ex minis proin Pterea
373쪽
368 Henrici de Cocceii Commentίπω
A pterea seeutis belli ius obtinet, nisi jus,, alterius inde laedatur. Huc resera ιν arces in furibus D ua, , D. nocentri caussa I is Si de animo no n. ,, di certo contriti jus alterius laeditur, adis in eoque ex hac injuria non ob violatam se amicitiam ius belli obtinet. Caeterum, alibi pro vimus . cuique in suo licetem propugn lcula exstruere, nec animum im,, de rimendi praesumi. Si iustis ζαtis indiciis appareat, Ue. meum , fustum pax facta ei, , comparari dis Sed de eo constare debet per actus quosis dum externos Ud Iupra I. a. e. I. s. ν, s. m. s. a. N II. l. z e. 12. s s.
M N. I. E. R c. a. S. I n. 4. L. a. e.
M 22. S s. At tunc dicendum est, jusis belli obtinere non ob violatam amicitiae, , legem, sed ob violationem juris alieni.
E N o M MI eoutra amicitiam J Civis enim ,, migrare volens suo jure utitur ; nec is , is qui mignantem iecipit, jus alterius viori lat : adeoque alii non fit injuria
Naturalis 3 , , Quia quisque de suo iureri domicilii disponere potest. Uiu. R a L.
SH U μι-- lis 3 ,, Favor jure naturae ,, nec jus dat, nec aufert. Perfugium exui sum I is De qua reis late actum est i a. c. ai. s. q. N 6. Nulliam iis civitast J ,, Nam qui in ex-
, , silium mittitur in poenitu jure civitatism privatur: quo psa non excluditur ab ex-m traneis civitatibus , si illae recipere eum , velint.
Cominiane iras homiuum 3 Idem praseus se dixit in notis Auctoris.
a Otii ciuitatis p-tem inragrantem Deiani3M I. e. qui parcem civitatis constituunt, ita, , ut civitas ipsa minuatur si secedat pars. Racipere non rues a is pars illa populi, is uuae migra e vult, non est sui iuris , , sed dependet ab arbitrio totius civitatis tri hoc jus auferri toti populo nequit ι adem que deserere civitatem parti populi nonis licet.
stri ex saeramenso J - Qui iurarunt, ses, nunquam alio migraturos
Ara alitera , Qui operas suas ad cer- tum te u , vel in perpetuum locarunt.
Aut servitutem debent I is Id est , quiri in poenam servi saeti sunt. stui belli sorte servi suis, idem intro iactum gentium iure I is Immo id non de- mum ex gentium iure est , sed ex ipso jure naturae r in servum enim dominium,. iure belli quaesitum mihi est , quod vi.
.. cinus, recipiendo servum , auferre mihi
Apud quosdam popator I is Immo aptiu, , omnes ἔ & soli excipiuntur Christiani , , ac Nahumetanae secta addicti. Via. Dpν. ,, c. I. s s.
Auc vox hactenus egit de fide sum- marum potestatum publica, qua finis Muis io imponitur . & quidem quatenua spe- ,, et niur principalia , quae hellum finiuntri actu suo , nimirum, per pactiones. Hic agitur de eadem fide, qua finis quidem , bello imponitur, quatenus ibi spectanturri principalia ex consensu ad aliud relato risui sortes, praelii exitus, cto. Vita supra
S O E T i s aliis suffiei hesii exitis liciumn semper potes a Quaeritur, an belli causa possit sorti, seu certamini singulari committi, aut arbitris Ubi I. notandum, neutram partem ad id teneri, quia sunt actus liberae voluntatis, adeoque iis omissis pars potest victoriam ultimam armis prosequi. At a. quaeritur, an sua natura id licitum sty Equidem exempla illustria sunt in Romulo, qui Acronem Regem Caeninensium vicit, omniaque spolia lovi Feretrio tulit, apud Pisu. in Romiso. Alia exempla sunt inter Manlium, & Gallum, Liv. l. 7. c. Io. inter M. Valerium Corvinum. & Gallum , L. T. e. 26. inter Iubellium Taureum Campanum , & Claudium Asellum, Liv. l. a De. . . inter T. Manlii filium, & Gemini uni Metium Latinum, Lio. I. g. e. r. inter Ba dium Campanum, ct Q. Crispinum Romanum, Liv. I. as. c. 18. Comes Thuringiae provocavit Henricum Leonem . quod Caesati infidus fuisset. Sunt autem e contrario. qui reiecere duellum : uti A ugustus Ant nii , Carolus V. Francisci, Metellus Sert
rii , Antigonus Pyrrhi, Fabius Anniballis
374쪽
Auctor. & Petr. Bellus p. a. tu. I s. s. I. negativam tuentur : homines enim x. invitari ad delicta , Deumque tentari: a. certos modos introductos esse a jure. Smoribus , dandi regna, quos rex tollere nequeat : 3. praejudicium fieri successoti bus : 4. interesse quoque subditorum, ne subiiciantur novo domino.
