Apparatus ad novam L. Coelii Firmiani Lactantii operum editionem una cum praefatione generali, & duabus dissertationibus praeviis in specimen Caeterarum. Accedit ad singulos eruditionis amatores Monitum bibliopolae F. Eduardus a S. Xaverio C.E.

21쪽

actum esse intellexero ; ac , si quid in eo desiderent

Eruditi Viri , per epistolas , aut per nuncios me commonefacere dignabuntur . Interea iis omnibus , qui ante me opus hocce sue runt aggressi , non parum me debere , ingenue fateor . A ssingulis enim aliquid didici , nec invide silentici eos praeteream,ubi illorum memoriam locus postulare videbitur . Sua unicuique sarta tecta maneat gloria , dummodo mihi liberum sit, ut ingenuum hominem decet, quod sentio , aperte de more pronunciare , ac moderate indicare , si quid in eis minime probandum Occurrat . Nouenim , verbis Senecae utor Epist. xLV. quae est I. lib. VI.

non enim , inquam , me cuiquam mancipavi , nullius nomen Mero . Multu n metuorum Virorum judicio credo , aliqui meo vindico . Nam illi quo ue non inventa , se

quaerenda nobis reliquerunt.

Quapropter si in manus aliquando tuas , qui extra S. Romanae, Catholicae , atque Apostolicae Ecclesiae tutissima castra stipendia facis , aut extra ipsius sanctissima Pomeria versaris , opus hocce nostrum sorte pervenerit, ne illud quaeso percurrere recuses , neve resormides , quasi tuas , tuorumque sententias dicteriis , conviciisque irridens , atque scommatibus inurbane pessiindans . Non est meum homines , aut scriptis , aut voce , impotentium ritu , lacessere . Hostes nec contemus , nec timeo. EO-rundem impetus reprimo, atque retardo, quum bella vomlunt . Provocatus , sine injuria respondeo : Nec victoriam meam magis Opto, quam eorum salutem quae uti nam pro certaminis praemio , discussa errorum tabe , qua usque ad phrenesim laborant , vulneribus detur a me inflictis adscribere : liberaliter eos interea monens , ne er

rent , qui Lactintio duce , ut falso putant , procul a ve vitate abripiuntur . Inspice ergo quid portet, nec prius

22쪽

damnes, quam universa exploraveris. De Ethnicorum Castris auro gemmisque suffarcinatus , quasi expoliata Aegi-pto , Lactantius noster exisse , visus est Augustino sa) . Vicissim experiamur inter nos , quid ex hoste reportet. Equidem scio quanti apud vos aestimetur Author noster. Vidi vestros in eum labores , & sepe eruditionem , di-Ιigentiam , atque elegantiam demiratus sum. Utinam in eis par fuisset studium veritatis , cujus nobis desiderium reliquistis . Non omnino me latent , quae ex eo , tamquam ex perenni officina , in nos Doctores vestri contorquenda spicula jamdudum parant , quaeque irrito semper ictu hactenus sunt ejaculati: jure ne , an injuria hoc factum sit , ac fieri deinceps queat, omni praejudicio seposto , paulisper perpende , tibique, ut par est , quum de

vera religione agatur , melius consule. Aliter quippe nobis de aliis , qui medelam respuunt , ac de nobis metipsis prospiciendum est . Caeterum quum me hominem sciam , ideoque somno , & vigiliis obnoxium , Te Lector , quicumque es , per communem humanitatis sortem deprecor , atque o testor , ut mecum perhumaniter agas , & caussa metho

S. August. de Doctr. Christ. l.M. eap. 2.

23쪽

Dissertationum praeviarum ad Novam Lactantianoa rum Oserum editionem conspectus , accurata San sis.

DISSERTATIONUM PRAEUIARUM

In quo fuscepit operis ratio , atque nec tus ostenditur . DIssERTATIO I. De Firmiani Lactantii denominationibus non uno , sed pluribus , diversi ue modis hactenus in vulgum spar-Fi , ct tandem MMss. antiqui fimorum ope ad veram , germanamque eor onem reductis. DIssERTATIO II. De Lucii γε ut Firmiani Lactantii Patria, Parentiburiatque con vulneis . . DIssERTAT Io III. De Saeculo , quo Lactantius floruit . DIssERTATIO IV.

De Lactantii adolescentia , Iuventute , senio , stadiit ,

atque muneribus . . DISSERTATIO U.

ID Operibus a Lactantio perscriptis .

ID Fngulis Lactantii operibus singillatim : ct strimum. De Libro , inferibitur : De opificio Dei , seu de

hominis formatione ad Demetrianum .