Ego nihil injusti hic subesse, existimo ,
si ipse populus consentit : I. quia licitum est, id permi tere millenis, nedum paucis, ct uni; quod enim permissum est multis,
idem petmittitur cuique eorum. Sane a.
cui licitum est quod plus est, ei & quod minus est, & cum longe minore damno , periculo, ct sanguine 3. quia praelium ipsum est sors, ct belli alea , dubiusque eventus; illud igitur iisdem rationibus, stmagis oppugnaretur, quo exempla in conistrarium allegata refutantur.
At alia quaestio est, an solus rex dece nete id possit 8 Quod merito negamus , quia totis viribus resistere , ct tueri rempti
h licam . non vero aleae tam incertae eam committere debet. Et cum ordinarium remedium sit bellum, non potest eo omisso singularem modum inducere. Additio. , , Sors in genere est, .quoties incertus is est eventus It ac de ejus natura late actum est l. 2. c. 23. f. s. ubi simul demon- stravimus, neminem teneri ius suum sorti,, Committere. Sane , is , qui rejicit soris tem, suo iure utitur. δρ de suo jure di D, , Ponit : neque natura sequitur, ex solose jactu sortis ius huic, vel illi competere. is Denique haec species transactionis est , is quae non nisi ex utriusque consensu valet. - Unde constat, veram non esse sentenis, , tiam Zigleri, qui putat, sortem rejiciis non posse, quia praestat rem sorti com-rimittere, quam tot belli datimina subi- ,, re. Sane, iure naturae princeps omnia r se media adhibere debet ad tuendum jus ci- vitatis , non vero ea adhibet qui sorti,, rem committit. Ideo enim in civitatemri colvere subditi , ut communibus armis, , jura eorum defendantur , non ut sortio, res relinquatur.
Sed tum demum , quoties de re agitur, - iam plenum his in dominiumJ A Nam is tunc pro lubitu de ea disponere , eam is alienare , adeoque S sorti committere pos- is sumus. Idem obtinet si aliquod no-Tem. IV.
,, strum est, v. g. jus pignoris, servitutis, , , vel aliud , quod ex obligatione personae, , sequitur; id enim in nostro patrimonio est . adeoque pro lubitu de eo disponereis possumus, etsi res ipsa non sit in domi nio nostro. ML Z4l. bis. civitas I, , Ea enim lege coeunt familiae in civitatem, ut communibus auxiliis de-
, , fendantur. Rex arctisu obligatur , quam ras ominere
possis, ege. J , , princeps omni vi, ct opera, is tueri & civitatem, & jura singulorum te- ,, netur non ergo sorti committere jura haec potest. Si vera insimatione qui in m bello petiatur , tanto sis ivserior I immo absque is consensu populi res sorti nunquam comis mitti potest ; de ejus enim jure agitur. me enim es de malis minimum Io Adeo- , , que juxta leget bonae administrationis pl.ri serendum : at diximus, id non nisi a , , cedente consensu populi fieri posse.
An s. XLIII. D a praeliis 3 - Quae sunt species tortis , a
is eaque occasone hic tractantur.
Belli finiendi causa I - Si enim gloriae cauisse sa, vel ad animandos milites id fiat, alia is quaestio est. de qua mox. Lacedaemonios, ae Argivos I , Alia exem-
, , pla vide supra l. a. c. 23. . S. I Si im gentium exteruum tantum specta- EmiM J ,, Quod in bello solenni, id est pu-- blico , 9 indicto , gentes introduxerunt. sinu per id ipsinn trita certamina Fris licita J Tale ius gentium non dari, Pasisse sim probavimus: caeterum , certamina NOA finiendo helio , approbante populo iuro,, naturae licita esse, vidimus b. praecedenti. Nosium enim cadens id jω miθὶνειε permiιιiι J Immo ipsum naturae ius indiseri crete caedem hostium permittere, proba- vimus supra l. 3. e. 4. 'si scilicet uterque ,, se jure , alterum iniuria agere, contema, dit. Indiserne ,. Id est, non habita ratione, an justa helli causa st . an non ι nec , , non an hostis laedatur ultra debiti , vel ,. poenae modum: per rei naturam enim deis iustitia causae constare nequit, cum ne is ter judicem habeat. Si vera esset veterum Gracorum, Romano-Aan rum ν
375쪽
37o Henrici de Cocceii commentarius
, , nunquam tam fuit opinio nec Graecorum, is nec Romanorum, nec aliarum gentium :M idque ipse Auctor observavit supra L 2. c. 19. f. s. Conf. ea , quae diximus ad , , l. t. c. s. S. 8. 9. V ra.
Jam set interna iustitia talibus pratiis non deesset J, , Nec revera deest, quia vitam pro, , patria exponere, laudabile maxime est , & ipse Auctor fatetur u. seq.mne sentmtiam recta rationi, ae Dei praeceptis repugnare. BD. J , , Sed & repugnare communi gentium consensui , vidi. ,, mus d. l. a. c. I9. s. s. Neque enim Sto- , , icorum, aut Gymnosopli istariam paucissi- ω ma exempla jus aliquod Gentium exteris
Aliquoties 3 ., praeter loca iam allegata ,
is vide ι. E. e. II. f. a. n. I. l. 2. c. II. g. I r. n. 2. l. 3. c. 6. S. 6. l. a. c. 2s.,, 3, 3. u. 3. L 3. c. 2O. f. I. L 3. c. II. AS. I 8. V l. 3. c. 4. S. I 4. Iu proximi charitatem peteme J , Id est, contra regulas persectionis, & virtutis.
3 Et in se, es in Deum peccame qui es ram , Uta J se immo positis terminis habi- .libus non peccat qui vitam prodigit pro
is Patria. Pro ea totis vir bras I, , Non ergo per ce . tamina singularia. Contrarium probavimusis supra. Condicto certamine uti tauquam testinouis bona cattis, aut iudicii disini instrumento,
vanum es J,, Immo totum bellum alea est; - & praelia, quae totis viribus committun- . tur, instrumenta sunt divini judicii. Curis igitur certamina singularia , quae minori. periculo, ct sanguine expediuntur , non m atque pro instrumentis judicii divini ha.. heri debeant, rationem non percipio. 4 Jusum , ac pium potest reddere ex una tantiam parte I se Auctor jure naturae, quod . internum vocat, certamina singularia li- cita regulariter non esse, dixit. Excipit, casum si is, qui injustam causam fovet, . superior est armis tunc enim alterum , M penes quem causae iustitia residet, offerre,, praelium iure posse. ait, quia est unicum, , , & necessarium defensionis medium. Sedia frustra haec dicuntur, quia de justitia cau-Μ sae non constat. Utraque pars ait, se ju- re, alterum injuria agere adeoque qua se libet pars etiam juxta iustitiam internam, is si putet se justam habete causam , Prae4ti lium offerre, vel acceptare potest.
is si id dubium est, uti ex assertione par. - tium semper est; satius est, bellum pauis corum sanguine finire, quam gentis sorteri interitu : modo populus consentiat. Vid.
- S. 42. Nibil enim ei imputansum es J Sed nec , , ei aliquid imputandum est, qui consensa
eorum, quorum interest, praelium pau- rum praesert praelio gentis.
is chor putat, certamina ejusmodi permittiis aliquando , non probari, indeque a ima se ii saltem quoad effectum impunitatis :,, quod jam resutavimus. Et improba faenera J,, Iure naturae non ,, dantur improba foenera, uti probavimus
se L a. c. I 2. S. Eo. n et . .
Eu impudicitiam professis nitillares J Scorisse lationem tolerari ad evitanda majora ma-- la, testat tur Roma , Anglia , Belgium , o Sc. sed non tamen ideo scorta sunt imis . M punita, quia plurima privilegia aliis ci ςiis bus communia iis auseruntur. Cous. I. 1.is c. ao. S. 4 . se' l. D c. 4. S. 2. n. a.
Pati id posse populum J is Si duo ex ea- sis dem familia de regno certant. Cettum is est, populum de successione judicare non ,, posse ἱ adeoque nec ejus consensum reis quiri , si successores inter se armis decer- nere parati sunt. Populi enim non inter-- est , quia imperium in eadem familia , Uri in quam contulit, mane Idem V eum de bello finiendo agitur .diceudum erit J ri Nimirum , ut ipsi regesis de regno certantes inter se cellamine sinis gulari dimicent, d. c. 23. IΟ.
Q u i AJ is per sortem, seu monom,
Sibi quidem iis, quod halent, adimere possunt 3,, Nam ita consentiunt, ct dispo-
Νοu se' alteri, qui non habet, dare IA Id est , non victori acquiritur regnum fi quia vlistus non habet jus dandi, seu albis enandi regnum. In illis quidem regnisi qua in patrimonis non sunt 3 ,, Id est, quae ex populiis voluntate deferuntur. Aliud ergo Auctorri obtinere , putat, in regnis patrimonialia
is bus, quae pleno jure regi quaesita sunt:
376쪽
Ad me. otii Lib. III. Cup. XX. g. XLIV-XLVI.
se in his enim regem & sbi jus adimere ri& vietori dare posse, ait. At sepius duia ctum est, intuitu regis non dari regnum is patrimoniale.