24쪽

s XIII J

DissERTATIO UII. De VIL Disinarum Insitutionum libris adversus Gentera Luctantio editis , oc de re ore , loco , tu quibus eos elucubravit . DISSERTA Tio VIII. De Arianis a Lactantio lib. IV. Divin. Inst. Inter haeretμ eos fui temporis recensitit , ac de prima Arianae B aere- feor origine . DIssERTATIO IX. De ratione , quo Arisui poterant anno reparatae DI tis CCCXIII. inter haereticos recenseri . DIssERTATIO X. Iosephi Isaei argumenta dissolvuntur , fuibus . evincere conatur,non fotu U Arianorum nomen in Lactantii operibus esse delendum; verum etiam M. Conseuntini elogia, ct Nuncupationes omnivo eliminandas contendit . DisSERTATIO M.

De Lactantii libello , qui inscribitur: De ira Dei ad

Donatum.

DIA SERTATIO XII. De Epitome Disin. Instit. olim acerasia, nunc autem mAnima in parte interpolsa , ac in gulari Taurinens . Codice reserta . DISSERTATIO XIII.

De sngulari libro , cui tuuisi . Lycii, aut Lucii Coecilii

25쪽

eilii de Mortibus Persecutorum ad Donatum Conses.sorem aDIssERTATIO XIV. De Noso ab Heumanno edito , ac Luctantio Firmano reddito , ct jure VIImo eidem vindicato. DIssERTATIO XU. De aliis Poematibus Lactantio tributis . DII SERTATIO XVI.

De quibusdam Lactantii operibus jam diu deperditis , ct fruura hactenus conquistis .

DIssERTATIO XVII. De operibus a Lactantio pollicitis , fasso adscriptis , seu fu, ejus nomine circumlatis . DISSERTATIO XVIII. De Lactantiisbu , ae proprio Orationis charactere. DIssERTATIO XIX. Curi morum Hirorum de Lactantio Elogia . DIssERTATIO XX. Sanctorum Patrum , ac Summorum R6manorum Pont seum de Lactantii doctrina Censurae. Infelicium quorundam Criticorum judicia , ct male dicta . DIssERTATIO XXI. De Laruntii Eruditione Grammatica , ac de linguarum peritia sub Philologiae vocabulo comprehen . DISSERTATIO XXII. De Lactantii eruditione historica , cθronologica ab orbe condito , fecundum suam unnorum funutationem in tabulis breviter demon irata . - .

26쪽

DIssERTA Tio XXIII. D. Lactantii eruditione Philosophica , di primum de Dio- lectica , seu ad Logicam quocumque modo pertiuenti . DII SERTATIO XXIV. De Phasea Lactantii Eruditione , ac de Notitia eo o-rum quorumcumque anima carentium . DISSERTATIO XXU.

De Corporibus viventibus , Animarumque speciebus , flropriecatibur , atque potentiis. DIssERTATIO XXVI.

De Pneumato gia , seu de Spiritibus , ct substantiis

separatis . DIssERTATIO XXVII. De evidentia phasea , qua Bomo eognoscit Deum exisere . De Polathesmo , Mololatriae Originibus , ac variaruis Gentium Diis , atque religionuus . DIssERTATIO XXVIII. De Philosophia Morali , ae de hominum inciis si quocumque satu eon deratorum . DISSERTATIO XXIX. De Lactantii doctrina raeologica prout a verbo Dei r zelaeo procedit . DIssERTATIO XXX. De vera Christi Domini Ecclesia , ejusdemque veris scinvariabilibus notis. DIssERTATIO XXXI.

De sariis Geusae Caraolier hosium generibus , ac de

27쪽

XVIJ

Persecutoribus , O persecuti nibus usque ad Lactantium , adversus Chrisianos excitatis . DISSERTATIO XXXII. De Marorum multitudine , consantis, culIu, gloria . DI ssER TATIO XXXIII. De Antichriso , Chrisianorum Persecutore . De extremis temporibus . De sine culorum . De interminabili Beotorum felicuatc , ac de ternis impiorum cruciatibus . DIssERTATIO XXXIV. peris , sal que Lactantii Naevia , primum , an erraverix cum aliquo ex antiquis haereticis ante Ni

cenis .

DIssERTATIO XXXV. qn Lactantii doctrina fuseat aliquo modo recreticis noms i temporis . DIssERTA Tio XXXVI. De nota , elu numero Lactantianorum erratorum . DI SsERTAT IO XXXVII. De Firmiani operum fortuna. DIssERTA Tio XXXVIII. De eorundem operum s. Codicibus , ubique geutium affervatis , ac de praecipuis illorum Deciminibus , una regulis ad eorundem notitium stertinentibus . DI ssERTATIO XXXIX. M variis e rum editionibus chrono gicae , Tapogra'sbicae censurae , ct descriptiones . . . . DIssERTA rio XL. Authorum a Lactantio laudatorum elogia , er unicujusque authoritatis expenso.