Ei populi, ε'. eonsevsum necesse es accedere I , , Quia de ejus jure agitur, nisi lisse sit inter duos successores ejusdem fami.
Et δε qui iam nati J A Nondum enim na-
istis ius quaesitum non esse, putat s ad inis que hos in ea saltem jura succedere, pu- , , tat , uuae pater tempore nativitatis h si huit. Vide tamen l. a. e. q. f. IO. u. 2. In seudis non liberis 3 ,, Id est non fran- cis. At idem est in laudis frandis. quiari fidelitas tamen juratur domino, cum quam pugnat alienatio. quae tali pacto in evenis tum continetur. B. Par. Η . Iur. sua. is Vit. I. 47. Etiam .donium J Exemplo res clara fiet. ,. ponamus, Curiandiae duces bello cum in Suecis implicatos esse. Duces illi contro- M versiam in praelii exitum coniicere non se poterunt , nisi I. consensu populi, a. agnatorum, qui spem succedendi habent.. 3. Regis Poloniae, qui dominus est dire- . ctus, ct cui per eventualem alienationem ,, jus quaesitum auferri nequiti
I M talibus ratiri J,, In quorum exitumis litigantes controversiam conjiciunt.
Uter pro victore Iis habenisus 3 Duplici sensu quis victor dici potest , vel praelio, vel bello. Priori sensu saepius dubia est vuctoria at cum per praelium bellum non siniatur , quoad effectum iuris nihil interest, uter pro victore sit habendus. Exempla , ubi uterque sibi victoriam arrogavit, cxstant apud Auctorem. Ita cum Carolus Galliae Rex ex Italia rediret, eique se Gonis Iaga mantuae dux opponeret, ancipiti prinlio discessum : Gallus enim itet sibi aper it . Dux vero impedimenta cepit; uterque igitur victoriam sibi asseruit. VId. Atit. cas. Ulumr. pag. 67. Ita in praelio navali inter
Belgas . & Suecos, apud Hala iam dubia fuit victoria : item inter Attalum, & philippum, ubi Attalus fugata Philippi classe univers praelii gloriam obtinuit; sed cum ipsus Attali a suis separati navis capta eL&ι Philippus sibi uibuit victoriam. Podib. His LI6. e. s. In praelio Luetensi dubiam fuisse victoriam, ait Brachel l. 4. sed studio partis , cum mallensteinius pulsus --
fugerit. Exempla de vatia victoria vide apud Liti. t. q. c. 28. Nuos. I. I. p. 29. 3 . 6. 7.-L T. p. 422. Marties. Spere 29. min. l. 14- p. 29 l. V l. I. pag. 3. Cous Liv. L. 4. c. 39. IVL l. 6. e. 6. Alexarid. n. l. 4. c. 7. Tesm. h. Si vero ipsa controvet si a in praelii exutum conjicitur, maximopere interest nosse, uter victor sit, ct uter cesserit, i. e. uter bello vicerit.
gna ergo fracti animi adesse debent. se Exempla allegavit Auctor supra g. 43. Num Argipi I , Uterque s bi victoriam in vindicabat: Argivi quidem . quod suorum plures superfuisse dicerent; Lacedaemonii. vero . quod qui eorum superfuerant, fu- ,, gissent, suus autem perstitisset, & h .stium caesos spolialist. Herod. I. I.
qtii Corinthios 3 - Historiam vide apud , , Thu idem i. a. p. m. aa. V seq. Nihil minum, quarii fugaverat J E con- ,, tratio Attalus fugavit classem philippi. Valent ad docendam h0tis fugam J,, Ad- . eoque vi paeti bello victus causam amit
.i loco cessit J A alter enim viribus hoο
ipso est superior. Net eo loco , quo ante prasium fuit Iri Id est, ambigua. γω. h. inter Petrum. Arragonium , & Carolum Andegavensemis praelium indictum est cum celta manu.
. Hic venit, & discessit; ille post disces.. sum comparuit. Papa arbitratus est , neum trum victorem esse, 6c repetendum esseis Praelium.
AEt ad bellam J ,, Quia per fingularari certamen res decisa non est.
Aus ad novas pactiones 3 ,, Id est, n is uum certamen decerni debet. uti papa se decidit in cassi ante allegato. τ
tuo esse gemra J A praeterea aliud est 3ν genus arbitrorum , qui ad tentandam ami-- cabilem compositionem eliguntur; L. 13. A a a a
377쪽
i a. me. orb. ibique G b. at de quibus,, hic quaestio non est, quia non eliguntur, , ad finiendam litem -n em. modi ut sis aqvum, Fre iniis quum, parere debeam ιδ Nam in ejus - sententiam compromittunt partes, ct de. ,, clarant , se pro iure habituros quod pro- ,, nuntiaverit, ἰ 27. f. a. 1 76. prosor. au. 99. pr. V. O. Cum ex compromisso ad arbitrum itum Ui J . Adde, ea intentione tis sentemiam , , dicas I I . s. 2. l. P. L 3. S r rie. s.
,,ue receptis, qui arbitrium recepere tit semmteutram dicant : adeoque ut arbiter eleuis eius sit ad finiendas lietes, v. c. 1. A tertim ejusmodi us au boni miri arentritim redigi debeat I . Doctores non satis, indigitarunt differentiam horum albiu se rum a priori specie : quae tamen clara. m& maxime pet spicua est ex exemplis a. durisconsultis stilegatis. - Jurisconsulti per Inserit ιι arbitrorum g nus non intelligunt tales, qui electi sunt ,, ut causani decidant, ut de jure pronuntient, ut sententiam dicant, vel ut lites, , finiant; sed tales, qui a partibus electiri sunt ut opus definiant, ut in locatione,, operis l. 77. F. pro socio, vel partes de-Merminent, ut in societate, I. 76. pro δε- δε αο, vel pretium, ut in emtione, i. s.
M C. Comν. ems. vel mercedem , ut in conis ductione , I. as. pr. Beat. vel sufficienis tiam cautionis , l. s. F. sui satisd. ere. AHi igitur arbitri non judices sunt, sed
. aestimatores. Partes non promittunt, seu pro jure habituros quod judicavetint ι sed
,, rogant eos , ut tanquam boni viri, par- , , tes , pretium, vel mercedem definiant , &α & sperant quoque , eo3 ut bonos viis, , ros arbitraturos esse, L 3O. v. libera.., Si facta definitione appareat, arbitrum non ut bonum virum definiisse, res reis ducitur ad arbitrium honi viri, id est ad se judicem bonus enim vir idem est, quodi, iudex, i. 47. s. a. si fidere. lib. L 137. I.
a. F. V. O. l. 1 T. f. s. F. injur.3 res de- ,, sertur , qui aestimationem reducit ad ae- is quitatem. I. S. I. Reg. jur. seu utiis bonus vir judicare debuisset. Via. l. p.
, Et cum ejusmodi aestimatores plerumisque Constitui soleant in ipso contractuse locationis . emtionis, societatis . SC. Eis
, ctione ex hoc ipso contracta, utpote bo- moturnu, . nae fidei, iniquitatem aestimationis corru
gendam esse, censuerunt durisconsulti R mani. Actio enim ex contractu bonae fio dei datur ad omne id, quod ex natura is negotii aequum , & bonum est. l. II. sis I. M. ems. S. M. Inse. Obl. qua ex is Couf. l. 6. s. Emt. vend. l. II. pr.
, , depos. l. 2. ,. s. Oblii U M. S. 23. is Inst. de Actiora. stuam si aquum arbitratus Heru 2 o Ad.
eoque res reducitur ad arbitrium honi
viti, id est iudicis, qui cognoscit, an ae-- stimatio ita facta sit, uti a bono vito fi- eri debet; alias, corrigit inaequalitatem, 76 I. 78. I. 7 φ. t go. pro socio.
Da verborum I plicitati per se spectara
non conomii J o Revera eadem ratio miliuis tat in arbitris, qui inique astranam, acia in illis . qui inique decidunt. Sibi enimi, imputare debent qui in alterius aestim is tionem compromiserunt. I 27. I 2. Dec.
, , ais. Cum vero utroque casu supponatur,
,, partes compromisisse in arbitrium boni se miri, id est ut bonus vit aestimare, vel ,. iudicare debuisset, &c. utroque casu jus,, Romanum succurrit, ac utrique remediu, uni suppeditat; & quidem contra arbiis trium ejus, qui male aestimavit, deditis redticitauem ad arbitriam bant Oiri ; con. istra arbitrium ejus, qui male judicavit, is exceptionem doli. Vid. ad ναμ. primam
n. a. At id meri juris est positivi. Utrovis modo arbitrum sumi posse I Sci- licet, in negotiis bellicis; adeoque eligiis possunt vel ut litem decidant, vel ut d
., finiant partes , pretium , &c. Aut us conciliatorem tantiam 3 - Immo se hoc tertium est arbitrorum genus, diver , , sum ab iis, quorum mentio fit a procv. is locum enim hi tantum ad tentandam is amicabilem compositionem eligantur, ni- ,,hil definiunt, nedum decidunt. Cons. I. 3. f. a. si recepi. Hos arbitros, si in- , , ter Principes eliguntur, Mediatores v iscamus 3 de quibus vide integram dispino lationem B Parentis de Mediatoribus. Aus in enim dicto parendum omnino IPI., Gle arbitrium pace Riswieensi inter e mum palatinam, & Aurelianensem dori cretum est, ubi Rex Galliae, & Imper ,, tor, iisque dissentientibus . Papa arbitetis est constatutux Ita in celebri illa vi ld-
, , langiatus causa albitu electi sunt. x Galliae ,
378쪽
Ad me. Grosii m. III. cap. XX. g. rara, V XLVII. 373
A Galliae , & Rex Sueciae , quorum decisumis vim sententiae obtinuit, A laudum Heli
D hue es geses, de quo his agimus 3M Quando scilicet partes bellum gerentes,, in judietum tertii alicujus compromito tunt, ejus que judicio se staturos , pio.