Indices Rerum , Herborum , ct Phrassum Ioeupletissimi .

28쪽

s XVII J

DISSERTATIONUM

IN LUCII COELII FIRΜIANI LACTANTII

Operum editionem postremam. sP R O E M I U M , In quo fuscepti operis ratio seuditur , ct necessitas

demonseratur . Uum alicujus libri te mo nobis adduscendi caussa inchoanda est , permagni interest , de illius Auctore peculi rem notitiam compertam, atque e ploratam habere e non tum , ut a dita quaedam , & singula ejusdem eia fata noscantur , quae interdum saeculo , interdum loco,in quo ille scripsit, allia gata sunt, vel etiam ab aliis, qui eo sunt familiariter usi , quodammodo dependent,sed potissimum, ut aquam pluris hus errandi periculis mens nostra mature , Opportunequc C ser-

29쪽

s XVIII J

servetur ineolumis . Iis quippe , qui huiusmodi notitia carent , id plerumque contingat , necessem,quod agentibus cum ignotis hominibus , alta tenebrarum caligine interjecta , non semel accidiste , quaedam testantur historia: : Liam , puta , pro Rachele complecti , Aspidem loco piscis ad palatum admovere , Nubem vice Iunonis venerari .

ΙΙ. Neque heic mihi ad hoc demonstrandum , si id

operis mei rario postularet , eXempla quamplurima, cum antiqua , tum recentiora deellent: saepe namque obviam habuimus , quinimo & aliquando auribus nostris audivimus viros quosdam , caeteroquin doctos , sed nondum ad saeculi genium expiatios , qui Scriptorum quorundam nomina , eorumdemque Opera audacter permiscebant:

ne de aliis quibusdam loquar , qui Haereticos pro Catholicis , Ethnicos pro Christianis improbe nimis saepe laudant, aut de aliis quampluribus , qui unum , atquesngularem hominem in plurimos ridicule ingeminant, vel plures in unum stultissime contrahunt , ut critici quidam jamdudum scite norunt . III. Quamobrem illa semper laudabilis adinventio habita est , qua celebriorum Scriptorum nomina , vitae ratio, Patria , Instituta , Scripta , singula denique , quae ad plenam illorum notionem apta videntur , & opportuna , quam brevissime fieri pote it , operibus eorum demita ingenue in fronte excudere curant , ut lectoribus D ta fiant , antequam illorum scripta percurrant. Verum enim vero quum infelix humanarum rerum conditio , atque sortuna in eo sita sit apice , ut raro ad summum absolutae persectionis verticem adinventa nostra pertingant,

vel si aliquando prope illum forte pervenerint , brevi , ceu vertigine quadam , mox ab illa altitudine indueta ,sie perturbantur , dc nutant , ut tandem gravissimo lapsa

30쪽

in praereps ruant , oportet; non diu profuit , nee amplius deinceps profutura est brevis illa , & ad historiae leges concinnata facillima methodus ad Scriptorem quempiam

intime , ae ingenue cognoscendum . Ex quo enim hominum aliquorum malitiam , sive etiam nonnullorum ignorantiam una cum temeritate conjunctam , credentium bona fide , ac simplicitate abuti consuevisse compertum est, eos adulterinis operibus , quae pro genuinis venditabant, decipiendo ', posteri , alieno periculo cautiores facti , quibusvis assertoribus, nisi Divinosint Spiritu afflati , a que ab Ecclesia in canonem sacrorum scriptorum relati νfidem gratis accommodare detrectant . Nec prosecto est , cui tuto illam nunc praestare queant , nisi sontes detegant, unde copiam advectarum rerum hauserint , i ludve probent , quod asserunt . Tanta quippe est inter opiniones

Scriptorum varietas , talibusque con)ecturis lententia quaeque vallata , ut nescias, cui fidere omnino queas .

IV. Ecquid , quaeso , agunt quamplurimi , qui se in arte critica peritissimos crepant , quum Auctorum curant editiones , aut Catalogos , Historias , Bibliothecas , Tractatusque de Scriptoribus , presertim Ecclesiasticis, edunt,

nisi sepe de eadem ipsissima re , levissimis plerumque

eonjecturis usi , contra invicem conclamare , εc pro suo quisque libito dubia pro exploratis , probabilia pro certis , falsa pro veris , sive turpissima partium studio abr pti , sive errore , aut ignorantia ducti , incautis Iectoriabus audacissime propinare t Nonne postremis hisce temporibus , in quibus quisque serula censoria de more utitur , sias deque omnia ita mota sunt , ut ea etiam ante oculos nutare videantur , quae tamen inconcussis fundamentis , jamdudum jactis , firmiter inniti , atque perstare apud Cordatos etiam viros dicebantur V. Quomodo ergo officium suscepti muneris compi C a re