Cum de cavendi belli rasionibras loqueremtir I Ubi simul diximus, neminem teneri ad eju modi arbitros provocare, neque is propositos acceptare.
Ut is iis provocare , V de injuria queri liceat J si dure Romano provorare licet tanis tum ab iis, qui tanquam aestimatoreε el -- cti sunt, ct inique aestimant, L 76. 78.
, , non vero ab iis, qui ad deellendas lites o electi sunt, L 27. s. a. f. recepi. ais.,, I. 3. c. Recepi. Wh. eis inique pronun-- cient. At si victor ex laudo actionem in se stituebat. repelli potuit exceptione doli, o si arbiter dolo , vel contra ius arbitrasitus fuerit, d. l. 3. I. 32. s. I 4. Rec.,, yb. Cons. με nsrum Controv. Tu. de
Id tamen inser reges , N popular lacum habere non potes J i, Inter hos enim ex ., dispositione jus oritur: at disposuere , , , quod stare velint arbitrorum judicio. Ita enim hic es potest, superior, quae promisi vinetitam asu impelliat J ,, princi. pes enim subditorum pactis leges dare ,
is eorumque vim coarctare, ac statuere pos-ri sunt, ne valeat pactum si aequum pro nunciatum non fuerit. Danumn ergo omnino Ae quum, sive iiqunm non tiavermi J, , Non enim esto iniquum , quia partes in id consensere ,
Summum quisque sua eause indicem facit J A A quo nulla provocatio locum ii is bet. De arbitri inrisI. . Quid ille tanquami, vir bonus facere debeat; de quo .
Aliud de compromittentium obligat oue quaerereJ Nam compromittentes paciscun- tur, se staturos iudicio tertii. adeoque
is pro aequo habituros quicquid ille judicam verit.
A N electiti si in Dieein indicis 3 Ita ut is judicare saltem possit juxta scriptam for-ri mulam Aia cum laxiore quadam polescite J , Via. , , γοα. h. Immo in arbitri ossicio saltem ν, spectandum, quid in comprom .ssum ve- nerit. Sane, aliud ei non licebit, quam is quod ibi, ut essiceret, cautum est. Lis 3 a. s. I s. Recepr. am. L et . s. 6. Eoa. o L. 46. Dd. Si tota causa in compromi is sum venit, omnia continentur, quae adis causam illam pertinent.
Si ad iudicem , quam I ad arbitrion mittitur J is Seneca non loquitur de judiceri arbitro, sed de judice dato qui tantumis iudicat juxta formulam praescriptam ἔ atis arbiter iudex judicat de tota causa, ade , que etiam de fructibus, usuris. &c. e M lo , ct culpa , &c. & de omnibus, quaeri ad causam pertinent. Hinc Festus Doeeri Arbiter pag. 2ς I. Arbiter est, qui totuuis rei ambitrium habet, ac potesate M. Consis Goth. ad I. 32. S. I s. recept. πιθ. licis h. Add. inst. f. 48. d. t. a. d l. U. Bia illum formula tuti it J ,, Vid. in is ne c. Antiq. Rom. l. 4. L 6. f. 36. 39. seq. ωΥ. Sigov. de itidis. Rom. I. I. 24. is pag. 49 . seq. Brissov. 1μωι. v. p. 37O. Sed proret humanitas I se Nam sententia se ejus valet eis iniqua st ι sibi enim imari putare debet quod compromiserit , I. 27. si j. a. Rec. sis.
Arbiter id, quod aeqviem es , respicit . iudex legem 3 si id est judex datus judi atis juxta fot mulam praescriptam; iudex arbu, , ter ex aequo & bono de tota causa. Ut valeret aequitas J ,. Ut scit de omniis eo , quod ex natura negotii aequum , ctri bonum est, Iudicet. .
Ut alibi partem illam justitia , Ue. 3 -- Quae corrigit id, in quo lex deficit ob
, , universalitatem. Vid. l. a. c. I 6. f. 26. N.
, , a. Quod late explicat G totius in Schmis diasmate , quod ad calcem hujus libri se adjecimus. & de aquitate instribit. Reiari ctius, per aequitatem , quae pars justitiae se est, intelligi solet ratio legis.
Nam hae V iudici commissa est I . Nam
. hic quoque non verba legis. sed rationem v ejus inspicere debet: de tali igitur aequi, . tate hic plane non quaeri, ait.
379쪽
Sed omno id, quod rectius fit, quam non fit, etiam extra m)litia regulas J . Vet ba haec sunt , quae nihil liguificanti Arbitern ex aequo, & bono iudicare dicitur , quiam de omit eo cognoscit quod ad causam . promissi pertinet. Vid. svr. ad uum. I.
Tales arbitri Aut inter privator , in. frequentes sum J - Ηine totus titulus in ju-
is re Digestorum invenitur. De receptis , qui ψ arburtim recepere ut imInrtiam dicant.
D specialiter J . Nam Apostolus improbat,
quod stater cum fratre judicio contendat a M pud infideles, I. Cor. 6. D. I. seq. Quem l cum explicavimus supra I. I. e. z. carie . rum, gentiles quoque Philosophi aequi . . ct commodi hominis esse . ajunt, mallem ire ad arbitrum , vide u. praeced. eoquem evitare ruinosum judicii strepitum. Da in diabio non Ghet tanta potesas conoessa intelligi J . Immo potestas illa judican-
. di ex aequo, & bono , sequitur ex natura compromissi; per quod tota cause arbitrio. judicis defertur : secus, ac in iudicibus m datis , qui jure Romano ultra formulam
praescriptam procedere non potuerunt.
Iu dubiis enim quod minimum es sequimur I u Uid. l. s. l. F. R. I. ibiqueis Goth. At dubii hie nihil subest: qui com-
PIOmittit, compromittit in totam caulam s. secus , ac in judice dat O. Gemn habes inter summam potesatem ostinentes J . Ut scit. in dubiis , quod mini- . mum est , sit sequendum.
Censendi sunt ad rinxis. iis regulis , qui-hin judicis ossemni ad iugi solet J η immo. si Principes causam per compromissum ad M arbit um deserunt, omnia ea , quae ad Cau v sam illam ex aequo, & bono reserti pos- . sunt, sub compromissis sua natura conti nentur. Sane , sub officio ordinario judi. . cis quoque omnis causa comprehenditur , . L. 6 I. Judio. Judex autem datus non est v judex ordinarius , quia jure Romano non m nisi juxta formulam praescriptam cognosciti. Quae ratio inter Pi incipes cessat.
Aue Tost putat , arbitros non posse sta- mete de p. ssessione Quod admittendum non est si de sola possessione litigatur. Ne que concedi potest . quod uetor ait, ju. licia possessoria esse tutis civilis L conuiarium enim demonstravimus i. g. c. g. s. g. Sane , cum omnes controversiae ad arbitros
deserti possint , nullam video rationem , cur non S possessiones litigiose. Atque ita in laudo Heilbrunnensi quaedam tantum quoad possessionem, reservato petitorio, deis cisa legimus.
Non de possessione 3 . Quid si de sola
in possessione quaestio sit 8 Sane , de domum nio tunc pronuntiare , absurdum esset.. Vid. rubr. seq.
Nam possessoria iudicia iuris emitissum I. Judicia possessoria naturali sidoque ratio- . ne distincta esse a judiciis petitoriis , stis aliud esse jus possessionis , aliud jus pro-- prietatis , probavimus in Dissert. proann. XII. f. ly . Nulla ergo ratio dari potest, . cur arbiter, cui tota cauta decisio delatam est, non possit per interlocutionem prius . pronunciare de possessione 3 tum ut conis in fiet, quis probare teneatur; tum ut a areat, quis interim fructus percipere d
eat. Sed S de sola possessione lis intem. Cedere , eaque lis in arbitrium tertii con- . ferri potest. Ju e gentium possismii ius dominium Jis Errorem hunc Auctoris refutavi supra L
Ideo do eanfa eognoscitur , nihil os imuου- m J cum uterque possessionem piaetendat, & uterque alterum innovatio, . nis accuset, id ipsum prius decidi , & sie. possessionis ratio definiti debet. Tum ne praejudicium fas J - Uterque - sibi praejudicium fieri , ait , si pendente. lite possessione, quam uterque sibi ais π rit, cedere alter debereti Adeoque hoc praejudicium prius decidi debet. Tum ta disseilis es recuperatio J U M terque litigantium id allegare posset , δειν eoque haec lis decidi debet. & potest, 'antequam de principali negotio pronum
Legati jus possessionis non mutarum In Ex hoc ipso Livii loco apparet , aliud esse mistisiotiens, aliud polytisionis ea am. cum enim legati Romanorum , tanquamis arbitri inter Carthaginenses. & Nasini D. lam , caulam de agro cognoscerent , illiis titulum saltem allegabant, quod ager πι- ο mo majorum fulset , deinde a Ophace ad
pobesoue se superiorem esse contendebat; . ec tum addit Livius, i. o. c. I . legatos
380쪽
ri Hur Grani Lib. m. Cap. XX. f. XLVIII - L. 3 s
. integram Romam ad Senatum rejecisse. . fideoque in possessorio saltem pronuncia. . runt, petitorii, seu causae decisionem po-- pulo Romano relinquentes . qui tandem in causam pro carthaginensibus decidit :ω sed illi bello magis , quam ex judicio. legatorum , agrum vindicare cupiebant ; Ris ideo a Romanis bellum contra eos de in cretum est, quod exitio fuit carthagiis nensibus. Liv. epit. l. 48.
ALTIO Us generis es arhitri sumtio ,
, cum quir ias hosi , BD. J . Ad arbitrorum
proprie dictorum genus non pertinet haec species, qua quis se arbitrio hostis su . mittit, ibi enim partes non compron it- . tunt in sententiam, aut iudicium tertii. v sed alter alteri se pleno iure dedit; ade . que omne jus suum , ct arbitrium, in al.
. terius potestatem transfert.
. De qua deditione late egimus supra c. q. f. Io. I 2. 9 13. yummam potesarem deserens J Immo leis dominicaminam dediti absque conditio. . ne servi sunt, a. c. o. g. I 2. Molor in senatu xogatos legimus 3 . phr - sis illa , alteriis arbitrio se subjicere, ge-- neralis est, & continere quoque potest. plenum dominium : unde Hioli metue- . hant, ne permisso libero arbitrio in cormpora sua saeviretur. Liv. l. 37. c. 7. Stolio igitur merito exprimi cupiebant, quarum . rerum arbitrium sevalui in se permiti m rem ' quod cum Romani exprimere nol-- lent, insecta pace legati dimissi sunt.
Permittant Carthaginenses se arbitrio u 'o J - Arbitrium hic itidem sumitur pro . potestate dominica; nam ipsa corpora . . bi dedi praetendebant. Hahebum uobis gratiam J Quia id hoin nes clo Romanorum , non foederi debe
suid Di ς pati debeas J o Id est, quae a is ut conditio ejus, qui se dedit. De quo
Quid etiam sareo omni inela facere dra eas i . Vid. s. seq. n. 1. ij seq.
Quid denique maxime eum deceat 3 . Id. est , quid ex persectionis. & virtutis regus lis facere debeat victor. Nihil non patiendram habet , quippe iams ditus I . Immo omnia pati debet , nonis tanquam subditus, sed tanquam servus. Et s iuι belli externum respiei ι J . Idm eli . jus gentium , quod Auctor in bello is solenni introductum esse , fingit. Etiam cita , etiam libertas J . Quia d . diti servi fiunt , in quos jure naturae qum . que omnia licent. Non ptiblica tantum J . Quae civitatis, sese dedentis sunt
Sed sugulorum J . uae ad singulosis jure dominii pertinuerunt. Listi J ,, Formulam deditionis similem
se vide apud eundem I. I. c. 37. Etiam licite J o Id est, non tantum iurea, externo, sed & iure interno : nimirum siri is, qui deditur , aut ante fuit in numerois graviter delinquentium , aut postea fidem,. a se datam in te magna sesellit. Vid. sur.
1 I. 3. c. II. s. I 8. n. a. Nos saepius dixi-
mus, non dari tale jus externum ; ct in ,, deditos laviri posse etiam jure interno is quatenus servi fiunt.
A O S. L. N 2 quid injuste faciat I Id est, conis L, , tra ius internum; nam jure externo
se mnia ei licere in deditos, docuit s. pra
Ne quem occidat , nisi tu suo Dei remeritum J . Nos alibi diximus . hoste in
is semper morte dignum .esse , quia vitae , - & bonis nostris insidiatur , ct reparationiri juris nostri, opibus, operis , bc consiliari resistit, factumque suae civitatis approbat, is& approbare tenetur ι . atque ideo si in se potestatem nostram venit, morte mulcta. D ri, nedum in servitutem detrudi posse. Ne cui quicquam a erat 3 is Mortem is merito , qualis semper est hostis , vitam , se nedum libertatem , Iure , R in poenam is auferri posse , alibi demonstravimus. Intra Mnc autem modum , quantum δε--i a